Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 23, 2 September 1857 — KA HAE HAWAII. [ARTICLE]

KA HAE HAWAII.

f:Xa mtm oke kanak f ‘Ma ka mokuna mua, ua hoakakaia keia, ?i<jn a aole hoano e iā na mea a ke Akua i haaole e waiwai kē Aanaka. ' Aole e 1 hiki ®lie h'-ano e ia MI a < t\pflā ole V a ke kanaka. Ao|ē hoano e wale jnai ke * Akua i kana mau mea ihe. A pili, aku ka ; lima o ke kanaka, alaiia, ua ano e. Nolaila ia hooikaik% ana o na kanaka i ka hana, i i' hoaoo e ia kekahi mau mea ana e manao ai. ■■ Ekolu wahi ē hikl ai ke hoano e i na'mea v iba Akua i hana’i. M Ejyakft mua, e hookakuU il i ka mea aiilo ia i aho |iou, mailoko a wahō:’ : ‘ ; Eia ka lua, o ka hoano hou i ka helehelena mawaho, aole ano hou'maioko. ; Eia ke kow |u, o ka lawe i kahi e, oia wale no. Ina hoo- • ikaika ke kanaka, ua hooikaika no oia me ka i kekahi o keia mau mea ekolu. ■ > v I. E hiki no i ke kanaka e hookahuli i ke- | kahi mea ana e manao ai. Ina hele ke kak naka mahiai, a hooponopono i kona wahi ka>ii nu, #kii i ka huli, ame ka lau uwala, a kanu, alaila,-loaa. no ia. ia lcF mea ano e, he i he kalo. Ua hookahuliia ka wai. ika l' makani, ka momoha p ‘ka lepo, a ua lilo ia mau mea i āi fla: ke kanaka. ■ ' Ina'kii aku keiianaka haina aopa i āila, a r.ftae ka lehu ahi, a hoolilo i.’kela mau. mea i : wpa, alaila, ua hookahuli oia i'kēla mau mea. pta« ē nana kakou i ke sopa, aohe aila, hohe , Ua anoe waiē no, maiioko a, Waho.; . j Pela no ka poe hooliiU t lēle^ēiēele. Kii aku l&kou i ka iaau ulaula, a i ka ili ulaula paha, kahui puka>waio iaiaaumēkapēhlmihmao%r«ao, a lilo i&i mea ēlēelp. omaomaoi Aole o #nahou ia, ua okoa no ke kino, ua faookahu* &|, aom mauno ke kjno. % Ina bii aku k^kal:feuukl:

w»l kela laau i Hawaii nei,ua ano e, he mea uaiwai nui, elima haneri. dala paha ma ia i laau hookahi. A peia no hoi keia aina 0 |$ wahie e ku wale ana ma ke kuahiwi, aole i ia he waiwai. Pono no i kela kanaka keia i kanaka ke kii wale aku. Aika wa e hiki mai ai kela wahie i kai nei, ua ano hou; ua lilo i mea waiwai. Pela no na waiwai kuai a pau. Ua ano hou ke lawe ia ma kahi e. 0 kn hao mā Su«denā, he meā kuai iiilii; a lawe ia i Amenka, ua ano hou, ho mea kuai iiul. O.ka palaoa «nāuka loa, ehikodaiakekahi pahu, a laweia i kai ua ano Hou, he umi dalaf ā iaweiā mai ia nei, ua ano hou aku, he umikumamaha dala. Ma na aina waiwai, oja kekahi hana nui loa, o kaHoōano hou i ka waiwai.ma ka laweiawe ana. Ua nui loa na kanaka i lilo i kela hnna |rale no. Mana aina naauao, ua kaawale ka pne hooano hou i ka woiwai. Okoa ka poe hooano hou ma ka hookahuli ana, okoa k| poo hooano hou ma ka haawi ana i ka helenelena hou, a okoa ka poe hooano hou ma ka lawe ana i ka waiwai i kahi e. Ua hana no na kanaka o keia pae aina i keia mau hana ekolu, aole nae i kaawale ka poe i hana-i kekahi, ame kekahi. Maanei, na ke kanaka hookahi i hana i keia mau mea ekolu. Kanu ke kanaka ika ai, a hookahe i ka -wai, a waele i ka nahelehele, a ioaamai ia ia kā ai- Oia ka hana’ mua ma ka hookahuliana. A pau ia, oia ikaai a waii, a niui ika wai a hoowaii.. Oia ka hana lua, ua ano e, he oia mau no ke kino, he ai no. A pau ia, alaila, lawe mai ke kanaka ia ai mai Waihee mai paha, mai Ukumehame mai paha, mai Wailuku mai paha, i mea kuai. Ua ano hou ia waiwai. Ika wa roa Waihee, aple lilo i kedala. A hiki i Lahaina, iilo no ike da)a. Oia ke kolu oka hooano e ana i . ka waiwai. Na ke kanaka hookahii hana i keiā v iflau haiiā a pau. : Ma oa alna naauao, .ua maheleia ka poe hana i kela mau haoa, ekolu poe nui penei, ka poē mahiai, ka poe paahana, ka poekuai; a: ika hana nui ana, hanano kela kunaka keia kaiiaka ma kaoa hana wa>e no. Ua komo iki nae kekahi hana iloko pu me kekahi. 1. 0 ka meamahiai kii aku no ia i kahua •• laflit ā lawē maj, a ma, kelāHapa, ; ua hlo oia i mea halihali, A peIa no i ka wa kā ai, lāwe nolom i'ka āl iloko o ka hālppapāa, aj kahi kuai ,pahar A ®°

,•*" — ; — . v • • • •tv ■..* ■ ■ . _ lole, ka buke, ka papale, kt noho lio, ke k«* m««, ka lipi, ka pahi, ke aniani, k« pu, ka Eaoda, ke panana, kedal«, ke gul«, a ina m« a mahiai ua kanaka a pau, aUila, «ole ioaa kekahi o keia mau mea. A ina i nui ka poe . paahaua, iua «oie he poe kuai kekahi, aole kakou e pomaikai. Eia ko kakou pomaikai, ke laweia mni na mea i hanaia e kuai kakou. Aoie e ponokakou raa na mea maikai a pau e waiho aun ma Nu loka. Aka, ina e iaweia mai kela mau mea kuai maanei, alaila, ua pono, u« loaa ko kakou. „ ' Nolaila, ua maopopo, o ka poe kuai kekahi mea e pono ai na aina, a pono e hoomalu ke kuai, e iike me na hana a pau ioa. Aole e waiwai nui kekahi aina ke uuku ke kuai ana. Ina kuai k«k«u i kekahi waiwai, uku aku kakou i ka poe a peu i pili i keia waiwai. Ipa kualkaknu i ka pahu paiaoa, uku aku no kakou i ka poe nana i kanu, a i ka poe nana i wili, ai ka poe'hana i ka pahu, a i ka poe i iawe ihai « kuai. Uku no i kela mea, i keia mea o lakou e Uke me ka nui o kana hana. . .. / ' ■„ Ina o ka paiaoa, o ka mea nana i kanu, nana ka nui o kn uku. Ina «{ke kaliko, oa ka mea nana i hana ka nui o ka,uku. Ina o ka papa, na ka mea iawe mai e kuai ka$uio ka uku, oa keia mea keia mea, e iike me k«na hana ana. 3. Aole o ka poe kuai loaa mai wale no ka i pomaikai,. o ka poe kuai liio kekahi. Make hewa wale no ke kaou ana i ka hulu* hulu, inaaohe meanana ehaaa ka lole. Make hewa no hoi ka hana ana i ka lole, ina aohemea hana o kuui mai. Nolaila, ua maopepo ka pomaik|i like o lakou a pau. Ua pomaikai kakou ka poe komo lole. Ua pomaikai ka pne kuai mai, no ka mea, ua ioaa ko iakou. Ua ioaa no hoi ka ka mea hana, a ine ka ka mea kanu i ka huluhulu. Peia no na mea kanu a pau, a me na mea hana a pau, a me na mea kuai apau. Ua pōmaikai ke kanaka kuai, i ka mea paahana, a ihe ka mea mahi ai; a ua pomaikai ka mea paahana, i ka mea mahlai, a i ka mea kuai no hoi. A ua pomaikai ka mea mahiai i ka mea paahana, a i ka ka mea kuai. Ina poino kekahi pne o lakou, ua poino iakou a pau, a kia pomaikai kekahi poe, ua pomaikailakou a pau. ~ a--. 1«. Ll.l