Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 9, 2 Iune 1858 — No ka holo hou ana o ka HOKUAO i na aina o Nuuhiwa. [ARTICLE]

No ka holo hou ana o ka HOKUAO i na aina o Nuuhiwa.

5 Na A. Eihoha. i i Ua lohe na kanaka o Hawaii nei ika holo . hou ana o Hokuao i na aina o Nuuhiwa, e la0 we aku i na kumu hou, a me ka waiwai koy kua i na kumu e noho ana iiaila. I ka la 16 o Maraki iho nei ko makou holo e ana aku mai Oahu aku nei. O Kuaihelani, o Kapohaku, a o Kaiwi me ka lakou mau 1 wahine, a me' Mr. James Eikanela, na hoa 3 holo me a’u e imi ana i kela aina naaupo. i Aia no ia mau aina ma ka Moana Pakihka . Hema, he 2,000 na mile a keu aku, ma ka e Hikina Hema, mai o kakou aku hei. No ka makani mamua mai, aole hiki ke holo pololei e aku ilaila. Ma ka hoopiipii makani'wale no . ka hiki. Nolaila, he nui na la oka holo ana i aku, a he hapa hoi ma ka hoi ana mai. i Ikala 29 o Maraki, ua hala i hope ka po- - aiwaena, a malaila aku makou e hoopiipii ai, . e holo ana i ka Hikina Hema i kekahi wa, a 3 i ka Hikina Akau i kekahi mannwa, a hala i na hebedoma ekolu. A i o Aperila f a hiki aku makou i Hivaoa, ika aina e noho a ana kekah) mau Misionari o kakou. Aole a makou i kuu i ka heleuma ia wa, hoouna aku no i ka waapa iuka ma Hanakekuua, e kii i aku ia Kauweaioha, me Kaukau, a me na ,. wahine a laua, e noho ana malaila, e hiolo pu s me makou i Fatuhiwa. No ka mea, ua hala ā o Kauwealoha ma kela aoao o ka aina, aole a lakou i hiki iluna o ka moku, a ahiahi. la po kalewa ae ka moku iwaho a kakahiaka, alaila holo aku i Puamau i kahi o Kekelama, a j kii aku hoi ka waapa ia lakou, ai ka aui ana , oka la, hiki mai hoi lakou a pau. Alaila, I hoopiipii makou e holo ana ma ka Hikina - Akau o Hivaoa, i kupono ai ka ihu oka moku i Fatuhiwa, i kahi e holo ana. Aia no ia ama ma ka Hikina Hema aku o Hivaoa, he 30 paha ua mile. I ke ahiahi, hiki makou ilaila, aka, kalewa ae makou iwaho a kakahiaka alaila komo iloko o ke awa, a ku ka heleuma ma Oomoa, Fatuhiwa, i ka la 24 o Aperila, a he 39 na la mai Honolulu aku. Hookipa II maikai ia makou e J. W. Kaiwi, ka Misionari kamaaina. A hele nai mai na kamaaina o Oomoa e uwe aloha mai ia makou, a e lawe mai ana i na ulu, na maia, na puaa, moa, 1 • m« na mea e ae he nni i ai oa makou. Noho au nwMr, Eikanela m& koda ,hale. aka r » _ ■ ■ ”f..r * ■ - ■ - '

ua ai pu makou a pau, ma ka papaaina loihi o Kaiwi. Ē ku ana na hale o Oomoa maloko o ka malumaiu o ka ululaau. Oia wale no ka mea oluolu ai ka noho ana o kanaka, no ka mea, he mau aina wela ko laila. He poe kanaka pegana hoi lakou, e hoomana ana i na akua kii, me ka mohai aku i na kino o ko lakou poe enemi maluna o ua kuahu, a e ai ana i ka poe i inake ia lakou iloko o ke kaua. £ hume ana na kanaka i ka malo a e kakua ana na wahine i ka pau, me ka aahu i ke keiki. He kapa maoli ko lakou no ka waoki. Ua kakau onionio ia na kane i ke kino mai ke poo a hala ilalo i ka wawae. Aohe nui o na wahine i kakau. Ma na lehelehe wale no ko na wahine kakau, o na kahuna kakau ka poe waiwai o lakou. He nui na puaa, ka aahu, no ke kakau ana i ke 'kanaka hookahi. He nui hoi na kapu lapuwale o lakou, a ua paakiki loa lakou m t na kapu. Aka, aohe nui o ka hnna a na kanaka, o ke kaua wale no ka lakou hana laalea. Aka, i ke kaua ana, ua hoohalua lakou i ko lakou poe enemi, e pee ana ma kapa alanui, e kipu aku i ka poe kaua ole, e hele ana ma ka nahelehele. A make kekekahi, oki iho i kona poo, a lawe mai i kauhale, me ke kaena a me ka ahaaina, a kau iho i ka iwi poo maluna i mohai na ke akua kaua o lakou. I ka la Sabati, Apenla 25, ai makou i ka ahaaina a ka Haku me na miaionari a me na hoahanau o Opmoa, He 15 na miaionari, he 6 na hoahanau kamaaina, a me na malihini eha, mai ka moku mai. He elima mau hooikaika o Oomoa i kōmo i ka ekaleaia ia la. O Puu me kana wahine kekahi o lakou. Ua haalele o Puu i kona kue i na misionari, a lilo i makamaka aloha ia lakou. O kana wahine, o Etizabeta Tope, ke kaikamahine o Malunui, ka mea i pili aloha me na Miaionari mai ka mua mai. He wahine maikai oluolu ia o na wahme a’u i ike ai malaila. O Aberahama Natua ka hpahanau makamua ma Oomoa. I kuu pae ana ilaila, hele mai kekahi kamaaina maka oluolu a la!au mai i kuu lima, a aloha mai ia’u roa ka olelo Beritania. I mai o Kaiwi, o Natua keia. I aku au ia ia, ma ka olelo haole, mahea kau loaa ka oleio Beritania ? Pane mai kela, ria kona kaikuaana, he hoiokahiki, i ao mai ta ia. Aka, ma ka olelo Hawaii kona makao-

-:-s • ■ — ; kau loa. Ua poiolei ka olelo Hawaii ia ia e like me kekahi o na kumu.’ l kuu ninau ana i ke kumu o kona loaa, i mai kela, ma ka heluhelu ana i ka Baibala Hawaii, kona ike ia olelo. Ua mau kona heluhelu ana ika Palapala Hemolele o kakou i keia la i kela la. He hoa hana ia ona misionari, a he hoa kukakuka, e imi pu ana me lakou i na hana e pono ai, Oia ka mea hele pinepine e paipai i ka poe hoomaloka e hele mai e hoolohe i ka olelo a ke Akua. Ake lawe pinepine mai no ia ina mea ai na ka poe kumu. O ka poe ulu ka mea ai nui o kela mau aina. £ ulu ana no ia ma na awnwa a pau, ā ma na aoao pali, mai uka a kai. He kalo hoi kekahi mea ai malaila, aka, aohe nui o ka mahikalo. He hana ia, a he poe makau hana lakou. Nolaila, i ka wa ulu ole, imi no lakoū i na mea ulu wale o kuahiwa, i ka maia, a me kela» mea keia piea he nui wale no. Aoie lakou i ike i ka pololi. He uui na puaa, a me ka ia ma ke kai. Oka niu ame ka ulu pala ka mea ai aka puaa. E hiki no i k<?* laila puaa ke lalau i ka niu, a e hemo i pulu me kona mau niho, alaila lalau kona waha i ka puu niu ma ka pulu e pili ana, a e wawahi ika niu maluna o ka pohaku. A pela o loaa’i ia ia ka io oka niu. He nui na wahi kapu ma ia mau aina. He nui na ulu a rae ’na niu e ulu ana malaila; ua kapu i ke kanaka ke hele malaila, aole hoi ia e lalau iki i na hua e ulu ana malaila. He nui na eka aina maikai ma Oomoa, e piha ana i na laau hua ono, ua waiho wale ia na ke akua. Ua ! puni kekahi i ka papohaku, aole i puniiā kckahi. He nui na kapu lapuwaleeae. Aolej pono i ke kane ke hapai wale i kekahi mea a r . ka wahine. Ao ka mea i hehiia a i moeia e ka wahine, aole e lawe ke kane ia mea. Ua kapu ke poo o na keiki, aole e pa aku ka o kekahi maluna. Pela ka naaupo ona pegaca. —[ Aoleipau . —— ——- »—■— jj',-