Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 21, 29 June 1849 — Na Palapala Maoli. NO MAUI MAI. [ARTICLE]

Na Palapala Maoli.

NO MAUI MAI.

Mei 25. Mai Liihaina aku, hele makou ma ka maliina, a hiki i Oloalu. Heie wawae niakou tne ka oluolu, no'ka mea, ua hanaia ko ala nui i keia manawa, a niaikai iki. Ua maopopo ia he hapa ka pilikia o ka poe hele wawae, a| me ka poe holo iio, ke hana pinepineia na alanui. Ma na aina naauao, ua auhau pinepine ia na kanaka a p&u ma keia hana, no ia mea, ma na aina kuamoo, a me na ala maikai. Ua kapaia ia wahi he aina naauao. Pono loa e hana pela na lii a me kanaka nia Hawaii nei, i olokaaia ka hoino mai keia pae aina aku. L-a moe makou mn Oioalu i ka poalinia. j Mei 26. Ua ala makou i kakahiaka nui me 1 ka manao e pii ma ka paii mawaena o Olowalu a me Wailuku. Komo koke iloko o ka awawa o Oloalu. He wahi aiua maikai, aina kalo, ma ka waha o ia awawa; aole nae i mahi pono loa ia, no ka mea, aole kanaka malaila he hapa wa-! le no' I ko Mr, Rikeke noho ana ma Lnhaina ua hele pinepine oia i Oloalu, a i kona manao aia ma Ukumehame a me Oloalu, hookahi paba tausani kanaka. A i keia wa e noho nei, aole paha ekolu haneri. Maheakanui? Mahea' la? Pau puhu i ka make; a hele kekahi poe pa-! ha ma kahi e. r Aolo akaka lea ia. 0 ka emij ana o ko laila poe kanaka oia ka mea akaka' Jea, a he mea kaumaha loa ia. f A komo makou iloko o ko awuwa, ua loaai

! kekahi muliwai e kahe mai ana. He uai aiiuanu, a ono loa. Lele p.inepine makou i keia kapa keia kapa o ia muliwai, no ka mea, ua haki ka aina malaila. HPekt ko makou pii ana a hiki i Kiloa, he kuianak-auhale ia. Malaila, he wahi aina mahi, a he wahi poe kanaka uuku e noho ana ma kela aina mehameha. Malaila aku, nani ka luhi o ka pii ana, ane-ane paupaiiaho; ma ka hana a me ka hoomanawanui ua hiki makou maluna o~kā pali, ma Kaukuloa. Ua hoomaha makou ma ia wahi, me ka mahalo i na mea i ikeia. Ma ke komohana, aia ke kai, ame La- ! nai, <a me Molokai, ma kahi kokoke i ka nana [aku. Ma-ka hikina, aia o Wailuku a me ke 'kai;o kahakai a me Hamakua. L'a akahele I'inakoH i ko makou iho ana a hiki i Kapela a me īau. He aina maikai paha o lau, aole nae kaI naka malaiki. Ua nana makou ia Kukaimoku, he mea kupainaiia ia, a me na • niauna e ae me i ke kahaha o ka inaau, a mē ka mahalo i kamea nana i hana i keia mau mea.kamahao. Malaila jaku, ua hele mifkou a hiki i Walluku i ka vva awakea. llooniaha iki aumalaila; ai fiku, inu ti, aiaila hele aku a i ka wa napoo ka ia, hiki | au i Makawao nei, a komo iloko o ko'u hale nie jke aloha i ka mea nana i malama ina-i ia-u, nia I ka moana a ma ka aina maloo; ma ka pali a ma ; ka aina palahal^ha. | Ma ka pepa hou, e hoakaka aku au ia oe i kekahi mau mea e piii ana i ko makou aina i Makawao nei. Aloha oukou a pau ka mea nana i hoopuka aku ika Elele, ame ka poe a pau i heluhelu ia pepa. E hoolaia mai kakou a pau e lesu Kristo, ka Haku. Amene. Na ? u na Gelina. Mukawāo i MauiHiJcina i lutwo > \B\'). ! lahaina, lune-21, 1819. r Auhea oe, eka Elele. Ua hai hewa mai oe, aia ma ka pepa 19, i ka nake ana o Kahookano ma KaJifonia'. Aole ka! i make. Eia mai kana palapaia, ioaa mai ia'u i keia mau ia. E pai oe, i ike na makamaka ona. aia no ia ke ola ia. Na D. Ealauina. Kali/onia, Mti 16, 1849. I ke kahuna puje, Mr. D. Balauina. aioha oe me ka mahalo, a me kau wahine a me kau mau keiki a rne na hoahanau a pau. Owau.o luda Kahopkano kō oukou makamaka aioha, ke palapala aku nei au ia oe, no na mea a'u i ike ai ma keia aina nui. Eia ka'u mea e hai mua ia oe; ua maiu ka aina, aole haunaeie, ua waiho wple na waiwai he nui i na alanui, a ma na uapo, a ne kahakai; ua piha loa i na pnha waiwai. Aole kaiko nana e kiai, o ke kanawai ka mea! ■naiia e kiai. Ua maiamai'a kala Sa'oati; ua panna nāi haie kuai, aole kuni; aka ua hana ka nui o na haole maj ko lakou makemake, ki nianu i ka naheieheie. Pau! ia mea. | Ua akoakoa na kanaka [lawaii ma kalu hookahi e! noho nei; ua malu ko makou wahi. Ua htle mai Mi. T. D. Hana e haki*ai me makou, me na kumu hou, he mau kokua nona «lua. Halawai makou ika la Sa- : bati, hora ekolu; haiia ka olelo ma Mataio £i: 4*2. Ka-j uoha mai la o Mi. Ilana, Mai hoohilahila oukou ia ma- ! kou, no ka mea, ua lohe lakou he jK>e inu rama ole ■ keia; ©iaio no, aole hookahi mea inu rmna; nole n« i lohea ua pepa, a ua pili waiwai o ko Maui poe a nie ko Oahu poe kekahi. Eia keia, ua muke pono loa na mea a pau maanei: ka lole. a me ka ai; hookahi haneri paona herena 8,; dala. Elua kanaku kaumaha ika aa palaoa, 6 dala, aole pilikia malaik. Aka, oka paona hipi, l>2 keneta, oia-ka mea kiekie, ame ka wahie kuke. 40 dala no ka jmila hookahi. Oka lole »ioloi hapalua no ka -lole j hookahi. Oke hiini a|>aiut a»mt, iiui loa ke kumukiiai j no ia mea; kanaha kupuai kuoa, hookuhi tau-| sani dala. Wu i;i mea, | Ua nui hui ke anuanu ma U iu aina, ua maimai : ma-| kou, he kunu, he nalulu; aole nae mai loa. Ile mau l hale lole ko makou a pau hni; oia ka mea i ae ia; a ua' nui ka wahie mahana; ua kokoke loa ma kahakai. a wa' nui na haole e neho tiei i kai nei, jr kali «na ika mahK> o ka WHi o uka o Mama. a iiiki i ka mulaum o lulai almlu maiie ka wai. Pmi in| | 4

Eia keia, owau no ka mea hiki hope loa mai 34 mau la i ka moana, ku makou i ka aina nei; oia. ka la 10 o Mei. Loihi loa no ka malie, ano ka holo ola 100 0 ka moku kekahi, a no ka makani mamua mm kekahi. Pauiamanao. ' Eia k,eia i ko'u manaō, ua hoakea mai ke Akua i ko makou alanui e hele mai ai me ka pomaikai no ka pole aka poe haipule malaila. Oia kahi mea hoakaka ia oe. Me ka malialo. Na luda Kahookano. - -» • - - - • '■ .-■ .; . . v . . : • * ' J£alifoma,Mei3\ i \%49; Aloha oe, e Mi Kamika a me kau wahine, a me ka oiua keiki, eia kuu mea hoakaka'ku ia oe, Pa pilikiā loa makou e noho nei nia Kalifonia nei, i ka mai, nui ka mai ma Kalifonia nei. Eia ke ano o na mai, he kumu ikaika loa, a me ka ii, a me ka hui anu loa, a me ka nalulu wela iioko o ke poo, a nie ka nae, paupauaho koke ka hanu, o ke anu% oia ke kumu o ka mai, aka, he la no, maikai ka la e like no me ko laila la, aka, ua komo mai no ke anu iloko o ka la, a ua lilo ka ia i mea ole, mai kakahiaka mai no kinmu a hiki i ke ahiahi, a ni-ū ka po a ao, a pela mau aku no, ina i hele ke kanaka mawaho komo i ke kapa mahana a paa, papale i ka papale mahana i ke poo, komo i na kakinimahana, a me na ieumaa, hoo na lima i loto o na pa;ve|ve i mahana, ke ano o keia anu komo loa iloko o ka io o ke kanaka, nolaila mai ka mai.o kanaka, aka ua hai mai ke kauka haole ia makou he Piwaneka ka inoa o keia mai, he Riai make, nolaila*paiupalu makou apau e noho nei i ka mai, nawaliwali, Eia kekahi mea hoakaka'ku ia oe, ke kauoha aku au ia oe, e hai aku oe i ko*u mau hoahanau a pau malaila, a me ko'u mau makaniaka ponoi, a me.ka poe e makemake ana e holo mai i ke dala i Kalilonia nei, e hai aku oe ia lakou, mai holo mai lakou i Kaiifonia nei, he nui ng pilikia a'u i ike iho nei. Oka ujcu ana 1 ka tnoku i Oatui a holo maim h&', kia, o ka hoio ana mai a hiki ia npi, aole e i uka, aia loaa na dala o ke kino, a ine na dala 0 na ukana, alaila pae i uka, alua pilikia, o ka mai, akolu piiikia,ina i manao eholoi ke gula, e uku mua i ka moku, i na dala he nui $40 a i ole ia $35 a i ole ia $45 a pela aku no a hiki i ka nui loa, aha pilikia holo 1 ū'ka 1 hebedoma a keu aku hiki i uka, i kahi e ku ai ka moku, a lele a pae i ukn, a hoolimalima i kaa a me na bipi i mea e hiki ai na ukana i uka i kahi hana dala, §400, dala ka uku no ke kaa a me na bipi, $SCO, a pela aku no a hiki i ka nui loa, aiima pilikia, o ka pepe»» hi aku pepelīi mai, k\ aku i ka pu, ki mai a make, aono pilikia cja ka u kauoha ia oe f e hāi mua aku oe ia lakou mni holo mai ia nei, aohe P°no o ke dala, he ino ke dala, he make, aia no na ka poe lako loa e hana, hana nae me ka ponoole, hana no me ka aolo nae nei he keakea, aka, he hoakaka aku i ke ano o ke dala; he piiikia ke dala, he make ke dala, mai kuhihewa oukou he pono ke dala ma Kalifonia nei, he ino loa ke dala, aia uo nae ia lakou o ka ike maka, oia ka pono, aka ea, he aloha wale aku no nei i ka poe e makemake ana e holo mai ia nei a pau i ka make. Eia kekahi mea hoakaka hou aku. I ka la M o Mei ku makou i Katifonia nei, a i kala 18, o Mei lona makou i ka mai laila mai a hiki ia nei i ka lu 31 o Mei a ke konio aku nei iloko o aka, aole e ola wawe keia mai. Kia kekahi, eia no mnkou i kai nei oKalifo~ nia, aolo makou i pii i uka i kahi o ka maun^ Lia kekahi, i ka wa e maloo ai ka wai o ko kahawai kahi e haua'i ke gula kaua nui ke Paniolo me na haole ia» mananea, pela ko makou lohe i na haole t hooke mai ua Paniolo i iui hiio» le, a me na kanaka umoli. I uckahi ? vka o I ilio nei o Mei pii a

IPU, a liio KnhiiM' iuliu iuii i uku, pii no kikou .iie ka-mai, elua k:»uiika j'Oiio ole o lakou, nui loii kii'mai, aole hiki ko hele; hnahilu ioa ko laua kino. poiuo ke kino inamiili o ke (lahi, o ka poe i jjii i uka, lioi uale mai uo kekalii o inkou, hoi niai kekahi nie ke gula, aohe nui. uuku loa. Kia kekahi, e pule nui aku ko'u mau hoahaiKiu i ke Akua uo'u, uo ka uiea, eia au i keia Wivhi pilikia. Aloha nukou a paa loa. Na H. nmk\i a, Kalawahi uae ka inoa rnaoj:>ojK) la lakou.