Ka Elele Hawaii, Volume IV, Number 1, 8 Iune 1848 — AHAOLELO HAWAII. [ARTICLE]

AHAOLELO HAWAII.

\I ka la 29 o akoak<>« ku Ahuolelo no keia A«puni, iloko o ka limkini ma Kawaiahao, i ka li« ra uini. Hele inui ka Moi, nini koua h«le 111 ii. me kona poe Kuoina. amena lit a i |>au, e kani anu na mea kani, a ua |>a» rw li» i'ie kaliikoui i ko kikounHiii. Pau lakou i ke ku iUinu, i ke Akna o Unuiikaikn,

alaihi noho uui iialo, O k« liai aku uu ia Mop» kana oli lo iniua oka Ahaolelo. Eia kana okk> y E na Lii o ka Ahaolelo a me ka Poeikohoia;, Olioli an i ka halawai hou me oukou e knkakuka pt* e pono iike ai na mea a pau e uoho aiia inalaio o Alii aua. Ua kauolia aku au i ko'u poe Klihina e hefuhelu moi iniua o oukou i ka lakou palapaia hoike i rm liaua o ka lakou oihana no ka innkuhiki i iuiia aku nei, Ke mau nei ka ohiolu oka noiio i»u ana o b f u Anpuni' me na. Aupuni e ae a pau. a kakou e iauna nei. Ua hooiaio oiuoiu ka Moi ke lAi o ko Farani i ke Kuikahi o ka ia s£so..Mamki 1846, e like me ke ano o ka ka Moi ke Lii U T al\j,ae o Beritania /Vui hooiaio ana i ke Kuikaiu Berm«na i kakauia ia la no. Aoie Kutkahi i iianaia ine Ameiika Huipuia a hiki i keia ia. Ua haiia au i Kuikahi me ke Anpuui karaka a nre ke Kulunakauhaie Hane.scat»ka K uokōa o HaiiH'iuit<av a ke manao nei au e iilo ananei ia i mea e pono ai ke kalepa ana ma ko'u i'ae Aina. .Ua maheie oiuoiu ia na aina, a ho|o iwgFena o'n a me ko'u poe Kouohiki. a ma ia hana ua wehei» kekahi hihia nui o ka aina. Ua hookaawale <mi i lekaiii poe aina i waiwai no ko'u poe Aiii a me na kauaka, aia no nae ia oukou ka iioohoio ina rula kk hooponopo.'io ana. Ua hookoe no hoi au. i kek.ih? poe aina no'u ponoi, a e iii ana i ko'u poe hooiipna a fnat> loa aku. E mauaoia nae ke kulpu.ua. o TiS Ran&&ii f noho ana ma ua mau aina la. Noiaiia, £ p< m? ia oukou e k-au i kanawai no ka inaiama anai. ā uo ka irooponopono aua, a no ka iioolilo ana i ua? poe aiim ia, a e imi, e like ine ka mra e hiki ai ia oukou, i hi er iiio ai ka waiwai a me ka hana i mea e niaikai ai ua mau aina nei, i mea hoi e uiu mai ar r 'i wniwai e uku aku ai no ka waiwai o na aina e iaweia Aiai. No ka make ana o ko-u Kuhina Aopaiapaia, o ka mea i aiōhaia, ua ikea kekalii iiihia n»a k» hoopoiu>pon«> ana i ka waiwai i hookaawaleia uo na kuia. E ponO ia o'*koy ke ninaii, a e imi, nmlama paha o akaka i mhi ia kokua pono no keia mta e maikai ai ke Aiipuni, a"e pau ai hoi i ka auliau hnna; aka, i ka onkou hana n pau, e i»oonianao oukou i Ka iiianao like i oleioia iio ka poe Katoiika a me ka poe kue r ka Pope. \j Ke kauōha aku nei a?i ia ōukou e noonofF pono i ka piii ana o na kanawai, a e hoano e i na mea i ikeia, ma ka'hoao ana he pono ke hana hoM. / O na oielo ana mai a BeritHnia Nui laua o Faranr, oia ka mea e hooikaika ai ia'u i kuu manao paa e i)oo« )e aku i ke keakea ana n>ai o ko ua aina e ma ka hooana i ko'u Aupuni; aka, e hoomanao kakoo i ke Xkua ma na mauawa a pau, oia ke kumu o na mea maikai a.'paii, e hoomaopopo kakou ia ia, e »mi i mea e hoonani ai ia ia. nia ka kakou hana a pau a me ka oieio ana; o ka aoao haipule a me ka noho pono ana, oia ke kiiohana o ko'u Aupuni. Na ke Lii Nui o: na Aupuni a me na kanaka e alakai ia oukou i ko emkou imi ana a pau, i ko oukoii kau ana i na Kanawai pono, a me ka nnauao a me ka paewdeWa o!e. i mea e lioouhi ar i ka noho pono ana 0 ko\i poe kanaka, i mea e hoonani ai rkc x%kua, a i mea e uiu ai ka iokomaikarno na kauaka a pao.J A pau ka ke alii, ku iiuua o Nnmakai iia e hai aku i kona manaō. Mahalo oia ika ke Aiii olelo, a pai])ai lioi oia ika Aiiaoleio i imi pu ika pono 110 ke Aupuui. Pau kana, ku iiuna Kekino. oia kekahi o ka Poeikohoia, e hai aku i kona manao. Hoike poioiei oia ika naauao o keia wa, inainua o keiu wa kah'ko; maluhia ke»a wa; uinikai na kanawai, paa ke Aupuni; oluoiu ka noi o ai;a. Aole me k( ia ika wa kahiko. he ino loa ia wa. Ke ano mai~ kai wale uo keia oka Kekino ōlelo. Ia Kupeau kekahi olelo uuku, Aiaila i kohoia oJ. Y. Kanehna* Wana. a me J. Piikoi, e pane ae ika ka Moi; eia ka lakou oiek), Ma ka aoao o na Lii o ka Ahaolelo a me ka Poeikohoia e na Makaainana o kou Aupuni, ke noi aku nei makou e hete mai inma, ou e ka Moi„ me ke uloha, a me ka hooloiie, a me kā hiiiuai ana. Ke manao nui nei makou i kau olelo ihiihi e ka Moi, a i kou noi aua aku i ka Uhane o ka Mea Mana e ku--1 iiikuhi mai a e alakai mai ia makou i ka uinkou liaea ana. | Ke hoomanao nei makoa i kekahi mnu moa au i hoi!ke niai ai e ka Moi i na makahiki mamua, aka, no ka pokoie o ka manawa, a no ka hemahemiia. aole i pan ika hanaia. 1 keia Ahaoielo ana, e hiwo aimiimkou, ke hoomaikaiia mai v ke Akua e hanaia e like lue ka ikaika i loaa mai ia makou. (Mioli inakou i ka ioiie ana*\ia nana oluolu mai na | Aupuni o na aina e i keia Anpuni uuk»\ a i ka lohe .a i kou hm>ikaika mau uua eka M : oi. i alii maluna i nla ke ano kuokoa. a un ka k.uua like ana i na air,a e a pau.

E naaa pono «iuauei inakou i ka nmh(de uina i hooliolo maikai ia iM iiena ou, e ka Moi, a me kou poe Konohiki, a e liana i ka olelo me ka m,anao nui i kou pono, i ka pono o na Konohiki, a i ka p'ono o na Makaainana, ame na mea kuleana i na aiha. E hooikaika auanei makou i na mea a pau i ka hana, oia ka inea e ulu ai i ka lunpule a im: ke noho pono ana, e nui ai kou poe kanaka, e ka Moi. a e waiwai ai a e pomaikai hoi lakou. No ka iiKinao ana i ka pomaikai nui. a me ka hele niua o ka noho ana iwaena o na makahiki he m 2(i i hala ;iku iiei, no na ku\a a me ka aoar> Knstiano i hoolah.iia mai iwaena o kakou, he mea pono ia kakou ke kokua i na Misionari a me na kula a me na kumu, i mea e pono loa ai ma keia hope aku. Ua kaumaha io ke Aupuni no ka make. ana o W. Rikeke ke Kuhina Aopalapala. Aia no ia oe, e ka Moi. ke pairi i keia hakahaka e - like me kou inanao. E no<mioo aiianei rnakoii ina hoopii no na kanawai, a nn ka hoopili ana, a>ina he hihia io, e hana aku no makou malaila. E like me ka nui o ka waiwai o ke Auinini, e hiki no ia makou ke hooholo i ka lilo ana o na dala no na mea a pau e pono ai kou Aupuni. Na ke Akua e malama mau i ka Moi. Ia la ae heluhelu na Kuhina i ka lakou mau olelo hoi* kc no ka lakou hana; e paiia ma ka aoao mua o keia pepa i ka olelo hoike no ke Kuhiua 110 ke Aopalapala, I ka la ehia o Mei hoomakaia ka hana maoli a ka . poekau Kanawai, a ma ia hope mai ua kau piuepineia ka liae oko lakou hale halawai. Aoie makou i hele ?rku malaila; aka, ua Io!:e wale, he nui ka olelo a lie nui na hana no na aina, a 110 na Kaiuiwai hou i manaoia e hooholo. . *Ua lohe niakou ua laweia'ku imua o ka Ahaole lo ka «lelo Ikm>}>h o kekahi poe niea holoholona no ko lakou kaunmliai «k\i ana i palima ke dala no ke komo hewa ana iloko o ko hai aina, a ua hoopii niai kekahi poe he leiiuleliu, aole make wehe i ke Kanawai; pēla. uia? ka inea nana i hoike inai ia,ia makou, aole nae i akaka mea i hoo!ioloia e ka Ahaolelo. Eia ka inea i maopoj>o ia inakou, ua oleloia mai makou e pai, uia keia hope aKii, iloko o ka Elele, i na Kanawai hou a pau ke hooholoia: a Jiolaila, o ka poe a pau i niakemake mai e ike koke i ua Kanawai hou; e pona ke lawe i ka Elele, i hiki ai ke heluhelu ae.