Ka Elele, Volume 2, Number 2, 21 ʻApelila 1846 — Untitled [ARTICLE]

Ke leaua ma Huahine. I ka malama o Ianuari iho nei, kaua maoli na kanaka o Huahine (ua piii ia mokupuni me Bolabola) me ka poe Farani malaila. I ka la 17 o Iamiari ka hoomaka ana i keia kaua nna, a ekoiu la i kaua ai. Nui na kanaka Farani i make; ua oleloia he haneii a keu aku; a elua kanaka maoli wale no i make. Nani wale ko lakou pakele! Eiima hoi, elua kanaka makua, a ekolu keiki i make i ka poka poha wale. I ka la 19 o Ianuari kaua no lakou, mai kakahiaka a po, o ke oki no ia, hoi wale aku ka’poe Farani, a e waiho ana na Farani make he 26 maluna o ka honua. la la ae, hoiliili na kanaka kamaaina i na kino make, a kanu iho me ka pule i ke Akua, a me ka uwe no keia make nui. Aole i lawe wale na kanaka i ko lakou lole a me ko lakou waiwai e pili ana i na kino o ka poe make; ua kanu pu ia lakou me ka lole; o na pu, a me na poka, ame ka pauela, oia wale no na mea i laweia. Aole hoi i hana ino ia na kino o ka poe make; ua maopopo malaila ka lohe ana o na kanaka o Huahine i ka olelo a Kristo, e aloha ina enemi. 1 Ika wa kaua noho haipule ke alii w-ahine jo Ariipaia (oia hoi ke alii o Huahine) ame Ikona poe; ua hoomalu no hoi i na kanaka malalo ona; paipai i ka hana pono, a hoopai i ka poe hewa. He mau haole kekalii ma Huahine, a ua

komo pu iloko o ke kaua, e pale aku i ka poe Farani. Ua pau loa ke kulanakauhale ma Huahine, aole nui na hale i koe, a ua hoi na kamaaina iuka. Aloha ino kela aina! Mamua aku nei 4 maluhia ka noho ana o kolaila poe; ua imi i ka pono o ke Akua, ua nui na kula ame na hana maikai e ae. Aka, uaoki loa i keia wa. Eia kekahi; ninau paha kekahi, heaha ke kumu o keia kaua ana? Olelo ka poe Farani, no ka hoinoia o ko lakou poe kanaka ma kela mokupuni, no ke kapu o na kanaka ao. le hele i na moku Farani e kuai; no ka hookuke ana i kekahi poe no ko lakou kokua , ana mamuli oka poe Farani. A nolaila, ua , koiia na dala $600, e haawiia i ke kiaaina , Farani e waiho ma kona lima, a maopopo ka hana pono ana a na lii o Huahine. I Aka, i ka manao ana o kekahi poe haole ma Eolahola, ua imi hala wale no ka poe | Farani malaila; e ake lakou e lilo kela j mokupuni ia lakou, e like me Tahiti. Ma ( ke kuikahi, o Tahiti wale no ka aina kahi e | noho alii ai ka poe Farani; aole o kela pae aina a pau. IVo ka mea, aole no Pomaie ■ i kela mau mokupuni, ua kuokoa na makupu- j ni o Huahine a me Raiatea; aka, ua imi ka poe Farani, i mea e lilo ai kela pae aina a pau ia lakou. Pela ka manao o kekahi poe haole malaila, a pela hoi ke ano o ka hana ana. ' Olelo hoi lakou, elua wale no kanaka Farani ma Huahine, aole hoi laua i hoinoia; aole hoi hana ino ia na kanaka Farani a pau malaila. Eia kekahi kaua a makou i lohe iho nei, ‘ iwaena o ko Amerikahuipuia a me ko Beri- ' tania. > T o ka aina ma Oregona keia pilikia; 1 aumeume keia mau aupuni no kau wahi o keia aina. Olelo ko Beritania, oka muli- ' wai o Kolumehia, oia ka palena; hoole loa ' ko Arnerika, aole, aia maluna ma ka akau aku, ma ka latitu 40 degere. Aole nae aka- 1 ka ke kaua maoli; ma ka olelo ke kaua i 1 keia wa; ikaika loa ka hoopaapaa me ka huhu. A ua hoomakaukau i na mea kaua a pau, na manuwa a me na mea e ae. Eia kekahi; aneane kaua ko Amerikahui-

puia me ko Meaiko, no ka lilo ana o kau wahi o Mesiko i Amerika; o Tekesasa ka inoa o ia aina; he aina nui, a me ka maikai* Na kumu pope hou. Ua hiki mai nei na kumu pope hou he i kela mau la aku nei; ma ka rnoku Ontario ko lakou holo ana mai, mai Bolabola mai. He mau kahuna |)ule a he mau paahana kekahi. Ka Manuwa Furani a me na lii Farani. I ka la 21 o Maiaki iho nei, ku mai keia manuwa, a j ka la 3 o Ap. nei holo aku. O Virginie ka inoa o keia moku nunui; he Amarala kona alii. o Hamlina kona inoa, He luna nui no ke aupuni Farani kekahi maluna o keia manuwa. Ua hounaia mai oia e hana pu me keia aupuni i kuikahi hou; a ua hana pu me Mi]a, ke Kanikele nui no Beritania maanei; ua paiia keia Kuikahi ma kela Elele mua. Oluolu ka hana a keia mau alii Farani; launa pu no me ko Hawaii nei poe alii; hele aku hele mai, ahaaina pu. 1kala 26 o Maraki nei holo ka Moi a me kona puali i kai e ike i keia moku, a nui kona mahalo ana ia ia. Ua haawi ka Amarala i mau pu panapana maikai loa ia Keoni Ana ke Ku hinanui. Pehea ko oukou manao e na kanaka Ha waii, i keia Kuikahi hou, i paa iho nei? Pono anei? aole anei he paewaewa? Amarala Toma. Oia hoi ka mea nana i hoihoi mai i keia aupuni ia Kamehameha IIī_ Ua palapala mai oia i kona poe makamaka ma Hawaii nei, a hai mai i kona aloha nui i ko Hawaii nei. Mamua aku nei nui kona eha i ka makole, aka, ua kokoke ola, wahi ana. Aia ma Beritania. Kaulehelehe ma. Aia no laua ma Komelewa, Oregona, a ua loaa nui na palapala a laua i keia mau la. Ma kela Elele, e paiia paha kekahi. Aloha laua ina hoahanau a me na makamaka maanei; ua oluolu ko laua noho ana, aua holo ka laua hana. Launa pu na kanaka Hawaii malaila me laua.