Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 9, 9 October 1848 — PONO OLE KA BAKA. [ARTICLE]

PONO OLE KA BAKA.

\Honolulu, .Ahg: 29, 1848. Auhea oe e ka Clelfeij aloha oe, oa hiki a.e oe ? fko mau haJe ikaJa 28 o Augate nei; na ikeia ko hikK ana mai; a i ko la i hiki mai ai, ike <hō la au i siqo, a me kau olelo no 'kā'haka; e paipai ana T$ oe e kamailio pinepine aku; ua ia, aole oe i hewa malaila. E.ia kVu tnea e hai aku no ka baka, ua hewa rtmofi io eia ka'u mea i ike ai noia baka a i hoohewa al nō hoi, mi ka ik,e ana'ku, he ku- v muhiu h.oolaha>inoV oia no ka hakaM, i 'kuu ike 4»na i kekahi mau mea puhi baka, he hakaka pinepine, oia no ke kumo o kō laua kue; a * mai ko laua hale i ke ahi; no ka īiuhu o ke ka«e i k;i wuhine, no ka haa\vi ; i ka baka;'he j mea mau ia i ke puhi haka, ka haawi wale aku; he hakaka nae ka hope. ; Eia keia, i ka hele ana mai o na makamaka 0 ka wahine a o ke kane paha i wahi baka, a nonoi mai la, aole o olua wahi baka; he wahi baka no, no'u kekahi wahi baka, o ka a$ aku la no ia, a haawi aku la, a hoi mai ke kane, ninau mai; ua pau kahi baka o kaua, i mai la ka wahme ua pau aku nei ia mea, o ka liuhu koke iho la no ia o ke kane, a pela no ka wahine, | pela mnu na puhi baka a pau, oia no ka hope o : ka la-kou hana he hope ino; aole oliiōlu. Eia no kekahi, he kumu no ia o ka ilihune. aole loa e mau ka waiwai o ke puhi baka, nolaila nele i kekahi manawa, lilo ka hapaha i ka ipu baka, a lilo kekahi hapaha hou i ka baka, a mahope, hiki mai la ka pololi, aohe kumu e kuai ai i ka ai, nolaila pilikia. Eia kekahi; o ka baka aole ia he mea e hemo ai ka pilikia; aka, o kekahi kumu no ia o | ka mai ame ka make; ike puhi mau ana ika |bc.ka; komo aku la wai baka iloko o ke aa koko, a holo iloko o na aa koko; a komo ak.u ka jwai lena iloko o ka opu, ilaila loaa ka mai nahu, oia kekahi kumu o ia mai. | Eiā kekahi, ua ike au i kekahi hewa oia mea o ka baka; eia kuu mea i ike ai, o ka ai ana i ka baka, ua like olokop ka niho o ka poe ai baka, ka niho o ke kapu ahi o ka haie kuke e puka hi ka uahi iwaho loa, ka eleele a me ka ipelapela no hoi; i ka hookokoke ana mai o ka mea ai baka e kamailio pu me ka .mea ai baka ! ole, puka niai Ja ka makaiu oka waha me ka jhohono a me ka heahea baka no hoi, nolaila k boopailua, aole pono ke kamailio [>u"me ka poe 1 puhi baka, % he hoopailua, he pelapfela, he ekaewahr; nōlaila, mai launa me ia poe. p *0m ko'ipmanao hoike aku ia oe, no ka la fi niki mai ai, a.i ōlelo mai >ii no Jioi% jlteia, a mahope "piiha, hoike liou aku ia op. ( '* " Na Hopn; i tva ; ' / ; .' —v . - : * • v : \ , - • >Honotul^Jufii*ī6,\B4B. • Alohao# e. kf Isleie, ka pit ka 1«i o HaVaii ; nei. vUa leo a ta& ka>anapyu aua ikela wahi keiiav'a3to; e lawe i ka maj nao ame ka hiupli, a mei ke oLu * i naikehala nia. E ti<X)laW k&ē\a& o« i keia mau inanao ekolu q* ua Luna kfcpapaha nei. Eia kau \vahi nnumo o ma v u£ hiki k mai la ka o kaewea ike ip»a'tHi kani inai la Jia bele, lele ka;hnupli o ka roa&aov a me ka oli&H, a me ke ku&h*wai ke kaj6i ana o ka " j Hete akii h maua a hiki aku i kā( bdcpule. Py maua mri* s a Iki mai la o Mi> Kakjna, %;hehihelu oia n© ka q ke ola. A pau ka

himeni ana ku hou mai la o Mi. Kakina a ninini inai la i ka meli, he nui loa. ' Piha pono Kawaiahao i ka moinona o ka meli, ka mea i oi aku ka ono ma Amerikahuipuia. Auhea oukou, e na makamaka, e inu kakou i keia wai ono i hoakakaia mai. Pau ia nane. Eia ka lua o ka manao. Hauoli hou o Lunaikehala ma e hele hou e ike i kā lua o ka pono. Hele aku la maua o Lunaikehala ma a hiki aku ia Roma, 014 ka luakiqi pope. Ku iho la makou ina ka puka o Roma. Nana aku la makou. E pule kukuli anamāloko, na kane na .wahine a me na keiki. 0 keja poe e noho ana lakou inalalo o k ka/pialu o nā kii. Kani mai la ka bele, nina» pakoni akū Ja maua i na luna a iiie na makai. He,bele aha keia e kani nei? He ailei? he b6le aha Ja? Ina he beleaina f kohio leauae ai. v Hoole mai la ka luna a me Ka makai; Aōlē; „He*bele aha la? pule.,: auhea oluā,'he keia. Kani mai la ka mea maluna, a ninau aku la maua. Heaha kela meane kani mai la? IniaPla ka luna; he I aku la maua e pii hoi ka maua iluna e nana. Pir maua iluna a nana aku ia maua i ka maikai o ka pila, he mea nūi e ku aoa. Ma ke* alo kekahi poe e hana ana, a nia ke kiia .kekahi e hana aua ine he wai la. Pii aku la ka teo me he hanehane la ke kani oina ka poo o ka pila, ka wahine leo lea o Farani. Kair iho la kahi ili o ke kahuna. Eehia iho Ja ka e noho ana malalo o ka malu k!ir nana akīija maua i na j>au loa. Ua paa pu ka hale pule i na kii. Ua puni i na kii npr kahaka. Pau kā pule, puka iwaho. Pau ia manao, Eia ke kolu'o ka manao. Pakoni ninau hou maua ua poe lei kii nei, nhiāu-pakoai akū la maua i na wahine. Mahalō aku la maua i na wahine, maikai ko oukou aoao a me ka oukou oihana. Haanou aku la craua ia lakou, hoihoi mai la lakou, ninau mai la lakou, nohea olua? I aku la maua, no kahi i hoolahāia mai ai ka naauao, o ka oihana ike ka aHHjā i ao* f O ko maua wahi ia i imi ai i ka iiaauao, malaite moua i huli ai. Mai Kinohi a Hoikeana. Ua ,kuhikuhi mai la ka palapala a Mataio v A i hoaia ke kukui, aole ka hahao o ke pei oia ka maua i ike ia, ka. ike* maka i na kuKui e aa ana. Oiaio ko oukou aoāo, la maua ia i Qiik()u i ka nana aku* ua-1ako oukou i na waki; | lako na kane, ua wahine, na keiki. M aku la au, |o ka hopa I/nai la lakou, o ka 1iora i ehia la; e hele'ana oe e nana i ka waki. I aku la au, lveaha hoi kela uiea a oukou e lei mai la, he hoattona keia ao.na kiwiaka a pau. Auhea |oukoūvua kuhi »au Waki e kau ana mai me he kaula no i niai kekahi, aia oia la ka.ipea L pau. Hele pku la maua, ninau i ka 1unar f ,j «ai la, aia ke Akua i ka lani. I aku la iuaja]tf wii v oIelo pākiie niāi oe ia'u, o ku oe i ka«hokāv* Mnlimali mai la kela, i mkiiā, e hele kaoa e inakaikai ae. 0 kau pono no. ia. te ; paua oloko, kuhikuhi inai a malalo, i mai ia pe{ ka poe haipul§.la>kukuli. I afcu kukuliiāf Hele maua i kahi o ke kamai kela i na kii a pau loa, mailaiō a hiki o ka I\ale b6le. ; • Paa ka manao o Lunaikehala ma.