Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 20, 18 ʻAukake 1858 — O KE KULA ALII. [ARTICLE]

O KE KULA ALII.

l,, M. B. BKCKwrrH, Kumu. _ Ma ka»Palapala mak ihiki a ke kumu, no na makahiki elaa i pau i ka ia 31 S Maraki, un mhopopō ka nui o nn haumana, he 94 ; he 72 k*iki kane, he 2 2 kailomahine; he 19 keokeo ; he 8 hapahaole ; he 67 koiki maoii. Ma keia papa maialo nei, ua maopopo ka poe :■* hele mai a me ka poe noho, komo hope a pela akū/ ’ Ma kela la Ka nul o ka Ka nui o k& ,> ■ - Ka nul o na keia la, ke po* noho ke poe komo ; • ' haumana a mahele II- mahele Hke hope ke mapan. kela. la. hele like ia. e.el Hapaha 39 36 24 2 76 .9» 4L 43 ■ 41 14 I 86 76 - ‘-3 “ 38 35 2 2 8 1 76 a 4 “ , 41 36. 5. ,62 6 39 84 9 4 1 . .68 39 87 78 3.23 62 *:7;‘ “ 37 • 32 92 4 08 1.21 .:•• 50 42 84 7 17 74 T O ka nui o na haumana no kela hapaha, keia v hapehn o na maknhiki elua, ke mah* ie like ia, 40 ; ma kela la keia 1 •, ke mahele ia, be 36 88. O ka nui o ka p5oe n«iho ;-ke mahele like ia. he 3 87. Komo hope ke like ia, be 0. 94-100. :• 2 Olelo.ke kumu, “o ka poe noho, oia ka poe komo mahope o ka hoomaka ana i ka hapaha. /Ina i laweia kpia poe, alaila, emi ka poe noho ilalo o ka hapalua o lea poe i oleloia maluna. ‘ Nui na haumana i npho ma kahi loihi, mai ka iniie hookahi a i ke koluAa nolaila, aole he 'kūmu nō ka'hoōhalahala hele ole mai o na haumana. Hookahi <vale no haum na i haalele, i kekula iioko o na makahiki eloa i iKmmala koke u oia " noi o nn haumana e noho nei, uo mau ka @|p(l «nalloko o na, makahiki elua, » e kekahi kokoiie i eloa makahiki. Ūa «6ia lakou ma

• ka olelo Ehnlania «na mai, i a ua wae ia no ko lakou akamai, a me ko lakou ano maikai. ua hoao lakou e imi i ka olelo - Beritania, a ua ikea kona wniwai ia lakou. Ua puka no ka pono ma keia hana ana. Ua i hnike keia kula iloko o lune 1857, a ua hai } mai na Komite nana e nana i keia hoike, i ko j lakou mahnlo i ke knmu a me na haumana, - no ko lakou ike i ka olelp Beritania, a me ke • kumu oka naauan, iloko ilaila. Eia nae na - mea e maopopo ai i ka Ahaolelo ka holo o ) ka hana iloko 0 keia .kula, o ka hele a e nana i maoli no oukou iho, a o kekahi mau Komile paha, o oukou - Ua hoololi iki ia keia kula i keia wa. No - ka ike ana i na haumana holo mua ilpko o lia ; kula haolp, uqr hakolia no ke kula pinepine ole ia. no ka nui o na haunaana ike ole, a me ka i nui o na papa huumana, nolaila, holo ka. mai nao o ka Papahoonaauap* e wae i ka poe akai -mai a me ka poe noho malie, a e hookomo ia • lakou iloko o ke kula Alii; e uku na makua e i like me ka uku ana iloko o na kula haole e aie; , a e hoohiki ma ka palapala, e hoolako ia na . keiki i ka ai, amena huk**, a e haawi ia lai kou na ka Peresidena o ka Papahoonaauao e i malama, iwaho, a iloko, o ke kula ; a na ke 3 kumu no e ■>o aku ia lnkou, ma ka olelo Beri- -. tania, a e hoomakaukau ia lakou, a e ao aku , hoi. A pela no e loaa mai ai na kanaka Hai waii nana e ao i na kula haole e aoia nei e na 3 haole. wale no. Nolaila, ua lilo keia i Kula } Kumu , ka mea e holo ai ka olelo Beritanin , mawaena o keia lahui. Ua hoomau ia ka ha i ua pela aua maikai hoi. Ua pau kekahi he 3 wa, oia hoi, ka hele o na haumana i kekāhi wa, a noho i kekahi wa, a ua hoomalu ia no hoi na haumana malalo o ke kanawai iioko o ’ ke kula, a iwaho hoi. r Eia kekahi hana aua Kula Alil nei, oka hoomakaukau i na haumana okamai e komo i ke Kulmui ma Punahou. E hiki.no ina • haumana makaukau a pau ke komo ilaila, ke makemake lakou. Ua makaukau no kekahi t mau keiki, e komo ilaila, a ua manaoia e komo ana no i keia makahiki ae. Ina e komo ole, na lakou a me na makuā ka hiewa. Aole i hīaawi ka Ahaole’lo i haawina no keia t kula, iloko o keia mau makahiki elua i hala iho n< i, a nolaila, u;i haawi ka Papahoonaau.io i ke dal* loaa mai i na haumana, a me ka uku hoolimalima o ka pa hale Kula Alii kahiko, a I me kauwahi o ka uku hoopanee ma ke dala I kumu paa no na kula. O ka uku o ke kumu he $1,800 no ka makahiki, a ua lilo $105.75 iloko o na makahiki j elua i h»ln iho nei, no kela mea keia mea e pono ai ke kula. ’ Ua m >ikai ka palapala makahiki ake kumu, a ua hui ia me keia, me ka hoailona L, a me ka palapala helu dala o ua kula nei, i hoailona ia K. Penei: Ke dala i ka la 31 o Dekemaba, 1856, —1857, Ianuari 1, koena dala. $1 03 Loaa ma ka uku a nahaumana no na makahiki elua. 1,504 00 Dala o ka uku hoopanee, 1,079 85 Uku hoolimalima o ka haie kula | alii kahiko, 849 65 •3,343 53 Lilo aku no ka uku kumu, $3 ; I50 50 Lilo ku no ke k 'pili hale, 145 45 Lilo aku no kela mea keia mea, 105 75 Koena dala Dekemaba 1, 1857, ■ 32 83 $3,434 53