Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 18, 5 January 1881 — HE NANEA KAMAHAO LUA OLE NO ROMIO LAIKEKELA, KEKEIKEI KUPANAUA ARAHA [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE NANEA KAMAHAO LUA OLE NO ROMIO LAIKEKELA, KEKEIKEI KUPANAUA ARAHA

— ; ;.īoui<KI.O o N'AH:\EĀTnT7T'iHtOTn o : iA rna knkahi mokuaina waonahele liihiu £m ioa o Arabia, e ike ia ai kekahi aupuni kauiana rna ka inoa " Ke Aupuni Waoakua," nona hoi ko kulanakauhale alii i kapa īa ma ka iooa oi kelakela o ka hanohano " Ke Kuhmakauhalo o na Lmna." Aia hoi rn;i keia aupuni e noho ana kekahi alii j kaulana loa no kona koa a rne ka wiu'o olo, oia hoj ka Moi Lo Aiana, a oia hoi ka Moi a ko Arabia holookoa i ku aku ai mi; na kapuai haaluiu a me na umauma i . piiia i ka makau a me ka weliweli. No ka moa, ■) na wa a pau ana e hoehu kaua mai ai u w kona mau haneri lauoani k.oa, ka poe Roi ana i kapa aku ai na Iiona o ■ - kona A-upuni ; aiaila, e naka Kaalulu auanei na aupuni e ae imua okonaikaika kamahao, a e ki> hopepe aku no hoi lakou imua ona, me he kanaka hohe wale la e ku. ana imua o '' kona hoa paio okalakjala. Pahola ae la ka weli o kana mau hana koa lua ole apuni o Arahia— -kui aku la koua kauiana ma na aupuni a pau o ka hikina, a, ua nana ja rnaj la ia me he " Anela Luku la no ka Make.'/ e noho alii aria maluna o ka iiihonua me he " Akua Kanaka" la He oiaio e na makamaka, ua lei. iho la ia i ria papahi Im o ka hanohano a rn.e ke /<.auk ina ua hoonuu iho Ja ia i ka v/ai.wai a, aiirena — a o kona puu-wai hoi m kapalil.i mau ae la me ka hauoli ; 'aka, hookahi mea nui nana i hoomailo mai i ka oiwi kino mohalia ma/ka/ o konu ohoh, oia- rio k.ona nula ana i ka wah/ne, ka " Owili Jei ahihi^ Ke kaunu aloI/S^a ka manao," a ua kupono loa oia ke leapaia " K a Moi aohe iwiaoao," Ke pii aku, nei kona lahuikanaka / ka heluna mahuahua, kona aupuni. hoi i ka holo- „ mmi. loa m;i, k;j, y/ajy/ai ; akaokona nohoalii, / 'f0 'a a/,a ,a /"'{ie e ke au-miki <> k:a rioh.o'na wah/ne ole, a'he mea koia i I/oehaeha a hoowelen/a aku / kona puuwai, ' ' No ka mea, ina paha o aui ao kowa mau la rna ke/a o)a honpa aria, a hooluū ia aku kona kino iloko o ka luakupapau koo-u, ala/Ja, ov/ai Ja auanei ka moa nana o hoomau aku i ka hanohano o kom ino«, a malama aku hpi i kona aupuni, e liko m/3 k»m i malama ai ? • r/ •- »/ «. A

Ua lilo keia ninau i mea nui nana e nalu ai i kela a me keip. la, a e noonoo ai hoi ia rne ka poluluhi i na po a j>au ; no ka inea,j aole oia i ike i kekahi mea e pono ni kona | aupuni ke make in, o ku loan wale ana no o kekahi hooilina aupuni — ina he keikikane a kaikamahine paha ia — oiai oia e ola ana. Aka-,- pe-lma- I-a auane-i <>- hooko īa ai keia kuko a kona naau, oiai, aohe ana I'.wa, J<a rnea nann e lioohua mai ī ka hua makamae a kona kuko i lia ai. Aole no hoi o ua .Moi Lo Aiana wale la no kai iko i keiu poino e kau mai ana maluna o kona aupuni a me kona nohoalii; aka, o kona lahuikanaka no kekahi ī īke a ī hoomaopopo ia tnea, a ua lilo no i kumuhana nune nui ia iwaena o lakou, " ina paha e make- arra~ko iakou -Moi aloha, -owai ki auanei ka mea nana e paiii i kona makalua '! " Ua hooholo lokahi no hoi ka lahui mai o a o, aole loa lakou e ae e noho alii mai kekahi alii malihini • maluna o lakou, no ka mea, ua ewe ko lakou aloha no ka hanauna alii kahiko mai a Lamekona mai, ka makualii kaulana nana i hookumu mua ia aupuni, a o Lo Aiana hoi ka pua hope loa o ia mau alii. Nolaila, o ka make ana o Lo Aiana ine ka loaa ole o kekahi hooilina mai kona puhaka alii mai, he poino nui ia no ke aupuni a me ka lahuikanaka holookoa. Eia nae, aole no j>aha i ae na Lani e hoonele ia oia me ke kokool.ua kuponoe hua mai aj he hua ohaha maikai, a lilo hoi i pohuli e lumai ia iho ai ma kona makalua ke uhuki ia ae ia mai keia ola ana. No ka rnea, pe-nei-ka ka m.ea haku moolelo i hoike mai ai ma kana buke ; •' I kekahi 'la haalele iho la ua Moi Lo Aiana Ja i kona halealii, a hele aku la ia me kar»a ilio, nona ka inoa o Puluka, iloko o kekahi ululaau, i aneane he elima mile ka mamao rr»ai ke kulanakauhale aku. " 0 keia la i loaa ?u iaia )ra hauoli o ka hele ana ma kela ululaau, he la ja i haule nui rn;u ai k;j. hau a u(ji paaj»u iho la maluna o ka honua ;> rne na lala laau olohelohe, oiai hoi, o ka hapa waena. ia o ke ka.u o ka Hooilo. " la/a i hele aku ai, ua nune nui iho la no oia iloko ona me lai ehaelm o kn naau, a pela wale no oia i ka»Jilo ia ai e na manao hook u pilikii a hiki wale i k.ona komoana aku iloko o ka ululaau.- " A iaia no e hele ana a e nalu ana no hoi, puiwa.no la ia me ka hikilele i ka lohe ana aku i ka Ie<> o j<ana ilio e aoa a.na, a ia v/a ho/ / hoauau aku ai ia i kona mau kaina wawao ; 'aia hui, me ke kahalia, nui o kona naau, ike aku la ia i kekahi nlanu komka eleele e kau wna maluna o kekahi lala laau, a 0 anehe ae ana. e h;le, " A mamua o ka mohala aria ae o kom» may eheu e upoi iho no ka Ieje ana aku, u,i ku aku k ia i ka pua ki poioloi a ka Mol U Aiana, a. haulo iho k hoi kwm kino Mi nepulnepu ikb. > ' , *

" la wa holo aku la o Puluka n halihali • i rnai la i un koraka la, a waiho iho la ma m wa wae o kona kahu. I keia wa i ike aku m na maka o ka Moi i kekahi moa kupanaha j loa, oia hoi ka waiho ana mai o kekahi m;m I hooluu like ole ekolu imua o kona mau ina- i ka— ke aini o ka hau, l»a poni uliuli eleele o | . ka hulu n . ka manu a me ka ula. ohelohelo o ■ - | kona koko ; nolaila, me ka naau i piha ī k;i hauoli puana ae la la : " Ina e loaa aim ^ maloko nei o keia aupuni, a ma kekahi au- | puni e ae paha h~" wahine i like ke aiai » kona ili me ko keiahau, kn poni uliuli eleele *j o kona lauoho me ka uliuli o keia hulu, a n | ka ula ohelohelo hoi e pua aai ana ina kona § man papalina e like me ko keia koko, o ka'n I wahine ka hoi ia e mare ai." I " hi wa aluli mai la ia e hoi, aia hoi. lolm jij ae la ia i kekahi halulu nui mahope ona, a I lohe pu ae la no hoi ia i ka hae ana a kana I ilio, a iaia i aui ae ai ihope a nana aku. īke r- 9 aku la ia e liolo pololei mai ana kekahi ho- $ 1 loholona kupanaha loa, oia hoi, he hapa lio a I he hapa kanaka. rj " Aia hoi ma ka hapa kanaka o ua holo- | holona la, e paa mai ana Uekahi o kona mau 1 lima kakauha i kekalii ihe nui, a e kaulona I pololei mai ana ia ma kahi a ka Moi e ku I ana. la wa hoi me ka eleu nui o ka Moj I Lo Aiana, lena mai la oia i kana kakaka, a I iloko o ke sekona hookuu aku la oia i ka I pua a ku aku la ma ka umiiuma akau o ua I kanaka lio la. I •' A na ia ku ana i hoomalule aku i kona § lima e paa ana i ka ihe, haule iho la ka ihe I ilalo', a kunewanewa ae la hoi ia. Omau I hou iho la ke Alii Wiwo Ole i pua rna kana I kakaka, ia wa i hep. mai ai ua kanaka kama- I hao la, " E ola au e ka Moi Puuwai Hopo I Ole, ka pua liope loa o ka mooalii a Lame- I kona, ke Kupua Kanaka o ka honua oei, ka I hoa paio kahiko o na akua o ka luahi o Hi- I mela -E ola au e ka Moi Lo Aiana." I "Uahauoli.loa.au," walii a ka Moi, " c ' I haawi aku ia oe i ke ola, ina he mea ia aia I iloko o ko'u polio Ihna ; alea, ina aole i mu'o I aku nei ka maka o ka'u pua i kou ola, alai- I la, ke olioli nei au e kaohi ilio i ko'u linia aole e hookuu aku i keia pua, malia na kona maka paha auanei e o-u io aku i Jco ola ilo- ' ko ou, a malie io oe, <; ke kanalla i hanaii pahaohao ia. Aleu, heaha ka ukali o lw noi ? » " Ae, naiii hoi ia, ua waiho mai la, oe i Jw ola, iloko o'u, a, o ka, jianai rio kou loko/nai - kai, r; :>,<■, mai ia'u <; weliealiu, i ka mea. Iiuna a kou noonoo e kn.u nui nei. la'u e hololmlo ana ma, leeia, ulula.au i lrela, iniui iiekona leoke aku nei rio i liala, na ke ahe la,u makan) , huihui i lawe ae i kekahi kimii m amalaolelo, o k,o Jakou ano nui ma ka hoopokolo ana, ua lia oe e (oaw, ona wahim; nau, nona ka ili aiai e like rne ko ka hau-okl o ka llooilo, ka uliuli poni hoi o kona mau maawe lauohoe I/ko mo ka ulmli o kolu muu huju, a he ula oheloholo hoi o kola koko rria kona mau papaliua, oia kau. i ae ai g ku%akU 1 kou kiuo bio ](m hipuu laahi'a o ka mare." A ktAa, puUi m, 'i *' ' 1 ''