Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 10, 3 Iune 1857 — O ke kama o ka emi ana o na kanaka o Hawaii nei. [ARTICLE]

O ke kama o ka emi ana o na kanaka o Hawaii nei.

! AiA n'm ka iva kaliiko o kom pao aina lie ; li'iiiilelui nu kaiiaka. paapn ka aina ino na ■kan.aka. Ua oltlo in, anoain* olm liaiioii ' kunaka nm ke ahupaa, na enii mai in» hoi ?na ikan walii; nka, i’keia manawa.’ kakaikahii wale na‘kanaka;,.rna kahi i olia liimon nm-. uiim. īiole ho hah**ri, aulo n<> lu>i paha he umi i koiii wa. . ■ Mamua aku o'ka iiihi aiia ’inni o na misio- ; nan he leluilohn na kanuka. a i ko lakou hiiki ana mai, im omi mai hā kanaka o Hawim noi, ma-ka inakaiiiki iio nmij laila mai u kem makahiki a kakmi e nuho nei, i lie mau makahiki, a o ka [>i>e māke iloko |oia mau makahiki ho 59,814, a koe ioo la no he 70,000 kanaka i keia mokahikj a kakou e. noho nei. Nolaila, iha e lilo ka i make i iloko o na makahiki 2.W anaakahi no ka poe’ e ola nei i keia.wa, alaila aoie paha e haln aej makahiki h/30 ehiki mai ana, a • nalo-| wale na keiki papa/o ka aina; oka, • oleloi

n 11 auuni i ki kuhi j' ’O HU' ,,in ' u'lo ho < i;.i<> » i.i in.m.u'. i luil ()ol;i c niu.ui akil < • u k< »u i ko kaliilkiilii. ;amoa iiuiia ka h* lu ai;a i na kai aka, i'onoi •uk..11 e nmau akn ar Ih'ko u Ka m kahiki i.n.kahi;. nuaula ka ('i'i' i ui akii ka ni'i, .'-kai.'O ii.i.tko a 11.01. a " ka i'.'i' hanan paao» o pam k i iiak ili.iaa .1 ka ;i.'o inako. I - . i’ano mai iuanoi i-ia, l' ka (mo luaki' IV" lna ('ola, tn|o aiioi o oi.uo koia Manai'liai. Ili'uha la ko kunm i' ka oim.uiui " ka ’ami llauaii: A"lo l"ka;.i ka mahan " ka jmo <iiS"n.io no ioia omiMiia ' !\o iii.naii m u iu i k' kalu poo > ka |"'0 ii.U'lo ko kunui o ko.ia omi ana, no >a moa. i ka wa in unua «kn •> ka hiki aua nai " ua ha-'lo, Ai'lo makō luu k" llauah n'i, aka.'i k" 1 ak■ u luki ana ni ii. hiki ("i mai no na mai ina. "ia ka j• a 1 a. k:i"k;m, w'aiuoa, a mo ua nu:i iiko. \ " kok.ilii |i"0.h"i iuo!" mai lak.m, o ka nai ahuliiu ka uii'ii n uia i Uikn i k" Hawaii itij. \ia m.i ka \va i hala n« i ho nm h'a » i ('."<“ i n'iako i ua mai. ahnl ih. (himiiu uiiia i.i, «k.a. |iohoa Imi na lumlo o n lm ana na llawaii noi: lloaha ln- k" lak>"i nu-a i u.iko i• 1«■ ai: Lnku I".i " lak"ii o inauo ana na mai ahnl.ui. Kia ii"i. inki' m.u n > i i nuu k.i iw |i.ik,"io. a 'i ka |>an li" m,. a " l»a (mo i km’ 'hiki ii" i.i ko li""la!ia lu n aku l\c nieln 1 11111 mai nei kokahi |V"«' o ko kanii "ia kekahi kumu o eini ai kn 11 iwaii noi, \ ho nui h"i ka (>■ o i |ioju iii ia; ak«, ;i"i m.i iii wa kaua ho.imi l.a (>"<■ e (>«111 ue i ka liakanaka " ka (»"0 mako. a lio ikuika hoi ko kiii" " na kanaka, u m.i. keia w.i malnhia ko a.uii l"a iim la na kamik.i Aka. ko maiian mai ii< i h"t a'i, tia (uih.i iiiiain i 1. o knin.il " ka oiiii iia’ " n.i kanaka i> k* ia pui* .'iina" k;i malama «»lg i ke kum; o t.u maiuinu "Io i ka noh» ana; o. ka (uilaual.'l". 1. O-ka malama "te i ko kiun. Hi: inoa niau ii" k« ia ma koi.i (>a.u uina. a im ku nia1; iiia "li' i ko kiim e i iiu lim ui k". I lawuu noi. oiu ku m i;r. •> ka mal uiia olo i ke kmo 1, 0 ka ("ikola ai. !ie moa im ia o uuwu'iwa.i ai'ko k in", jj<>le ikaika i i u luuia >» ka huiii o w i.o im inai.una n kalii inoe ka moA ku(iono i ka me.i [uikolai ui; >• ku iuinaak.i’ iiiea (lakoki a 1 , 4 ka lumwelu i nu kuko ino ilok" " ka naau/ ina ka Ipakela ‘ai ano iiko ke kanak.a ine ka'puua i iiahai lii.a nuuiiia. loii; holo niakeinako k l puaa i ma»na o hole a> imii k na hiiuime ana, pela uo ka n oa ai nui, n"le mia inukomako o ln le ae a e hana, o ku hianmo ka ihea knpoilo ia i«. N" ka nui lou 0 ka ai i ai ia, aolo c hiki i im io imahanu. ina ka omi kc liaim ao i ku I;ik»u hanu, pola i)ii |ji>ij «olo o hiki 111a pauhaiia niuoli ko hunu nu i ka, lakpn hana ke (uiikia ko lakou wuhi c paahaim’i, a»!e holo ka liuna u>> kma pilikia, o nahu ai- ka opu n ine na mea o ae no o eha ai ku opn. im ka liiki ole i na io paahann ko hana uc, a,ole o holo uc ka niaikui u ku ni mi iia walii apnni ke kiao. ■ ; 2 0 k.i mookoloho o ka lua keia o ko ke kanaku malaioa olo i kona kiiio, he inai hiki ole keia t ko Hawuii nei ke mnhiki ho kumupaa, a iie puni kauoha hoi mui na makua, a , kuu i kn lakou poe mamo no ka ino loa o ka 1 moekoloho lie nui on mea ino e kupu ana a ! ke mahuahua ae la lakou mnluaa o ke kioo ij o ka poe moekolohe, a» ka iakou poe keiki •i oo boi, ei« o» in«i ino e lab* U tu mai ka i| moekoiohe rosi, ke kaokao, paia, waiweia* a

; e like mHiinokolia «Mekolohe, pela no ko ke Akua huhu weli-l «Al u ,na ‘ ana 400 - E nana la Sono ko lakou malama'ole i ko lakou kinn. lilo lakCU poe moekoluhe a hoopai mai ke Akua ia lakhu. Auhea la ia * n\AU kuianaknuhale i keia wa ? Va pf»ho ilalo Pela no ko Hawaii nei. no ka malama ole i ko kino ke hoemi hilii mai ke Akua i ku Ha waii nei. Ma ka makahiki 1778, ia Lono i hiki mai ai ma H'awai: nei, ua olelo mai oia he 400,000 kanaka ma Huwaii nei, aka, i keia wa he 70,001) wale no i koe, no ka liialama ole keia i ke kino, ina he poe malama ko Hawaii nei, ina aole no e pili mai na mai ino a Lono i lawe mai ai ma Hawaii nei. 2. O ka malama ole i ka noho ana oia ka mea e nawaliwali ai ke aūpuhi, no ka mea, o ka ikaika o ka poe hana maloko o kp aiipuni aia ka ikaika o, ke anpuni; aka, pehea lu e ikaika’i ke ‘'lno o ke kanaka ke maluma ole ia kona nolO ana. Ina e noho ana ke kanakailoko oka hale pelapela, aole hoi luko ka ai a me ka ia, n me ka wni uno e ikaika iki ae oiai kahi mau la, a o ka nui o kona mau la iloko o ka popilikia a me ka make. Aole anei pela ko Hawaii hei i kahi wa loaa la lakou ka ai kohu, a i kahi wa nele loa, a pela no e emi iho ai ko Hawa'ii nei. ‘ i, O ka palaualelo, oia ka noho wale me ka hana ole, a he mea hoi ia e nawaliwali ai ko kino. Ano keia nawaliwali oke kino e niake koke ai. Eia no hoi oka noho wale ka mea e eha’i ke kino. Jna e nana hou aku no kaknu 'i i a kanaka o Hawaii nei, aole a lakou hana nui e eha ai ke kiru>; aka, ’ua eha nae; penei hoi e akaka ai keial eha, ua lawe ia kekahi poe kuhuna [apaau ma na hale, a ua kapa ia mai lakou ka poe lomilomi, a penei no hoi e akaka’i, n ka noho wale ka mea e emi ui ko Hawaii nei i ka nnho nna o na mamo a Iseraela ma Aigupila, ua manao ko Aigupita o ka hoonui hou ihp i.ka hana ko lakou mea eemi iho ai, aka, e like me ka mahuahua hou iho o ka hana, pela ko Ipkou mahuahup a palahulalia loa ae la. A uia o ka hana kikinea e mahuahua ae ai na kanaka, alai|a. o ka noho wale ka mpa e emi iho ai na kanaka, a e like hoi me na.kukuna wela o ka !a i pa mai maluoa o.ka mea kupu uliuli, a mae kpna niuu lau, a omimi kona ulu ana, a e hua mai no ia ika hua malili, a pala e mamua o kona oo ana pe.la no kpia mau mea eknlp i haiia maluna, he mau kukuna wela ia e mimino ai ko Hawaii nei Pehea la ko Hawaii.nei e hana’i imakuahua hpu ia na kanaka? Eiu paha, e malama i ka noho-ana, e, malama i ke kiao K e lawelawe han|Si pono ai, alailn, e mahuaJiua hou ia ko Hawaii nei, Waiau.