Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 12, 22 Kekemapa 1848 — NA HOIKE E IKEIA'I O NA OLELO I KAPAIA O KA PALAPALA HEMOLELE, O KA OLELO IA A KE AKUA [ARTICLE]

NA HOIKE E IKEIA'I O NA OLELO I KAPAIA O KA PALAPALA HEMOLELE, O KA OLELO IA A KE AKUA

j,Oi-ELO IH. ījii kukuuia no nu pvlapnfa iloko o krt B ii~"\ j hnla i ka wei i oleloia'e; aole ia he muupalupala til Opum- ! [ puni i hoolakaia i \kekuki ica. malnipe. j Pehea kakou eike ai, ua kakauia na i lio a nie na E()iset(-le e na Lunaolelo i kuuia ko lukou mau inoa malnila? Pehea kakou e ike I ai, he mau mooolelo keia, pono ke manaoio he oiaio? : • I Ke olelo nei au no ke Kauoha. Ilau, no kn mea, ina i hooiaio mai oia, ala-ila he mea hiki v\awe ka hoomaopopo ana o ke Kauoha Kahiko. Ina paha'ua pau na mooolelo, mai ka wa i na j k-maolelo a htki i wa, i kanaldwa!e, ua akaka no na palupala o ka Baibala, he oiaio ia mau pah.pala. ma ke ano hemoiele a m :emae o ia mau olelo, aole kohn iki i ka hoopunipuni. Aka, aole i iialo na mooolelo, ua nui na mooolelo i koe mai ka wa ia Kristo, a i keia! manawa; a he ponu ke nana kakou nialoko olai la i akaka lea. I I. Ke ninau mua nku nei au^_p.eh.'ea'-Im' e man. popo ai kekahi palapala kahiko i oleloia'-.u.a kakauia e kekahi kanaka, pehea la e ak .ka ai ua kakau kahikoia uo ia e ka niea i oleloia? 0 ka palapala hoole i ke Alii Beriiania, a na kanaka o Amerikahuipuia i kakau ai i ka makahiki 1776; Pehea la kakou e ike ai ua ka- ' kauia ua palapala la i ka wa i oleloia'i, a ua! kakauia hoi e kela poe luna o A. huipuia? Ke j i aku nei au, ke |hooia mai nei na mooolelo a! pau o A. H. i ua palapala la, a ua maa na ka- j naka o ia aina j ka malama i ka la 4 o Iulai i kela makahiki i keia makahiki, i la olioli ma na kulanakauhale ā puni ia aina, a heluhelul iho ia palapala. j Ina aole i kakauia ia palapala j i ka w-a i oleloia'i e na luna o A. Iluipuia, iua | aole iea e hiki ke h >olahaia pela. j Eia hoi ka Palapala Bcrita a me ka Vi\ a na! kahunapuie o Wetemita i kakauia i ka mākahi-j ki 1 j43. Ke malam.. nei na ekalesia lunakahikol 0 Sekotia a o Amerika hoi ia olelo. Pehe;: k ikou e ike ai, ua kakauia no ia palapala.e ke-| ia mau kahuna pule o Wetemita ia wa I Ua loaa mai no keia palapala i na ekalesia! huiakahiko, no keia hanauna, no kela hanauna; inai. \ja maa k|eia mau ekalesiu i na hoohikii ma keia paiapal:jr i ko lakou hooponopono ana,| 1 ko lakou hoomiho ana i na luna ekalesia a mena lunakahiko; ua kuhikuhiia keia palapala| ma na mooolelo a me na palapala e «e he nuij wale; nolaila, e hiki ia kakou ke kanalua,! ua kakauia no keia berita e kele mau kahuna ii ka wa i oleloia. j ' * | Aia hoi kekal|i palapala kaulana, o ke kumu kanawai o Iusiiiniana ke Alii, pehea la au e ike; ai ua hoolahaia (eeia iloko o ke Keneturi VI e' ke Alii Iusitiniana? Ke i aku nei au, ua loaa tnai ua kumu kanawai la i keia hanauna mai ka hanauna ii)ua ae; a ua loaa mai in lakou mai ka hanauna mua ae; a pela aku no a hiki i ka wa i kaknuiu mai ia. t T a oleloia no hoi kela pa!a-s pala iloko o na mai ia manawa a hiki loa i keia wa. Mai ia manawa mai hoi, ua lilo ia i kahua no na Aupuni a pau o Europa. Ua kaulana no hoi ka wa ia Iusitiniana; ua kapaia oia. o ka wa i kauia na kanawai naauao: pau iho la \a\ni kanalua, ua akaka no. t

Pehea hoi kakou e ike ai ; ua kakauia ke Kauoha Hou 'e na lunaolelo a me ua haumana a ko kakou Haku? Ke i aku nei au, ua ike kakou e-.like me ko kakou ike ana i kela mau palapala i oleloia mahina ae nei. Ua loaa mai ia'u keia mau paieipaln me la i hemoleno kuu mau mai, a no kuu mau kumii mai. Pela hoi ua loaa ia lakou. a hiki wale aku ike kau ona lunaolelo. Aole owau wale no ka i hoike aku i ke ! a, aka, ua hana no e like me a'u nei, na Kri&tiano a pau o na ama a pau, 0 na leo a pau: lokahi ko lakou hoike ana me ko'u, ke hooia mai ia no hoi na mea kakau moooielo o ia wa, na ludaio, na prgana a" me na Kristiano. Inawa i hoopaapaa ai na ekalesia kekahi me kekahi, ai ka wa i kue mai na luelaio a m'e na pegana, aoie i hoole mai kekahi 1 keia m-'ti palapala; ae iike mai lakou a pau t ua kakauia no ke līauoha liou ena lunaolelo' Ke waiho mai ia no hoi i keia wa, he mau haneri palapala o keia mau buke, i kakauia me ka iima, ika wa kahiko. Ke malamaia mai nei no'iioi ma na Aupuni kristiano a pau, na oihana laa a me na la makahiki, ka i hu inai noloko o ka manao, he' oiaio keia mau palapala. Noiaiia ua like ka maopopo ana, ua kakauia ke Kaiioha Hou e na iunaoieio, me ka maopopo ana o Jta palapala Aupuni ku okoa o Ameiikahuipuia, a me kn- palapala berita a na kahuna})ule ma Weteinita a me ke kumu kanawai o lusitiana. Eivolu wale no mea e maopopo ai na mea a pau. (1) Ina he iiipa kino ia, ua ninauaku kakou i na mea ike o ke kino eii ma, i ka ike ana o ka maka, i ka lohe ana o ka pepeiao, i ka honi ana, i ka hoao āna ma ka waha, a i ka haha ana iho. (2) Ina he mea pili ika manaoia. ua niuau aku kr<kou i ka noonoo ana: ma ka noonoo i ike ai kakou, ua like ka houluulu ana 0 na huina o4<a huinakolu me na huina kupono eiua. (3) Tna he mea hanaia ma kekahi aina i kekahi nianawa, ua ka hoike ana niai o kanaka: pela kakou e ike »i, ua noho alii mai ma Hawaii nei o Kamehameha I, a ke noho alii nei o Yikoria ma Bentania. Oia hoi ko kakou inea e ike ai ua kakauia ke Kauoha Hou e na lunaolelo. Ua like'na hoike e hoike mai ana i keia me na hoike i hiiinaiia ma na mea iike, ua oi aku nae ka ikaika o na mea hoike i .keia. Ke kanalua nei paha kekahi, no ka mea, ua hoolahaia na palapala hoopunipuni i kekahi manawa; noiaiia e hoopuka aku au i ka manao elua. 11. Aole i loaa ma ka Palapala Hemole kekahi hoailona ona paiapala hoopunipuni. Eia t>a hoai'o«;a o na pal.ipaia hoopunipuni. 1. Ua hooieia mai i ka \va i hoike mua ia al u ia m iU palapaia. 2. O na makainaka o ka tuea, i oieloia nona ka paiapala, hoole aku lakou, aole nona. 3. Ina paha i hala na makahiki he nui mahoP e iho o ka make ana o ka mea, i oleloia, nona kekahi palapala, aole n«e i kaulana iki. Menei, ina i hoike mai kekahi i palapala mooolelo no V\ akea i kakauia e kana moopuna, me ka olelo'mai, 4t ua maiama mau ia mai keia palapala e naMii, a haawi mai no hoi o Kaahumanu 1 palapala ia'u;" e kapa aku kakou ia ia, he hoopunipuni, 4. Aia i kakauia ma ih paiapala na mea i hiki mai mahope o ka make aua o ka mea i oleloia nona ia i kakau. Aoie pili īki kekahi o keia mau hoailona i ke Kauoha Hou. I ka wa i laha mua mai ia mau palapala, aohe mea kanalua, ae like na mea a pau, u.a kakauia uo e na lunaolelo. Hooia mai no na hoalauna a me na haumana a na lunaolelo, na lukou no ia n>au palapala. Aole i hala na makahiki mahope iho o ka make ana o na lunaolelo alaila puka mai ia mau palapala; Ua kuhikuhiia, me he mea la i kaulana, e na mea i noho pu me lakou. A o na mea hoikeia mah.ila, oia no na nea i hanaia i ka wa e oia ana h kou ka poe i kakau.