Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 12, 24 Nowemapa 1880 — He Momi na Kamaiki [ARTICLE+ILLUSTRATION]

He Momi na Kamaiki

1 ka wa hooiiui ia ai kekahi niau k i n < . hnnakmehia ma kH -l++*riKa hmnolWeo kft innrc. h > 1 nu-a inaikai ui : o ko laua noho mnikai ana me ua maiania • ka ninoiiino a m<. ka malulna >> la Im nam. a ine lw aloha i ka Haku, ho k'ia hanoliano la ; a i ka wa o haa-; wi makana ia niai na k>> laua innu puliakn n;iio ki'kalu pua oi>io. iu'koiki i:iakaliia}><>. h>- moi hauoii m a Im waiwai. ho momi no k'i !-.xua L > > iii ■ . a u» •>;'! 1 1 no l<o kiiiapai >> ke : : > , ||. :. L makaaia ana !au;t i ko ao a me ka p,\ i k'. ia a m» kēia miniile. n. i na ma-ai-wa iH> a ;uu i ko kulann u ka i «un mamo. I o l'a niah' le :■>. k>> iaua waihona aloiia, ua lil>> aku la kain no lvo kama. ka L-o o koia malihim, ho kauoha ia ; ko uwe. o noi ann īa. " iiaawi ia aku na moa a j>au a kona wahi juiuwai ukulii i makemake ai, t moa o na ai kona leo hoopioo : a ko kani kana aka, o ka pilia ana ia o na puuwai makua me ka hauoli palena olo ; ko haule oia iloko o ka hiamoe, o meha ana na mea a pau, he hawanawana ka loo, a o nihi ka hele ana ī pono ai ; a ke omo oia i ka waiu maemae, aole no e aua ia ke kalie ana o kana ai ; a oiai kela me keia la 'e kaalo ae ana maluna o kona manawa, e ka'u mau ana namanaolana o kona mau luaui no kona kulana i ka wa e hala ae ai na la o'ke kamalii, a e kanaka makua ai. E haawi mau ana laua i na leo pule haahaa in-ma o ke Jvahuhipa uana i makana mai keia waiwai makamae, e kiai mai, a e haawi mai i ]<ona aloha hemolele, a e pom aku iaia nana ; a e hauoli mau ana laua i ke ao ana iaia e ukali ma na meheu o ka pono, ka maikai, a me ka naauao. A ke lawe mai, na eheu o ka manawa i ka la o ka puni ana o ke-la me keia makahiki o kona ola ana, e piha anako laua mau puuwai me ka hauoli, a e malama ana laua me J<a hoomanao ana ia la, a me ke noi ana i J<a Haku e.haawi hou niai a leliulehu wale na Ja o ia ano. Ea, e na npakualiine a me na mal<uaJ<ane oHawaii! Nani l<a. molale maikai o keia inuu iiuaolelo maluna ae. Ua lil<e me J,a wai meli kona momona," a he hapa ke ala o ka pua halii o Ikmaewa i kona onaona. Ua loaa anei ia kakou keia haawina? Ua lawa'" anei oukou me na luina i puana ia aenei ? Na makon e pane, ua lawa lanlaha ke alolia a m e ka makee no'-ka l<al<ou inmi mamo ; akn, |«: minaniina nei mnl<ou i ]<a puana ae, lie kakaikalii o kakou i puliki paa i na haawina makamae o ka, inalama ana i na iiulaP»!''1- No ia niau makua. kakaikahi »iāe ko innkou innlialo iiij i, a me na nianao j)aulr:hia ana. 0 '' ke aloha ka, mea nui," wahi :i keluihi l)oj)Uiia olelo Ihi waii ; a "o ka liua o k:t j)uhaka he inomi," Wahi a kokahi al'iiwahine kahiko i j)iiana :i.o ai, oiai, i ka wu i noiia' aku ai ua oiliiwahine nei e lawe ,mai i kana niau moini makamiK! loa., aia j i r> j , lawe mai lfi oia i knna mmi keiki a puana mai )a, u o ka'u maii 'momi makamae loa koia !" E Hawaii I J'j aloha kakou ia kakou iho, i kmj)a'i hoii |<a aina, a J«> ka puuna a kr> kakou Moi aloJia lahui, " o kahooulu lahui ka makia o ko'u Aupuni. M a ka. \n () i hala, ua pau iho la i J<r: aki kfi I)alekuilL„.o E W Hartr:]ii, ma Honuapo, Kbu, Huwai, Aohe i itlfalfu lto kumu.

0 ki' kii malunn ac nei, e liniku ana ia no \ ..•kaln ul'.a ma Ima Maloko o īa auia, ma ia wahi i ulu paapu ia me na laau nunui a ,':o i A aonahulo lipolino, ua haiamu ia me :a tiira hae. Ua lehule.hu \vale. "na leane, • vahine a me ua keiki o ia aina i poino i ke- , a ano holoholona weiiweli. Ua kohoia, he .•iima tausani. paha ka nui o ka poe i make ma īnia i kela a me "keia makahiki ..mamuli .. keia holoholona. Ua like me na popoki ka hoomakakiu a keia tiga, a' he' mama loa .;,ma lele ana aku maluna o ke kanaka, a .awe aku iaia mawaena o kona mau niho-

me ka mama, e like me ka popoki ]{G paa ka iole-.iaia. •Mca,_oiai no nae he holoholona vveli\veli ke tiya, i kekahi manawa no nae e hookahuli ia ana no kona alo, a he hiki wale no ke hoomaka'uka'u aku, oiai aole i like kona inana'o paa e like la me ka liona. , I kekahi manawa aku nei, 'aia he poe \vahine me na kane mai Unelani mai ma Inip,. no ka makaikai ana ia aina, Ua hele aku lakou e nanii a e luana ma leekahi \vahi nani o ka aina; a ,ua la\ve pu aku he mau mea ai na lakou, no ka ahaaina ana malalo o na lau laau nani i memele me na pua. Ua piha ha wahine me ka hauo.li no na'puakamahao, a o_iai e nonoho'ana kahi poe'o lakou -malalo o na laau, e paina ana a e hooliialaai ana ; ua niau aku-.la hoi kahi'poe mawaena o na lau iipo o ka.nahele, e wae ana i mau , rnea kanu. Hookahi kaikamahine opio,.aok. paha i oi 'aleu na makahiki- mamua o ka 16, 0 Luke kona iiioa, ua komo loa aku la ia . iloko o kahi panpu loa o na laalaau a ulu wehiwphi lipolipo o naMau a. me ria mea hihi, nia kahi no na» e kokoke tnai aha i ka nui aku o lakon, a oiai oia malaila, lohe aku la ' > ia i ka nakeke o na laalaau me he l.a e hakihaki ia ana, Hookokoke aku la ia i ike aku i ke. kumu o ka nakekepa oiai o ia ē he!e nilii inalie aku ana, aia lioi , ua hoopiha ia — •mnt la' oia uie kīr~woliwe1i nui, i ka ike ana ak'u i kekahi tiga nui, e pupuu ana .mahope aku n koleahi opu nahele, me ka ike-aku no 1 ka poai kanalea e nonolio inai ana, u e u aini krt wonn o kona iniui malea ia |a-kou,. a hooinakaukau ana, e lele aku iwnena olakou, a lawe nleu i kalii, a hnehae ne a alapoho. Aole, rlae i hoolio ae koia kaileamnhine opio makau ole, l'iole oia. i.hoopuiwa aku i ke tiga, e like paha me kahi poe wahino i piim i ka , ' wHiweii ; aka, rne ka hoolohilohi olo iho, holo akii, la ja, inamua pono o ke alo o ua. holohplona hihiu noi, a welie aku la i kona • mamalii ,;ma o paa aua iiia hiuli o keia tnea- kupana.ha rno ka hikilele i hoppahaohao aku imua o ua tigu nei, ua ' piha lo^ia oia i ka makau, a huli aku la Kona alo a 'holo mo leona huelo mawaena o kona mau wawae hope, me kona loo huhn

ano kuilie o o.laola ana ; n hoomaka aku la ua leaikamahine makau ole nei i ke alualu a.nn a hiki i ka hala loa ana o ua tiga neii īna kahi marnao_[oa. Pela iho la kona hoo-| pakeīe ana iaia iho a me kona mau hoaloha ; | no ka mea, he moa hala ol.o, mai m'ake la-j kou a pau loa ina i hoomaka ke tiga i kanaj liana, ko pa kona alelo i ke koko a i ka io.; kanaka pahn, He mea nani a lie kamahao lioi ka hikiwawe o ka noonoo ana a mo ka 7-kaika o ka manan paa me ka wiwo ole ; a ke hoomanao ia alai iiei na wahine ma ka hoolilo ana ia lakou i mau [laleku kokua eo lea lakou mau keiki, a me ka manao paa e malama i ko lakou maemae, e liooko i kaia mau lpina, pela no lioi īne na kane. Un makemake ia na hoa a pau o ka puali pual.u ,Prince's Uwn, e akoakoa ae ma ka Hale koa i'keia ahiahi" Poakolu; mai na hoa Uahiko a me na hqa hou, no'na mea e pili ana i ka la 2S o keia mahina. , . M'arkk Kauoiia. ' V . _ Ma ka Poakahi nei, hanu ana ka ihu o kp mokuahi Sicīane Kulanakauhale' o rNu loka i ka lihi kai o Uiakua, a ma -kaaioenoe ahi: ahi ana iho, hiu ae la kona pohaku, a halani aku la kona ihu i ke kai loa o Kalaponi, ua hele oia a lehau. i na ohua, na ukana, a me F.ke ī.ela no Hāwaii aku nei-.

. 0 k a malama ana i ka hoōmanao ana. rro' ka la hanau o na kamaiki, he mea maikai ia, he mea i hana mau ia mai kahiko loa mai, a ke malama ia nei no ma na aupuni paauao a pau. Pela makou i hauoli ai ika,rnalatna ana i ka lahanauo '« Littie.Char:]ie," ke kamaiki a Mr. me Mrs! P. Aoosta, i ka pihaana 0 na makahiki elua, i ka molehulehu o-ka po Poakahi nei. Ke hoomanao nei maLou i ka nani o ia po ; e pa ana he ahe kehau olu maluna o ke kulanakaiihale nei, a ua hoope ia ka manawa e ke.ala> o'na pua. XJa ka papaaina nani-me.na ono o ke.la ano keia ano, a ua hanohano ke anai'na mamuli o na hauoli aloha lokah'iana o.ko. lakou mau puuwai he kanalima a-<oi, Maluna o kekahi pakaukau, e waiho ana kekahi " mea ono nui 1 kinohinohiia me kā nani, ā ua kauia na huaolelo- wai ko, momona malm.ā ilio pene]:. " Kuu liko pua i ka wekiu. ... My eleaā Uharlew Jie_makaria ia nakkona mama. ;0 ka makou e: loihi kon-a.olapa e^pomaikai 'ka lahuPiaia ; a no na hauoli ana o;ia .po lea o Halalii, ua hiki ole ia makou ke.'ana iho— Cifo ka wai' 'pua. lehua. ,a ka nianu ; i ka pehiu'e na kipona kehau o ka wao ; he kiko wale iho no ka ka' O'u ; na ka Pwipolen^ka -muki 'hoolai ana. Oia— ra ua lā i.

'Heaha ka mea i like ole ai o ke kulana o ka Eikle. Poakolu me k'a nupepa. haole ka Papa-pai Poaono, ma.'ke ār|o 'ōico1Wffa «rair .inoa haole ? Ho Huna Poaono_ kekahi, a he Hnaipāu o ka Poākolu kekahi, a penei:. Saturd«y Press, lik.e mp lUiomipp'ā.kii, a liuna paha, ( hoonaionalo); Wcdnesduy hxnrcss like me Huaipau, — kuu akea aohe moa huna. Oia iho la ka -lik6 ole o ke kulana o ke kolppa, ka ole, a me ka pukuniahi me ua inau Paiea-malulola. ... Ua hoopii leekāhi wahine o Detorita no ke okiakua kaawale kana leane no na kuhiu liko ole eono ; a o ko kumu hope loa ana ī 'hooiaio loa ai, o ka hookomo ana o lee kane ī na uala welā iloko o leona hma a nahaha, 'meleaopapu iāāhā olmm^maumanamam o ko ia la lima, a hawahawa, loa ī ka wela-Mai-keia wahine anei i laha'ai īa kakou keia mau huaolele : "KohLkohi kupala-la, nowai nowai ira lima i hawahawa .