Ka Elele, Volume 3, Number 18, 15 December 1847 — Untitled [ARTICLE]

( Hale, Oihana no he Aopala\pala, Dekemaba 10, 1847. He manao koikoi no na Kahukula a me na kumu kula a pau loa inai iHawuii a Kauai. E na Kahukula a me na kumu kula a pau loa, e ukuia nei e ke Aupuni, e hooi lohe oukou a pau i keia kauoha; a e hoomaopoj)0 a hana pololei maoli ma keia mea nui. No ka mea, ikawa i mai ai o liikeke, ke Kuhina Ao|)alapala aloha i make aku nei. ua haauiia mai kana hana ia’u, a hiki i ka wa e loaa mai ai ke Kuhina hou. Nolaila, e naua mai oukou i keia ; kauoha. i Eia ua kauoha nei; e nana oukou i ka | i; p\FA no na la kula,” i pai hakaliakaia, a W. Kikeke i hooili aku ai ia oukou i kela makahiki. E palapala maopopo loa ma ia pepa, i na la a na kumu i ao ai i keia makahiki 1847. Malalo iho, ma ua pepa nei, e kakau i ka uku i loaa i na kumu, a me na Kahukula, a me ka aie i koe, mai ka la mua o lanuari a hiki i ka la hope o Oekemaha, Ma ia la hope o Dekemaha, e haawi koke ae i ua palapala nei i ke Kahukula, a nana no e hooili koke mai ia'u i ka la mua o Ianuari 1848, e like me ka olelo ao a llikeke. E nana i kela olelo ao. Ina ua loaa ole keia pepa i pai hakaha1 kaia i kekahi kumu, alaila. e palapala maoli 1 mai no a liaawi i ke Kahukula. Eia kekahi, ina he aie kahiko, na ke Kahukula e hoike pu mai ia la no, me ka j pololei loa. ’i Eia kekahi; ina ua hoopau ia ka hana a Ikekahi kumu a ua make palia, na ke huk-ula e imi a hoike iuai i na la ana i ku-

la’i, a me ka waiwai i haawiia ia ia e ka Lunaauhau. Eia kekahi; ina i koe kekahi waiwai Poalua i ka lunaauhau, e hoike mai no ke Ka-| hukula. Mo na kula ia waiwai. Eia kekahi; ina ike kekahi Kahukula, ua nui ka aie o ke Aupuni i na kumu ma kona Apana, aolo i kaa i ka waiwai Poahia; alaila, e hiki ia ia ke hoomaha i na| kula, a kaa ka aie; a i ole ia, e hoemi i ka manawa e kula’i pāha, a hoemi pu i ka uku o na kumu, e like me ke emi o ka, manawa kula. Ina oka hapalua oka la e kula’i, aole kula ahiahi, oia: iua he kula i kekalii heheeloma a hoomaha i kekahi hebedoma. oia: ina hoi ike ke Kahu o ka| waiho loa i na kula a kaa ka aie ka meai e pono ai, pono no. Eia hoi kekahi pono, e kula i kakahiaka a i ke ahiahi, hele pu ke kumu me kana poe haumana i ka mahiai, a i ka hana, e ae pāha; a o ka waiwai i loaa ia lakou maia haua, na lakou ponoi no ia; na ke kumu kana, na na haumana ka lakou. Ina i liolo keia, pono loa; he mea ia e pono ai ke kumu a rne na haumana. Eia kekalii; ina makemake kekahi kumu a me kana poe haumana, e malii i kekahi aina kaawale, a he koele waiho wale paha, mai aua na Konohiki; aole i lilo ioa kela aina i ke kula, o ka mea i foaa ma ka mahiai ana, oia wale no ka mea i lilo. Ma keia mau mea nae, e kukakuka pu na Kahu a pau me na kumu haole, me ka poe i oi aku ke akamai i ka noonoo. mai liana wale me ko lakou lohe ole. Makemake loa ke Aupuni e hookaa koke ia ka aie i na kumu, i hoihoi ko lakou naau i ka lak< u hana maikai; nolaila keia olelo. Eia no keia ninau, makemake anei na kumu i aina. i mea e kaa’i ka aie o ke Aupuni ia lakou? Eia kekahi; i ka la mua o Tanuari 1848, e hooili mai na Kahukula a pau, i na papa hoike, i akaka ka nui o na haumana me na kula, a me na mea i aoia iloko o na liale kula a pau; rne ka poe noho a me ka poe hele ike kulu. Ina nui na keiki hele olo i ke kula, e hoike mai, a me ke kumu o ka hele ole ana. Eia kekahi; e hoike mui na Kahukula i

. ka nui o na kula a me na haumana ln pope, a me ka poe Kalolika, i akaka nui o kela a me keia. Eia kekahi; e hoakaka mai i na I kula. i ka maikai a me ke ino, a me , hana aka poalua i lilo ilaila. Ina he I poliaku |)oha, he hale lepo paha, a he • le pili paha, e hoike mai. Ina hoi he pilikia e ae no na kula . hoakaka mai no i ka la mua o lan . 1818. E na Kahu a me na kumu, e eu mai palaka oukou i keia mau mea. hookanaka maoli no ma ka oukou h maikai, a e hoike pololei mai i keia i . mea a'u e olelo nei. I Eia kn j>au; o ka “papa helu ina ka jka no keia makahiki 1847,” aole pau i ■ o ka mea i koe e hooili koke mai. ('lnoa ) KEOM ANA. Hopo no ke Kuliina Aopala) Ka olei.o a Keoni Ana. E nana pn L kou i kela olelo; no ka inea, he ano nui . na, e poriO ai na kuln. Kia kekalii mea 1 iloko o ua ojefo la, e hoike polulei inai i nui o ka waiwai i haawiia i nii kumu, a " ka haiui i lilo ma na hale kula, a me ka \ ■ wai poalua i koe iloko o ka lima o ka h ; auhuu; a me ka aie o na kumu i koe. Eia kekahi; <• ka hoenii i ku manawa L la, a hele na knmu a me nii haumona ;han» i kekahi manawa; he rnea pono loa ’ Ina pela, maa auanei na keiki i ka h; 1 akahi pono nui; pau auanei ka aie i na 1 rnu, a koe kekahi waiwai, e hana i na l i knla a maikai; hana i noho, i papa eleel ■ wati, a i kela lako, keia lako. Aole hoi i ha e emi ka ike o na haumana ke hana i ia, i hope o ka ike i keia wa O ka ino o na hale kula kekahi mea e no ole ai na kula Pehea la e. pau ai I 1 ino o na h;i)e kula? JVIa ka h■ >emi paha i ; manawa kula, a hoemi hoi i ka waiwai i i na kuinu, a koe kekahi wuiwui e hana i ( hale. . Eia keknhi; ina keakea na Konohiki a , na lunaaūhau paha. i ka lawe i kahi i L kaawale, i ke koele kaawale paha, e h< mai na Kahukula; no ka mea, aole pela makomake o ka Hope Kuhina Aopalap Makemake loa oia, e maliiia ka aina nah< 1 hele; aole nae lilo loa ia aina i ke kula. I l\Ia kela Elele ike oukou ika mea e i ai ku pauhuo.