Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 27, 7 Iulai 1888 — HOIKE A KA LUNA HOOIA AHAOLELO HAWAII, KAU O 1888. [ARTICLE]

HOIKE A KA LUNA HOOIA AHAOLELO HAWAII, KAU O 1888.

E NA 'Lll AME KA POEIKOHOIA: E iike 111 e na Pauku 25 a me 26 o ke Kanawai ilooia, ua kauoha i.a au e waiho aku i hoike makahiki imua o ko oukou Hale Hanohauo, Ma ka'u hooko ana i keia kauoha, ke nonoi nei au e hoakaka aku, oiai o ko'u manao nui. oia ka hoike aku i na kumu i hooko ole ia ai o keia KanaWai, a ina au e hana ana pela e nui nii'i. ka manawa e paii, nolaila, aole au e hoike loihi loa aku ana ma na mea e pili ana i na hana i hana ia iloko o na makahiki elua i pau iho nei, a me na manawa elua niakahiki mamua aku o ko'n uobo ana ma ka oīhami, eka, ua lawa paha !a'u ka hoike ana aku no ka manawa mahope mai nei o ko'u uoho ana, ua like na buke o ka Oiha«a Waiwai rne na palapala hookaa a *hoike, a pela aku, i waiho ia roa k§ Keena īlooia, a ua hoike ia maloko o ia mau mea e like me ka'u ike a ma3jaoio he hoike piha a oiaio o ua loaa a me na hoolilo ana a pau iloko o īa manawa; aole no palia e nele ana ka waiho pu la.ae ka hoakaka o ia mau mea me ka hoike o ka Mea Hunuhano ke Kuhiua Yfaiwai,.nolaila, he makehewa paha ia'u e noike hou a&u no ianpea. No ka maopopo i ko'u mauao e p't■ha pouo ana na hoike o na poo o na Oihana a me ua mea a pau e pih ana i kela a me keia, e hoopololei au i ka hapa oui o ka'u mau olelo uo Ke ano o ka hoohana ia ana o ke Kanawai Hooia e.like me ka'u mea i hoomaopopo ai iloko o na mahiua uuku i hala ae nei, e like me ka meu i kauoha īa mai ia'u ma ia Kauawai. - O kak hana muu i ko'u manawa i lioho ae ai ma ka Oihaua, oia uo - ka "hana ana ī ua mea e hiki' ai ke malama ia ka moolelo o ua hana o keia Keenu, a ; Ua hooholo au ua kupono e loaa aole e i emi nialalo ohookahi buke ke kupeno. 11 mea e pale aku ai ī ka huik.au o na hana, a e hoemi mai hoi i ka ulu ae o ua paewaewa i loaa mamuli o ke kakau ana aku iloko o na buke mai na hiia hookaa mai i ka manawa e waiho ia mai ai, na kauoha au e hana| la me na kope, i hookahi e waiho ia| ma ke Keena Hooia, a malaila ae au e j kakau ai i ka'u buke moolelo, a o ke-i kope hoi e waiho ia ma ke Keena,! ' uoopuka mai i ke kikoo dala. [ h'.a ua hoomaliuahua :a ka haj f :• !« ali o keia, ua hooko koke mai | • •' ii mea a pau ī pjli ia lakou keia J 'i A'ai. a me ka iehulehu pu me ka! \ : :ao maikai i k'eia koi ana. ; iv e manao nei au, ua loaa ia'u ke ioaua e olelo ae o ka mea wale no i o q lea hoakea hou aua o keia mea a "P'li i kekahi mau mea aia 1 ka mana-i <\v * ma#aho aku o ka mana a ka Luna] (looia, alaila, p'au. na, hemahema. aka, » «eeia hoakea hou ana aku he mea iu ' hoomahuahua hou ae ai i ka hana ■ ; *o i mea hiki o!e i kekahi kanaka

hookahi k.? h?!ua a pau iloko. oua j bana man, no ka mea, i kei;t nn j aia iiuī ka maua.wa mawaho ae o na hn- . ra hana mau i huiui io , ahnla, |»au pono | iui aieaa paii-.'i- ka liana ]a.. i > Ua loaa i keia ano o ka haiia ana ka horpoiio ia hna ena ku'n'a ka i ni aa , ina liana oiama 11 ano a pau i hoo- | maopopo laai i keia niea a lie mea { hiki ia'u e kala ako i na kne ia ana : naai o keia ano h#ua ana, oi.«i no nae ht>i ua ulu ae ksia kne ana mai k:»hi a% i manao mua ole nie ke kumu no hoi. t jjla keia wahi ke makemake uei au . e Koike aku i ko'u mahalo nni anano lal kokua waiwai nui ia ana me naike lE&oike la mai ia'u mai na mea a pau e hana ana mnlalo o ke Aupnui, aoi loa ae hoi nmi ke Kukanolelo raua 08*1 oka Oihana Kalaiaina-, a me naj k®tauoleio malalo iho ona, ka Luna Helu a me naMea Malama J3uke irta aole ī -loaa mai keia mau kokua īa aik, ma ua oi loa aku ka paakiki o ktf'« hana. makemake nei »o hoi aii f hoike i ko'u mahalo i ke auo olu- J maikai o na mea a pau maloko o j ka llale Aupnni, i ka'u mau hooikaika ana e hooi ae i ka maikai o ka hoohana ia ana o ke kanawai., iJ*.a, e hoi ho;i ue ka nooiioo ana i ke Hooia, oiāi e ae akn ana : no i'n i kekahi mam<wa aole ī holo-

ka hoohana ia ana o ua kanawui uei k h ke me kau i mukemake ai, iiole'no 1 ulu ae kona haule anu mamull o na hemahema iloko o ke kanawf*4 walo ak«, ma m uli no ia o ua a 1 kekahi. manaw|.dahanahoomuopopo ole ma ka hana ana, iloko o na matunv<i i hala, i na 6 hooko ana i kekahi kanawai nann i hoomaopopo no ka hoike pololei loa ana no na loaa a }>-.u a me iia hoolilo ana a pau !oa e pili nna i na loaa o ke Aup«mi, oiāi aia e noliomau mai 801» he aoao ikaika e makemake mua aua ī ke dala m »mua a mahope ka apQl}o dii k, ina e loaa ke elala, a ina t)te loaa ua aneane nō e like a liKe. Ma Keia aoo i hoohoka ,mua ia e ke a ya wlu ae ?'a ano hana e piii aoa i na loaa a me na hoolilo awa i kue loa i ke kanawai; eia nae ua olelo ia ma kekahi man hana aua aole i hiki ke paleua ae a aole he auo hana ; e ae i hiki ke haua ia me ka holopouo ■ No keia mau knmu, a oiai no hoi j he nui no na rnea e pili ana i keia Ka- | nawai e waiho nei me ke akaka ole, a aole no i hoakaka pono io'a ia ka mana o ka Luna Hooia, aole an i riianao he mea pono e hana a o.i 'aku mamua o ke alakai waie anu uo i ka uoonoo ana o na mea a pau ī komo maiako o ke kanawai hooia, ina pah;t ke hana a hooko nei lakou ī ua me«t i kauoha ia ma ia kanawai, aole paha. Ina i kekahi aoie au e nniiā pono aua i mea e hooko ioa ia ai ke kanawai, he aueaue hiki oie ia'u ke oleio ae uo ka ike ol.e ī e ke kumu, no ka mea ina ua poloM kai* hoomaopopo aua i ka io maoii o keia Kanawai, ina ia he uuku ioa kau mea e kamailio ai, a aole no e hana ia na hana i manao īa he mau haua pono oie Na ko oukou Aha Hanohano no e liooholo ina he pono a peno ole paha īa mau hanu, no ka niea ke manao nei au o ka li;ma la a ka ilooia e waiho ae 'ia mau mea a pau īnma ooukou; a ou'-au, no'u ilio, ua makaukau au e lawe mai i ko'u hapa o ka lioahewa ia ana mai ko oukou mau lima no ko'u ae ana oku malalo 0 ka īMiia ana a ka Mea Hanohauo ka Loio Kuhina ko'a mea nana e a'o mai 1 ke kanawai; oiai ina ia atio heaha la ka mea e mahalo ole ia ai o konu manao oia no kekahi o na mea pohihihi e pih ana ī ke Kanawai Ilooia a hoolilo i na kanawai nei i mea hooko ole ia, a malalu iho, a ma kona manao i ka hapa nui o ka manawa iia ike ia he hoonele loa ana i ka Luna Ilooia i na mana a pau, he hooiaio loa aua mai uo ui i ka olelo a kekahi o na Kuhina o ka 3loi i olelo niai ai īn'u he mea pono loa ke kapae loa ui ka Luna Hooia, a na lakou e la\ve ae i ka hooponoj>oitb ana me na kaumaha a pau. O ke Kanawai llooia, e like no me ka mea i hoike ia ma kona poo, a me ka heiuheiu aua i olelo o ke kunan*ai ua hoike maopopo mai lie kaua- 1

wai ia i nian-ao ia ''e hooponopono ai j i*ka loaa ana mai, ka mniuma ana, a j me ka hoi>lifr> ana aku ina (.lala u ke I Aupu i, a e li 'omaopopo ai no ka hooia la o na buK:e HeiU oke Aupuni a nolaila, ua ho(<mao]3opu ia kekahi i mau liana lanta e pili ana i na %ia a ' pau o ke Aupūni, mai kahi i mai ' a\ a hiki iU>koo ka wailioua, a jKai lokoIoko akn hoi .olaiia r*ia ha walu a pau e : hele'ai ona ioaa Aupiini, a tia manao au, he mOu nui kupoiio keia e. I'oaa : mai ai ke kokoa ana '.>jna mea 'a pau , ana £ loaa kīT 'law'felawe pololei ia aiiu o na <laja o ka leljtilehu, I aole he meu pono e uiaiiao ia o fiekahi : kauawui, ina ua hoohplomuaiajpQamua oke Kanawai Hooia, a nr4u&>£ mai p&ha, he mea īa e ke.uktH ai n&ihoo- . Jiana la ana no kekahrkumu._ P"e mea aiaopopo aole mea i īa, aole no mauao )a e like| nie ko'u ike, maioko o na kanawai ,a pau loa $ hoike mai aua ua hooholo ia ua nei me ka manao a np ka hoouiahuahiia hou ana ae i kekahi maiia ina'ka lima o ka Aha .aka» ina, aoie 'au i kuhihewa, ua mapao ia 5 iua T aole uo ka hoemi ana mai oia mana Vt $ lilo 1 mea nana e hooponppouo a &#iohi mai iua mana'uei, a p pale akqt r 1 ka laweiawe kupono ole ana i ua" iuiaiu uei. . ' - Ina Ue oiaio keia hpomaopopo ana, alaiia, jje mea ano'pouo ole» i ka.uana aku } e liio kn Mea ilajnoha£Q ; Kuh'ma, oia ka mea ui*ua e kuEikuhi aku īna me& }»ili ī.ke! kauawai i ka Isina Hooia rua ua mea e pil\ liua i mau hana pih pi]iana, uo kamea ,he mea i ike muopopo īa ona itum u naua i keakea ī k4 houka ia, aua o- ; keia kanawai mamua aku nei, ua ulu |ie no ia ma ka hapa nui o na m'ahawa Hiai na liaua o ka Aha Kuhina a mai kekahi laia paha ola a ina he ano okoa ko kei» Aha Kuhina ii|ai ko na Aha Kuhina mua a,ku iiei ma kekahi uiuu mea he nui. eia nae o lakou nei uo kekahi, .p.eia ka' naiia aku, i manao ī keia kanawai he kumu alai wale ng ia iakpu, a ma kokc|hi muu a|jp , ua hana i keia kanawai pyia. iua peia ke kula na ona mea i ske ia, he mea lnki anei ke mauao īa aku e hana ana ka Mea Hanohauo ka Loio Kuhina i kekuhi mea okoa aku mawaho oka hoopouo aua i na mea i j hana īa e kona mau hoa kuhma, ma ka hooholo mau ana ma ka aoao kue i ka Luna Hooia, a i oie i ka manawa e waiho la aku ai, aut ma kahi ano j mhinihi oka hooholo ana i kekahi ninau mawaeiiu ona ponoi a me ka Luua Hoom. a rue kona manao kuoku« maii ua hoolioio oia ua pono no kona aoao, he mea liiki auei i kahi mea e hoohalahalaV j Ika manawa i hoike mai ai o keka- | hi Lunakanawai Apana, o ka Pauku 3 ! o ka Mokunu 51 o ke Kanawai Kiviia ! kona kuieana i uku ai'i kekain o ko- ! na mau loaa i ke Kiaaina o ka mokuj pum kahi ana i noho ai, aole hoi i I hoihoi a.e'i ka Waihona e hke me ka | mea i kauoha ia ma ke Kauawai lloo'ia, ua ae mai no ko'u mea nana au e I kuhikuhi mai i ke ke niau

nei no kekahi kanawai; oia ano; aka, oiai o ke Kanawai llooia he hope loa mai nei ia, ua mana ia Imaluna ae o ke kanawai mua, a nohnia ua hewa Luiiiikanawai Apaiia. | i ko'u w;i i ninau aku ai i kona liianao kana\vai e i ke Kanawa Alanui Hou, na īa ike kanawai nu i hai mai e waiho aku na hana oka Luna iloeia a rula mai ua mana ke k{tnawai hou nialuna o ke Kanawai llooia.

! j i | Ma.ko'u manao, o na kanawai a pau e kue ana ike Hooia, iaa hooholoia mamua aku a mahope nmi pahu o ia Kaiiawui, a nana i keakela a hooLilo i kona hoohaua ia uua : inea j akaka ole, ft he mau m-aa e loaa ole mai ai he muu pono e ae % he mea no e hoonau ia. Ke kuliikuhi nei au kela mau oielo iioko o ke Kanawai Kara|ma' i mea e hoike ai i| kekahi me|i naua i koi a i kokua i i|ekahi poe lije nui e uoho ana ma ua abana Kuuuiiu|, e houhoka loa i ka hoos.o ia aua o ke Kanavfai Hooia e [ca Lbna Ilooia, ji oia k% ? u e hoike aku uei me ka uiah.ik) I keia Ahaolelii, htf mea pouo lok

e hoopau ia, ao na mea e .pili ana i ke Kaiiu wui Alanni Hou i hoobolo iu,flokQ o ke Kaa KuiUawa o fcu makahiki i hulu, ke wuiho uku nei ma ko oukou mau lin»a. O kekahi niuu pauku p keia Kana' wai, e like nie kuu mea i hopmaopopo ai, uu wuiho malie la me ku hoohana ole ia mai mua niui, tio ke kiim u lie hiki ole ke hooko ia, a i ole ia 110 ke jio makahewa a pili eie ika pono, ā i ole īa i ku hSmaliema paha o keia Kaiiawai, a i .ole iujji kekahi mauuwa ua naila oie.maoh iano"ka mea uaoi aku ka oluolu.e hana psa mamua o ka hoolohe ana iku ke Kanawai i kauoha ai, Ile mea minamina ka loihi loa bii& o keia Kanawai ame ka loaa ana o na wehewehe lehulehu ana o kona manao, a ua nalowale kekahi o kona mau mea maikai loa uo ka hookomo ia aua maloko o kekahi niau pauku loihi a ma ua mea e ae he ano nui olē no. Ke olelp nei au, ina e hoopau loa ia kekahi mau pauku a hoopokole ia mai hoi kekahi mau pauku eae he nui, e koe ana no ke kahua o kekalii kanawai hooia maikai.