Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 2, 15 June 1848 — Page 8
8 KA ELELE HAWAII, IUNE 15, 1848.
---------
Na Palapala Maoli.
---------
KA AHAAINA PUALI INUWAI MA WAIALUA.
Waialua, Oahu, Aperila 27, 1848.
Aloha oe, e ka Elele; Ke hai aku nei au ia oe i kahi mea a'u i ike ai. Ma ka la ekolu o Feberuari i hala aku nei, he ahaaina kamalii ka makou. He la malie no ia; a ua hele nui mai na kamalii a me na makua mai o a o.
Akoakoa mua makou iloko o ka halepule a na misionari; a malu pono ko ka hale, alaila, pule. A pau ia, alaila, heluheluia mai la kekahi himeni Puali Inuwai; a olu mai la ka poe i makaukau i keia himeni.
Kumu leo mele, 'Waikoloa.'
1 Eia makou ke hele mai;
I ka makahiki hou,
Ka poe Puali Inuwai;
No Waialua no.
2 Ua hala loa o na la,
Mai ia berita mai;
A koho like o makou,
E kupaa ma ka wai.
3 Oia berita hoi ua paa;
Hoole hou makou,
Ka rama, awa, gini, bia,
Ka waina, baka no.
4 Ua pono ia berita nei,
No kanaka a pau;
Aole waiwai me ia nei,
Mamua ia makou.
5 Ina ua ike lea ia,
He ahi ko ia wai;
A kipa ole ia hoi,
Na waa ke lawe mai.
6 Ina ua ala paapu mai,
Onei me kamalii;
A lako loa pomaikai,
No Iehova ke Alii.
7 E Iesu e haawi mai,
Ke ala e ola ai,
E lilo ia ia makou,
Ka mea e kupaa'i.
Lealea maoli ko makou mau pepeiao i ka hoolohe aku; me he ohe'la ko lakou mau leo; mai loko mai o ka waha o ka poe i walea ia hana. Nunulu maikai na keikikane, a lelekahauli na kaikamahine, hakui a hakoi aku no ka pukapihi, a kokolo aku no ka io o ka pupu ia lakou. A pau ia Himeni, a me ka himeni hou, alaila, ku mai o G. Halali, ko makou Lunakanawai a hooikaika i na kamalii e kupaa makahiki; oia, e haalele loa i na mea ona a pau , e imi ikaika i ka naauao a me ke ola mau.
Na Laanui i hai aku ia lakou i ke ano pono o ka wa kahiko, a me na mea haumia o ia aupuni, me ka okoa loa o keia wa. Nana no i hooikaika i na makua a me na kamalii; e imi ikaika i ka naauao. A pau kana, alaila, himeni hou ka poe aomele, lea maoli no, me he leo ola o ka manu e hauoli ana i ka wa kakahiaka me ka olioli, a pau ia, alaila pule. A pau ka pule, puka aku la na mea ia ia na hae, a hahai aku na koainuwai, a mahope iho na haumana pa ko lu, o J. Haalou ke kumu. Papalua ka hele ana. Hele mua lakou i ka hema, a hiki mawaho iho o kahi Kaiaikawaha ke Kahu, iho i ke komohana, a hiki ma Paalaa, loaa ke alanui aupuni, hele i ka Akau, a hiki mawaho iho o ka pahale o Gideona Laanui, i Kamani. Aia ilaila na makua e hoomakaukau ana i na mea ai na ka lakou mau keiki. Ua hanaia kekahi lanai nui, a ua uhiia oluna i na anini lole, ua makaukau; ua nui no na mea ono.
A noho kela keiki keia keiki iluna o na noho i hoomakaukauia no lakou; alaila, ku mai o Kaiaikawaha ke K. a hoike mai; "e noho malie i kekahi mau minute a e hoomana aku i ke Akua." A pau ka hoomana ana; o ka ai iho la no ia, ua ai mua na keiki, a na na makua i lawelawe. A maona keia poe, paina na makua a me na makamaka.
Aole na misionari i hana i keia ahaaina o na kamaaina wale no.
He ahaaina hanohano keia. Ua maikai ka lole a me na kahiki a pau o na keiki. Ua ai hoi e like me na haole. He nui hoi na makaikai i hele mai me ko lakou mahalo, a me ka olioli. Ua hele kekahi poe e nana i ka hemahema o kekahi mau keiki; a i ka ike ana, ua lako like a pau; aole mea hemahema, aole noho ilalo; aole hoi nele i na mea no ka ahaaina.
Ua oi loa aku ka maikai a me ka hanohano o keia ahaaina i ko ka makahiki 1847. He oi loa aku keia; e pii aku ana a mahuahua loa, e like me ka la i ke awakea! A e lilo keia ahaaina i mea e pomaikai ai ko Waialua nei ke pono ka lakou hana; a na ke Akua no e kuhikuhi ia lakou i ke ala pono e hele ai, i pakele ai ko lakou mau kino a me na uahane ma o Iesu Kristo la i ke ao pau ole.
Na G. H. E. KEAUIAOLE.
----------
Kaupo, Feb. 2, 1848.
Aloha oe. Ua loaa mai ia'u ka pepa hakahaka i ka la 25 oFeberuari a ua pau ka hana i keia la.
NA HALE KULA. Ke hai aku nei au ia oe, aole i hana ponoia na hale Kula i kela makahiki, 1847 a ua hina kekahi i keia manawa, aole he mau hale paa, he hakahaka kapulu ka hana ana.
Eia kekahi. Ua kauohaia mai au e hai aku i ka waiwai e waiho ana i ka lima o ka Lunaauhau, aole au i haiia mai he mau wahi malaai ka i haiia mai, a o ka'u hoi ia e hai aku. Eia kekahi a'u e hai aku he mau hale na ka poalua i hana no na Lunaauhau, 3 hale i keia makahiki i hala ae nei, he mau hale lauhala, he mau hale maikai o ka hana ana.
Eia ka'u no keia hana ana, e ao ae oe, aole pono keia hana ana, "Ua olelo nae ka Lunaauhau, he wahi e waiho ai na waiwai, ua hele au, aole he waiwai e waiho ana."
Eia kekahi, ua olelo ia, owai, o na Misionari, ka Lunaauhau, o makou pu ke imi i mea e waiwai ai ka poalua, i keia makahiki i hala ae nei, huhu na Lunapaahao, me ka manao e hoopilikia ia'u a me na kumukula, aole nae akaka ko makou hewa.
Eia hou keia, o ke kauoha a ke Elele pepa 19, "e pau ka poalua $2.00 ka ke kanaka hookahi," ke ae aku nei keia apana pela e hana'i, e hooikaika aku oe iloko o ka ahaolelo, he pono ia he akaka ka loaa he ole loa ka poalua e hana nei, aole hai maopopoia mai, ua manaoia ua huna no na luna, e hoolaha koke ia keia.
Eia ka mea i koe i ko makou manao o ka mea nana e hana na hale kula.
Eia kekahi, o ka uku o na kumu i haiia'ku o ka la, o ka uku nui, oia ka uku mua o ka hooponopono ana, a mahope mai ka hoemi ana.
Eia kekahi, o ka nui o na la ao, a e imi ka haawina, no ka emi o ke ao i ka la, hoemi puia me ka uku.
Na'u me ke aloha aku. LOTA MAUI.
--------
Aloha oe, e ka Elele e, he manao hoopii no na Lunakula me na kumukula mai Kaupo a Koolau, aoana 4 Mokupuni o Maui, me ka ninau aku nae, a nau e nana mai i keia, a i pono, a i ole, aka, ina i pono, nau e hai aku imua o ka ahaolelo, a e hoolaha hoi ma ka Elele Hawaii.
Penei ka mea i hoopii ai, "o ka hookupu aina." O ka Lunakula ka mea nona ke ahupuaa he ahupuaa, a elua paha kanaka ma kela aina, o ka Lunakula ke kolu hookupu iho la no ua aina nei $3.00 no kela mau kanaka elua, a pela no hoi ina he ahupuaa ko ke kumu.
A penei hoi ina he iliaina ko ka Lunakula a o ke kumu paha, pela no ka hana ana ina he iliaina $5.00 elua kanaka o ka Lunakula ke kolu hookupu no ke la iliaina $3.00 pela no ke kumu, ina $3.00 dala ka hookupu 3 nae kanaka o ka Luna ka ha hookupu no kela aina $2.00, pela no ka ke kumu. Hoopii mai lakou ia'u e hoopii aku i ke Kuhina Aopalapala, ae aku au, e ninau aku ia oe i ka pono o keia mea, ua kuhikuhi aku nae au i kahi i pili ai i ka hookupu ole, Apana 4 o ke Kanawai 2, aoao 17, o Pauku 1, pehea ka manao o na Lunakula me na Kumukula? Ina he pono keia e pai mai ka Elele.
Na makou na Lunakula na Kumukula mai Kaupo a Koolau.
L. MAUI, Kakau.
----------
HE AHI MA LAHAINA.
He kauwa maikai loa ke ahi na kanaka, oiai e noho kauwa ana oia; aka, he haku oolea loa ke lanakila mai. I ka la 27 o Mei iho nei, ikea mai la ke ahi e aa ana ma ka hale maika mauka ae o ka hale kuai o Buke ma. Loaa koke ae la ke ahi i na hale kokoke a pau pu malaila ka hale kuai o Alana, he Pake, a me kona waiwai pi oloko, e like me elua paha tausani dala; a i ka puhi ana mai o ka makani mai kai mai, lele ae la ke ahi a i kela kapa o ka auwai, a wela iho la ka Makete, a pau loa hoi i ke ahi. Pakele wale iho no ka halekuai o Buke ma, a me ka halekuai o Keoni Liilii.
Loko ino ano e o kanaka! Aole i ka po, i ke ao no keia ahi; akoakoa malaila na kanaka, eha paha haneri, a nui aku paha a ku wale e nana, aole aloha iki i ka poe pilikia. Mai pio koke ke ahi, ina ua kokua mai lakou. Kahea mai na luna i na kanaka e kokua mai, nuha wale mai la; koi mai la na kanaka i uku; wahawaha i na luna, olioli lakou i ka ike ana i ka pilikia o hai, aole hoi i hapai i ka lima e hoopakele ia ia. Hooikaika no na haole e kinai i ke ahi a ma ko lakou uku ana'ku ua kokua mai kekahi poe kanaka. O ka nui o kanaka ua ku wale mai lakou. Aole i ku wale, ikaika loa ka lima o kekahi poe e hao wale i ka waiwai e pakele i ke ahi, pela ka waiwai o Alana i pau ole i ke ahi, ua lilo i ka aihueia, paa no kekahi poe aihue a hoihoiia mai no ka waiwai; aka, ua nalowale ka nui. Hoapono mai la lakou i keia aihue lokoino ona i iho la "he waiwai pio ka." Auhea ka lokoino like me keia? Kainoa ua lohe na kanaka o Lahaina i ke kanawai o Iesu, "E aloha aku oe i kou hoalauna, me oe ia oe iho," aole ka! Aole anei o keia ke ano kahiko o keia lahuikanaka i ko lakou wa hoomana-kii? E hilahila auanei keia lahuikanaka i ke kulanakauhale o Lahaina, ua hapalaia lakou i ka ino haumia.
Aole nae i pau loa ko Lahaina i keia lokoino, ua hele aloha no kekahi poe me na bakeke wai a hooikaika pono e kinai i ke ahi. He UMI. paha keia poe kanaka aloha! Auhea ka lehulehu? Hookahi paha lau o na kanaka, ua ku wale, aole aloha iki mai, ua lalau no a lawe i ka mea koe i ke ahi. Aloha ino kela Pake a me na mea pilikia e ae. E ka poe lokoino, e noonoo i ko oukou ano, ua ike ke Akua i ka oukou hana ana. E hoihoi i ka waiwai pio a oukou i aihue ai. E haalele i ko oukou aoao, mai noho a hana hou ma keia ano.
ALEKENEDERO.
---------
Palapala Kuai.
KA NONANONA, Buke 4.
KA ELELE, Buke 1, 2, a me ke 3. Ua kapiliia, a ua paa. Aia no ia DAIMANA.
---------
No ka nui o na Kanwai e pai nei a me na mea e pili ana, a no ka pono o ke pai koke ana; nolaila, o ke pai pinepine ka pono. I ke pai ana i ke Kanawai ma ka Elele, e ike ana na kanaka a pau loa mai o a o, aole noho a ike ole. E hoopukaia ka Elele Hawaii, elua hebedoma hookahi puka ana, pela ka nui. A i keia manawa, hookahi hebedoma hookahi puka ana, a e like paha me ka mea e hiki ai. A pau ke Kanawai i ke paiia; alaika, e hoi hou a e hoopukaia e like me ka wa mamua.
---------
KA ELELE HAWAII.
I ka la 8 o Iune e hoomaka'i, a elua Pepa i ka malama hookahi, a pau na Pepa he 24.
Penei hoi ka uku ana;--O na 'lii a me na haole, pakahi $1.00. O ka poe koikoi e ae hapalua. O na makaainana, hapaha .