Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 49, 20 Malaki 1873 — HE MOOLELO NO IOSEPA WILIMOTA Unuhi'a mai ka Buke mai a G. W. M. Reynolds. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IOSEPA WILIMOTA

Unuhi'a mai ka Buke mai a G. W. M. Reynolds.

HK MOOLKLO W AUiKll

MOKL'NA XVI. KK AHIAHI O KA MikKALII. R hoomeeaoi», o aa la aei uooa oa mea kamailio noiia tna ka mokuna i hala ae nei, oia ao ka la mna o Inne. Ekola pu!e i hala ae !a mabope iho ooa la oei f aikala 23 c Inne, ia wa i koooia mai ai aa e kakaa ibc 00 oa toea i ha'a aku la ma keli mokaoa, i kamo e hoomoakaka !ea ia'i oa olia kapanaha 1 lona ia'o, —a e ikeia hoi ms keia nukuoa. Ma aa la oei, aa haawi ae la o BoDsetede i ahaaio», a oa poloaiia mai ka Lede a lue ka llaka Eaveaabiia e belo aka i aa ahaaiaa la, oioi oa mau oo ko iaoa ike aoa i na makuao Eopenm, ba wahiae hoopaiao a ka mea i haia aku i Ladaaa e imi boa ai i wahioe mare waiwai oaua, Ma iMk bora li oke kakahiaka o oa la oei, i holo ako ai ka hako kane a me ka haka wahioe o makoo i ka haie uoho 0 Bousetede, a nolaila he la hoomaha ia no ba hapaooi ooa kaowa a po ia la. Aole a'o mt» e ae e haoa ai i keia la, iloko hoi o ko'a mao manawa haoa o!e o oa pole ekolu i hala ako, oa hoohala ao ia m»o manawa ma ka heinh' lo aoa i na buke, aka, i keia la, aa maoao ao e hoohala i ko'u mau hora kaawale ma ka hoioholo aoa. Ua manao an oka mea kopouo wale no ia ia'o e hana ai, oiai, oa hoopoloea mao ia ko'o mao aoonoo i ke ao, a 1 ka po hoi, aa hoomaka'a ia waa ao na mea aoo hoomana a me ka iapuia. I ke awakea, oia ko'u manawa i pakaaku ai e hele ika holoholo owau wale no. Ua manao nui ao e hele i ke kaona o K.aletooa, a e aiaaaiaaa ao aa mene pili ana ia Kate Aleoa, —a o kekahi manao o'u, e ninau wale aku Ui4iu eia uu o Misa l>elema ilaila kahi I ooho ai. Oiai ua ake noi au e ike ia ia m haowi aku i ko'u mau aloha noi ana, nolaila, ua hoopaa iho la au ia'a iho e hele io no i ke kaona. I kou komo ana aku ike kulaaakaahale, ua kipa mua ae la au i fca pa halepule, no ka mea, aa kokoke loa oa halepule nel i ko'u ala hele, a ilaila au i hoohala ai no kekahi manawa ma ka helohela ana i na olelo hoomanao o na ht kopupaa ; oiai be oi aka ka makamae o ia man mea i ka poa wai mamua o namanao anao ka poe komakena nana i kakau aa mau mea la ma na pohako hoailona oka poe i naae akai kela ao. Aole i emo oa halawai koke mai me ko'o ike kekahi lua kopapaa me ke ano makamaka hoa no o ka lepo ; aole nae he pohaku hoailoua e hoike ana i ka mea e moe la malalo, aka hoi, oa hoomanao ae la ao o na mao eka lepo nei i ha'e hoo ia, oia paiia aa eka nana i uhi iho ike kino o Beniamioa Cowper. Oiai ao e naoa ana malnna iho o ka he, lohe aku la au i ka nina aoa mai o ke pani o ka poka pa, a naaa ako ta, aia hoi e komo mai ana kekahi wahine opiopio i aahn pihaia me ke kapa kanikaa. A ike ako la no hoi an ina wahine nei o Kate Aleoa.—Aka ! nani ke emi ano e ana o kona kino ! Ma ka la o koo ike mna ana ia ia no na puleekolu i hala hope ae, he kaikamahine poipni maikai, a be oani aiwaiwa no hoi ke nana akn ; —a i keia wa hoi, na ani ae la ka hiehie mua a'u i ike ai. Ua hala kona nani, ua haalele mai hoi keonaona i kona mau papalioa, no na mailo harikea, me he mea la he mau makahiki okoa kona i kaa mai ai iloko o ka pilikia paumeome o ke ola.

Hele lohi mai la oia me n* holeheleoa paumako, a ike aka la an e hookokoke mai aoa i kabi a'a e ku nei, holi ae la au a bele aka la ma kau wahi e ako. Aole oia i ike mai ia'o, a ina paha oa ike oia, aole no ona manao oui mai no'o. Aole e hiki ia'a ke ko loihi iho e uaaa ia ia ao kekahi mau mioate. No ka mea, be manawa pokole wale no kona ika malie iho ai me he kii pohaku la ma ka aoao o ka luakopapau me ka leha iho o kona maa ui?ka ilalo, a puiii hoi i oa lima ma ke alo, ua auwb ae la oia me ka leo nui e hiki ai ke loheia e a'i, a o kona haule koke iho la oo ia ma na kuli, me ke kiola ana i kona kino iho malooa o ks loakap&paa, a nwe haalo'ulo'a iho me ka eehia kaomaha nai O ko'u manao mua i hiki mai ia wa, e bol( koke aka i oua la e hapai ae ia ia ; aka, uoonoo iho la au, o koua luuluu kaamaha he mea laahia ia, aole e pono ke lele kamoko wale aku e keakea, a na keia mea i hoopaa mai ia'o, O ko'u puka koke aku la uo īa iwaho o ka pa halepule ma ka puka pa ana i komo mai ai, me ka holoi ae i ko'o mao waimaka i hoohelelei ia iho mamaii o na hoouaoe ia ana o ko'u panwal tfo ka'u mea i ike ai, oiaī aue naueanatloko oke kanhale Aohe a'u mea e ninau ai no

kw Kat« Aieo» ola hioo, a toe koaa aao o ka noUo'o» k»u(n«ba—np ka me», u» houliwai» ko'a roKu maka a nae na pepeia» rue na ro»»a etbU kaumaUi «'u i ike ai—anwe 1 naoi ka noi o ka ebaaka—uu bala ioawabo o ka paiena biki ke booroauawai>ui Aka, b«l« aku la au i ka pahale o k« kahauapule e pil; koke mai ana i ka halepule, be pa uiu pobai ia ena mala pua uaai. la'u i hiki aku ai i kt poka pa, aia hoi puka mai la kekahi kaikamahipe k&owa, a ma koua loie aabu kauikau e komo aaa i hiki ai ia'u ke ike lie kHik»(H»Wiie kaawa oia ao ka hale oka Rev. Mr fT>»ward la ia i oinau ako ai ao no Miaa Dcleioa, ina paha eia uo oia ilaila kahi i ooho ai. aloha la i na kapa kai no ba poeeaikai o kooa ola. Akolu nei inalama i hela o kona bele aoa, i ukali pn ia e kona makoahioe boabaoau, (Mre. Huward.")

"O ka (oakuahiae aoei o Rev. Mr. Howard ?" " Ae," wabi aoa kaikamahīoe kaawa oei, a 00 kooa ike aoa «nai paha i ke kolaoa o ko'o kapa kao»», nioau mai la oia, "He palap»la a»e> kaa mai Kaieiooa Hale ma>, do Mi«s Delerna ?" " Aole," yrahi a'o, "oa makemake wale no au e oioau p j na mea e pili aaa i ke ola o ka lcde, no ka mea, aa oobo haoa aa malulo ona mu Ladaua i kekahi maoowa, a oa ike hoi ia ia oo oa manawa eloa a ekolo." Me keia mao huaolelo oa holi ae la aa ma kao wabi okoa a hele awiwi ako la ; a oa makao ibo la oo ke kamailio hoo aoa ako ia

ia no oa nea e pili ana ia'u, he mea ia nona e ike maopopo ai i ko'u iooa, a ma kooa manawa e hele ai i kau wahi okoa a i Ladana paha, malia 0 biki aka uo ka lono i ko Mr Lavoaa mau pepeiao ma oßalb no ko ! a wahi e noho nei. A i kou kaa aaa ma ke u wahi mamao akn mai ia ia mai, ua mioamīoa bou iho la au no kuu oinau ole aoa aku i ke ano oko Miss Oelema pilikia. Ua pao ae la ke kulanakauhale i ka hele ia e a'u, a i ka hiki ana i ka palena o waho Joa, a ia'a i holi ae ai e komo i ke kola ma ke ala e boi ai i Kaietona Hale, ia wa i lohe ai au i ke pobapoba 0 na kapuai lio mahope mai o'u, a i ka huli ' aoa ae ma ko kihi o ke alanui, aia hoi, ike ! aku la ao be keom'mana a me ka lede maluna o oa lio nani, e 11010 mai aoa, a he kauwa kekalii e ukoi; m>: »»« jy 0 j aoa maluna no oka lio. Ku iki ILO la au e oana ia lakou, a i ko lakou kaalo aoa ae mamna o'u, ua puana ae la kuu mau lehelehe i ka iuoa o " Aoahela." Aole ao i hoomaopopo ua ike mai kela ia'o, a isa no paha e ikē mai ia'u, aole nooia e paoe mai ana ; a 00 ko lakou holo duī launaole, oa oalowāle koke aka ia lakoa mai koo ike ana.

Ko iho la aa malaila, e hoomau ana i ka nana ana ma kahi a lakoa i holo aka ai a biki wale i ka nalowale aoa aku ; me be mea la be mao kahoaka kioo kanaka o kekahi moenhane kai maalo aeiaooa o'ti. Aka, owai kooa hoa e holo Uo pa ana ? 0 Sir Maeolm Wavenahama 00, a e kamailio ako ana oia me ka leo nni me ka akaaka olioli iho i ko laoa wa i kaalo ae ai mamaa o'a. No kekahi man sekona pokole wale no ko'u ike ana akn i kooa man heieheleaa oiai i holo ae ana maluna o ka lio, aka, na hoopaa pono ia koua mao ano > knn hoomanao ana me he mea la he bora okoa ka'u i ike ai ia ia. Aole i kaoa mai kona oani a me ke akamai i ka holo lio t Hiehie a ka lanna ole kona man helehelena a pan. Nani ke kohn pono o kona papale holo lio me ka ohi maka e polelo aaa i ka makani No ka pnlelo oka nhi maka i ka ea o ka ikaika o ka holo ana, nolaila ko'a mea i ike ai ina maka. Aole no hoi an i ike i na helehelena haooli o Anahela e like me keia i kona wa me ka makoakane, no ka mea, ia mauawa oa awili po ia kona hanoli me ke kanmaha, a i keia wa hoi aole i kana mai kona piha ika haooli. O ! na moknmoknahna ia kon pnawai me ka manao ana, na hanoli oia oo ka pomaikai o kona lawehala a me ka hilahila. A ia'n i hele aku ai ma ke kula, na hoopolainhi ia au e na ehaeha he noi.

Hiki aku la au i ka hale, a imi loa aku la la i ko'u keeoa ponoi, a malaila ai< i noho iho ai me ka heiuhelu bou ana i na mea a pau i hala a i ikeia hoi e a'u ina pole ekolu. 0 ka makaikai ana i ka pa kupapao, a me ka hiki kino aua mai o Kate ma ka laakupapau o kana aloha i haalele mai, ua lilo ia he man mea e hoala hou mai ai i ko'u mau hoomauao

ana no na lapa a me na mea ano hoomaoamana. Ua nuoe wale kuu man noonoo ana no kela a no keia mea, a no Aoahela boi ka oi aku o ko'u kaomaha. Hala a», la na hora he nui, hoomaka mai la ke ahiahi e moiehulehp ; ia wa i iho aka ai au i ke keena o na kauwa o»e ka manaoiana e hoolaolu ia'u iho, hoi hou aka la an i ko'u keeua, a heluhelu iho ia i kekahi buke e pili ana no na mea hoomanamana ; a hiki i ka hoopiha ia ana o knu 1010 me namanao hoomauamana. Aka, aole ao i makau no keia mau mea ia wa, aole i emo ua hoomanao hou ae la au o ke ahiahi keia o ka Uakalii, oia hoi ka wa e knpono ai ka la maluna o ku poaiwaeaa i ka wa o

ka Makalii Ma keia ahiahi.—hooiahi n*M k»tiiki i bala «p, »j» wa j bele ai o K%t* i Aleaa I kt bfclepu!e, oial oia iloko o ki oo< ; hala piha ao« o koua kioo, a ike ai oi» t k« j kiuo wailaa o kana »lofaa, 0 kooo boukafc( ana iloko o ka ba. ka mea bol noo* k*l | mako luauele poiuo 1 b.<ikoia oa ka mokiii j i bala aka lu, « bn liool.o ann ia i ka oiaio « ka maa iiooioaoanaoa o Derooasire. Aoie ao i koe a houle hoi i ka oiaio o ia mea imomanamaoa, oa maoaoio iho la aa be ooea oiaie, no ia. Da hoonaae ia kau ooonoo e na omm uaoeehia. Ua 010 mai la aa maoao aoo | ilokoo'n ; o» balialia mai la ia'o oabiobioMt o Aoabeia. ka hopena ioa oe e be!obeia aoa iioko o W boke oka hewa? Me kon ola piha ame k« haooli i keia la, malia paha na hooholoia il«> ko o ka makahiki e koekoe anaoei koo a be hoapili hoi 00 ka laakapapaa I "

Da hooikaika ia koa maoaoio e make io ana 00 o Aoabela iloko o ka makahiki hookabi, aule loa e bik{ ia'o ka booliaawa!e ako ia manao. Ko ae /a ao iluoa mni ka noho ae, a popoi iho >a i ka boke me ka maoao e lioi e moe, 00 ka mea, aa hala ae la ka bora uml o ka po, aka, aole o'a make hiamoe. Ua pipili mao mai me a'o kela pe-la kopaa o ke ahiahi oka Makalii—a o keia boi ka po.e hoikeia ai ka oiaio 0 ia pe-la aoo kilokilo !

Ua ikaika ioa na manao iloko o'a e kono ana ia'n e bele e ikemaka ia mea kapaaaba kilokilo. He mea biki loa ia'u ke poka mala me ka ike oie ia mai, a aole no boi he mea i komo m&i ilo&o o koa keen«. Aole o'o hoomaka'u ia ioa be ohane kekahi e ala mai aoa a ku imaa o'e, a aole no hoi o'a maaao weliweli ina watre ike ana. Kao 'Ibo la f kou wahi papale, a iho nioi malo aka la ma ke alapii o na kaawa, ā pnka loa aku la iwaho. He po kalae maikai ia, e ahowale mai auaka laoi, i paapa i na boku pau ole i ka heluia. Inā w»o i ike he po aoo omamalu ia a i kauj i na ao hakumakoma, ina po aole au e' liele. Ua hoopihaia ke e® eoa liiohiona olu- | olu, a aobe he uiea e hooka<imabaia ai ka manao. 0 ko'a hele aku la »0 ia i ko kola melia anoano kahi »'« i hele mua ai i ke ao, a hiki wale I ka hiki ana i ke kaohale mahope iboo ka bala aoa ae o ka hora hele okoa a keu. , Aplo o'o wahi maka'u ikl. a oia mao no - 1 ikaika o kou manao e hele I ka halepule, a e 1 naoa ako iloko ma kooa poka aniani, heaha | la ka'o mea e ike ai ? la'u i hiki ako ai, aohe ] leo i )obe ia p ke kulauakauhale, oia oeo pu j waie bo. la'n > biki moa aka ai ma kahi ake kanaka i hahai mai ai i na mea e pili ana i aa pe-la kilokilo nei o DevooaBire, noho iho la au malaila e boomaba ai np kekabi maa miaote. Ua aoeane ae Ia e kokoke ike aamoe, »ua pani na puka ona hale kaai ela, aole no hoi be mea kinoi ikeia aku e maalo ae ana. Komo aku la aa iloko oka pa halepnle, a ike aka la i ka waiho kuakea like mai o I na he kopapau ma o a maanei, aolo lakou i lilo be mau mea oo'u e hoomaka'u ai. Naoa ae la aa iluoa i ka wati, a ike maopopo aku la i na manamana o ka wati, he elima wale 00 minute i koe hiki ae i ka bora amikomamalaa o ka po, •

He mao pnka aoiaoi pio kiekie ko ka bālepole malona loa ae o kona maa paia, a he mau puka aaiāoi haina-ha liilii hoi kekalii ioatslo iho o oa man pnka aniani pio nei, he haahaa loa no ilalo o ka lepo, a be hiki no hoi i na keiki liilii ke ka a nana ako oa aa ma na mau poka aniani la iloko o ka halepnle. Hele ako la au ma kekahi o keia mau paka aniani, a naaa aku ia iloko. No ka malama» lanaa mai o na puka anian:, aole no be aao poaliuli loa o loko, be hiki no ke ikeia aku na neho, a ma kuu puka auiani e nana n«i, be biki loa no ke ike aku ika awai. Ua ike aku la no boi an i k% papa kaukau haiolelo ma ke alo iho o ka awai, ka ipu o ka bapetizo ana ma kekahi aoao iho. Mawaho o ka halepule, be meh&meba ano hoomaka'u, a maloko hoi o ka halepole, be aooa&o ko i kae6hia.

Akahi no a hoomaka mai la bd e maka'o, mai kaa wa i hoomaka mai ai e hele. No keia ano maka'o o'a, oa hoomaka mai la ao e li me ke okalakala laona ole, a ia wa i hoahewa iho ai ao ia'a iho oo koo ake ooi aoa 3 hele mai. Ua makemake ooi iho la aa e haalel« i fco'a wahi e ko aaa naa ka paka aoiani, a ia wa kaoi kokb mai la ka waii oo ka makamoa o oa ke aaaoka hora omiknmamalaa. Kaoi ke ae la ka leo oka bele me ke kano malie, e hoala aoa i 01 leo wawaio aoo kopinai maloko oka loakioi. Hela ako ia ao i oa maa leo oei me ke ano maopopo ole ia'u o Ki mea e hana ai, oiai, aole owae ea haka i o ko'o maa manao ia wa. ua aue oloahewa, •he koha heheoa. Akahi—alaa— akolu—i»Sa—alima—aooo—ahiko—awalo— aiwa—omi—omikomamakahi—omikumamiloa 1 A mahope koke iho oke kaoi aoaolie ke bōpe loa Hua—a t ioao aoa oo ke o opa leo iloko oka lewa, au« hoi. ike ako la £ i kekahi mea kino me he wahine la i ka lole o kamea make, e naoe malie ae |qa maloko o na paia o ka halepale, aa kaK e

ia'a ke Ike aka. U« paaaa ae ia kea flnu Jrbelebe i kekihi hooho weli weli aui—s aial U kona omi mak» i o'a I», 0» bei« B{iookeo o Hke <aa ka mea make—ala hoi, o H> Aoilwli n>*« bele(ielena. Ua hooha ee la ■p '«*> kalali aoo ahla, * b*oie«ke i« ilaio Ke ka ike ole. I' (Aaleipau.)