Ka Elele, Volume 1, Number 10, 12 August 1845 — Aloha oe, Limaikaika, Eia ka olelo pai ma ka Elele Hawaii. Na'u na, KEONI ANA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Aloha oe, Limaikaika, Eia ka olelo pai ma ka Elele Hawaii. Na'u na, KEONI ANA.

Lahaiuuhlna, lulni 11, 1845. Aīoha maikai Kumehameha III., He wahi manao kuka. I kekahi manawa kii aku la kau kauwa i kekahi mau elemakule kahiko, ua ike ia Kahekili a uanoho i koua aupuni, i a me ke au ia Kainehameha I., a kamailio iho la makou no ka pono a me ka maikai o ka iakou hana ana| ike aupuni: no ka mea, ua lohe ae makou i na hana ana ma Lahaina a Wailuku i na hana i hiki aku io oukou la. Olelo mai la na elemakule i ka manawa o Kamehameha I. 0 ka poe kakaolelo wale no na hoa olelo 0 ke alii, o ka poe i ao ia a akamai 1ka noho ana o na’lii i ku i ka moku mamua; nolaila, i ka manawa a | ke alii e ninau aku ai, “Owai ke alii hewa a hana ino i na kanaka a hookaumahainamakaainana?”alaila na ka poe kakaolelo wale no e hoakaka mai na hana a na’.lli kahikp, na’lii hana maikai a me na’lii hana ino, a lohe ke alii i na'lii hana maikai alaila hoohalike uku e like meua’lii mamua. Olelo aku la au, ua pauka hilinai ana ma na pono kahiko ma Ha'waii, i ka manawa i lawe ia’ku ai kaaiua pilikia iho nei kako !, a mai na aina e mai nei ka hoihoi ana mai'nei o ke ea o ka aina. A i keia manawa ua hoi mai nei na Luna hoopii, a ua ae mai na Aupuni nui e kuokoa o Hawail nei

'malalo o Kamehameha III., a nolaila ua koho ka Moi.i mau haole nana e hooponopono i ke aupuni Hawaii ma ke ano o na aina naauao. Olelo mai la na elemakule, he nui ko makou aloha ia Kamehameha III., no k» pau ana o na dala o ke aupuni i na luna haole ana i hooinoho ai maluna o ke aupuni; noiaila, ke manao nei makou e kuikahi like ko makou manao me nakanaka | koikoi na Lunakana.wi, na Lunaauihau,' na kanaka ma Lahaina a ma II Wailuku e hoole ika noho luna ana io na haole ma Hawaii nei; no ka mea. aia no ka nui o na’Iii e noho hana ole ana, aka, o keia mau haole, ua pau loa ia lakou ke dala o ke laupuni. E hoonoho no i mau alii e pani i ko'lakou mau hakahaka, “0wai na’lii e pani i ko lakou mau hakahaka e pono ail” 0 Leleiohoku, 0 Paki, o Keoni Ana. Olelo aku la au, ua loaa paha ia lakou na hana i keia manawa, aole paha e hiki ia lakou ke hana i kela mau hana. Ha kunihewa j>aha na kanaka ma Lahaina i ka olelo ana mai o na Aupuni nui e kuokoa. Ua ae' ia mai paha ke aupuni o •Hawaii e kuokoa a e hana ma ke ano naauao. Owai la ke kanaka naauao ma Hawaii nei e hiki ia ia ke unuhi mai 1 na kanawai ma ka hale ahaolelo o na’lii ma Beritania-e unuhi ae ma ;ka oleio Hawaii, a lilo na pono a |pau o kela aupuni ikaika i pono no ko Hawaii nei'i Owai la ke alii naau1 ao e hiki ia ia ke uuuhi mai iua

kanawai maikai ma Amerika e lilof na pono a pau o ke aupuni Amerika i pono no ke aupuni Hawaii nei'! Owai ka Loio akamai maHawaiinei e hiki ia ia na pono a pau o Farani e hoakaka mai, i lilo ia mau pono a pau ma Farani i pomaikai no kakou? A pela ma Belegiurna a ma Ilalia, a ma Auseturia, Rusia, Perusia, Geremania a ma no aupuni a pau ma Europa, a 'lilo ka lakou mau hana maikai i mea e pomaikai ai o Hawaii nei. Alaila, eae koke au ma ka palapala hoole a na kanaka i na Luna haole; no ka mea, oia ka makemake o na’lii o Beritania a me na’lii o Farani. Pela ko’u lohe ana, penei ka olelo a ke alii wahine o Beritania a me Pilipi ke alii o Farani, “Ke aupuni o Hawaii e manao ana ua makaukau e hana i na hana pololei pu me na aupuni kuokoa e ae, nolaila ke ae aku nei maua e kuokoa ke aupuni Hawaii.” Nolaila ua ae ia mai ko Hawaii nei e hana me ka naauao a e hoohalike me ka hana o na aupuni naauao: nolaila, ua maopopo i kuu manao a ua noonoo nui au ma keia mau mea a ua holo aku keia noonoo ana mai na mea e pomaikai ai ko kakou aupuni. Nolaila, aole pono ke hoole ia na Luna haole ke loaa ole na kanaka naauao. Owau no kekahi o kau poe kauwa liilii e imi ana i ka pomaikai. Na S. M. Kamakaū.