Ka Elele, Volume 1, Number 20, 30 Kekemapa 1845 — KE KANAWAI HOU. [ARTICLE]

KE KANAWAI HOU.

Ke pai liilii ia nei na Kanawai i hooholo-|i ia, i ike na makaainana, a heluhelu a noo-' noo iho; aole nae i kukalaia keia muu lianawai e na ’Lii; aole hoi i lilo i kunawai n<> ke Aupuni i keia wa. Pohihihi paha kau wahi o noia mau Kanawai no ke Kalaiaina; nō ka mea, he nui na mea hou iloko. aole ikea maanei mamua. IMa ka hana ana e maopopo ai nia neia hope aku. Ninau mai paha kekahi, i ke ano o kela hua ma ka Pauku 5, o SUa. Heaha kona| ano? Eia no, he mea pai maluna o ka wepa, a o ke kepau kapili palapala paha, i hoailonaia ua palapaln ia no ke Aupuni. 2. KAMEHAMEIIA III. IIR KANAWAI HOONOIIONOHO INA HANA I IIAAWIIA 1 NA KL'HINA O KO IIAWAll PA E AINA. )| APANA 1.—OIHANA KALAIAINA. Pauku 1. ka akoakoa ana o na Alii Ahaololo a me ka Poeikohoia e lia Makaai-: nana o ka Pae aina o Hawaii nei, noonoO| lakou i ka mea e akaka’i, a pololei hoi na. hana Alii a ke Kumukahawai i liaawi i ka Moi, a me ke Kuhiuanui, a hooholo lakou, i keia olelo. E hoakakaia kekahi Oihana,! a ke hoakakaia nei, a e kapaia kelaoihana. 1 ka ‘Oihana Kalaiaina.’ Na ke Kuhinanui,lj ma koaa ano Kuhina Kalaiaina e mulama 1 , ia Olhana, a e noho ia, a e hana i kana ha-[I na ma kahi o ka poe hana i ka haaa o ke Aupuni. Pauku 2. Na ke Kuhinanui ma kona ano Kalaiaina e malama, ahana ppho ia! ma na Mokupuni a pau o keia Aupuni na hana a pah a ke kanawi e haawi ai i keia [ mau Waihona; penei, 1. Ka Waihona Pai palapala no ke Aupuui. E hoakaka loa ia ia ma ka Mokuna mua o keia Apana. 2. Ka Wuihona kuai mauka nei. 'E j hoakaka loa ia ia ma ka Mokuna eluao’ keia Apana. 3. Ka Waihona o na hana maikai hou 11 maloko oka aina. E hoakaka loa ia ia ma ka Mokuna ekolu o keia Apana. 4. Ka Wuihona o na hana Kiaaina. 1 E hoakaka loa ia ia ma ka Mokuna eha ou keia Apana. i

5. Ka Waihona hoohiki i kupa H; ljwaii, a me ka nonoi o na haole. E hoak; ka loa ia ia ma ka Mokuna elima o ke ; Apana. G. O ka Waihona no ka lawaia an; a me nu Kowa o na Mokupuni, a me k holo kalepa ana, mai kekahi awa, a i kek: jl hi awa. E hoakaka loa ia ia ma ka Mokm 'eono o keia Apana. 7. Ka Waihona aina. E hoakaka lc j‘ia ia ma ka Mokuna ehiku o keia Apana. i Pauku 3. I ka noho ana o ke Kuhin: nui ma kona ano Kalaiaina, e malama kaj wale oia i Buke no kekahi Waihona, a n kekahi, a maloko olaila e kakauia'i na har i pili i kekahi Waihona, a me kekahieliL j'me ka hoakaka ana iloko o keia Apana n na Mokuna i pili i ke ano i na Waihon: Ina ikē ke Kuhina Kalaiaina he nui ka h; ![ na o kekahi Waihona, hiki no ia ia k hoonoho i Kakauolelo no ia Waihona, hiki no hoi ke hui kekahi Waihona me k( kahi malalo o ke Kakauolelo hookahi, I like me ko ke Kuhiua ike ana he pono. malama kaawale nae ua Kakauolelo la ; buke hana o kekahi Waihona, a me kek; hi, aole hoi e hooiia’ku kona uku mamua I !:a ke Kanawai e olelo ai no ke Kakauole II hpokalii. Pauku 4. Na ke Kuhinanui ma kona ai Kalāiaiua e hoaka ma ka palapala i na olel jl hoopololei, a me na olelo ao a pau no i Kakauolelo malalo oiia, i mea e ]iololei ka hana o ko lakou Waihona. Aole ns e hana wale na Kakauolelo ; e hoike mi lakou i ka lakou e manao ai e hana, a lo; ! ka olelo a ke Kuhina, alaila hana. Pauku 5. Na ke Kuhinanui ma kor ano Kalaiaina e malama i ke sila nui.o !< jj Hawaii Pae Ajna, a nana no hoi e kau n, i na palapala alii a pau i loaa ko ka Moi ine me kona ike. Nana no hoi e malan I ka Hae o ka Moi, a me ko ke Aupuii 1 1| Nana no hoi e malaiiia i na kumu ana hoakakaia ma ke Kanawai, a aia no ia ka hewa, a me ka pono o.na luna ona i k lakou malama ana ia mau mea, ia ia hoi r [ hoailona pai, o ke Aupuni, e waihoia nr ina ka lima o ka Puuku Pai palapala o !■ X Aupuni, e like me ka olelo iloko o ke [\ Mokuna. la ia no e waiho ai na Kanaw

3 alapala lima a 'ta Poeahaolelo o keia Au-(| ; uni, mahope mai o ka apono ana o ka 11 loi, a pela no na Olelo alii hoopololei, a ! 1 le na olelo hooholoia, a me na olelo paa a ■au i aeia e ka Poe Kukakuka Malu. Na- 1 iia no e hoolaha aku ia, e like me ka olelo naloko o keia Kanawai, e nana pono hoi j |'ia, i pololei ka hoolaha ana maloko o ke|j a Upuni a pau. Nana no e nana a hoopolopono i ka hoohiki ana o na haole i kupa J lawaii, a malama i na palapala no ia mau , nea. E kau hope oia i kona inoa ma na I 5 alapala luna a pau a kc alii e haawi ai, ke ' >ili ia iloko o kana Oihana, a nana no hoi ’; hoike aku i ua poe luna la i ko ka Moi’ Inanao no ka lakou hana a pau i hoakakaia 1 na na Mokuna i koe o keia Apana o ke 1 Pauku 6. Pono no ke Kuhinanui ke mawai i ka hoohiki, a pono no ke heluj leluia na olelo o na mea a pau i hoohiki mua ona, ma na Ahahookolokolo a pau loko o keia Aupuni ke pili. A ina he paapala e wniho ana ma kona hale hana. ina , ? kopeia kela palapala, a kauia ke sila o tana Oihana ma ia kope, alaila, ma na \hahookolokoIo e manaoia kela kopē e hke j jne ka manao ana i ka palapala kumu. Pauku 7. Ai ka manawa a ka Moi e olelo ai, e poai no ke Kuhinanui i na Moaipuni a pau, e olelo pu me na Kiaaina ma ia inoa o ka Moi, no na mea o ko lakou nau Mokupuni, i mea e maopopo ai i I*a Moi ka helehelena oiaio o kona Aupuni. /V i keia hele ana, e hoonoho ka Moi, laua, )ke Kuhinanui i hope Kuhina Kalaiaina. ,