Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 16, 21 July 1858 — MOOLELO HAWAII.-Helu 13. [ARTICLE]

MOOLELO HAWAII.-Helu 13.

;• jVb ka uhane mahope iho o ka mahe ana o ke kino * Aneane kulike ole ka manio o na kanaka kāhiko o Hawaii nei no kn Uhane maliope iho oka ma\e ana oke kiuo He ekolu uahi e noho ai ka Uhane, wahi a lakou. Oia hoi, o ka lua o Pelo, o Kilauea no -ia, oloko o na wai, a me ka āina maloo. . .. Iha i make ke kioo o na alii, a o kona mau } kanaka ponoi paha, a rne na'kahu Pele, aiaila, i e hoi ko lakou Uhano ika lua o Pele, a elaweiawe m ii na kahu Pele, a me k<ma pue kanaka, e like me ka noho ana ma keia ao. Aona , kahuPele, o lakou kona poe puuku* a he inau luna hoi inaluna o aipuupuu, a iole * ia, o kona poe kahu ponoi no. 1ku noho ana o keia mau Uhaiii: mnl ila. ina makemake ke-. kahi kanaka e ike ia lakou, al«ila, penei e ike ai, e hele pu me<ke kahu Pele, a na ke kahu i Pele e kahea aku, .. : Olelo mai kekahi poe. Ina » nuke kekahi K kanaka a kanu ia kona kino ma ke kae oka a o ka Punawai, a o ka Auwai paha, e komo ae ka Uhane iloko o kekahi nae.i o ka Mano paha, a iloko o. ka paha, a i ka ula paha, a me na mea e ae «,ō.|(u|<Moana; aka, o na mea roa ka lihiwai, e ae iakou iioko o ka muliwai, a lilo i mau («uhekuhe nui, a i mau moo hpelo, aina ma ka alalīa, e komo ae ilekop ka Pueo. a ine oa mea ano like. O keia mau mea • *

i pnu i komoia e.ka Uhane ona kimaka, e lilo la'.<ou 5 mau m< a e alauai ai i ko lakoy poe o ola nna. Penei ka hana ana o keia Uhane i ko.no iloko o keia num niea, hele hou aku no ia, u komo iloko o koiia inau inakamaka, a no kon i noho ana iluna onu, a ai mai keia Uhane i ka;oi mnoh a inaona, alaila, hoi aliu, a pelu mau ka hana »nu. A o keia poe .makamaka, ina he pilikia ko lakou nm ka ainn, no ke kaua ia mai, ua ka Pueo e alakai ia lakou i kahi kupono e paleai A inā ma ka Muliwui, na kn Moo •me na mea ano liko e malainn ia lakou. A ina ma ka moana ka pilikia, na ka Mano emalama, ame na meu nno lilie. No keia inau mea ko na kanaka hookapu ana i kek >bi mau mea ai he hui wale. Eia kekahi: Ai < ina ka aina maloo. kahi i noho ai ka Uhane mahope iho o ka ma.ke ana o ke kino, n ua kapuia mai keia ma.u vvahi-o K >- leina a lea Uhune. Ua liiwa keia inoa “ ldna a ka Uhane," mu kela Mokupuni, Ueia Mokupuni o Hawaii nei i noho ia eke kanak;i. O kahi e noho ai ka Uhnne o ko Niihau poe, āia I m» Kapapakiikii, a o Mauloku n» i Lehua ke1 kāhi, oi.i hoi kahi i kapaia ka loina a ka Uhft m; oko Niihau poe. Pelu no hoi ko Kauai, ;iia ma Hanapepo, kahi i nolio ai ko laila poe Ūhane, a o ko Onhu poe, oia ma Kaiinalolo, a , ma Waianae kekuhi, Ao ko Molokai poe, aia ma ka palena o Koolau ame Kona; niaw.iena olaila oka leina ak» Uhane. o Waineno ka aina nui. A oko L inai, aia nia Hokunui, • wahl'.a kekahi; aka, ika inanao o kek ihi nk mu Kananolu ia. Ahe elua wahi e nohoui na Uhane o ko Maui, aia ma ke K ;a kekahi, aina . kula oka Mnomuo kekahi. A o ko Hawuii. • he ekolu wahi e noho ai.ua Uhake o Hilo, a o Waipio a ine ka Palelua. O keia mau wahi u i pau. ua kapaia oku leiiiā akn Uhane. Ina e hiki ka Uhane ma kekahi o keia mau wahi, iiolo e hiki Uo hoi hou mai. Eia no kekahi; lua iimke ke kino, he!c no ka Uhane me ke ano pela noka Uhane e hele ai, ina ao!e kapā o • k.e kino i ka make ana, uole no hoi kapa. aole lani, akn, he ao po lohina wule.no, ane like mo k i oh'i e i ka aiua, pc-l:i ke ano o kahi e noho ai na L liano ■ ma ia hope iho o kn niāke una o ke Uino ; aole Uo hoi he po he ao r\o Okoa no ko na ; aiii wahi, «koa ko na kna. Malaihi na huna •> pau e like me ka wa o ola ana, O-oihe, Puhene1 hene, lleohōluu Hoenalu, moko, lua, nui ka ai, he ai ulu wale no.’uala, kalo, maia,ape, hapuu. a no keia nanao o lakou la, a i make ke kino, e kanu pu ia ka ai, ia, wai, paka, kilu ahi, o-o, ihe, koi, pahi, mmao lakou e hana ka Uhaue > me keia mau mea ma ia wahi. Eia no hoi ke!<ahi : Mauao mai he hele wale no na Uhane, a hoi, a noho ilu>.a ! o ke kanaka e ela ana; maluna o ka elemakule a rae ka luahine, maluna o ke kanaka a o ku - wahine paha. Uā kapa ia kela Uhme, “he ' Mukaoi, a he Unihipili.” Oia na manao o 1 kanaka kahiko no ka Uhane mahope iho o ka make ana o ke kino. , *O ka Ilelu 13 no keia, ua pai howa ia kela m.v ka llae Helu 15. Oka mua keia a mahope kela. J. l’.