Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 8, 18 Kepakemapa 1848 — Page 31

  KA ELELE HAWAII. SEPATEMABA 18, 1848. 31

 

huli ae la kahi waa, 3 kanaka ma ua waa nei, au elua a pae i Lanai, noho o Pali me ka waa a make.

----------------

KA POULI O KA MAHINA.

            I ka la 12 o Sepatemaba, ma ka hora aono o ke ahiahi, i ka napoo ana o ka la, hoomaka ka pouli ana o ka mahina. Ma ka aoao hikina o ka mahina ka hoomaka ana. Pela no ka pii ana o ke aka o ka Honua, i hookahi hora, a pouli loa ka Mahina ma ka hiku o ka hora ahiahi. Aole nae nalowale loa ka mahina. Ua maopopo no kona wahi a me kona helehelena, he ulaula no.

            Pela no kona ano a hala ka hora ewalu a me ka hapalua iho. Alaila, ua hala ka pouli loa, a ua hoomaka ka hoomalamalama ana ma ka aoao hikina, e like me ka hoomaka ana o ka pouli. Pela no ka pii ana o ka malamalama a hala loa ke aka o ka Honua ma ka aoao komohana, i ka hora aiwa a me ka hapalua iho; e like loa me ka hoakaka ana ma ke Alemanaka Amerika.

            Ua palaka loa au i hoike e ole aku i keia pouli an ao ka Mahina, ma ka Elele.

                                                                                                            K.

            Honolulu, Sepatemaba 13, 1848.

 

------------------------------------------

KA ELELE HAWAII.

HONOLULU, OAHU, SEPT. 18, 1848.

-----------------------------------------

            NO EUROPA .— No ka pae ana mai o ka moku, o Juliaa ka ina. 52 la mai Kina mai, ua loaa ia makou na nupepa mai Europa mai a hiki i ka la 24 o Aperila. Nolako mai o ia mau pepa ua hoikeia keia mau mea.

            O ke kaua iwaena o ko Denemaka a me ko Geremania kekahi mea nui. He kaua ikaika kekahi, a kii aku ko Denemaka i ko Enelani e kokua mai. I kekahi houka ana o ko Denemaka a me ko Geremania ma Flensburg, lanakila ko Denemaka.

            Nui ka manao o kela aoao keia aoao no na mea a ko Enelani e olelo ai no ke kokua ana i ko Denemaka a me ka ole.

            Mahope iho, ua lohea ma ka palapala mai Hamevaga mai, e ku kue ana ka puali o ko Denemaka a me ka puali o ko Perusia, a ua manaoia e kaua maoli no.

            Ua loheia no Italia mai, ua holo ka olelo ma Milana e hoopau i ka poe Iusuita a e lawe wale i ko lakou waiwai.

            Ua hookaawaleia o Lonbardy mai Auseturia aku.

----------------

            I ka la 11 o keia malama, halawai ke Kamakoa o ka Manuwa Amerika, Kuokoa (Independence) kamakoa Shubrick, me ka Moi K. III. Ua oluolu no neia halawai ana o ka Kamakoa me ka Moi, a pau ke aloha ana o ke Kamakoa a me ka Moi, a me ke aloha ana hoi o na alii o ka Manuwa i ka Moi, olelo mai la ua Kamakoa nei penei,

            Olioli au i ka loaa ana ia’u keia manawa, e aloha aku ai ia oe, e ka Moi, a e hoike aku i keia poe Alii moku.

            Aole i noonoo mua ia ka holo ana mai o ka moku Independence (Kuokoa) ma ko Hawaii Pae Aina, aka, ina i lohe mua ia, ke manao nei au, ina no ua kauohaia mai au e ka Peresidena e hoike aku ia oe, e ka Moi, i kekahi olelo aloha me ka mahalo.

            No ka holo pomaikai ana o ke Kuikahi e maluhia ai me Mesiko, ua kaawale na manuwa i ka hana ma ia aina, olioli iho la au i kuu hoi ana ma keia holo ana, i ike au i kou Pae Aina maka mae, a hiki aku au, mai na aina e aku, e hoakaka aku i na kanaka o ko’u aina e aku, e hoakaka aku i na kanaka o ko’u aina i na lohe hou o koonei holo mua ana a me ka pomaikai.

            Ua maikai loa ka manao ana o ke Aupuni a me na kanaka o Amerikahuipuia ia oe, e ka Moi, a i na kanaka o ko Hawaii nei Pae Aina. Aohe aina i oi aku ka manao nui an aia oukou, aohe aina i oi aku ka pule ana i ke Akua i pomaikai ai oukou i keia ao a i kela ao, ma ko ke kino a me ko ka uhane.

            Ua noho kaawale loa kakou a hiki i keia wa , aka, no ka lilo ana o Kalefonia ia makou, a no ka ikaika o ka mahu, e noho pu auanei kakou he mau hoalauna e kokoke ana. Ma na wahi pau ke lohe nei au a ke nana nei no hoi i ka noho launa ana a me ka pili ana e noho nei iwaena o na kanaka o na aina elua.

            Ke lohe nei au i ka makou olelo ma na alanui o oukou; ua piha ko oukou hale kuai i ka waiwai o Amerika; ua keu ka ike pinepine ana o ko makou Hae ma koonei mau Awakomo, mamua o ko hai; a ma na Kulanakauhale a pau, ma na wahi kiekie a ma na awawa a pau, ke halihali nei ka misionari Amerika haahaa i na kanawai Keristiano oluolu, a me na olelo hauoli o ke ola, iloko o na hale o na makaainana noho malie a me ka naauao; o ka lakou oihana nui keia.

            E ka Moi, o ke Aupuni o Amerikahuipuia ka mea nana i hana mua me kou poe kupuna i olelo no ke kalepa ana, o lakou hoi auanei ka hope loa ma ke keakea ana i ka launa maikai loa ana.

            He mea mau i ka Peresidena, ka imi i kanaka maikai, ku pono i na mea a pau ke hilinai nui aku, e noho kokoke i kou Aupuni, e ka Moi, a ua ike nui ia e ka Moi kou launa ana, ma kou lokomaikai ana i na kanaka Amerika, ma kou kokua ana i ko makou poe ikaika i ka hana lawaia okohola.

            He mea mau ka wa ui, a me ka wa kanaka makua o na aupuni, e like me ko na kanaka. Eia no ke Aupuni o Kamehameha e noho nei ma ke ano ikaika loa o ka wa ui, ua kokoke mai ka wa kanaka makua oolea.

            Ma ou la, e ka Moi, e hele mua ai ia , a ikaika aku a me ka ikaika aku a hiki i ka nui loa E mau no ka noho ana a me ka pomaikai.

            A pau ka ke kamakoa olelo, olelo mai la ka Moi penei,

            E ke Kamakoa; Olioli nui au i ka halawai ana me oe, a me kou poe Alii kaua, ma ko’u Aupuni, mahope o ka hooholo ana i ka maluhia me ke Aupuni kanaka o Mesiko, e hanohano ai.

            Olioli au i kou ike ana i kekahi mau mea e maopopo ai ka holo mua ana a me ka pomaikai ma ko’u Pae Aina. O ka nui o keia pomaikai au i ike ai, no ka hana ana a kou poe hoa kanaka haipule, a no ke kokua ana o ke Akua, i ko lakou hoouna ana mai i ka nui o na kumu maikai a me na mea nana i hai mai i ka olelo o ke ola. Ina aole lakou, ina no ua nele i ka naauao, oia ke kumu o ka hele mua ana.

            E hooiaio aku oe i ka Peresidena, aole makou i poina i na lokomaikai he nui wale, i haawiia mai e Amerikahuipuia, aole hoi makou i manao e pau koke ia. Ua lilo io kakou i poe aina kokoke; no na mea nui au i hoakaka mai nei, ake makemake nui nei au, e like me ka nui o ke kokoke ana, pela auanei ka launa pu ana, a hiki i na hanauna hope loa aku.

            O ka’u pono oia no ka hana like aku a me ka paewaewa ole i na aina a pau; o ke aloha, no na pomaikai i haawiia mai ke kumu e pili aku ai ia Amerika Huipuia, aka, aole loa i hoike mai ko oukou Aupuni lokomaikai a me ka naauao, i ka makemake e hanaia aku pela. Ke manao nei au ua makemake lakou i ko’u maluhia he Alii Kuokoa, mamua o ko lakou hoopunahele ia, a e oluolu mau ana lakou ke hanaia aku e like me ka olelo pinepine ana, o ko’u manao e hana kau i na kanaka o Amerikahuipuia e like me ka aina i manao nui ia.

            Ke hana nei o Mr. Turrell, ke Kanikele o oukou, i kana hana a pau, ma ke ano e nui ai ka launa ana iwaena o na Aupuni nei elua, a ma na mea kupono i ke Kanawai, e pono ai i ko oukou kalepa ana.

            Ke aloha aku nei au ia oe no kou aloha ana ia’u, a i ko’u Aupuni, a ke hoomakaaina kau nei ia oe a i kou poe Alii.

            A pau ka olelo a ka Moi, hele mai la o Kapena Hana (Hunt) kekahi kapena manuwa Beretania i holo mai maanei i ka manawa e ku ana o Amerala Koma, a aloha mai la i ka Moi. A pau ke aloha ana, hai mai la oia i kona wahi manao i ka Moi, no kona hoi ana ma kona aina hanau, a ike oia i ka makamaka aloha o ka Moi, ia Amerala Koma, a i kona hai ana mai hoi ia ia e hai mai i ka Moi i kona aloha, a me kona hoomanao no i ka Moi. Hai mai la hoi oia i kona hoi hou ma Beretania i noia mau la.

            Ua hele mai nei au e aloha aku ia oe, e ka Moi, a e uwa aku no ka manao e hoi aku i Beritania. Ua kauohaia mai au e Adimala Toma, e hooiaio aku ia oe, aohe mea i makemake nui ia e kona naau mamua o ka pomaikai ou, e ka Moi, a me ka maikai o kou Aupuni. Owau kekahi, ke makemake nei no pela, a pela no ka nui o na mea i komo mai ma ka oihana a’u e hana nei. Olioli au i ka ike ana i ka holo mua ana o keia Aupuni mahope mai o kuu hele ana’ku, i na makahiki ekolu i hala aku nei. E hoike aku ana au i keia ma Beritania, a ma na wahi e ae ke hiki aku wau.

            Ke lana nei kuu manao e mahuahua ana kou pomaikai i keia makahiki a i kela makahiki, a ke makemake nei au, e ka Moi, i loihi a i pomaikai kou Alii ana.

            A pau kana olelo, hai mai la ka Moi i kona manao, penei,

            E Kapena Hunt; Olioli au i ka ike ia oe mamua o kou holo ana. E hoike aku oe i kuu aloha ia Adimala Toma, no kona mau kauoha aloha, a no kona kii, au e ike nei ma kuu hale alii.

            E hoomanao pu ia kona inoa me ka hoomanao ana i ka mea nui i hanaia no kuu kuokoa ana, a ke Akua i haawi mai ai.

            Ke manao nei au he oiaio kou aloha au i aloha mai ai. Ua hoolilo oe i kou waiwai i mea e hoao ai i ka maikai o ko Hawaii nei aina. Ilaila aku nei au a ike i kou kanu ana, he maikai, a ke hilinai aku nei au i ka lilo ana o ia hana i kumu alakai no ko’u poe kanaka, a i mea e puka ai kou waiwai.

            E ike auanei oe ia Bertiani me ka malu, a me ka maikai o kou ohana a me na makamaka.

            A pau ka olelo a ka Moi, noho iho la ke Kamakoa a me kona mau alii, a launa pu iho la me na’lii. A pau paha ka hora hookahi, ku ae la ke Kamakoa e hoi. Nui ka makemake o ka Moi i ke kamakoa no kona ano oluolu, a me kona mau alii no hoi a pau.

----------------------

No ka Naauao.

----------------------

NA HOIKE E IKEA’I O KA OLELO I KAPAIA O KA PALAPALA HEMOLELE, O KA OLELO IA A KE AKUA.

(Koena o ka Olelo 1.)— KA HOOMANA KERISTIANO.

            Ua akoakoa mai nei kakau e huli i na hoike o ka Palapala Hemolele, pono ia kakou ka eehia o ka naau a me ke akahai. Aole pono ke lalau i ka ke Akua, e like me ka ke kanaka, aka me Mose Puk. 3:5, e wehe ae i na kamaa mai ko kakou mau kapuai aku, no ka mea, he wahi hoano keia. O ka naau akahai kekahi mea e makaukau ai ka haumana e imi i ka oiaio; ua pili pono ia me ka makemake e ike hoowahawaha ka haaheo i ke aoia mai, noho iho ke akahai a hoolohe; nolaila ka Iesu olelo, (Luka 18, 17.) “O ka me aaole i hoolauna i ke aupuni o ke Akua me he keiki uuku la, aole loa oia e komo ilaila.” Pela hoi ua akahai ka poe ma Beroia, (Oih. 17:11m) huli lakou i kela la i keia la, e hoomaopopo iho i ka oiaio ana o na mea a lakou i lohe ai.

            Me ke akahai, ua pono ke huiia mai no hoi ka ikaika, no ka mea, aole no hai ka kakou e huli nei, ke kau nui mai nei ko kakou pomaikai iho Aole me he kaao la keia no ka aina e, i pili ole ia kakou. Ina na ke Akua keia olelo, o ke alakai ia no kakou i ke ola mau loa; nolaila, pono ka imi ikaika ana, e like me ka Solomona paipai ana mai (Sol. 2: 3,5.) “Ina paha e kea aku oe i ka ike, a e o aku i ko’u leo i ka naauao; ina i imi aku oe ia ia me he dala la, a e huli hoi ia ia me he waiwai huna la; alaila, e ike oe i ka makau ia Iehova, a e loaa ia oe ka ike i ke Akua.”

            O ka pule i ke Akua no hoi kekahi mea o pono ai. Me ka haahaa a me ka naau akahai e noi aku ia ia e alakai ia oukou iloko o ka oiaio a pau.

            I paa no hoi ka manao e apo iho i ka oiaio, ke akaka mai. Ina i maopopo ka makemake o