Ka Elele, Volume 1, Number 1, 1 April 1845 — No ka Elele Hawaii. NO KA MAHELE, A ME KA HELU, ME KE ANA MANAWA. [ARTICLE]

No ka Elele Hawaii.

NO KA MAHELE, A ME KA HELU, ME KE ANA MANAWA.

1. No KA MAHELE MANAWA. Ua maheleia ka manawa, he makahiki, he malama, he hebedoma, he la, he hora, he minute, he sekona. Mai ka puka ana mai o ka la a hiki i ka puka hou ana mai o ka la, hookahi ia la, oia hoi ke kaa hookahi ana o ka honua ma kona iho. 12 hora ma ke ao, 12 hoi hora ma ka po, hui pu 24 hora ma ka la hookahi. Eia kekahi mahele ana o ka la; kakahiaka, awakea, ahiahi, po. Kakahiaka; Oia ka wa mai ka hora 12 o ka po a hiki i ka hora 12 0 ke ao. Awakea; Oia ka wa i kuponoka la maluna. Ahiahi; Oia ka wa i auwi ai ka la a hiki i kona po ana. Po; Oia ka wa poeleele aole ikea ka la. 2. No KA HELII MAKAWA. Ua| heluia na malama iloko o ka makahiki hookahi he 12. Mai lanuaii a hiki i Dekemaba ka helu ana. Penei na inoa o na malama. 1 lanuan, 7 lulai. 2 Feberuari. 8 Augati. 3 Maraki. 9 Sepatemaba. 4 Apei'ila. 10 Okaloha. 5 Mei. II Novemaba, 6 lune. 12 Dekemaba. He mau inoa kahiko keia i kapaia’i na malama oka makahiki. Na kekahi mau alii o ke aupuni o Pr0ma| 1 haawi keia mau inoa.

Ua heluia 62 hebedoraa iloko o ka makahiki hookahi, a ua heiuia 7 la iloko o ka hebedoma hookahi, a 24 hora iloko o ka la hookahi. Penei kakou e helu ai. 24 hora hookahi ia la. 7 la hookahi ia hebedoma 4 hebedoma hookahi ia mahina 12 mahina hookahi ia makahiki. 365 la 6 hoia hookahi ia makahiki Ua kapaia na la o ka hebedoma 1 Sunede. 5 Tarede. 2 Monede. 6 Feraide 3 Tusede. 7 Satude. 4 Wenede. He mau inoa kahiko keia i kapaia’i na la o ka hebedoma. Na ka Sazonia, oia hoi ka poe kahiko ma Beritania i haawi keia mau inoa no na la o ka hebedoma. Eia kekahi; mai ka hanau ana mai o Iesu Kristo ka helu ana o na makahiki. Penei e akaka’i, ua kapaia keia makahiki e noho nei kakou ka mahiki 1845. Eia ke ano, ina makahiki mamua 1 aku 1845 ka helu ana, ua hanauia o Iesu Kristo. 3. No ke ana manawa. I ka wa kahiko he mea ana hora i kekahi lahuikanaka. Ua maopopoia ma ka palapala a Isaia, Mokuna 38. A mahope ua ana ia na hora ma ke kahe ana o ka wai ma ka huewai aniani. He huewai aniani, he nuku loihi liilii a he mau puka liilii kahe e kahe aku ai ka wai. Ua piha ka hue ika wai a he laau liilii

mama maloko o ka hue e lana’na maluna o ka wai, a maka hue he mau kaha e hoailona ai, a kahe liilii aku ka wai ma na puka kahe a iho ka laau lana mai kekahi kaha a i kekahi kaha. A mahope mai he one ka mea i hoopihaia’i a kahe liilii aku. Pela e ana nei kekahi ana ana o ka hora ma na moku. Ma ke kahe liilii ana o ke one mailoko o ka aniani. Aka o ka wati ka mea nui no ke ana manawa. He mea hou mai ia. Ua hana mua ia ka wati nui kani ma Beritania, 1200 makahiki mahope mai o Kristo, oia hoi 645 makahiki mamua aku nei. Ua hana mua ia ka wati liilii ma Nuremburg ma Geremania, ma ka aina o Europa. Ua kani na wati he 12 hora. Ma kekahi mau aina, ua hanaia na wati kani he 24 ke kani ana, pau ka hora 12 kani ka wati 13 pela aku a hiki i ka 24 a hoi hou i ke kahi. Maloko o na wati liilii, he kila loihi a lahilahi loa, ua owiliia keia kila a ma kona ikaika e hemo, ua kaa ia kekahi huila iloko o ka wati a nana no e hookaa na huiia a pau o ke ola no ia o ka wati. Ma ka wati nui, ua kau ia he mea 1 kaumaha, he pohaku paha, he kepau paha, he one paha. Na keia mea kaumaha e hookaa i kekahi pauku olokaa, a ma ke kaa ana o ka pauku olokaa, kaa pu no na huila iloko o I ka wati, a ke ola no ia o ka wati. E ka mea heluhelu e noonoo oe i ka waiwai nui o ka manawa, he hora, he la, he hebedoma, he waiwai nui, e malama ia. Mai hoomaunana e lilo kou mau hora, kou mau la a pau i ka hana i kekahi hana maikai. P. — ' H