Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 28, 14 Iulai 1888 — Ahaolelo o 1888. [ARTICLE]

Ahaolelo o 1888.

JUa Hana 32 lulai 6, «1888» Auina La. Na Hikikoki i hoakaka inai i ka hemahema o na Aha Hookolokolo Kaapuni 3 ī na Boke kai*awai ole Nolaila, ua pono ke loaa he mau waihona buke raa kela a me kaia Aha Hookolokolo. Hoololi mai o Kamauoha, ma kahi 0 1,000, i 2,500, Na Paehaole, 1,500 I?a l)iakona f 3,000. Noi mai o iōni 1 2,000. Kokua mai ke'Lii J£amika, I ka ka mea hanolmno o Molokai. Ma ka ninau pakahi ia ana o na hoolo!i like ole, Hooholo īae like meka hoololi aka Mea Hanohano o Hamakua, 1 2,000. Na Pepa ame na lilo eae §3,000. J7ooholo ia. Uku kakaaolelo Aha Hoomalu o Honolulu $2,400. Hoololi mai o Kauhi ī 13 000. Haule. Hooholo ia e like me ka Bi!a. XTku mahele olelo PaKe $3,000. i7olo. " " " Pukiki $1,200. Hook li mai o Hukake $1,400 " " «Kim " "1,800 " " Paehaole "1,000 " " " Wilimama "5.000 Nā Kamaiu,ha e like no me ka Bila, Hooholo ia. Uku Eleie $2,400. Hooholo ia. Ma ka ninaua Ka mea hano'haiio o Kon« 7/e--ma ike Kuliiua Kal'iiaina: Ehia ta Tsiele? Patje māĪ Ke Kuhina ehu Rlole,

Eeena Kalaiaina. U K.u o ke Kuhina 810,000 " " a KaKauolelo Nui $6,000 « u " me na kOKua ua hooholo īa $16,000 Buro Ana Aina. Uku Ana Aina Nui 7,000 o ka Buro 37,000 Oihana Kakau Kope. Uku o ka Luna Kakau Kope 6,000 Hope " " 14 ' 3,600 Hoololi mai o Paeliaole 4800 " ka Loio Kuhina 4000 holo. Uku o 'na Kakauolelo , Kela me keia lilo 620 Buro Hoopāe Limahana. _ Na lilo o ka Buro , 7,500 No ka uku o na Lun& ae moku hoopanee ia a mahope. Buro Oihana Leta. Uku Luna Leta Nui 7,000 " 5,000 Uku o na Kākauolelo Oihana 26000 Hoololi mai o 20,000 Holo e like me ka bila. Uku o na L«na Let.a 20.000 " Lawe Leta 28,000 HoOloli mai o Paehaole e komo pu mo ka uku lawe leta mai Pukoo a Wailau. haule. Ma keia hoololi ua nui ke kamailio o na hoa no keia haawina uuku. Kela a me keia lilo oihana 15,000 Buro o na Hana Aupūni. Uku Luna Nui oka Oihana 7000 u Hop<?" £t " "V 3800 Hoololi mai o Kauhi 4000 haule " '*" Kamauoha 3600 " Kela me keia lilo o ka'Oihana 500 Na Kuhina Kakir»a i waiho mai i Itamu hou oia keia ; Hoakea hou ana i ka hale hoahu aila mahu oke Aupuni 8 t 144

Hoopau ia ke koraitc oka hale. Hoolaha mai ke 'lii Watorhoußo e hui ana ke komite wae i haawiia ai ka noonoo ana i na lilo oka Halealii niahopē iho oka hookuvi ana ona hina o kei^ la. J. : '; . r J. ■ Hooiaha mai ke Kuhina Kalaiaina e lāwe mai ana oia i kekahi mau kana>'ai e pili āna ika Banako Hale Leta. Ma ke noi ua hoopanee ka Hale a noho hou i ka hora 10 a. m, Poaono. La Hana 33, Julj 7. Halawai ka hale e like me ka ma% hora. 10, a. m. Poaha. Peresidena Kakela ma ka noho. Heluheluia ka moolelo oka la i hala. Apoooia mahope o na hooponopono ana.

Hoike Komite Mau. Na Ealauwma o ke komite waiwai i haawi ia ai ka noonoo ana i ka Bila Kanawai Hooluli a Taonasena i ka mok. 48 o na kanawai o 1882 e hoohuihuiai i ria auhau ana aku ma'luna o na Kahunapule, me na kumu kula, e waif)o loa ia keia Bila Kanawaii haawi ia aku ai na lakou e noonoo;" a ma ko lakou manao he mea hookaumaha keia i ka m»aao o ka poe e manao ia nei e kau aku na auhau pili kino maluna p lakou, a ua noonoo lakou e hoopanee loa i ka Bila Kanawai. Noi mai o Nakaleka e apono 1 ka hoike. Haule Noi mai o Balaunu e lawfc mai i ka hoike a ke Komite a noonoo pu me ka Bila. Apono ia, Na Kumika 0 ke komite hookolokolo i haawi ia ai ka noonoo ana i ka Bita Kan&wai e hoomaopopo ai i na lilo o ko aupuni roawaho ae o ka Bila ma ka manao o ke komHe e apono ia aku keia hoike. Kakau inoa ia e 3 'lala o ke komite, Kamika, Kikila a rae Hikikoki, waiho la ka hoike a lawo & mai k* Biia, a heiūhelu la aku maho" pe. Na Kimo Pelekane, he hoike na ia komiie i haawi ta e noonoo i ka pono ke hoakea ia ke alaoui Moiwahiue, a ua noonoo lakou he mea pono e haawi ia

|na $ 5,000 no ia h?na. Kakau inoa ia e na lala oke komite. Noi mai o Paehaole e waiho ma a noonoo pu me ka Bna. Aponoia. Na Kini ika hoike a ka hapa uuku p ke komite no ka Bila Kanawai hooponopono i ka īawelawe ana ina mea pahu ma ka lawaia ana, Na HikikoKi e lawe mai ika hoike a ka hapa uaku oke komite, a waiho ia mai ka hoike aka h'apa nui me ka Bila ' -1." : : - ■ ■ ■ pu. Apono īa. Na Kakina e kapae īna rula, a e ae ia aku oia e heluhelu raai i ke ana i hoolaha mai ai, no ka hooponopono hoU apa i na Komisma palena aina e hoomaka ana mai Augate ae nei 1888, a hiki ī Augate 1892. ; Haawi ia i ke Komite Hookolokolo. Na lega i hoolaha mai e lawe mai ana oia he hila e hoopau ai i kekahi mokuna ona kanawai karaima. Na Makuaea he hoololi i ka pauku 1 mokuna 30 o na kanawai ma ka la 1 o īuno 1858, a i hoololi ia ma ka la 18 o lūlai 1874, e pili ana no na laikini kuai Bipi. .; Na llana o ka .La. Ma ka heluhelu ekolu ana i ka hilakanawai helu 51 no ka poe aie kaa ole. No ka hemaliema iki oka hila ma ke kakau poepoe ana ,nolaila, waiho iki iaka noonoo ana. Ka heluhelu ekolu ana ike kanawai hooponopono a hoomaemae poi ma Honolulu nei. Apono loa ia ka hila mahope o na hoololi ana.

Hapai ia ka noonoo ana i ka hoike a ka hapa nui a me ka hapa nuku, a ke komite no ka uku o na Lunamakaainana 110 keiakau, a noi ia mai e aponoloa i ka hoike a ka hapa nui o ke komite. Ma ka ninau ia ana ua apono ia ka hoike a ka hapa nui o ke komite, oia hoi e ' loaa no he uku i na ĪAiuamakaainana 0 Jteeia kau. Na Wideman he hoopii mai Keanae Maui aole e hoopau i ka oihana Kiaaina aka e hoemi io nae ko lakou uku, Na ka Loia Kuhiha o na Bila eluā,e pili ana i ka Oihana Kiaaina e waiho ia a Poalua heluhelu, a oia ka hana oia la aponoia. ■■ "\ * ia ana o na rula ua heluhelu mai la o Nakaleka he hoopii mai Honolulu me 50 inoa e hooloihi aku i ke alanui Kula ma ka aoao akau o ke alanui Liliha. Na Kikila hoike no mea e pili ana i na f a hoopaa holoholona aea, na hao kuni, a me na hoailona. Noi mai o Kamauoha e apono ia ka hoike. Noi mai o e lawe inai i keia hoike a e hoopau i ke komite, aponoia. Ma ke kapae ana i na rula heluhelu inai o Helekunihi he palapala hpopii mai Huelo e hoopau i na Kiaaina, waihoia no ka noonoo ana me na bila oia ano ma ka Poalua. Julai 10. Hoolaha mai ka Paresidena iio ka huikau loa o no PaUpala hoopii nolaila, e pono ma na Poakahi wale no e iieluhelu ia ai. I Hoopanee ka hale a hora 10 m, Poakahi. ' 1 | . La Hana 34 lulai 9, ISBB. Halawai ka Hale | Like me ka mau; Pefesidena Kakela ma ka nolio; na inoa: ka moolelo a Apeinoia mahope t> na huopouopooo anii. : | I Mai ia Laiki he hoopii mai Koloa he 90 |oc!a 6 fioopau loa| ka uku la ana o ka poe hele mnhioa o ke Kao Aupuni ma ka inauliwai o Waitu{V Kauai. Ifa| ia Kal'ukoa, i|iai Honolulu j hu* he jl2jnoa ka ral«wai o

Makela a hiki ika uwapo o Kamika; t E hoounaia ka Lnna o na hana hoa e ana i k* loihi, 3 E hookaawale ia i ptitt dala no ka hooloihi ana i ke Palewai. Na C. Balaunu, 'raai Koolauloa mai e hoopau ia ke Kanawai Papa Alanui, a e hoopauia ka Papa Alanui oia Apan», Haawiia i ko Kuhina Kalaiaina. Na Hon. Kawainui he mau Palapala hoopii lehulehu mai Hana mai he 1T inoa. 1 E kuai liilii ia na Aioa lei Aiii me na no malaila. 2 I? hana koke ia na Palekni o Keanāe. Waihoii ike Kuhina Kalaiaina. 3 E hoakeaia ka /iaiekula olelo Beritania malaila //aawiia ike Komite Woonaaaao. 4 E hoopau loa ia ka uku ana ina auhau kui* maluna o na makua mea koiki e ao ia ana ma ka oleio Beritania a e hei'e ana ma'na KulaOlelo Beritani. i/aawiia ike Komite Hoonaaiiao. 5 I $5000 no ka h«na ana i ke Aianui mai Heleleikeoho a Oopuoia. Haawiia ī kc Komite o na Aina Anpuni. 6 E hana koke ia na alahaka o KūKuipuka me L»alaau. Haawiia i ke Komite o na. Aina Aupuni m© hana hou, 7 E hoopau īa ke Kanawai mare maiujna oka poe i laweia i Kalawao kane a wahine paha no ka ma'i lepera a e hiki no i ka mea i koe o iaua ke mare hou. Noi mai 0 Paehaole e waiho īa ka noo noo anaii ka Palapaa Hoopii hope a noonoo pu ia me Ka Bila. Aponoia, Na Helekunihi mai Makawao mai o noi ana; (1) E hoopau ioa ia na kauka haole no ka lapaau ole i ka poe ma'i Iqpera, waiho ia i ke ,K.omite malama oia; (2) E hoopau ia ka ukū maluna o na makua mea keiki e hele ana īloko o na kula oiel<f' Bcritaniu: (3) E hoihoi ia ka mana hooKohu makni i Ka Loio Kahina. ■' 4 E hoonohoia na kanaka līawaii naauao a lahui e ae paha i mau kauka i ike ia he ola ka mai lepera. 5 E hoopau ialka o ana iua kanaYa Hawaii koe ka poe e makemake ana e oia lakou. Haawiia keia ike komite malama ola. 6 E ae ia ke kaue a waliiue paha e mare hou me ke oki ole ia ke hualele a hala hookalii makahiki. 7 e hoopau loa ia ke kuniu 2 a me 3 o ka pauku 1323 kanawai kivila. O ka hoopii hope ua waiho loa ia ma ka papa. Na Hikikoki mai Hilo mai me 31 inoa e hoopau loa ia ka oihana "Kiaaina waihoia ma ka papa a noonoo ka. biia. N»> Kamika mai Honolulu, mai na Pukiki mai e hookaawaleia i puu dala o 1200 no ka unuhiolelo Pukiki, 2 e uku ke aupuni i ka poe i lawe ina apana ma kahi kokoke i ka luakini o Kaumakapili. Haawiia i ke komite hookolokolo.

Na Kakina i i ka hoike wao e pili ana i kekahi palapala hoopii e pili ana i ka pale wāi o Kamakela, a ma ka manao o ke komite he pono ko waiho loa ia ma ka papa no ka waiwai ole ka o kekaiii poe malaila ; a ma ka» ninau ia ana no ke apono i ka hoike a ke komite ua apono loa ia. Na Waterhouse he %)ike no ke kaoawaie maiahia ia ai na Buke Helu Waiwai, uj a ka manao o ke komite e hooholo loa. waihoia ma ka papa, a noonoo pu me ka bila. olelo liooholo. Na Mea Hanuhano F. Gay o Waime* K&uāi, J Makuaea o na Kohala i nonoi ae iuiua o ka hale e hookuu ia lana no hookahi pule, Ae ia laua e hele. Ka Buiauwina be mau hoploli Kana wai e pili ana ina koiki h;valv!e kula, a me iioopai no na hihia oia ar»o. Waihoia no ka heiuhelu ohia h ana. Na KamauohA hehoololi fcmawai e hoohuihul ai ina auhnn Kuloko Walhoia iio i ke KooiUe hooponopot\o Kuuawai. he mau hooluli Kauawni q kaohi ai : ka laha auao ka mai lopei^

:% me ke Kanawai e pili ana i na laikinī Xoio, ame ka lloomau ana i Haawina no Napela; a e hoololi ai i ka Pauku 12, oke Kumu Kanawui. E hoololi ai ike Kanawai e pili ana i na Pa Aina. *Na hana o ka la oia ka Heluhelu 2 a&a ina Bila Kanawai liela 74 no v Ka Bi!a Haawina. Helu 68 no ka Bila Haawma muu Helu 82 e pill ana ina Auhau Maniua o ka hapai ana i ka noonoo &na ika bila haawina na noi mai ke Kuhina Kalaiaina e lieluhelu ia a noonoo i ka hoike a k'e kornite hookolokolo no ka bila kanawai helu 68 no ka uku . ana i kekahi mau lilo o ke aupuni a me na uku makahiki a hiki i ka maka"ukau ponp ana o ka blla haawina o na aiakaliiki elua e hele nei. Hapai ia ka noonoo ana i ka bila haawina, koho ka Peresidena ia Hon. Kalaakoa i Luna Hoomalu no ke ,kofnite. hapaiia ka noonoo ana ma na lilo hooponopono hou a lako hale Alii lolani Hale 5000 hoololi mai o Paehaale i 4,000 haule. Hooponopono hou ina Hale Aupuni 15000 Hoololi mai o Paehaole i 12000. haule. Hooponopono hou ina uapo, awa, mouo o Hawaii 200 u " Maui 1000 (k Ilonolulu 9,000 Na uapo, awa pae, mouo no na hana ike ole ia 15,000, Na Hale lpuKukui 1:3,580 Na Lilo o na Moku Kolo 17,100 Eli ana ike Awa o Honolulu 13,000 Hoopauia ke Komite a hoomaha hora 1 p. m. Auwina la. Hora 1 noho hou ka hale. Hope Peresidena J. ka noho, koho ka Peregidena ia F. Balau-

nu i Lunahoomalu o ke kqmite. īlapai hou ia ka noonoo ana ika bila haawina. Oihana M r ai o Honolulu. "Uku Luna Nui oka oihana Wai ame kakau olelo Makeke. 4800 Kiai Makeke me na lilo e ae 1500 Uku kakauolelo mua 3000 u - elua 1800 Noi mai ke Kuhina Kakina i 2400 holo Na lilo o ka oihana 11000 Hooponopono hon ame pakui hou ika oihana wai o Honolulu 27.000 . ■ l Na Alanui me Alahaka. Uku Pohe Alanui no na lilo ike ole ia 5000 lioololi mai o Kamauoha i 5,500 haule. JNa alanui me alahaka o Huwaii 25p00 " " u u " Maui 5,000 " "■ 4£ Molokai 1,000 * 4 ir " " liAūai 500 Oahu — Hoololi mai ke Knhinā Knlaiaina no na lilo e iīe ma na ma\7aho aē o U.onolulu 9,000 Oku Luna Al?nui o īlonolulu 4,000 Noi mai ke Kuhinp Kalaiaina e hoopadoc i keia haawina mahope. Aponoia Na alamn a me na alahaka o Honolulu 31,853 " " " o na apana e ae 9,000 44 ts " Kauai 8,500 " 4 ' 14 " " oa mea ike ole ia 25,000 Na Ululaau, na Paka, na wahi hoopulapula a pela aku. Ka malama ana ina wahi hoopulapula 10,250 JNoi mai ke 'lii lega e waihoin keia Itamu ī keknh» komite wae haule. Na Kamauoha e hoopuii loa i keia haawina ha-; ule. • Na wahi luann-o ka lehulehu 8,050 No kela a me keia Ka lilo o ke kukui uwila o Honolulu 16707.93 Noi raai ke Kuhina Kalaiama e hoopaoee a .*nahope noouoo' Aponoia.

noooialamalaina $na ina aianui o ke Au puni 4,055.2,5 Ka ke alii Likikini e hoomahuahua ae i keia haawina i 6,000. Na Kamauoha e" hoolakoia i mau ipu kukui i 6 ma na alanui aupuni o Kohala Akau. Na lilo pa'i palapala 10,000 naawiia keia Itamu i ke komite nookolokolo. :v :" Uku o na Elele o ke keena. 2,400 Ka malama hale o o Aliiolani Hale no mahina 100 Uku ona kiai © ka Pa o nale Aiiiolani 1,200 Na lilo o ke koho balota ana 6,000 Kokua Halemai Moiwaliine 12,000 Na lilo o ka waiho ana aku i na palapala Hooiaio Palena Aina % 200 Kela a me keia lilo malalo o ke Kanawai e hoomaopopo ai ina kuleana Home 1,000 Malama ana i ke ola o na Pāahao 80,000 Uku o ka Luna Paahao 8,000 Malama ana i ka nalemai Pupuie 27,864 Hooponopono lako halemai Pupule 10,147.48 Noi mai k_e Kuhina 8,147 holo Oihana Kmai Ahi 31,000 Hoololi mai ke Kuhina Kakina 26,200 haule Hoomalu holoholona 4,000 Pa hoopaa holoholona hele hewa 1250 Kahua hoailona moku ma Leahi 1,600 Hoololi mai o Kakeia 1800 " " # Likikini 2000 holo like me ka hoololi a Kukela. Ka uku kauka ame agena malalo o ke kanawai ē hooemi ai ī na mai 3,200 Uku hoolimalima Pa nale T)ute ma Kahului 600 Uku hoolimalima Pa nale leta ma nilo 1,200 Papa Olu Uka Peresidena : - 7000 Hoololi inai o Kamauoha 6000 haule. Uku o ke Kakauolelo 4000 Na lilo nui o ka Papa Ola 22,733 Kuknlu ana, kapili aiyi, a me hoolako ina halemal 4i nana hon me maiamaana i kahi hoomalu 3,522 Kapiolani Home 4,444 Laau no ka haawi ana aku 10,000 Kahua Lepera 185,374. Na Kauka Aupum 32,200 waihoia keia Itamu ma ka lima o ke komite wae: Kuhina Kalaiaina, na 'iii I>ole, lega; na non K m a me Kawainui. Hoopau la ke komite o ka haie a apono ia Kana hoike no na mea i hooholo ia.

Mahope ilio oka hookuu ia ana o ke komite o ka hale, na waiho mai o Kimo Pelekane opio he palapala hoopii maLa JRobert Moore Co. mai o uku ia aku oia i ka huina dala 4-33 no ka hana ana ina Puka Pa o ka Pa Alii. • iioopanee īa ka noho anā u K'a hale u hora 10 a. m. Poalua, lulai 10. La haiia 35 lulai 10. ka hale e like rae ka mau. Hoike a na komite mau. Na F Balaunu o ke komite Pa'i i hoike mai ua pai ia ka bila kanawai helu 80 e hoololi ai i ke kanawai i kapaia he kanawai e papa ana Ika lawaia mo na mea hoopahu i aponoia i īnne 3 1872. Na Balauwinā o ke komite waiwai i heluhelu mai ika hoike ake komite i ai ka 'noonoo ana no ka palapala hoopii aka poe Hui Mahi Ko o Ilamakua i 250,000 dala, no ka hoolako ana i wai, a me ka lawe ana i kawai mai Waipio, Kohala a komo i Hainakua. ma ka mānao o ke komite e koho ia i komisina e hele ai e nana i ke ano 0 kahi e laweia ai ka wai, a e liookaawaleia i 3,000 no ia hana no ke anaana 1 kahi e manao ia nei e lawe ika wai. Noi mai o Nakaleka e aponoia keia lioike. Na Paehaole he ninau i ka ĪAina īīoonialu oke komite no na dala 2,500 i liookaawaleia ma ke kau kuikawa no ia hana. Pehea la, ua lioolilo ia palia, aolepaha? Pano ka lunahoomalu aole i hooliloia. Na Kamauoha i noi mai elawe ia keia hoike, a loaa ka hōike mai kekahi mea e hoouna ia ana no ia hana I ike lie hiki ke lawe ia na wai no na Ilui Malii Ko. Ilaule ke noi, a apono iā ka hoike a ke komite.

Na Parisa he hoike na ka hapa uuku oke komiie i haawiia ka noonoo ana 1 ke kanawai e auhau ia ai maluna o na Kahnnapule, Kumukula, a me na Koa, -ma ka manao oia komite he mea pono ke hooholo loa ia ke kanawai. Noi mai o Kikila Ealaunu e lawe mai i keia hoike a waiho ma ka papa, a lawe ia mai ka hoike a ka hapa nui oke komite. apono ia. j Na Olelo Hoōholo. Noi mai o Laiki e hookuu ia aku oia mai keia la aku a hiki ika Poakahi, 'ae ia oia e hele. ' ! Na ke Kuhina Waiwai i hoolaha mai e lawe mai ana oia he kanawai e hoo— ponopono ai i kekoho ia ana o na Luna Helu, a me na Luna Aupau, no4ca he~ lu ana i na Auhau, a me ka Ohi ana. Na ke Kuhina Kakinā i hoolaha nlai e . a . w , e niai ana oia he kanawai e hoololi ai i ke kanawai hanako hale leta. Na ke Kuhina Kalina he pane ika ninau ake 'lii Wilimana np pili ana ina Auhau maluna «Ea poē malama Panako, Boroka, Iloaie Dala, na Loio, na Lunahooponopooo waiwai a pela aku. Noi mai ke 'lii Wilimaua e iinuhi a pa'i ia keia hoike, a oia ka hana o ka Poiilua e hiki mai ana. Noi mai ka Loio Kuhina e haawi ia i ke komite hookolokolo. ' Haule. Apono ia e like me ke rjoi a ke 'lii Wilimana. j Na ke Lii Hikikoki i hoolaha mai e la\ve mai ana oia ho Kanawai e hoopau ai i ka Mokuaa 56 o na Kanawai Hoopai Karaiuaa (2) Kanawai e j hoopau ai i ka haalele o na mea i mare jia kekahi ī ke* kahi. a e hoopau ai i ka Auhau Aupuhi 2 Daia no ka Halemai. | Na hana o ka 1». Oia ka heluhelu 2 ana|i xa Bila Kanawai Helu 4 e hoopau ai ī ka oihana Kiaaina. . ,j. ■ ; . Na Kamika e noi mai ana e heluhelu 2ia ma ke p€>o o ka Bila Kanawai Helu 66, e piii ana īka Oihana Kiaaina ame na hana e pili ana Oihaiia. Heluhelu ia ka Bila Ka.nawai m.a ke poo, a noi ia mai e noonoo pakahi ma na pauku, a hoakaka loihi loa mai ke Lii Kamika i ka pono e hoopau loa i ka Oihana Kiaaina. Ame ka inoino loa o na lawelawe ia ana oia Oihana e poe © nei ia raau Oihana ja mau e ae, i pili i (?a Oihana Kiajaina. A oiai eio oia e kamaiiio loihi ana ua nonoi mai la oia e hoomaha a hora I p. m. ! .