Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 9, 9 October 1848 — Page 35

KA ELELE HAWAII. Okatoba 9, 1848. 35

 

le aku no i kauhale e makolo ai, a i loaa ole mai, e noi wale aku no me ka hilahila ole, a i nele; “E hina iki ae, e pelu iki iho a hiamoe.” A, aia hoi ma kou kua; he puu mai hehe nui, e nahu mau ana i ke ao me ka po.

            Ua pololi kau wahine, me na keiki, a me kou mau ohua, no kou “hoopalaleha i na hana maikai.” A heaha ka mea i koe? Eia, “E hele oe i ka Nonanona, e nana i kona mau aoao, a e hoonaauao iho.”

            Aloha oukou.                                                   H.E. KEAUIAOLE.

-------------------

KA ELELE HAWAII.

HONOLULU, OAHU, OKATOBA 9, 1848.

---------------------

            NO KALAFONIA .— Ua hiki mai ka moku o Honolulu, mai Kalafonia mai, i keia mau la. Ua lohe hou makou, ua mahuahua ka goula i loaa malaila maloko o ka lepo. Palahalaha loa ka aina kahi i loaa mai. Liilii loa kahi anana i loaa mai, a nunui kekahi. Ua loaa kekahi apana he 13 pauna ke kaupauna ana. Ua like paha ia me na dala 2,396. O ka poe e imi ana, ua loaa mai ia lakou pakahi i ka la hookahi, mai na dala ekolu a hiki aku i na haneri ewalu. Ua manaoia, ma puunauwe like, ua loaa no he umikumamaono dala i kela kanaka i keia kanaka i ka la hookahi.

            Ua manaoia 4,000 kanaka e eli ana, a ina e loaa ia lakou he $16 i ka la hookahi i ke kanaka hookahi, o ka waiwai a pau i loaa i ka la hookahi, he 34 tausani dala. He kupanaha no! Aka, aole waiwai ke kanaka i ka goula wale no.

            Ua loaa kekahi poe malaila i ka mai, a o ka make kekahi. Ua lilo koke ke goula o kekahi poe i ka rama, a nui ke kumu kuai i ka ai a me ka lole a me kela mea keia mea, a pilikia ia ai poe.

            Eia kekahi manao; E pono i na kanaka o keia Pae Aina e hooikaika i ka mahi ai. Aole loaa wale mai na apana goula maloko o ka lepo ma keia pae Aina, aka, e loaa no ke hooikaika i ka hana. Ua pii ke kumu kuai o ka ai, o ke ko , o ka kofe, a o kela mea keia mea. Ua makemake no na haole ia mau mea e lawe ma Kalafonia; no ka mea, aole mahi ai nui malaila. Pau loa na kanaka i ka imi goula. Ina aole kuai na’lii i ka aina, a hooikaika na kanaka i ka mahi ai, emi loa keia Pae Aina. Pau aku na haole a me ka waiwai ma Kalafonia, a ilihune na’lii a me na kanaka onei. Nolaila, pono i na’lii e kuai koke i ka aina i na kanaka, a e paipai ia lakou e hooikaika i ka mahi ai, a i ke kanu ko a me ke kofe, i kii mai na moku i keia mau mea, a pela no e pii iluna keia Pae Aina, a mahuahua ka waiwai, a me ka naauao a me ka pono.

 

            NO AMERIKA .— Ua hiki mai kekahi moku hou mai Bosetona mai, o Tsar ka inoa. Ua lohe hou ua holo ka olelo kaukahi iwaena o Amerikahuipuia a me Meseko. Ua pau ke kaua ana. Ua lilo no o Kalafonia no Amerikahuipuia.

            Ua lohe hoi makou i ka make ana o kekahi kanaka kaulana o Ioane Q. Adamu (John Quincy Adams.) He 81 kona mau makahiki. I kona noh ana iloko o ka Ahaolelo ma Wasinatona, loaa koke ia ia ka mai make, a hala kekahi mau la make loa iho la i ka la 22 o Feberuari i hala iho nei.

            Nui ke kanekau ana i kona make ma Amerikahuipuia a puni. Ua kaulana loa ia no kona naauao, a no ka ikaika o kona imi ana i na mea e pono ka Aupuni. Nui kona aloha i ka poe i hookaumahaia, e imi ikaika i na mea e pau ai ko lakou luhi. Ua kohoia no oia e hana i kela hana i keia hana o ke Aupuni. Ua noho ia i lana nui o ke Aupuni o Amerikahuipuia, ma Rusia i kekahi manawa, ma Perusia i kekahi manawa, ma Beritania i kekahi manawa. A noho no ia i Kuhina no ko na aina e i kekahi manawa; a noho no ia i Peresadena (he Alii nui) i kekahi manawa, a noho no ia iloko o ka Ahaolelo o ke Aupuni i na makahiki he nui loa. Hooikaika mau no ia ma keia mau hana a make ke kino i kona wa elemakule. He kanaka kupono loa, a imi mau i na mea e pono ai ka noho ana o na kanaka. Aole paupawaho iki. Ua heluhelu nui oia i ka olelo o ke Akua, a hele nui i ka pule, a malama nui i ka Sabati. Nui kona makemake e lanakila loa ka pono maluna o ka hewa. Nolaila, ua aloha nui ia oia e na kanaka haipule a me na kanaka naauao a pau; a kanikau nui lakou i kona make ana.

-----------------------------------

No ka Naauao.

-----------------------------------

NA HOIKE E IKEIA I O NA OLELO I KAPAIA O KA PALAPALA HEMOLELE, O KA OLELO IA A KE AKUA.

(Olelo II.)— HE PONO OLE KE NELE NE KANAKA I KA HOIKE OLE ANA O KE AKUA IA LAKOU.

 

            Ina paha i makemake ke Akua e hoike mai ia ia iho i kanaka, pono no ia ia e hoike mai; he mea hiki no hoi ia ia ke hoike mai i kona makemake i na kanaka. O ka hoole mai i keia manao, ua like ia me ka hoole iho, aole he Akua; nolaila, o ka poe i ae mai, he Akua no ae mai no hoi lakou, ua hiki ia ia ke hoike mai i kona manao.

            Eia hoi, he ano hoomana kekahi ano o kanaka. Hoomaopopo ke kanaka i ka hewa a me ka pono, he oluolu kona ke hana oia i kana mea e hoapono ai; he weliweli hoi kona, ke hana oia i kana mea e hoahewa ai. He lunaikehala kona ina paha i umiia mai oia i kekahi manawa a hoohiamoeia, ua ala mai no i kekahi manawa, a kani mai kona leo e like me ko ka hekili, a haalulu ke kanaka no na hewa ana i hana’i. He iini ko ke kanaka e hoomana aku i kekahi mea, he mea ikeia mai paha, he mea ike ole ia paha. O keia ano hoomana, ka mea e like ole ai na kanaka me na holoholona. Aole i ike na holoholona i ka pono a me ka hewa, nolaila, aole o lakou ano hoomana. Ina i huliia na mooolelo kahiko, aole i loaa ka lahuikanaka hoomana ole. Aole hoi he lahuikana e noho la ma ka honua me ka hoomana ole. Ua ane kinaiia keia ano iloko o kekahi poe ma Aferika hema, nolaila ua aneane jupo like lakou me na holoholona. Ina he mea hiki ke kinai iho i keia ano hoomana iloko o kekahi lahuikanaka, ina ua poino loa lakou.

            Ua hoomaopopoia keia poino ma ka aina o Farani, i ka wa i hoole ai lakou i ka Baibala, i ka Sabati, i ka hoomana, a wawahi iho i na luakini a noho Akua ole iho la. Ia manawa, nani ka lehulehu o ka poe i pepehi make ia lakou iho! Aole okanamai ka poe hala ole i paa i ka paa! Kahe mau ke koko ma ke gilatina! Hoohiki wahahee na mea a pau! Wahawaha wale na keiki i ko lakou mau makua! Haawi lilo lakou ia lakou iho i ka moekolohe a me na hana paumaele! Haawiia 6,000 palapala hoohemo, i na makahiki elua, ma ke kulanakauhale o Parisa wale no. Malaila na mea a pau i ku i ka haumia, a i ku i ka inaina weliweli.

            Poino na kanaka, ke ole ke Akua e hoike mai ia ia iho ia lakou. E ike maopopo kakou i keia ke nana kakou.

1.      I ka noho ana ona kanaka hoomanakii mamua ae o ka hiki ana mai o Iesu.

2.      A i ka noho ana o na hoomalau ma na aina ike i ka baibala.

3.      A ma ka nana ana’ku no hoi i ko na aina hoomana kii i keia manawa.

4.      E nana kakou i ka pouli a me ka ino o ka poe hoomanakii mamua ae o ka hiki ana mai o Iesu.

Ua haule ia lakou ka ike ana i ke Akua, a hooakua mai la lakou i na mea lapuwale he lehulehu, a hoomana iho la. Aole lakou i hoomaopopo i ka mea nana i hana ke ao nei; aole hoi i ka ke Akua hana ana mai iwaena o kanaka. Aole o lakou i ike i ka pili ana o na kanawai o ke Akua i na kanaka. Aole i akaka ia lakou ka mau loa ana o ko ke kanaka uhane. Kanalua wale lakou ma ia mea. Aole hoi lakou i hoomaopopo i ka la hookolokolo. Aole o lakou malamalama iki e akaka ai ka mea e laulea ai ke kanaka hewa me ke Akua, ‘Na ke Akua wale no i hoike mai i ke kalahela.’ Imiwale ka poe akeakamai aole loaa iki ka mea e aponoia mai ai ke kanaka hewa. Poai loa lakou ma na mea nui o ka hoomana, a haha aku la iloko o ka pouli. Isa 60, 2. “Uhi mai no, ka poeleele i ka honua, a o ka pouli loa hoi i na kanaka.”

Aole i loaa ia lakou kekahi loina e akaka ai ka pono a me ka hewa. Ua nalo loa kekahi mau pono; aole i ikea ia lakou; a ua hooponoia mai kekahi mau hewa, o na mea pono a lakou i ike ai, ua ike powehiwehi ia, nolaila, aole i malamaia. Ina i kinaiia na kanawai he umi, a me ka Iesu haiolelo ma ka mauna, pouli hou mai ka honua. Ma na aina keristiano, ua loaa na kula kahi e aoia mai ai na kamalii, malaila ua weheweheia ka oiaio a ua hoolahaia, ka malamalama. Ua hookumuia kekahi kula ma kela okana keia okana, i hiki ke aoia mai na kamalii a pau. Aole pela ma na aina hoomanakii, aole i hookumuia na kula no na kamalii a pau; he mau akeakamai no ka i hookumu i kekahi mau kula, he mau kula lapuwale nae, kakaikahi wale na kamalii i aoia malaila, nolaila, ua hupo ka nui o kanaka.

Ua ino a haumia loa ka lakou hana ana ma na oihana hooniana a lakou. He paumaele a me ka ino loa na akua kane a me na akuawahine o lakou. He mea hilahila ke hai aku i ka mooolelo o Iapita, Iuno, Baku, Merekuri a me Venusa. He poe ona, moekolohe, aihue a hoopunipuni. I iho la o Paulo (Ep. 5, 12.) “O na mea i hana maluia e lakou, he mea hilahila ke olelo aku ia mau mea.”

Penei i hoakakaia ke ano o lakou i ka wa o na lunaolelo.

Roma 1: 21—31 No ka mea, i ka wa i ike ai lakou i ke Akua, aole lakou i hoonani aku ia ia i Akua, aole hoi i aloha aku; aka, ua lapuwale lakou i ko lakou manao ana, a ua hoopouliia hoi ko lakou naau hawawa. I ko lakou hoakaka mai ana, lilo lakou i poe naaupo. A hoolilo aku lakou i ka nani o ke Akua make ol, a lilo mai ke kii e like me ke kanaka make; a me na manu, a me na holoholona wawae eha, a me na mea kolo. Nolaila hoi kuu iho la ke Akua ia lakou ma na kuko hewa o ko lakou mau naau, i paumaele, e hooinoino iho i ko lakou mau kino iho, ia lakou lakou. Haalele aku la lakou i ke Akua oiaio , no ka mea apaapa, a hoomana aku la lakou, a malama hoi i ka mea i hanaia, aole i ka mea nana i hana, oai ka mea hoomaikai mau loa ia! Amene. No ia mea, kuu iho la ke Akua ia lakou i na kuko ino, no ka mea, ua hoololi ae ko lakou poe wahine i ka aoao maoli i ka mea ku e i ka aoao maoli. Pela no hoi na kane, i haalele ai i ka aoao maoli o ka wahine, a ua wela i ke kuko hewa i kekahi i kekahi na kane me na kane, e hana ana i ka mea hilahila, a e loaa ana iloko o lakou ka uku pono no ko lakou lalau ana. A no ko lakou makemake ole e hoopaa i ke Akua ma ko lakou ike, kuu iho la ke Akua ia lakou i ka naau hewa e hana aku lakou i na mea ku ole i ka pono. Ua piha lakou i na hewa a pau, i ka moe kolohe, i ka pouinoino, i ka puniwaiwai, a me ka hana ino; ua paapu hoi i ka huahua, i ka pepehi kanaka, i ka hakaka, i ka hoopunipuni, a me ka mano ino: He poe aku, he poe olelo hoohewa wale, he poe inaia i ke Akua, he poe huamuamu ,he haaheo; he huaui, he poe imi i na mea ino, he poe alalaina ole i na makue. He poe hoohemahema, he poe lawehala i na mea i hoohikiia, he poe alohaole, he poe makona, he poe lokoino.

Aole hai i loaa mai kekahi mea iloko o lakou e hoopakele ia lakou i keia poino. Aole he mea e hoihoi ia lakou i ke Akua, aole he mea e hooko i ka ino i kahe mai me he waihi la. Mahuahua mau ka pouli; noho paapu mai ia ka ino ane he ao elele la e hoopale ana i na kukuna a pau o ka malamalama; a hiki mai ia ka olelo euanelio, e like me ka puka ana mai o ka la i kakahiaka e hooauhee ai i ka po.

Aole anei i maopopo loa malaila ka poino o kanaka, ina aole i haawi mai ke Akua i kana olelo?

------------------------

                                                                                    Kula Alii, Sep. 1848.

            E na Kumuao; Aloha oukou :- -Ua makaukau paha o kela mea, a o keia me ao oukou e ninau mai ia’u. “Pehea la wau e hooponopono ai i ka’u kula?” A, he ninau nui no ia.