Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 10, 3 Iune 1857 — KA MAKE ANA O WILIAMA L. LEE. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA MAKE ANA O WILIAMA L. LEE.

I ka ia 23, o Mei iho nei, i ka hora 2 o ka pp, make keia luna nui o ke Aupuni o ke Alii, a ke kanikau nei kakou a pau ioa, me ke aloha o ka naau nona. Nō"ka mea, ua kgmo loa keia haole ano e, iloko o ka naau o na ’lii me na kanaka me na haole o Hawaii nei. Akahi no ka haole i aloha nuiia iwaena o kakou, u nolaila, ua kapaia he haoie “ huki naau.” He umi a keu kona mau makahiki ma Hawaii nei; ua pae mai i ka makahiki 1846, i ka la 12 o Okakoha, aole nae oia i.manao e noho loa maanei; eholoana iOregona, a np ke kaohi ana o ke Alil noho oia maanei. V Iloko o keia mau makahiki be umi, ua komo loa o W. L. Lee,. iloko.o na hana a ke Aupuni o ka Moi. I kona wa i pae mai ai, hemahema loa ka Oihana huikau loa; a ma kona akamai, ua pau kokpka hemahema o ka aha ana.i hoomalu ai; polo* lei ka hana, a mahaloia no hoi e na haole me njt ’lii, me na kanaka. Nana no i kakau i ke kanawai e hoololi hou ae i na Ahahookolokolo i.kamakahiki 1849, a nana no i kakau ke kumukuiawai hou i hooholoia i ka makahiki 1852 I kn makahiki 1852, ua kohoia oia eka Moi i Lunnkanawai Kiekie, a me ke kauiike, oia hoi ka loio nui nana e wehewehe na kanawai imua o ka Moi, a.me na liihia nui o ke aupuni, a rae na mea ano nui iloko.o, na Ahahookolokoio. Hoonohono hoi ke Alii ia ia iloko o kona Ahakukakukamalu, i hoa kuka nona. Nui ka Lee hana malaiia, hoio ka hana ia ia, no hona akamai a me ka ikaika. Paulele nui kp Alii, a me nn ’Lii a me na haole iloko o i| «ha, i kona naauao. Kokua nui o Lee i na mahaainana iloko o ia aha, iloaa ko lakou aina a,me na/pono e ae. I ka wa i make ai o W. Kikeke i ka makahikl I847. ua kphoia o Lee, oia ka PereaidenaonaL«oa,HoGnaJiuleanaaina. Nui loa kana haoa oakUa; kaumaha oohoi; he Da,kuleana.i knohoia. • na luna hoona ! UUkaM auiloa a. no ka ikaikanaM

ke akainai o Lee, ua holo a ua ko no. Aole nae pau kana hana malaila. I ka makahiki 1851 komo oia ilukoo ka hale Ahaolelo o na Lunamakaainana; na ko Kohala i kohf la ia: . * Mna no hoi i kaknu ka Buke Ka-oawai ho<*ai karaima; a i ka makahiki 1856 i hala iho lei, ua kohoia oia me L. Kamehameha me M Rubikana, e hooponppono hou i na kaiawai mai ka mua a i ka hope. i Ua, hana»o oia inalaila aole naekona mai. w ■ I k*nakahiki 1855 holo ko e holo afi| i Amenika Huiia no kona r^ai; a koho nwhoi ka Moi ia ia, i luna 'mana nui, e hana i iuikahi ano like kela aoao keia aoao, me kelalAupuni, a ua hana nd, aole nae i hookoiak ka Ahaolelo. He kuikahi maikai nae, e hlo ai ka mahiai ma Hawaji nei. Aole hli ma ka hana a ke aupiini wale no kana liana; kokua nui o Lee i na hana maikai e ae. He luna kinai rama oia mamua ma Honolūlu; oia ka Peresidena oka poe hui e kinai rama iA wa Oia hoi ka Peresidena o ka Ahahuī Mlahiai haoie; lana ka manao ika mahiai no kona ikaika. Ua kokua no hoi i ka oihana Misionari e lawe i ke ola 0 Kristo ina nina pcgana, Oia hoi kekahi luna o ka hale hookipa luina ma Honolulu nei, Aole molowa iki oia mā keia mau hana a pau a hiki i kona wa i make ai. Eia kwahi; he kanaka haipule o W. L. Lee. Ua mau no kona heluhelu ika Baibala a me ka pule i ke Akua i kela la, i keia la. A.ole nae oia i lilo i hoahanau iloko oka ekalesia, a mahope iho nei, ua bapelisoia, oia iloko o ka inoa o ka Makua me ke Keiki me ka Uhane Hemolele, iloko o kona keena, a ai hoi i ka ahaaina a ka Haku. 1 1 kona.mau la hope nui kona kainailio no ka pono oke Akua. Lana loa kona manao ialesu; pili kona naau i ke aloha ina ’lii, me na makaainana. Makemake oia e ola iki hou ae, e hoonāni i ka Haku ma ke akea. Ua hanou o W. L. Lee i ka la 25 9 Feb.. 1821, maNu loka, n nolaila, he 36 makahiki kona ola ana. I. kona wa 13 makahiki, komo oia i ke kula nui ma Norwich, Veremoneta, Amerika Huiia, elua makahiki malaila, hele.oia i ke ana aina; ekolu makahiki. hoi hoi hou i ke kula nui, a puka me ka mahalo nuiia. Mahope iho kohoia oia ke kumu 0 kekahi kula koa ma Veriginia, hookahi makahiki, hoi oia i ke kula nui 0 Camhridge, eimii ka oihana loio. Pau ia hele oia e hapai i ka hana loio ma Trny, Nu luka; malaila, luai koko, a nawaliwali maoli loa. Nolaila; manao oia e holo i ka aina mahana, oia hoi, Oregona, a ku ka moku maanei, noholoamaanei. Aole pau wawe ko kakou aloha ia W. L. Lee; aka, ea, e hoonani aku ia lehova, ka mea i haawi mai ia ia, e noho pu, launa pu, hana pu me kakou i keia mau makahiki he umi. Pomaikai ko Hawaii nei a pau iaia; pomaikai ka poe waiwai a me kapoe ilihune, ka poe nui. No ke Akua mai no nae keia pomaikai, e hoonaniia kona inoa. Eia ka pau, e hele kakou roa kona mau pono; he kanaka hoopono, 0 like me Daniela, a nolaila, ua aloha nui ia; e lilo na’lii, na kanaka, na haole i poe hoopono, makau i.ke Akua, uoho haipule, heluhelu i ka Palapala Hemolele, hele i ka hale o ke Akua, a make a nalo ke kmo, hele pomaikai aku ka uhane. KJ,HOQLKWA A!U O KA MKA MAHALOIA, 0 W. L. LKK, I. M*JU IHO NKI. I ka la Sabati).oūaka Ia 31 o Mei iho nei. ka la ia o kahoolewalKM o ka mea MakaloII o W. L,Le«,i»ake iho nei, na kaHale fulf ika hpra 4 o ke akiaki V""

Ua lawe ia ka pahu ku ;:<ipau ilokooka hale pule, a ua waiho ia iinua o ke kuahu, ,i Uj hele pu mai ka wahine kane make, ame d» makamaka o Lee, me ka Moi, ka Moiwahine na’lii, a me na mea hanohano a pau o Hono. lulu nei, na haole a me na kanaka Hawaii no, aua piha loa ua hale la° Noho mali e īakou a pau, me he mea hoolohe iakou j kekahi len no ka pahu kopapau mai. He leo nn, aole nae i lohe lakou nie na pepeiao me ka manao wale A pnn na kanaka i, ke komo mai, a* malie ka hale, ku mai o Rev S. C. Oamon. Pulema ka olelo Reritania, n pau ia, kuo Rev. W. P. Alekanedero, a heluhelu i kekabi mau olelo maloko o ke Kauohahou, m« ka Alo Beritania a ine ka olelo Hawaii, KariJto I, Mok 15, Pau 4 >-5S. Himeni ka.poe himeni i kekahi mele kupono nn ia hana~~' • • Alaila, ku mai o Limaikaika, a līni aku i ka olelo Hawaii, i kekalii mau olelo e pili ana i ka ola ame ka ma' e ana o Lee, ame kana mau hana nui, maikni no keia lahui, a pan ii Pule hou o Kalaka, i ka olelo Hawaii a pau, hoomakaukan na luna i Ka lluakai lloolewa. Penei ka hele aua: 0 na Kihuna Pule hana ia la. Na Kauka o ka niea i make. Na Kahuna Pule o kela aoao keia aoao. Na Lunnkanawai o na Aha a pau. Na Kakauol» lo o na. Aha a.pau. Na Loio a pau.

X - <■<' hh M'S < .

► ■co >> B

Ka wahine o Lee a me kona-mau Makiimako, Ka Moi a ny> kuna Wahine a me ka Poe Kukakukomalu. Na Luna o na Aina e. Na Luna oua Manuwa. Na Luna Aupuni. Ka L hulehu. Uo hookemoia iloko o ka Hale Kupapau o ka Moi/a hiki mai ka wa e hooili aku ai i Araerika Huiia, kona aina hanau.