Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 20, 7 June 1849 — Untitled [ARTICLE]

Ahaolelo a na misionari inai Amerika mai, niu Hoiiolalu ;(e uana ika Elele 19, aoao 74.) Waimka.—Aole nui na niea liiKia i keia makahiki. A Iwla ka popilikia o kamai aliuiau, ua lieie kaapuui ke kahu ekalesia ma kona kiliapai, a o ka Uliane Heinoiele pu kekahi me ia. O kekahi poe paakiki i ka # hewa, ua mihi mai. O kekahi poe hoahanau hiliia mamua, a okiia, a hewa loa no hoi; ua milii mai kekahi o lakou. Penei ka manao o kekahi o iakou, f LJa oki loa, ua pau ka makou ku e ana ike Akua/ 9(Tka poe i koino i ka ekalesia i keia wa. Manawalea.—3s dala maoli; 322 dala ma ka waiwai; oia hoi, he lole, na palule, na wawae, na pupuamoa, na kao, kalo, kapa, a ia mea aku, ia mea aku. MMuao.-—Ua. mahuahua na mea e ku j>ono i ka naauao ma keia kihapai. Ua akaka no ia ma na ahaaina i hala ae nei, no ka mea, ua mahuahua na papa kaiikau, a nie na mea e lako pono ai. Eia kekahi. Ūa hanaia na %maikai ma kau wahi; a e mahuahua ana na ma ke kula, na lio, na bipi, na hipa, a me na kao. Kohala.—3oo dala a na hoahanau i haawi mai i keia makahiki e pono ai ke aupuni aka Haku. 150 dala maoli, 150 dala ma ka waiwai. Na kula.-—Ua mahuahua ka ike ona haumana ma Kohala. Ua kukuluia ehiku hale kula pohaku i keia makahiki; a ua hooponoponoia hoi kekahi mau hale kula kahiko. Ua lako kekahi p6b haumana ina palapala e kula ai. Na Mi. Bona kekahi kula keikikane. Ehiku makahiki kona malama ana i ua kula nei, 27 haumaua ana i keia wa. # Hana.—Ua kokua mai na hoahanau i na dala 55, i mea e pono ai ka luakini. • Nā kula.--28 kula hoole pope, a itie na haumana 953. Ua hemahema nae keia mau kula, iio ka mea, aole uku ponoia mai na kumu. Wailuku.—Aole mea hihia i keia mau malama ehikn i hala iho nei, 68 ka poe i komo i ka ekalesia. Manmoalea.—Aoie kokua.nui na hoahanau, e like me na makahiki mamua aku nei, no ka nui o ka mai. JVa kula.—24 kula maoli, ame na kumu ao 24. £ia ka nui ona haumana 837. Hookahi hoike kula i keia makahiki. Kula Kaikamahine.—43 haumana. Ekolu o lakou ua haalele ike kula. Elima ua pau ika make, 35 na mea i koe, 8 hoahanau ekalesia.

Lahainaluna.—64 haumana. Ua make 2. Ua liookuke ia no ka hana h*n*a 2. Ua puka pono aku na haumana he umi, e hele a e hana pono paha iwaena o kaoaka. Lahaina.—Kakaikahi ka poe hoahanau hihia i keia makahiki. Ua kapaeia paha na mea eha; aole mea i okiia. Ao ka nui o kapoe i kapaeia inamua, ua hoi mai lakou i ka ekaleaia. v Manawalea.—6oo elaia ka i haawi ia mai e na hoahanau no ka luakini. JVa kula—l2 kula ma Lahaina, a 10 hoi ma na wahi e aku. Ua kapaeia n| kula ina malama ekolu, no ka mai ahulau. Ua hiolo na hale kula ekolu, no ka nui oka ua. Aole hoike kula ma Lahaina i keia makahiki. ♦ Molokai.—-Nui ka makemake o kekahi poe hoahanau i ke ola o kanaka, nolaila, ua hele lakou ma ia ~toahi aku, ia wahi aku, e hoakoakoa ana i na kanaka, a e paipai ana ia lakou e mihi, a e huli ma ka pono; a na kokaa mai ka Uhane Hemolele ia lakou. Kakaikahi ka poe hoahanau hihia * keia makahiki. Kuia Sabati<—Maikai ke kula Babt|ti xna Molokai. Ua pa& naau na pauku o ka Ai o ka ia i na haumana e' hiki ke heluheU. j Man&waka.—Ua mahuahua ka manawalea ana o im kanaka ma Molokai. Ma ka pule mahina hou, ua kokua mai kkou 30 dala a keu i kela malaina i keia maiama. Nui na kamalii i kokua i ka pule mahiim Imml Ua kokua iokomaikai inai ko laīla poe kanaka i ko lakou kahuna pule. JVa Wa.—Ua maikai na kuia a hiki ika mai ahu«

!a>r, alaila ua kapueia lakou a hiki i ka pialama o Feberuari. \ keia mnkahiki, ua aie mai ke aupuni i na kumu kula 400 dala, aka ua pau i ka hookaaia mai i keia inanaw'a. Make.—4s3 ka poe i make i ka makahiki 1848. Honoi.ttlu Ekalesia I—l6l o na hoahanan i make, oia hoi, hookahi hapauuii o keia ekalesia ua pau i ka make i keia makaliiki i hala ae nei. 280 ka poe hou i komo i ka pkalesia ia manawa. Aole nui ka poe hihia, a okiia'ku. Manawaīm -Ua haawiia%iai 273 dala e kokua i ke kahuna. pule, 65 dnla i ka f)ule mahirm hou. - — Ekalesia (2.)—134 ona hoahanau, ua pau ika make. I ka poe hou i komo mai e paui iko lakou hakaliāka. '

Na kula. —14 kula ; 14 kumuao; 500 hauniana. Kihapai.-—o9Bo kanaka mai ka Papu a hiki Moanahia, ke .heln pu ka poe Pope. 793 ka poe i pau i ka inake. 122 keiki i hanauia mai. Nani ka emi ana o na kanaka. liia pela ma keia hope aku, aole liuliu, a e pau na kanaka i ka make. Manawaha.—9so dala a na hoahanau i haawi mai no ka luakini, 4"*o dala a na haole i haawi mai no ka luakini, 25 dala a na hoahanau i haawi i na pule mahina hou. PrNAHou.—-Ua pilikia keia kula ika mai ahulahu, e like me na kula ei ae a pau. Nolaila 23 hebedoma wale no ke kuia ana malaila i keia makahiki. Ua mahuahua nae ka ike ona haumana. He 30 o lakou. Ua mahaloia~keia kula no kona maluhia, a no ka ikaika o na keiki e imi ika naau%o. Ua akamai kekahi oiakou i ke kakaulima, a ine ka haiolelo ana. Ewa.—l6o o na hoahanau ma Ewa a me Waianae i make ina malama he umikuniamakahi. Nui ka palaka o na hoahanau mahope mai o keia mai hailuku. Manaioalea.—Ua malama na hoahanau ma Waianae ia Waimalu, i! ko lakou kahuna pule; a ua haaw? hoi lakou 150 dala e kuai i ka bele no ko lakou luakini. Ona hoahanau ma Ewa, ua haawi 145 dala c kokua ia Bihopa iJko lakou kahuna pule; 100 dala hoi no ko lakou luakini. v Waialua.—lsl ka poe hoū i komo i ka ekalesia, 47 o ka poe hihia ua» mihi, lakou a hoi mai i ka ekalesia. ' j _ /J(»aAcrna.— mau haumana mai Lahainaluna mai, e kokua ana la Emcsona ma Koolau. O Kekela ma Kahuku, a o Naiapaakai ina Hauula. He mau kahuna pule no laua. - M(muwalea.—\}īx haawi mai ka ekalesia ma Hauula 112 dala ika luakini. Ua haawi mai na hoahanau ma Kahuku e malama ia Kekela, ko lakou kahuna pule. Ua haawi mai na hdahanau ma Waialua 402 dala, i mea e hoopiha ai i ka luakini i noho maikai. Naauao.—Ua kuai kekahi poe kanaka i na hipi wahine, a me na bipi kauo, a me na lei bipi, a me na kaulahaō. Ke kuknlu nei kekahi poe i na pa pohaku; ke kauo nei kekahi poe i na laau, mai na ulu laau mai, me na bipi. Na kula.-—-9 kūla ma Wuialua. a 325 haumana Aole maikai na hale kula. 16 kula inu Koolau, a 387 haumana.

I Kaneohe.—l kiekahi mau malama o kela makahiki, ua mahuahua ka makemake o na kanaka ma ka pono. Ua piha ka luakini a me na halehalawai 1 ka la Sabatr, amena la e ae. Ua piha ke kula Sabati, a me na halawai oka poe haimanao. A ua hele kekahi poe hoahanau ma ia hale aku, ia hale aku, e paipai ana i na kanaka ma ka pouo. 3(i ka poe hou i komo i ka ekales ; a. | Manawaka.—3 00 dala ka i haawiia mai e kukulu, a e hooponopono \ na luakiui. Na kukL—Maikai na kula i kela makahiki. Ua kuai na haumana i na Baib«la, a me na Kauoha Hou, a me na himeni, a me na Lira. Kanaka.—2Bl3 kanaka ma ke kihopai o Pareka. 368 ka poe i make, 51 keiki i hanauia mai. Waimea Kauail—Ua hele nui na kanaka ika pule ina la Sabati, a me na halawai liilii e ae i kela makahiki, a hiki ika wa mai. Nm na haumana i launa mai a kamailio pu me ke kahuna pule. 7 ka poe hou i komo i ka ekalesia. Memawalea.—Ua hoomakaia ka hana e kukulu i ka luakini pohaku ; ua okiia kekahi niaii hanen pohaku; ua kalaiia kekahi mau laau ; a ua ohiia 40 dab maoli. Aole nui na kaiUka ma Waimea, aole alii ma kela ekalesia, ma ka aina e hoi kalu e kuai' lakou i ko lakou waiwai. | Koloa.—Kakaikdū ka i>oe e uwe ana no ka })alaka ina lioua, nolaila he uuku ia poe i huii mai ma ka i

|hmk>. Ehia hoaiīanau i hookolokoloia no ka hihia, '8 ka poe hou i komo i ka e&aleaa. Manawalea.—Ua olūia 60 dak i na pule hou ; a 10 dala hoi e ako i ka luakini. , - Waioli,—JUa launa pono mai na kanaka ina oihana a ka Haku a hiki mai ka mai nui T alaik ua emi nui aku ka poe i hele ika pule ika la Sabali. Aka, i keia wa, ua hele pono hou mai na kanaka i ka pule. Manawalea.—Uaoiakuke kokua anamai o kanaka i keia inakahiki, mamua o na makahiki i hala ae nei. Ua haawi mai lakou 43 dala i na pule mahina 'hou; 80 (lala e kokua i na hoahanau ma Wāimea e huna pule nia Koloa; a 20 dala e hooponopono i ka luakini ma Waioli. # Nakula.—Maikai na kula i keia makahiki, a ua hookaa ,<mqi ke aupuni i kona aie i na kumu ao. Kula na Wilikoki.—Maikai keia kula e like me na makahiki i hala ae nei 48 haumana. Ua 4iana iakou i na ahialuNekolu ikela hebedoma keia hebedoma, a ua ukuia lakou i ka lole. Ua puka pono ak<! i keia wa na haumana 13. Ade mea i make ma keia kula i keia makahiki. L. Kamika. E o Hala ka hoahanau misionari, ka mea nana i kokua ia M"r. K, 1 keia mau makahiki, ua hookuuia mai ia hana aku, a ūa komo oia iloko o ka hana o ke aupuni. Ikala 19 o Mei ua hoopuka aku o» i-fcth N«* pepa, o Poluncsia ka inoa, pej)a II o ka buke VI. I ko'u manao e lilo auanei ia Nupepa, he meae naauao ai, a e pono ai no hoi na mea-a pau i heluhelu ia pepa e alohaia mai o Mr. Hala e ke Akua e pule kakou nana. Ua pani ia ka hakahaka oko Mr. Hala hele ana e Mr. Cooke.

Hoku Panama. Heaha koe a nohea mai} Aole paha e olelo hou ia "ahea e pau na mea kupaianaha:" Aole paha e pau. Eiā ke ano e hana pinepine na mea kapaianaha a puni ka honua, a no ka hana pinepine, at»lc e kahaha hou aku na kanaka. Eia ke kumu o keia olelo. Ua J,oaa ia Mr. Wale, a nana i haawi ia Hala i na helu,l, a me 2 a me 3 o ka Nupepa. KHH i paiia ma ka Puali o Panama, aua kapaia <4 o ka Hoku Panama. Eia ke ano o keia' mea. £ hele ana kekahi poe i Kalifonia e imi gula paha a hiki i Panama, aole moku e hoJo kokē ana. Ai ko lakou kali iki malaila, me ka hana ole, manao lakou e hoopuka aku iwaho i Nupepa. A pela ka lakou hana anā. Ahe wahi Nupepa maikai no ia. Pela ke ano o na haole. Ua ikaika lea lakou i ka hana. Ahea e IHo na kaiiaka Hawaii he poe ano like? Ahea la? Ahea la hoi? Ua ikeia iwaena o na inoa o ka poe e holo ana ma ka moku Pakilika mai Nu loka a Kalifonia, ka inoa o H. Binamu, a me Stetson kekahi, ko kakou Binamu paha, aole paha, aole akaka lea. O Stetson, ua manaoia oia ka kapena i'maie i ka wahiue kane make o Madona o Lahaina, he Kanikele i kekahi manawa, a mahope, holo aku la i Amerika e holo hou mai ana paha ia e imi waiwai, a e hana pono palia. Ua oleloia he nui loa na kanāka o Amenka Huipuia e holo ana i Kalifouia. Palapala mai kekahi kaiuaaina menei, "Ua like ko Amenka poe me he poe hehena la. I ko'u mauao, e poho auanei ka maimo o na hapaumi eiwa'o ka poe e holo mai ana. Haalele lakou i ko lakoiiaina momona, a holo mai maanei me ka manao, e l(fia koke ka waiwai, aole ldaa ia mea, aka, he iiihune wale no.

Eia ka mea oiuolu. Ua oleloia, ua hiki malaila kekahi poe noho malie, a haipnie kekahi poe. Ina noho mau ia poe, a mahiai, a kalepa, a kukulu kulanakauhale, alaila, ua pono iki. E pakele paha auanei ia aina. Eia ka mea i loheia mai Farani mai. Ua kohoia o Loui Bonepate i Luna nui oia Aupuni. He keiki oia a ke kaikaina o Napoleona Bonepate, ka mea kaukna ma Ferani mamoa. Aole paha paa loa o Lui Bonepate maluna oka noho alii o Foraui. Ar4e pau ka kupikipikio oke kai malaila E ike auanei kakou. E pule kakou i ke Akua i lioopuka mai ia i ka pouo noloko mai oia mau mea a pau.