Ka Elele, Volume 8, Number 18, 9 Nowemapa 1853 — HE KANAWAI. [ARTICLE]

HE KANAWAI.

E kaupale ana i ka inanawa hoopii hihia. HOAPONOIA, 1ULAI 6. 1853. E iioonoi-oiA e ka Alii a me na ’Lii a me ka Poeikol.oia o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai ; Pauku I. O na hana i oleloia mnialo e hiki no ke hoomakaia ilolio o na niakahiki eono mai ka hookumuia ana o ua hana la, aole mahope aku o ia manawa. 1 • O na hoopii i mea e loaa mai ai kekahi aie-mamuli o ka palapala aie, a palapala hoopaa paha, a o na mea paa e ae paha, koe nae na hoopii no kekalii olel.o hooko, a olc4o hooiaio paha o kekahi Ahahookolokolo kakau. 2. O na hoopii no na olelo hooko a kekahi Ahahookolokolo, ke ole ia lie aha kakau. 3. O na hoopii no na uku hoolimalima kaa ole. 4. O na hoopii no ka hoopoino ana. 5. O n i hoojiii no ka lawe ana, hoojDaa āna, a hana ino ana paha i ka waiwai a me ka hoopii ana hoi c hoihoi ia mai ka waiwai. 6. O na hoopii c pili ana i ka mea e hookolokoloia ana no na olelo ano Karaima, u no ka hoopuka laihila a kekahi rnea e ae paha e poino ai na kino, a me na pono o na kanaka, e koe nae na mea i hoakakaia ma na paukua i elua mahope nei.

Pauku 2. O na hana ioleloia malaloe hiki no ke hoomakaia iloko o na makahiki elua mai ka hookumuia ana o ua iiana la, aole mahope aku o ia manawa. 1. O na hoopii no ka liākhka. 2. O na hoopii no ka hoopaa hewa ia. 3. O na hoopii no na olelo i olelo a e ino ai ka inoa a me ke ano o kekahi kanaka. 4. O na hoopii no na olelo i oleloia a poino maoli kekahi no ia mau olelo. 5. O na hoopii no ka Ilamuku, Lunā Makai. a mau Inna e ae paha, no ka lilo ana o ka poe i hoopaahaoia, a no ka poino ana paha ia lakou, i ka lakou hana ana i ka lakou hana, a no ka lakou wahi wale ana paha i na hana i pili i ka lakon oihana. Pauku 3. Ma na hoopii a pau no ka aie, no ka moo aie, a no ke koena paha i koe o kekahi moo aie i ae like ia, e manaoia ua koena nei, e hoomaka ke kumu o ka hoopii mai ka mea hope o ke koena moo aie i hookaa mua ia. Pauku 4. Ina i hiki i kekahi mea ke hoopii maloko o keia Kanawai, (koe nae ka hoopii Ilamuku, Luna Makai, a mau luna e ae paha) a i ka inanawa i hoomaka’i ke kumn o ka hoopii ua loaa ia ia i keia mau mea. 1. Malalo mai o na makahiki he iwakalua, 2. He Pule, a 3. E noho paahao ana, ma keano kaiaima a e noho ana paha maialo o ka hoopai a keka!:i Ahahookolokolo Karaima, no ka manawa malonei o kona ola, a 4. He wahine mare palia; Ehiki no ia ia ke hoo[>ii maloko o ka manawa i oleloia ma keia Kanawai, mahope o ka pau ana o keia mau mea i oleloia maluna. Pauku 5. O ka mea kupono ia ia ka hoopii mamuli o keia Kanawai, a ma keia, aole nae i hala ka manawa i oielo ia no ka hoomaka ana i ka hoopii, a ina e mau ke kumu o ka hoopii a i kona poe hope, i kona poe Iiooko, a i kona poe hooponopono paha, e hiki no ia lakou ke hoopii mahopeo ka hala ana o ia wa, c maloko hoi o ka makahiki hookahi mahope iho o ia make, a hala ia wa, aole. Pauku (>. Ina paha i ka wa e hannia’i kahi kumu hoopii i oleloia »r.a keia kanawai i pili i ke kahi mea, a aole ia iloko okeia Aupuni, e hiki no ia ia ko hoopii iloko o ka wa i oleloia, mahope o ka hoi ana mai o ua rnca ia iloko o keia Aupuni, a ina paha mahope o ke kumu hoopii, e holo aku ua mea la e noho mawaho o keia Aupuni, o kona noho ana pela.aole c lieluia ia manawa iloko o na makahiki e hoopii ai. Pauku 7. A hoomakaia ka hoopii i ka w- \ a i oleloia ma ke kanawai, a ua hoopauia no ka niake ana o ka mea nana i hoopii, a ina e pili ke kuleana i kona poe hooko, a i kona p- j oe hope, a poe hooponopono paha, e hiki no ' ia lakou ke hoomaka lion i ka hoopii, a iloko hoi o ka makahiki hookahi mahope o ia make ana. Pauku 8. Ina paha e hookiia ka hoomaka ana i kekahi hoopii ma ke kauoha paha a kekahi Ahahookolokolo kau like, o ka wa e mau ai ua kauoha papa !a, aole e heluia ua j wa la he wahi hapa o ka manawa i oleloiu’i |

ma ke kanawai no ka hoomaka ana i ka hoopii. Pauku 9. Ina i olelo ka mea nana ka hoopii, ua hoomakaia ka hoopii a iloko o ka wa i oleloia’i ma ke kanawai, a e hooleia iii olelo la e Ka mea i hoopiiia, e hiki no i ka mea i hoopiiia ke hooiaio i mua o kekahi aha hookolokolo, o ka palaf>ala hoopii i hoopukaia e ka mea ea hoopii, aole i hoopukaia me ka manao a me ke ano i oleloia ma ke kanawai; a ua haana paha kekahi mea e ka meahoopii.a o kona loio paha, e hookapae ae i ka palapala hoopii, a e hoonaaupo iho i ka mea i hoopiiia aole e ike i ka hoopuka ana o ua palapala hoopii la. Pauku 10. Oka hooiaio ana, a hoomaoI popo ana paha, aole i hoopukaia ia palapala ima ia ano, aole e manaoia ua pili i ka manaIwa o ka hoomaka ana o ka hoopii a ua pili hoi i kekahi olelo o keia Kanawai. Pauku II. O ke ano hiki ole ke hoopii i oleloia ma keia Kanawai, aole ia he mea e pono ai kekahi, ke ole i pili ke ano hiki ole ia ia i ka wa i hoopiiia’i. Pauku 12. Ina paha elna, a lehulehu paha na mea hiki ole i ka wa e hoomakaia’i ka hoopii, aole e pili na hoohiki ana i oleloia, a pau e na rnea hiki ole a pau. 1’auku 13. Oke ano o keia Kanawai,aole ia e pili i kekahi hoopii i oleloia ma kekahi Kanawai i hoomakaia i ka wa pokole iho i ka wa i oleloia’i; aka,e hoomakaia ua hoopii la maloko o ka wa i oleloia ma ia Kanawai. Pauku 14 Ina pa e pili kekahi hoopii i oleloia ma keia JCanawai i kekahi, a e huna oia i ke kumu hoopii rne ka manao hewa, aole e ike ka mea nona ka pono e hoopii, e pono no ke hoomaka i ka hoopii i kela wa, keia wa maloko o na makahiki eono mahope iho o ka ike ana o ka mea nona ka hoopii i ke kumu o ia hoopii ana, aole mahope aku. Pauku lo. Ona puuku a pau o keia Kanawai, c pili no i ka mea aie ma ka hoolimalima i haiia ma ke ano hookaa.waiwai ma ka aoao o ka mea i hoopiiia: a e heluia ka manawa e hooko ia ai na aie la e like me ka hoopii i hoomakaia no ia mea i ka manawa i hoomakaia’i ka hoopii. Pauku 1 (>. Ona olelo hooholo a pan ma na Ahahookolokolo kakau o keia Aupuni, c manao walo ia ua hookaaia no a pono ke hala na makahiki he iwakalua mahope iho b ka hooholoia ana o ka olelo hooholo. Pauko n. Aole e pili na pauku o keia Kanawai i kekahi hoopii i hoomakaia mamua o ka manawa e pili ai keia Kanawai; aole'e pili i na inea kahi i hala’i ka wa hoopii ; e mau no ua mea la malalo o na Kanawai noho nei. Pauku 1S. E iilo no keia i Knnawai ma 0 ka la mua o Augate, M. H. 1853.