Ka Holomua, Volume I, Number 33, 16 May 1914 — KA MOOLELO WALOHIA O HAINAKOLO KA UI O WAIPIO AME KA WAI O HIILAWE [ARTICLE]

KA MOOLELO WALOHIA o HAINA KOLO

KA UI O WAIPIO AME KA WAI O HIILAWE

ka

lIAHELE \TI - *. X.a ho-ea. ana c ilailekaluhea ~3 : Ktiaib.e!an'—-Ke kī: ana — ,mai o Keaniniulaokalan: .a Kainakele—Haa!ul_i Kstik£, OeLuehu na Ale o ka Maana. i Iī wa : ala ae a: r.a\2: ar.S| 1 a rr.ska2:nar.s a ku a~a iluna. a ; ke ma: la lake 2 : ko lakeu alu op:o e ku pu aku ana nue ka"karr:ar:'r.e al:: o Irxa**a::. ""A'a ka p:-he a iaa-ele wa.'e. Uwa iiu ua p.-be a lele T .vale. UV«*a -a p:-he a heokuu wale, ~:a.. akaiii no ko Sua:helan: a -ke ;ko iakon alii opio. Ahe o-iaue, -e luaele nehoi kona nani anae kona u 1 ?. He wa pokole wale no keia ike aaa o na aiiī me na makaaia ia wa i kena ae ai o Lolieloa i ke kmo ao o Paaahfwalani e_.ufai ae i ka iiiiakai—aiīwSEe eiaaawa pokoie, ua po'i iho ta kekahi ao keokeo, i Kke no *ae ke ao puaa e ikeia nei i keia wa. O ka iho aku no ia o ka J*u ak«i£ aliū no kafai e laaa mai aaa ka waa. Ika hoea ana'ku o na huakai ala ī kaha-oneJfca aiakaukaa ka waa. E nonSo mai ana na hoe waa ma ko lakou mau krlaaa. Ia wa o Loheloa i kamailio aleu ai i na hoe waa i ka i ana aku: Auhea oukou e na hoe waa oke ahi op:o? Aohe a oukou hoe ana ika waa o oukau. O ou<cj mea aana v/ale no, oia na i.2 nalu, olaila heoponopono ">Jkoj ī ka hoW o ka waa 1 "Ar; rj e i.o , iti~e ke k-±i. Kia " ,J pe'a oka wsa o oukou; ':ia nji -a'u k* rnvkan? e puhi aku ai mahope. Pahu no a::ariei au i ka waa o oukou, o ka helo no ia. Kau ka pjs' a he la jaaakaoir-rrna ka iwa no e kaha i ka ohuku ale. N"oIa:la, e hookuene pono ke'a ame keia o oukou maluna j or;a kulana iho, e hawele a I ka nohoaa i olu e mahiki f a £" apua o oukou a kulana iio«<o oke kai. Kle kau no ke aiii īluna a noho i kona kulana, a ko'u va ia e onou ai i ka waa o oukou- aia ka paa ana i Waipio, a pae no oukou ilaila īloko n keia mau Ia pokole." Alaila, huli mai Ia 1.3 o JLo:<3eloa a olelo mai la i a Keanini"j laokaJ an i; "E ke alii, e a'e aku oe 1 ka waa, ua makaukau na mea a pau*

I -- — --\<u e r. _.a:< ..iz -n e ka was, o .<a ir.a-:s-.'-a :a : ku - mai ai ke--1 kah: ka-ak?. rr. = ka mahhlni a p = ne ~a. !a :a, Keaoin" i'lean. n:—e! Owau kekahi e .<=: :>,r.a o waa." "Ov. a: khu a heaha kan vvao. a 'K.ea:o:~L i ninau ELumoula ke'u ;roa. A e -vau euane' rre i oanā e".vec a.<u : ou rr.au a like ka u.i ona~r.= o kou ir.au onohi "H! ne o a:o ka hoi, he hana r.u: :o kau:" v.-s-: a Keaiiinī £ pane rra: a-. "uE..kau-:a aku ee _a '.Ti aneoe ae la o K.eanin: i e -eau : luna o k= v;aa, ku hou *"H.a au, e rlean:-: Ala:.'a, pa~e rr.a: .= o Keania oe! h.saris kaur' J au. owau kekahi e ,<au :lur.a o ..<a__vvaa: ' i pane si u:a kanaka net~T" "Ae. Makemake ■ oe' e kau :.una o kuu w=a. rleaha kau wa:>vai e kau au liuna o ka waa. a ewa: keu iuoa?" wahi a KePane aku ia ea kanaka nei: ,c O iloanonuikalehua ko'u īnoa. A o ka'u waiwai, oia keia: la'u- - auanei la, Hke ka ul a o na papalina ou e Kean īni me ka ula o ka iii o ka moano, a o ka malailena opiopio hoi o ka ili o Keanini, elike no ia me ka lena o ke kai o ka moano; a nona hoi ke mele.i holo ia peneī: Oneono wale mai la no ka hoī ka i'a o ke kai, 1 A he moaoo ka: lena— Oiuo. " Ono— Onoono wale mai ia no ka hoi kra :'a o ke ka% A he moano kai iena." ' s< Ae. He hana io ka hoi kau o ka .m-.K. ana ma: neij M wa'n: a K.ean:n.. E ka>j aku oe īluna o ka wa&. ;• holo a kakoa." An^r, ak'j U u Keanin. r kuu o ka v.*aa, k-j hou no nei >.nV/d a oI»/o -<na: 4, H: i au t e K>ja.nīn;. kekaL: fi kau :I ,r » o k-t v;aa." **A kj j oe *mr>-, o k^ heaha hanaj a owai koj inoa?" v, a lani 1 ana j mai 51 Moi - n o h o-i-ke-e h u eh u ko'o 1 inoa, a ma kekahi oleio ana, he hoa hooipo au no ka ī'a ula. A ■ o ka u nana auanei, oia ka hoohalike aku i na kjli o Keamm a ■ like ka miom:o polipolinahe ' ka nuku o ka mo:, ka mimo, ka mamīo ame ka maikai. Aole ia • la he hana' ;i Pane mai ia o Keanmiulao\kalani: ''Ae; he haoa 10 no hoi kau. He hana maikai a k-j nohoi i ka u'i. Ai aku ka ' Kaulia aku." ' Kau aku la o Moi~noho-i-ke- ■ ehuehu iluna o ka waa; a anehe ■ aku la nohoi o Keaniniulaokakau aku iluna o ka wap;

. 'va ku ana ua lrju, .1 : ;me 'ana: "H!e noi keia ia oe e Kal.1111! > Z "au' kekahi o luna o kawa;i 1 hele nou e Kalani i ka mo- . uluweh'wehi " la wa pane hoomakeaka ae - o Keani-aulaokalani: ""'Ka- , Paki ka hoi ua mea hc o Kiaaihf:iani r.e e holo 1 k<L aina i ka Hou- ;: s kane. Heaha la hou Owai ■ ---j moa; a heaha kau hana e .vai aika nohona waa ia oe?" "He ninau maikai la au e ke ■ = . ninau mai la Ike kanaka. e lohe auanei ce e ke aiii, o ■ r. ;lenjimakaukai ko'u inoa. He maka nunui mohaluhalu he mohaha maikai nohoi ' I auanei ke ano o na hnohi' o Keamn;." 'Pono v,-ale hoi o!eio,-fb ;. - lenuiai akau ka' la oe 10 'e. --o: e moh-3ha a: na mak& o He ui ho' kau l Ola k--i la aku ka waa o kskou," . v ir/. a Keanmiulaokalani 3 pane , rr -i. a:. | A kau o Aholenuimakaukai il_"a o ka waa; anehe la o ! Keaniniulaokalam e kau īluna o 1 ka waa, aka, ku hou ana no ua : kanaka. A mamua hoi o ko'kaua hooEiTT ana'ku e kuu makamaka j hel-ihelu i ke kamailio ana no k.a mea e pili ana i nei kanaka i hc_ a kaua i ike ae la, he wahi ( m-ī iki ka kou mea kakau moolei: e kamailio aku, penei: oleloia ma keiā moolelo, I o Ah'olenuimakaukai, oia ke kanaka aiai a keokeo mua loa i hoea i Hawaii nei; a no nei-k:a-naka mai ka huaolelo haole e o nei maluna onakanaka ilikeokeo ; mai Europa mai a mai Amenka A ua hoio no hoi ma ke mele a ka poe kahike, ke kaheia ana o nei mea he haole, he "ahole" elike me nei mele: Ka haole r.u. maka alohilohi Ke aholehole nu' makd a-a i\a puaa keokeo nui viaula Ua maopopo ae Ia \./ ihi -:.ahele. K akn kr.i_ i " ka makamaka heluhelu 1 \; ri . xi-tn.a ana ma k*j ku-tm-jo 0 V: 1 k-jua meolelo. Ike k'i ana aku o nei kanaka iOiua o pam; la oia: "'Hia au. Owau kekahi e kali ;I-na o ka waa," . N"inau nohoi o Keanmiula- ' «:alani i keia kanaka: "Owai a heaha hoi kau na o !ur?.a o ka wa* e make r ■ no ai keu nohena r. luna o ka * i.jt o ke' aJi;:-» >J ' O Uhumakaikai ko'u inoa. L a- hoi paha īa'u ke ake mo- - Eia nohoi ia'u ka hooAiloalo i na maka e na v/ahine . Nau no auanei ia e Keani- ! * laokalani e maalo ae imua o : ' ■ maka o kekahi wahme, o īuno . f J o ka uhu maalo i na maka, e r ..j ana ia ia oe. A hui me ka -uhe, uwauwali, a momon- o kau mau oleio, e 1310 ana ! < he mea mikolrjlohua i ka v/aa he ono hoi elike m<: ke ; momona o ka uhu ula."