Ka Elele, Volume 2, Number 6, 18 Iune 1846 — AHAOLELO MISIONARI. [ARTICLE]

AHAOLELO MISIONARI.

Aole pau ka hoike ana nonamea n na misionari i hoike mai ai. iliia na mea i koe. 0 Ewa. 0 Eihnpa kolaila knmu; eia ka nui o na haipule hihia ole iloko o ka ekalesia ma Ewa, 948. I keia iva, ua lana ka manao o na kanakal ma Ewa i ke aupuni o ke Akua. I iela mau makahiki i hala, nui ka palaka o na hoahanau ma kela aina; j, liawaliwali ka manao i ke Akua; he papa wale no ka poe imi i ke ola.j A i keia wa, ua piha na aha halavai; nui ka poe huli i ke Akua, mc :a noonoo a me ka mihi. 1 ka na-|, la’ku, aia ka Uhane o ke Akua nalnila e hoola ana, a e hoomaikai; na i na kanaka. O Waianae. He ekalesia olaila, a o Bihopa kona kahu. Hel j 71 na hoahanau hihia ole malailaii, ua like ka hana malaila me k:i ‘ i wii; ua lana ka manao p na kana-|j a i ke Akua; aole palaka e like rnc|' lamua. Nui ka poe pope i hulii, lai mamuli o Krislo, me ka haalele), kela aoao ku e: ua emi loa ka poe , I 1 alolika ma Ewa a me Waianae i eia wa. I ■ Ua kokua kela ekalesia i ke au- , luni o ke Akua iloko o keia mau I akahiki elua i hala, $172,o8. ‘ I Honoluln. Berita mua; o Limai- , Iiika ke kumu. Na hoahanau hila ole ma keia berita, eia ka nui|j S 1 46; na kamalii i bapetisoia nuii ; nohi mai 70ō. I Ua malamaia na oiliana a pau < j |ino ai na uliane o na kanaka niu

keia wahi; na halawai nui ame na halawai liilii, i ka la Sabati, i na la noa, ma kela apnna me keia apana, ua pau i ka malamaia, a ua kokua ppai no ke Akua mamuli o keia mau hana. Kupaa ka nni ona hoahanau [mamuli o ko lakou hoohiki ana; ua [haule nae kekahi poe, a ua mihi a jhoi mai kekahi poe. I kela makahiki mamua, ua nui ka palaka; e aho iki i keia wa; na lana ka manao o kekahi poe i ka heluheiu like i ka ke Akua olelo mai Kinohi a Hoikeana. Ua makaukau kekahi poe mawaho e koino iloko o ko ke Akua 'wahi hoano, a hoohiki mamuli nona; jaole nae’ i hookomoia. Ka Kula. He 20 na kula ma keia kihapai, mai Maunalua a i ka ipapu ma Honolulu; he 20 ha kumu. [A/)le nae pau ka hemahema o na kula o keia wnhi; maikai kekahi hale kula, a inoino kekahi. Aole uku ponoia na kumu, a ua pau i ka haalele kekahi poe kumu. No na makua kekahi hewa; aole ikaika ko lakou manao, e hoonaauao i na keiki, a nolaila hele ole na keiki i ke kula. Aka, ea, ua holo mua no ka ike o k.ekahi [)oe haumana; ua maliuahua ko lakou naauao i keia wa, a nie ka pono o ko lakou uoho ana. Eia ka nni o na daia a keia berita mua i kokua ai i ke aupuni o ke Akua iloko o na makahiki eh.ia ihala iho nei. No lui haino i ka liinloni mawaho, AIOO.OO .\o Ua lian;i hou una maloko, L Ji240,00 N<i ku iiunai i leu lakou kuniu, 670 00 10.00

He nui na mea e haunaele ai keial! kulanakauhale; o ka rama, ka a\va, ka hookamakama, na haole haukae,j a me na mea like. Eia nae ma| Honolulu nei kekahi puakai oiaio c pono ai na kanaka; aole pau kapono ma keia wahi; a ke paipai nei 1 keia hulu i na haipule a pau e noi aku i ke Akua, e hoomaikai mai i keia kulanakauhale paapu i ka hoo-; walewale. Honolula, berita elua. 0 Lowela Kamika kolaila kumu. Eia ka nuil o na hoahanau hihia ole e noho nei, ; he 1277. 0 ka nui ona kamalii i bapetisoiamaikinohimai, 437. Kaumaha loa ka naau o ke kumumamua aku nei, wahi ana, no ka pono ole 0 ke aupuni, o na kula, a me na hoahanau; no ka emi loa o na kanaka, no ka nui o na hale kuai rama ma Honolulu nei a me na mea like, Ua lana iki no nae kona manao i keia wa; pau ke kaumaha nui; ua ala iki mai na haipule, a ua huil mai kekahi poe hewa e imi i ke ola pau ole. Iloko o na makahiki elua i hala iho nei, ua kokua kela berita i |200, 1 mea hanai i ka lakou kumu ia Kamika; ua ako hou no hoi i ko lakou hale pule; a ua like ia me $150. Houluulu he $350. Hemahema loa na kula o ko Kamika kihapai; pau ra kumu makau- . kau i ka haalele no ka uku ole ia e ke Kahukula; haunaele na kula, walaau, a hana ino i ka hale kula; no ka pono ole o na kumuao. Ko Kauui. Waimea. 0 Wini kolaila kumu; ua make ia, na Winiwahine e hoike mai na mea olaila. Mehameha loa ia e noho nei, wahi ana. I kona hoi ana ae mahope iho o ka make ana o 1 Winikaue, nui loa ka uwe onahoa-

Ihanau olaila, no ke aloha i ko lakou makua i nalo aku la; aole hoi pau ka uwe ana a hiki i keia la; ke uwe ; la no me ke kanikau a me ka naau haehae i ke aloha. Aloha ino lakou! ku pono ko lakou uwe ana i ko 1 lakou makua. Eia ka nui o na hoahanau hihia ole i e uoho nei ma ka berita o Waimea |29ti; o na keiki i bapelispbi mai kinohi mai 154. Ua maluhia kela lekaleaia; aole haunaele; ua hemaj hema nae i ke kahu ole, a ua nui ka palaka o kekahi poe. i Na kula o Waimea. He 19 na ;kula; na haumana 332. Ma Niihau i he 10 kula a he 212 na haumana. Waioli. 0 Kowela me loane kolaila mau kumu mamua aku nei; ma neia hope aku e hoi ana o Howela i 1 Waimea, a lilo ka ekaiesia ia loane nana e malama: ua haawiia nana ka oihana hai olelo e na kahuna 1 pule i akoakoa ma Honoluhi i ka ahaolelo, a e hoi ana o Wilikoke ke kumu ao ma Waialua i Waioli, e ao i ke kula o loane. Eia ka nui o na hoahanau hihia ole iloko o kela berita e noho nei, 178; o na keiki i bapetisoia mai kinohi mai he 76. Aole holo mua ka aoao pope ma kela kihapai i keia mau makahiki elua i hala iho nei. Ua helua na kanaka mai Kealia a Kalalau mamua iho nei; na na kumu kula e helu, a eia ka nui 2512. Na kane, - 1007 Na wahiue, - 826 Na keikikane, - - - 379 Na kamahine, - 300 _ 2512 Ua heluia na kanaka 0 ia wahi i ka makahiki 1840, a ua 2889 ia wa; eia ka emi 377. Na kula v leela kihapai. O ko lo-

ane kula, ke. kula kaulana o kela wahi; aia ma Waioli. Eha maka-| kahiki o ko loane hooikaika ana ma keia kula. Ewalu haumana o keia kula i komo iloko o ke kulunui ma' Lahainaluna; a he 20 haumana i li-| io i ke ao kula ma Kauai, I ka makahiki 1845, he 50 haumana ilokoo keia kula nui, a ua aoia ma ka heluhelu, ma ke kakau lima, ma ka helu, ma ka hoikehonua, ma ke ao hoku, hulikanaka, a me ka olelo Beritania. Mahope iho o lan. 1845 elima haumana i hele i Lahainaluna, a he 14 i lilo i ke ao kula; koe iho iloko o ke kula 23. Ua aoia na haumana ma ka pa, ko, li, e Kowela. 0na kuia liilii iho. He 13 i keia wa; me na haumana 313. He 150 liaumana hele i ke kula Sabati. Aole pono loa keia mau kula; no ka uku ole ia o na kumu ao, molowa lakou; mai haalele loa no ka uku iole. Aka, ua hoomanawanui, no ta manao i ke kanawai hou; oia pa-. ;ia ka mea e pau ai ko lakou pilikia. A.ua na lunaauhau i ka waiwai o ke (lupuni, aole haawi i na kumu. Nolaila ka pilikia. Koloa. Pokue ke kumu; o Kanika ke kahuna lapaau no na misioiari o Kauai. Eia ka nui o na hoahanau hihia ile ma kela berita 185. Na kamaii i bapetisoia mai kinohi mai 145. Aole holo mua, aole hoi hope ka lono o ke Akua ma Koloa i keia nau makahiki elua; oia mau no kola ano. Aole holo mua ka aoao pope raa Koloa; uuku ka poe hele malaila. j Na kula ma Kolna. He 14 na liula me na haumana 370. Aole

ilhoakakakaia ka pono a me ka pono • jole o neia mau kula. i Ka hana Bvke. Eia na buke i i hoolahaia ma keia pae aina mai ka i malama o Mei, lo44, a hiki i Ianuari, j 1846—20 malama. i iīaihala nunui ae, - - 600 I Kaiioha kahiko, hapa mua, - 450 Kauolia kahiko hapa hope, - 360 Kauoha hou, - 4000 Kanoha hou nui ae, - - 100 Ai o ka la maka. 1845, - 1200 maka. 1846, - 1300 Himeni me ka pa, ko, li, - 300 Lha Hawaii, - - - 3000 Kumumua, - 14800 Kumulua, - 3000 Helu naau hapa mua, - - 2500 Helunaau pau loa, - - 7500 Hope helu naau, - - - 5000 Hoikehonua, - - - 2500 Palapala honua, - 3400 Poepoe, - - . - 110 Ao pelu, - 5400 Oia na huke i humuia a hoolahaia ma o maanei ma Hawaii nei, iloko n na mahima i hoakakaia maluna (iho. L Eia kekahi mau mea maopopo ma keia hoike ana maluna iho. 1. Ua nui na kanaka i pilikiaika wi, a oia kekahi mea e mahuahua ole ai na kanaka ma keia pae aina. Ina hooikaika nui na kanaka i ka hana e like me ka ke Akua kauoha, pau koke keia pilikia. Eia kekahi, ua nui loa na kanaka holo mai mai na wahi e mai a i Holulu, a i Lahaina, a oia kekahi mea e poino nui loa ai. 2. Ua maopopo ko ke Akua lokomaikai i ko Hawaii nei; nana no e malama i ke o!a o na kumu, a hooikaika ia lakou. Ua make aku kekahi poe, a ua hoi aku kekahi; aka, ua nui ka poe koe, e imi i na mea e i pono al na kanaka Hawaii. Kupaa ! ka mii ona ekaleaia; aole hoi hope;

aole haalele i ka aoao o ka pono.l Na ke Ak'ua no e hookupaa. Mai kekahi niau kihapai, ua hoplana mai ke Akua i na kanaka ma ko ka Uha-,| ue, aua nui Ua poe huli. Aia ma Ewa kekahi hana maikai i keia wa; nui ka poe huli i ke Akua. 3. Ikaika no hoi ka enemi i keia

[wa; he 13 kumu pope hou i hiki imai nei, e hana i ka lakpu hana, a e hoohuli i na kan.aka ma ka pule ia ]Maria, a me na kii lapuwale. 4. Aole pau ka naaupo, a me ke kalohe, a me ka ino o keia pae aina; aole lua pau. Nolaila, aole pau ka hana, a me ka luhi a me ka uwe.