Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 14, 7 July 1858 — No na hula haole. AHAHUI KALEPA O HONOLULU [ARTICLE]

No na hula haole.

AHAHUI KALEPA O HONOLULU

O ka palapala hoopii o Honolulu e ae ia m:i ke Kanawai i na hale hula haole, i haawi ia i ke komite no ka hookoiokolo ; ua .noi mai kela palapala hoopii e hoopau ia ka mana o ke Kuhina Kalaiaina, e hoole i na hula haole ma na hokele o Honolulu,.a e hoopau ia na kapu a pau ma na hana lealea a pau ; a,ua noi Jnai ka palapala hoopii o Kau a me Koolauloa, e hooholoia i Kanawai e hoopau loa i na hula maoli/a ke hoike akll nei makou na komile i ko makou manao no keia mau hoopii, ‘ Ua noonoo ko oukou knmile i ke Kamu Kanawai a ka poe hoopii o Honolulu i manao ai e pono ai ka ae ana i na hale hula haole, penei ke Kumu Kanawai. “Ke hoomalu nei ke Alii.i kona Aupuni no ka pono kanaka a pau ma!aTo ona : a hoomaluhia hoi ke ola, a me ka waiwai a me ka pomaikai o kona poe kanaka a pau ; aole hoi e imi ia ka pono, a me ka hanohano, a me ka waiwai o ka mea hookahi paha, a o ka poe ano hookahi paha o kona poe kanaka ; a nolaila, i ke kau ana i na Kanawai o keia lahuikanaka, e uoonoo nui ia ka maluhia a me ka pomaikai, a me ka pono o ka Mni a me na ’Lii, a me na Luna, a me na makaainana hoi,” (K. K. 14.) O keia poe hoopii he poe i ae ia e kuai rama. Ua noi lakou i ka Ahaolelo e kau i Kanawai e ae i oa hale hula ma Honolulu nei me ke keakea ole ia, no ka mea, ua keakea ia ko lakou pono ma ke Kumu Kanawai, oia hoi ua emi ko lakou loaa malalo u ka ioaa lie hookapu ole ia na hale *hula haole. Pehea la i emi ai ka loaa, aole ma ka uku o ka poe komo iloko o na hnle hula, aole uku. Aole uku no ka poe hookani pila, a me na kukui o ka hale, a me ka rumi o ka hale. Pehea la hoi i emi ai ka loaa ? Āa ka emi ana no o ke kuai noldila eia ka mea imua o ke komite; he mea e maiuhla ai anei, a e pomaikai ai hoi ka lehulehu, ke kuai rama iloko o na hale o ka poe i ae ia e kuai rama, ma ka ae ana i na hula haole ka mea e pui ai ke kuai rama. Ma ka paiapala hoike makahiki a Alani,

ka Luuakanawai Kiekie o ke Aupuni, ua hqppai ia iloko o na makahiki ekolu i hala iho nei, 6468 kanaka no ka ona,ma ka Mokupuni o Oahu, a ma ka palapala makahiki ā J. A. Griswpld, iunakanawai Hoomalu o Honolulu, ua ike kakou o ka 4-5 o na karnima a pau iloko o kona Apana hookolokolo, i ka makahiki i liala iho nei, no ka ona no. Nolaila ua manao ko oukou komile e hoonmu ke Aupuni i kana hana e hana nei e hookapu i na hale hula, i mea e maluhia ai a e pomaikai ai ka lehulehu. Eia hoi, ina i malama ka Ahaolelo i na pono o kekahi poe kanaka malalo o ka Moi, a malama ole i ka kekahi poe, he mea kue ia i ke Kumu Kanawai, ina e ae ia ma ke Kanawai na Jjula haole, e pono e ae ia no hoi na hula maoli, ina e hookapu i kela, e hookapu no hoi i keia. Uu noi mai ka poe hoopii o Kau a me Koolauloa e papa ia na hula maoli ma ke Kanawai, Ke olelo nei ke komile ma ka ike maka ma nirmea i olelo ia ma keia pii a me ka lohe keknhi. He mea lealea kahiko ka hula maoli i hana ia% na wahine i kahiko ia i na aahu ku pono i ka poe makaikai mai i ko lakou hula ana. Ua lelele na kino mamuli o ke mele kahiko e hana ana ma na mea hilnhila, pono ole ke olelo aku, e paipai ana i na kuko mo, a me ka makaleho o na kanaka hewa, ( aole hiki i ke knnaka pono ko nana i ka hula me ke kahahn ole,) he mea pohihihi na mele i ka poe ike ole r aka o manao maloko he jn6, a me na 8leIo kupono i ka hale hookamakama e hoike ana*i na hana haumia pelapela ino loa. O ka hula maoli he mea ia e alakai i ea kanakā ika hewa. Ao ka poe e hele ana i ka hula, he poe ona rama lakou. ’A o na keiki ua ano ku pono e hoopaa i na hale paahao, a o ka poe aihue bipi, a me ka poe powa, oia ka poe hapni i keia hana; he mea ia e nui ai ka hnopunipuni ke hoohiki wahahee, ka moekolohe, ka aea wale, hoolohe ole i ka olelo o na makua; a i nn hana nui ma ia mea, eia ka Mbpe, o ka hoi hou i ka hoomnnakii. O'kapoe’i manao nui ia, ka poe waiwai, ka poe kuononno m ikai iloko i> ka ekalesia, na luna o ke Aupuni a me na kanaka i manao ia na hana i ka pololei, ua puni lakou i keia mau lealea, a i keia wa ke noho nei kekahi o lakou me. ka hune, a me ka lapuwale a e aho e aloha aku kakou mamua p ka hoowahawaha ia lakou. P ka hula, aole no ia he mea e hoopau i ka noho pono oke kanaka wale no. Aka, he mea ia e pau ai ka hana. Ama na wahi i laha ai ka hula, ua pau ka mahiai, a he nui ka p’oe palaualelo i pili wale aku mahope o ka poe hooikaika i ka hana, a ua hoonele ia ka poe hana, i ka ai.a me ka hale, a ina nole no ka hoownhawaha ana o kekahi poe kuonoono maikai, alaila, aole ole ka hiki’mai o ka ilihune, ka nele, a me ka wi. Aole hana ia nu kaa me na hipi kauo, ua waih® wale ia'na palau, a ua kukae hao ma na oo. Noho wale na kanaka, a nolaila, ua hahai mahope o ke kolohe, a ua lilo kahi noho ai o ia poe, i mea hoowahawaha nui ia e kn poe ano noho maikni, Un komo pu na knmalii rna ka lealea 6 ka Hula, a o na keiki opiopio loa, hiki ole i 1<a hele i .na kuln, ua lilo i ka hana kuhi hula me na limn a na ami, a ua lele e like me na wahine hula hilahila ole, a o na keiki e hele nei i ke kula, ua haalele lakou i na hana paani ma ka hale.kula, a uā hahai ma na mele. hula, a lakou i ’ohe ai. Ua manan ko ouknu knmile, o ka hula, he keiki ia no ka wa naaupo, he koena o ia wa hoomana kii, ike ole i ke Akua hemolele, aole kane mare, aole wahine mare, ua nui ka hoomana'kii, a ine ka mne aku moe mai, a me ka uumi kamalii ; hookahi wale no kona ano oia hoi o ka hoike mai i nn ann ino lon <* na kanaka mamua, hiki nn "ke , hoopau ia ia mea. He mai no ia e Jike me ka mai puupnu Aole ana hana maanei iwaena o ka naauao a me ka pono Kristiauo * Nnlaila ua manno ko oukou komite ua pono loa i na Lunamukaainana, a me na kanaka pono a pau e ku paa loa ma ka hooie i ka hnla. Eia ka manao oko ouk<*n kornite, e haawi i keia mea na ke komiie hui, ma ke Kanawai Kiwila e noonoo a me ka paipai ia lakou e noonoo i rrtea e pau ai keia inea ino loa, Me ka mahalo. (Ino|.) Gh A MBEBI,AIN S. P, Kalama. ♦ D H Hitchcock. M. Kenui J. W. B. Kiolea.