Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 9, 9 October 1848 — Page 36
36 KA ELELE HAWAII. Okatoba 9, 1848.
Ke makemake nei au e hoike aku i kekahi mau mea e kokua mamuli o ka hoomaka ana, a me ka hooponopono ana i kau kula.
E make hewa no nae keia hoike ana, i ke kahi mau kumu, no ka mea, aole ikaika ko lakou manao i keia hana maikai. Okoa ka manao o kekahi i ke ao ana, a okoa ka manao o kekahi. He hana oluolu no keia i kekahi kumu; a he hana kaumaha, a he oolea hoi i kekahi kumu. O kekahi kumu, makemake nui oia i ke kula a me na mea a pau e pili ana ilaila; aole nae pela kekahi. O ka puni dala ke alakai o kekahi, a o ka makemake maoli ke alakai o kekahi. O ke kumu i hooikaika nui i ka ike nona iho, a no kana mau haumana, e lilo no ka hoonaauao ana he hana lealea nana. Aka, no, e lilo no ka hoonaauao aa he hana lealea ole nana; a nui no kona hoopaapaa aa me na makua, a me na haumana, a me na luna kula.
Pela no ka manao o kekahi mea ike, o L. ma ka Elele, Helu 7; “Nawaliwali kekahi poe kumu i ke ao ana; haalele wale i ke kula i kekahi manawa, haawi i ke kula i ka mea e; a hooemi kekahi poe i ka manawa kula, hoopau koke a hoi i ka hale, aole i maluhia na kla o lakou.” Aka, i mai la oi ano kekahi poe kumu; “Ua ikaika maoli no hoi kekahi poe kumu i ke ao ana; nolaila, ka pono o na haumana.”
O keia poe kumu hope la, oia ka poe e hoopomaikai ana i ka hanauna hou: no ka mea, o ka mea i hana ikaika oia no ka mea e lanakila’i maluna o ka lako ole o ka hale kula, a me ka walaau, ka molowa, ka mamea o na haumana, a me na hemahema he nui wale. Pela no ka Solomona 12:24. “O ka lima o ka poe hana mau e lilo oia i haku, o ka mea hoomolowa, malalo no ia i ka hookupu.”
Ma ka hooikaika an ae loaa no i ke kumu ke akamai e hooponopono i kana kla, a e hoomaopopo i ke ano o kana mau haumana. Nolaila, e hiki no ia ia ke hoolilo i ka hana a ke kula, i mea lealea i kana mau haumana.
E like no oia me kekahi keiki a’u i lohe ai ma Amerikahuipuia. Kauoha mai la kona makuakane ia ia e hoolei aku i na pohaku liilii iloko o ke alanui, mai ke alo o ka hale aku. Aole liuliu, ua luhi ua keiki la, a noho oia ilalo me ka noonoo nui, pehea la wau e hoopau ai i keia hana? A ua make pono no keia noonoo ana ; no ka mea, manao iho la oia e hoolilo i kana hana, i mea o lealea’i kona mau hoa. Nolaila, peneia kana i hana’i. Hoonohonoho oia, ma kahi loihi iki, i ka papa pepe; a akoakao mai, a paipai aku i kona mau hoa e ki pepe papa. Pau koke na pohaku i ka hooleiia e lakou, a ua lilo maoli no ka ke keiki hana ana i mea e lealea ai kona mau hoa.”
Pela hoi oukou e hana’i me ua keiki la, e hoolilo i ka hana ma ke kula i mea e lea lea ai na haumana.
E noonoo e oukou i ka mea e pono ai, a holo ka manao e hana, “e hana no me ka ikaika; no ka mea, ma ka luakupapau kahi au e hele aku ai, aole hana, aole noonoo, aole ike, aole naauao.” NA KUKE.
--------------------
NA INOA O NA MISIONARI.
He hemahema na kanaka Hawaii i ka hoopuka ana’ku i na hua olelo haole; a nolaila i kapa’i lakou i na haole ma na inoa i hiki ia lakou. Aole nae i maopopo keia mau inoa i na malihini; nolaila haule pinepine na palapala lima, aole hiki pono aku, aole i maopopo ka mea nona ka inoa i kakauia mawaho. Meia i hooili aku kekhi palapala mamua aku nei ia Rev. R. Tinker, penei ke kakau ana mawaho: Ia Tineka Amerikahuipuia! Owai ka Luna leta ma Amerika i ike i ke ano o keia olelo? Pela hoi he nui na mea lawelawe ma na palapala ma Hawaii nei, na malihini mai kahiki mai i ike ole i na inoa Hawaii o na misionari. Nolaila hoi ke hoakaka aku nei keia palapala i na inoa maoli o na misionari e noho nei ma keia Pae Aina.
Laimana, Rev. D.B. Lyman.
Koana, Rev. Titus Coan.
Parika, Rev. J.D. Paris.
Kine, Rev. H. Kinney.
Aiwa, Rev. mark Ives.
Pokue, Rev. J.F. Pogue.
Tatina, Rev. Asa Thurston.
Kauka Aneru, S.L. Andrews, M.D.
Laiana, Rev. Lorenzo Lyons.
Bona, Rev. E. Bond.
Kaahele, Rev. E. Whittlesey.
Gerina, Rev. J.S. Green.
Bele, Mr. E. Bailey.
Konede, Rev. D.T. Conde.
Okana, Miss M. Ogden.
Alekanedero, Rev. W.P. Alexander.
Balawina, Rev.D. Baldwin, M.D.
Hikikoke, Rev. H.R. Hitchcock.
Duaita, Rev. S.G. Dwight.
Berauna, Miss L Brown.
Kalaka, Rev. E.W. Clark.
Kemita, Rev. Lowell Smith.
Limaikaika, Rev. R. Armstrong.
Kamalani, Mr. Levi Chamberlain.
Kasela, Mr. S.N. Castle.
Holo, MR. E.O. Hall.
Laukeke, Mr. E.H. Rogers.
Kaimana, Mr. H. Dimond.
Kuke, Mr. A.S. Cooke.
Rikeke Wahine, Mrs. C.L. Richards.
Dole, Rev. D. Dole.
Rike, Mr. W.H. Rice.
Kemika, Miss M.M. Smith.
Aneru Lunakanawai, Rev. L. Andrews.
Hana Rev. T.D. Hunt.
Demana, Rev. S. Damon.
Bihopa, Rev. A. Bishop.
Emekona, Rev. J.S. Emerson.
Kulika, Rev. P.J. Gulick.
Pareka, Rev. B.W. Parker.
Kauka Kemika, J.W. Smith, M.D.
Ioane, Rev. E. Johnson.
Wilikoke, Mr. A. Wilcox.
Rowela, Rev. G.B. Rowell.
Wini Wahine, Mrs. M.P. Whitney.
----------------
O KA MARE MUA.
He mea kahiko loa ka oihana mare, he hope ke komo ana mai o ka hewa iloko o ke ao nei, he mua no ka oihana mare. O na mea maikai o ka malama o Paredaiso, ua pau i ka lilo aku, hookahi wale no mea i koe ia kakou o ia mau mea maikai, o ka mare no ia, o keia oihana ka maka oluolu o Iehova i ka honua i ka wa hewa ole, ke waiho mai la ia i keia manawa. O ke Akua no ke kahuna a me ka hoike nana i hooko i ka mare mua, ku mai la laua imua ona, me ke kino ano Akua, maikai, kina ole. Akaaka aloha mai la na laau o ka mala i ka ike aku ia laua, kahe ae la ka wai maemae a aiai e like me laua iho. Ma iho la na pua nani iloko o ke ea me he kupinai la o ko laua aloha hemolele. O ko laua himeni mare, oia no ka pomaikai a me ka olioli o na mea leo a pau. O ka laua hana hoomana mua i ike ai, o ko laua mare ana no ia imua o Iehova. Aoia mai la laua e aloha aku ia ia, i ka mea hoomoakaka a hooko hoi i ko laua aloha kekahi i kekahi. Mai hoomauia ko laua pomaikai, ina ua hoomauia ko laua pono. Aole nae laua i kupaa. Hoao no laua i ka hewa, a ike iho la i ko laua haule ana. Ua malule ke kanaka, ua malule ka wahine, aole i like ka naau o ke kanaka a me ka naau o ka wahine me ko laua naau i kinohi. Ua mae ka nani, ua hapalaia ke aloha. Aia iloko o ke apu o ke ao nei ka poino a me na waimaka. Ua pa mai ka hewa me he makanai ino la, a ua kaili aku i na mea a pau o ka Paredaiso, ke kulou ke ao ei i ka hoohewaia. Hookahi nae mea i koe. Ma ka lokomaikai o ke Akua, ua waihoia kekahi hoailona hookahi o ka wa pono, a ke waiho mau mai la ia i hoailona o ke aloha o Kinohoa. Oia ka oihana o ka mare; o keia ka pua hookahi mai ka mahinaui o Paredaiso, e mohala ana iloko o ke auakua o ka hewa.
A.
--------------------
HE NINAU.
Hele na kanaka 3 ma ka mauna o Kalifonia e hoohei bipi. A po ka la, akoakoa lakou e mahele like i na bipi i loaa ia lakou; he 384 a pau. Haawi aku o Pani ia Pi laua o Hanaponimu, i na mea e like ana me na bipi i hei ia laua: a haawi aku la o Pi ia Pani laua o Hanaponimu i na mea e like ana me na bipi e paa ana ia laua ilaila: a mahope haawi aku o Hanaponimu ia Pani laua o Pi i na mea e like ana me na mea ia laua; alaila, ua like ko lakou mau puu bipi. Ehia na bipi i hei i kela kanaka i keia kanaka o lakou?
Na’u W. Ka.
------------------
HE NINAU.
Ma na Nupepa no na kamalii, ma Amerikahuipia, ua haawiia mai kekahi mau ninau e ikaika i ko lakou noonoo ana: Penei, “Maloko o’u he mau huaolelo 15.
O na hua 9, 10, 11, ua like ia me ka naauao.
O ka hua 5, 4, 3, he mea kolo.
O ka hua 5, 6, 7, 8, kekahi ano o ke Akua.
O ka hua 13, 14, 15, kekahi apana o ke kino kanaka.
O ka hua 5, 6, 3, 13, 9, 2, 14, 1, 3, 11, he kanawai o Iehova.
Ua kupono keia olelo i na kapaka a pau.
Heaha keia olelo? Noonoo oukou, a e hai mai.
K.
Honolulu, Sepatemaba 20, 1848.
-----------------------
PALAPALA KAHEA.
Auhea oukou e na kanaka, he wahi lio ko’u ua nalowale oia ma ka po o ka la 20 o Sepatemaba nei. Penei kona ano, he lio wahine ulaula, a he wahi keokeo ma ka lae, ua akoia kona hulu maluna o ka ai, a ua kauia ka hoailona ma ka aoao akau o ka uha hope elua huahelu i kauia, penei kona ano 55, oia kona hoailona. Ua hapai oia i ke keiki kokoke e hanau . Ina e loaa keia lio i kekahi o oukou, e hoihoi mai ia’u, a na’u no e uku aku ia oe ke loaa oia.
KALUAOMAHI.
Kalihi, Sept. 26, 1848.
--------------------------
PALAPALA KUAI.
Aia ma ka Halekapili Buke o Mi Kaimana.
A nui; he pepa mua ia na na Kamalii e ao aku ai. AB.
He Kumumua, a me ke Kumulua. AB
Ke Ao Sepela; he Palapala ia e ao aku ai i na kamalii i ka mahele pono ana o na hua olelo, a me ka hai pololei ana o na hua. AB
Ao Kiko; oia ke ao ana i ke kau ana i na Kiko, a me ka hookomo ana i na Hua mai ma ka olelo. AB
He Helu Kamalii, oia ka mea e ao aku ai i na Keiki ma na ui ao mua o ke Aritemekika. AB
He helunaau, he mea e maa i ke kanaka i ka helu, i na mea a pau ma ka noonoo wale no. AB
Ka Hope no ka Helunaau; oia na ui e kakauia i ma ka papapohaku. AB
He Palapala Hemolele a Iehova ko kakou Akua, o ke Kauoha Kahiko a me ke Kauoha Hou, i unuhiia mailoko mai o na Olelo Kahiko. ATS.
Ke Kauoha Hou a ko kakou Haku e ola i a Iesu Kristo; oia ka Olelo Hemolele no ka Ola, a na Lunaolelo i kakau ai. Ua unuhiia, mai ka Olelo Helene. ATS.
Ka Hele Malihini Ana mai keia ao aku a hiki i kela ao; he Olelonane i hoohalikeia me he Moeuhane la. ATS.
Ka Wehewehehala, oia hoi ka Hulikanaka. ATS.
He Olelo ao ko ke Akua Ano, a me na mea ana i Kauoha mai ai i Kanaka; i unuhiia mai noloko mai o ka Baibala. AB.
Na Hamo i kakauia e na Misionari ma Hawaii nei. AB.
He Hoikehonua, he mea ia e hoakaka’i i ke Ano o ka Houua nei, a me na mea maluna iho. AB.
Na Palapala Aina a me na Niele e pili ana. Eia na Palapala Aina, ka Poepoe; Hawaii; Amerika Akau; Amerika Hema; Amerikahuipuia; Europa; Asia; Aferika. AB.
O ke Anuhonua; he mea ia e ao ai i ke Ana i na mea a pau. AB.
O ke Kumu leomele; no na Himeni a me na Halelu, e Hoolea aku ai i ke Akua. AB.
Ka Lira Hawaii; he mau leo-Mele no na Ekalesia o Hawaii nei. AB.
Na Himeni Hooela; he mau mele ma ka Uhane, e hoolea ai na kanaka, na keiki, na ohana, na ekalesia, ia Iehova, ke Akua e Ola’i. AB
Na Himeni Kamalii; na mea e ao ai, a e hoolea aku ai na Kamalii i ke Akua. ATS.
He Ui no ke Akua, a me na kanaka; ua kupono i na Kanaka Makua a me na Kamalii. ATS.
Ka Ai o ka La, no ka makahiki 1849. ATS.