Ka Hae Hawaii, Volume 1, Number 33, 15 October 1856 — KE ANO O KA WA UI O KE KANAKA A ME NA MEA A PAU E HIKI MAI ANA IA IA MAHOPE ONA [ARTICLE]

KE ANO O KA WA UI O KE KANAKA A ME NA MEA A PAU E HIKI MAI ANA IA IA MAHOPE ONA

Oia no ka wa muwaena o 18 maknhiki « me 40 muknhiki Ma keia wa; he wn u» neia no ke kanaka a me ke oo k koke elemakule, heaha k > hana ake kanuka i keia wa? Heaha ia? Eia no paha. Ua Ike no ke kanaka ia ia iho, he uani kona apo, he maikai knna helehelena, a imi no ia me ka ikaika o kona mau laia, a ua loaa no ia ja ka waiwai maialo iho o na dala he $10.00 i ka hebedoraa I paha, i ka mahina lpaha. Aole nae oia i hoomaopopo i ka Kapa,urni oia mau dala, a i ka hapalima paha; e hoopaa lo.a raa ka waihona, i kelahebedo* ma keia hebedoma, a i kela maiama kein malama, a pau ka makahiki, a pela aku i ka umi makahiki paha. Ina e hana kekahi kamko, ma ia ano o na kanaka Hawaii, he kanaka naauao ia, ko koke 1 ke me na haole, ka poe ike mua i ka pilikia e hiki mai ana. Ea, pehea kakou ka poe u», ka poe mawaena o keia mau makahiki i haiia’ela maluna, uā malama anei kukou i ka hapaumi o ko kakou loaa, a hoiHiii ma ka wuihona i kela manawa i keia manawa;.a pui aku na makahiki o ko kakou «»la ana. He mea maikai loa ko kakou maloma ana i kela inau ano o ko kakou ioaa i haiia luna He mea ia e loaa ole ai ika pilikia, he nui na pilikia o kakou e noho nei, he pilikia « ikeia, he pilikia ku ika wa. Ua maopopo no ia kakou na pilikia i ikeia, eia no, 1 Pilikia ika ai a me ka ia, pa meaeikaaka ai ke kiuo. ..2. Pilikia i ka haJLe ole, ka meā ia e pale aku ai i ka ua a me ka makani, a nie ka wela oka la. 3. Pilikia i kahi kapa ole o ka wahine, a me na keiki, a me kona iho. 4. Pilikia ina nuhau o ke Auj»uui o ka honua nei, mni na ’lii ako Anpuiii. 6 Pilikia mahina hou a me kn . hanai kahuna. Oia na pilikia i keia, malia paha ua kue kekahi piUkia i ikeia. Eia na pilikia ku ika wa. I. Pilikia mak 2. PUikia ina makamaka ke hiki mai, 3. Pilikia i ka auhau oka poe i hoounaip vna āina e, oo ka oleln a.Kariailo. 4. Piiik'a Vaie iho oo, haule )ip paha. kuia a palaha haihai na niho, moku ka wawae ika puhi* Ma i ka pali, a bai keknhi wawae, help l kahakai a poi ia e ka nalu, hpi kekahi lima. he pui paha oa> pilikia e ac ko>i ka wm pau, ele i ka hai ana*ku.

Ma keia mau pilikia maiuna. e hiki ui ia ke hoomaopopo, me ka v\eli\veli io i ke ano o keia mau piiikia e hiki mai ana ia kakou. Nolaila kela olelo a’u muluna ia kakou. e mnlama i ka hapaumi o ka loaa, me ka hapalima. K hoolilo i ka waihona i keiki paha, i makua paba, i hoahanau paha nou; a e hookaawale okoa i kuna rae ke kanalua ole. Maloko o eiwa hapaumi, me eha h»pnliina paha, e kuai pe no na pilikia i ikeia, ua maopopo ’ia oe ka manawa ; e hiki mai ai keU mau pilikia, e kuai i ka ni a me na lako e pili ana ia mea. Ina ua kaupaona pono oe, hookahi pai nui o Koolau 00 no ka hebedoma hookahi e iawa no ia ai, ina pela iiihu. ua hah ka makahiki okou i na daia he $52.00 no ka ai, a o ka hapalua *»ia paha no ka ia $2500; pela hoi kahi k«pa kupono, a me ka lilo no ka hale, a me na rnea e lako ai , ka noho ana. Ua maopopo no ia kakou ko Hawaii nei noho nna i ka wa kahiko; a ke hana nei ua lehuiehu }oa ha kanekal ka hale hookohi, elua eleinakule, 'hookahi luahine; he mau kanaka noho' wale mai no hoii'kekahi, a he kamikn kiei wale mai iio hoi kekahi. O keia poe nae he lehulehu, he poe maalea, he mnkilo, Ina ua ike nae lakou nei, (ka poe ui ) . ua kuai ka mea hale i ke pai ai o Koolau $1 OU paha, ninau muila i kekahi, “ua loaa mai nei ka ai o ka hale o kakou.” Ae, o ka (ipomaaleu iho la no ia, aia a pau i ke kui ia e ka mea nana paha ka ai, a i ole ia, i kekahi poo e «e paha, alaila, hoi aku la e ai me kana malihini okoa, a kiel hoi kekahi kanuka mawah», o ke kahea aku la no ia peneia, “ke paina nei makoa.’* Ina he pohdi kela kanaka, komo no e ai: uaa he maona, ao|e ai, ina nne he maona ua ike nae he ia, 6 ka hele hou mai no ia e ai me ka ai ana mai no hae i kona hale, a ai hou no i keia hale no ka ike i ka ia. Ina he unku ka ia, %ple e ai, a noho noai uo ua kanaka kiei nei, a o kekahi poe hpa ai hoi, aole nae oana' ka ai, oleio hoi ia, “aoho mai ka oe ai makou,* - mehe ano kahea la, akahi, alua, akolu, mea naoa e hea ke kanaka kiei hookahi; a elua paha, oia mea kupanaha Jca hoi ia o oa kanaka Hawaii, a he kunou hoi ka kekahi; oia haawi ia a makou, a e mahaloia no e makou ke kauaka lokomaikai, haawi wale. Eia ka hewa o ke kanaka haawi wahi, lokomaikai, kahea i ke kanaka Me ae mnwaho, e hele ae mna keia; khhea ana oe, “heie mai • ai. n O ka ohomu, ina loaa olm mai' ika kekahi poe, o ohumu iho la noim, a oleio iho, “ho loam hoi ka’u ia oe, he wahi kaa«ka pi ka hoi k«)a, lv o ka mmka e ahu ha no in. ' - * O ka hana Keiaa ke knnnka lokomaikai, nut kona ikaika. hana l«aa; hiki ole aku nae paha i ka iwaknlua o oa dala, I<*koma ; kai haawi w*tle, uh iuhn. Aole manao L ke Kamawai mnluna. e malnmp i ka hapaumi, a i Ka wa e nele ai uakanaka nei* oka aku la no ia i ko pUikia ai, aole naoa ia māi, waihe W"b iEq (a un; he makapo, paha ka mai, he puho, he kaokap, be , kmkk), te meeauK mee. »ana e kokna mai, ua ala i Kauai ka poe eukou e n<*ho u» hplo i ke hoi i Hapaii* ua ike i kou pilikp oe « ke .k»|K*>, ka. malanm ole i hapaKuni o kp* JqMM* m puikMi i heia m ae oei mmluna.