Ka Elele, Volume 8, Number 13, 26 Iulai 1853 — HELU 3. OLELO HOOLAHA OLELO AO A NA KOMISINA NO KE OLA O NA KANAKA, NO KA MAI PUUPUU LIILII. [ARTICLE]

HELU 3. OLELO HOOLAHA OLELO AO A NA KOMISINA NO KE OLA O NA KANAKA, NO KA MAI PUUPUU LIILII.

NO KE ANO 0 KEIA MAI. Pauku I. He mai lele, mai kekahi, a i kekahi kanaka. E liiki no i ka makani ke lawe mai. E lele mai no ke hookokoke aku oe, iua mai nei. Ua pili loa keia kumu mai ma ke kapa, moena, hale a me na mea a pau, ake kanaka mai i launa aku ai, Ua pili ika ilio, ke honi akn a liele mai i ka poe mai ole a launa mai ia lakou. A no ka loihi loa o ka pili ana o keia kumu mai, lie mea pono ole kemalama i na kapa a ka mai i launa ai a me na mea e ae o kona hale i mai ai. E puhi no ike ahi, a i ole iu, e kanu ma ka lepo. Hookahi wale no kau ana o keia mai i ke kanaka. A loaa mai i ke kanaka keia mai, o kona hele wale no a hala na hēbedoma elua, me ko kino okoa, aole e ikeia !;a mai. Alailu

puka mai ka ulaula o na onolii maka a me ka li a me ka wela, a me ka nalulu a me ka hui ma ke kua a me na wawae, a me na ami a pau, !ie hoopuilua kekalii a mc ka inoino o ka houpo. A hala na la elua a ekolu paha |)uka mai ka puupuu maloko o ka waha, ma ka lae, ma na pulima, *a me ko kino a pau. Me he naliu ukulele la i ke kino hou, a pii mai he nui a he lehulehu na puupuu, ano poepoe kiko eleele mawaena, pehu no hoi na papalina a pili na maka. He pupule ko kekahi. A halana la ewalu. maneo loa ka ili a puni. A i ka la 11 alaila hoomaka ka emi ana o ka mai, a ola paha ma ka pau ana o na pule ekolu, aole nae ola loa, ua pili keia mai ia ia, a e hiki ke hoolaha aku ia hai a hala na hebedoma eono a pau na papaa i ka helelei. 1 ela ke ano nui; aka, ina uapuka hou keia ma ka mea i loaa i keia mai mamua, a me ka mea i oia mamua, alaila oluolu loa ka mai, a he po.iole na la o ka mai ana. NO KA LAPAAU ANA. Pauku 2. He mai make lehulelm keia. E a< > oukou o nui auanei ka make ma ka lapaau naaupo ana. Eia na kumu o ka make. 1. No ka puka ole mai o ka puupuu mawaho, a kau ma ke kaniai, paa koke ka hanu. Kau ma ka lolo, a make pupule. 2. No ka hoi hou ana o kapuupuu maloko. 3. No ka nawaliwali. 4. No ka nui o ka wela a me ke kuni. Nolaila, i na la mua, i ke kau ana o ka li a me ka wela a me ka hoopailua e pono ke holoi, wai mehana wela no, i na la a pau. He pono ku laau naha oluolu i kinohou, aka ina he nui loa ka naha o ka make no ia. I mea e puiiu mui ai ka puupuu, e pono ke puholoholo, aka mai auau i ka wai, i lohe oukou, mai kopipi, mai hapala i ka wai, a i kekalii mea wai, ano laau, mawaho, no ka mea, oia ke kumu e puka ole mai ai iwaho a e hoihoi aku ai ka puupuu iloko. Eia kekahi laau niaikai loa o ke ki nehe, a i ole ia o ke kookoolau paha, ke inu i ka wa mahanahana. Mai noho ka mai ma kahi wela loa, aka, ina hia kahi anu, a me ka makani nui, hewa loa ia, e like me ka auau ana.—No na ia mua he umi keia, a kau pono ka puupuu a me ka palahehe. No ku eliu ma ka puu, e pono ke Iioalala i ka wai ua mulea uuku i ka ili kukui, a i kekahi laau ano muemiie e like pu me ia; aka mai liana ikaikn loa o paa loa ka puu. Ao ka ai Mai hooikaika loa i ka ai, i na la miia, aole lie ono o ka ni. e wailio no ia, aka, uia he ono i ka ai e ai no, t ka ai a me ka ia i na la hopo mai, e ikaika ai ke kino, o nawaliwali loa. O ka poi kalo ka maikai, a ine ka ipuhaole; Ina he pupule, e ako i ka lauoho a e uhi i ko poo i ke kapa ua inaau i ka wai huihoi, a e mau keia kipuju ana e haalole ai ka paup’uu i ka lolo. A hala na la he umi, e hamo i ke kino a puni i ka aila, i mea e oluolu ai i ka eha. O ka aila ai ka pono lea. O ka o ana, hoolahaia niainun a i keia wa no hoi Ma keia pae aina ka niea e lionpakele ai i na mea a pau i keia mai, a noluila ka paipai ana i ka o. O

ke kumu i ooia na kanaka, mai ka hipi mai ia a ua kapaia ka mai bipi a ua ike pono ia ka pakele no keia o ana. O keia palaliehe liookahi ke aai jiono ka lima,'oia kc panihakahaka no ka mai luku i kapaia ka mai puupuu liilii. Aka, ma keia pae aina, ua komo j)u mai ka meiau, a me kekahi puupuu e ae (>aha. a e lilo ana kekahi o ana i mea ole, a i mea hoopunij)uni. Nolaila e pono ke o hou. E ike auanei oukou i ka ponooka hookaawale ana aku i keia mai, a me na kumu mai a kaaokoa aku mai oukou aku, mai holo e ; nana, mai hookipa aku ma kahi o ka mai, mai lawe oukou i ke kapa a me ka waiwai haumia i keia mai. E kanu koke i ke kuj)aj)au il ;lo loa i ka lepo, a e hoomaemae loa i na liale, mahope o ka make a me ola ana no hoi i keia mai. Ma ke kauoha ana o ka Poe Komisina no ke ola o na kanaka. T. B. C. ROOKE, Luna hoomalu.