Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 48, 13 March 1873 — HE MOOLELO NO IOSEPA WILIMOTA Unuhi'a mai ka Buke mai a G. W. M. Reynolds. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IOSEPA WILIMOTA

Unuhi'a mai ka Buke mai a G. W. M. Reynolds.

Unuhi'a mai ka Buke mai a G. W. M. Reynolds. OLELO WALOHIA.

'* A e kaoalua aoei oe," waiii a Walter," no ks boole ana i ks hoopalau mawaeoa n'a a cse ke kaik«tßabiae a Bousel- d« ? K« mea biki wale no <a me ka pilikia ule. E bete i» a« i I*daaa, 0&MJI palaa i keia wā, ioa eioaa ia'n kekahi hoa kupooo iloko ona enaiaaaa eiua, aloila, ua pomaik»! kakoa, a i loaa ole, malia e boohuli ia oo paba kuo naaue e mare (ae kekaikaaahioe a Bouaet«de. E hoepoou mai aaei ae / ko'u manao e ka wahu» J s o boep»»ee » k» »»» »» aiU«s, « t«ke nae k» l«>ibi o kuu Lelo ao»?" " Da pouo wp.l# 110 keia maa maoao ou," w»bt * ka mukua, " iaa be biki i a« po« aie ke kaka(i. K« ake aui nei lakou a kt hiki mai o keia malama ae ka wa i huopaa ia ai no ka i«are," " E biki oo ia ke kakali wahi a Walter. " E hookomo aku i kebabi paragar<)pa oaa oa aupepa o ke kaooa nei me ka hoike aaa akti, o ka mare i hoopalau ia mawaeoa o ka Hod. Walter Ravenahila a me ke kaikaoaoi a naauao a Tito Boueetcdt- Esq ua hoopaaeeia aku la e hiki i ka hebtborna mua o Augate, oo ka make aoa o kekahi obaoa o ka Ilaku o Ravenahila laa e hooko moia kekahi mau huaolelo pela ma oa oupepa alaila, e hoopau ia no ka maaao kuhihewa lapuwale o ua Bousetede t a e kakali oo boi oa pee aie me ka hoomaoawaoui. E olelo no lakou, e tnare io la aoa. Aole aoei e hiki ke hanaia pela e ka makua ?" Lobe akvja au i ka ae aoa o ka makaa, elaila, huli ae lu laua a hoi aku la i ka hale me ke kamailio pu aoa. Poka mai 1% ao lioi au mai ko'a wsbi mai i pee ai, a awiwi aku 1* i ko'u keeoa poooi, a haule iho la e moe. Aka oa loihi loa ka oiaoawa i hala ae mamua o ka hiki aoa mai o ba mtk* Li#n»oo i l>uu meu maka—ua palalewa ia kuu maoao iluua o ke kai kupikipikio o na nooooo a me oa kuku aoa. i kekoh» manawa e aooneo »o« au & i kaHi «ra hei ao ka h&uie ««la o Mrs. Bouaetede iluoa o ka papahele no ka oua, a oo ka Haku Ravenabila hoi a me ke keiki. MOKUNA XV

KA HAILONA HOOMANAMAWA.O DEVONABIRE. I ke kakahiaka o ka laa o ka la mahope iho o kuu lob« aoa i ka olelo malu a ka makoakaoe me ke keiki, oia ka wa i holo ai ka Hoo. Mr. Walter Ravoaabila i LBdana, i ukali puia e kaaa kaawa e Kale Linetona, a oa laulaha ae4a ka lodo ma na wahi a pau e kokoke naai aoa, oa make kekahi pilikaoa o ka ohana o Raveūahila ma ke kulaoakauhale alii, a oia ke kumu i holo ai o Walter i La«lana. Ua hoike ae la oo hoi oa haka makua 0 makou i oa kauwa, o ua pilikana nei i make, eole oo ia be pilikoko {Hli loa I ka ohaaa, nolaila, oia ke kumu i aahu ole ai lakou i ka aahu kaoikau. Aole paha he «ahi maoaoiki iloko o ka Haku a me ka Lede Raveoahila, eia kekahi mea maialo o ko laua hale e hiki ai ke hoike i ko lakou hookemani oai, a me ka hoopnnipuni, aka, aole au i aa e hoike i kau wahi huaolelo hookahi. Hala ae la he mau pule a he maa malaoia okoa, aole i hoi mai ka Hoo. Mr. Walter Raveoahila, a ke hele mau mai la.no hoi oa Bousetede, a aole no hoi he wahi mea a pu-a ae e peu ana ka hoop&lau m&re mawaena o na keiki o ua mau ohaoa la, a ua mau oo hoi ke kakali ana o na po« aie me ka hoomanawpnui a hiki i ka wa e hookoia ai ka aiare aoa- No oa mea hoi e pili anai ko Walter mau pooiaikai ma ke kolaoakauhale alii, aole he lohelohe iki ia mai, a aole no hoi o'u mea nana e hoike mai,—no ka, mea, ua hele pu kuu hoaaloha me ia, o Kale Lioeiooa. Pela 1 naue hikiwawe ae la ua manawa a hiki i ka la mua o lune. I kekahi aaina la, oiai au e holoholo ana ma oa kapa o ke kahawai iloko o ko'u mau maoawa hoomaha, aia hoi, lobe aku la au i ka hamumu o kekahi mau leo e walaau aoa mamua ponoi o'u. Awiwi alwi la au i kahi o ua mau leo la i pae mai ai, aole i emo ua hiki aku la ma ke kapa ponoi o ke kahawai, a ike aku la au eono mau kanaka ma kapa o ke kot>Rwai, e kauo aoa i kekahi kmo make mai loko aku o ka wai. O oa kino make oei, be kanaka haoa opiopio o Bcniamina Cowper kona iooa, a raa Kaletona kooa wahi i ooho ai me na makaa. Mai kēkahi o ka poe kanaka e huki ana i lohe ai au i ka moolol-: o kona make aua.~ 1 ke ahiahi o nehinei, ua ha'oha'o oui oa makua oo ko Beuiamioa hoi koke ole aku i ka liale mohope iho o ka pao ana o ka hana. No ka mea, be mea mau iaia ka hoi aoa i ka

liulf uiahope iln 11 ki wi u p»u »i b>t mbi a, • lie kanaka opiupio hai uiu i m«utu nuua uo ke ku(>a» a aie ka notio riī«ik«i ( a u» tioopaUuia oi« ine kekahi kaikamahiae opio o AHrn ka ieoa, He db»-8 inaii, 'na &hiaii. a pnu e knkali aua o C«(h«. u« AKeu iais iqj fc» foaie o na m»bus no kooit hoi aku mai ka haoa. Aka, i kei* ahiahi, o i kakali wale oia uole lie wahi tn«;a a hoi akn, a halu oa bor» elui, o# hnomakaia k» imi a biiti i ke aumoe, aole nae 1 lo»a A i ke kakahiaka hoomuka hou ka iim aim a hikii ka auina la. a kahi 110 u iouu, h <>ia boi ka oaana«ra 0 koo hiki ana aku ike aku le*. 110 lioi aa i ka lele aoa iho 0 ka ahioe hoopulun e liooi, a oie ka makuahioe o ka eaea i make—a aole i erao ua akoakoa ojei la aa poe kaoaka n paw a "nV iIA o r %kōu J hoooeleial&a Mahope iho o ko'u aana ana i keia aaaiaa hooaaoe uiaoao, oa haalele ako la aa roe ka hookaheia o ko'u mau wuimaka, a huli ae la e hele akir eoa kau wahi okoa me ka aanao e hoi i ka )ta\e, Me kekahi wub) iaamao iki »ku, aobo ibo la 8u ilalo e hoolanalaoa ai ia'u ibo, maniu» »e o kuu hoi aua )ka ba)e. Aha, ao)o i )iuliu, o# paahiu ia au i ka hiamoe, me ka ike ole i ka loihi o ka mauawa o kuo hiauioe aoa. No ka halulu o kekahi mau kapuai wawae, aolaila, ua hoalaia mai au mai ka hiatuoe ana, a ike aku la au i kekahi o at kaoaka oaaa i kauo ae ke kioo make e hele mai ana 1 o'u la. " He mea kuooiaha keia," wahi ana tne ke ano luuluu ona heleheleaa. " Heaha keia mau heleheleoa luulua oo ?" i aioau aku ai au me ke kuoo.

" A 1 he moolelo kaumaha a he make walohi-% hoi," 1 paue m«i ai oia, " «ka, e hoike aku oo au ia oe." Noho iho la oia ilalo, a ala ae la boi au iluua e noho ai. Hoike mai la oia i keia mau olelo malalo nei :

" Hookahi makahiki i hala ae oei, ma ke ahiahi o ka Makalii, ua akoakoa ae la na kaoaka i ka haie 0 Cowper, 00 ka mea, o kona la hanau la. O Miss K«te A'.leu kekahi i hiki ae ilaila, a oia hoi kekahi 1 lawe hapa pu i na hauoli o ka heonaoea aoa malaila. He ahaaina hauoli ko makou b hiki wale 1 ka hora ehiku o ke ahiahi, a he mau inu kiaha ana no ke ola o kela a me keiß. a meka mea nona ua la haiiau Aole ttu 1 hoomaepopo oui i ka makou rnau rnea i kamailio ai 00 kela ano keia aoo e hoolaulea ai i ke aaaina, aka, < k« hiki aaa i ka hora II 0 ka po, ua hooa&ka makou e kamaiiio 00 aa »baue a me na (apu o ka po, a me na wphi i kaalana

ao ka lapa ca. Ua hooiaio kekahi o makou qo na lapu, a me na uhane hele o ka po, aka, he hoomaloka loa kekahi poe o makou oo keia mau mea. Mawaena e na poe hoomaloKa, o Beaiemina ame Kate Alleu na oi o ka hooma.ai'. " Ua heoeheoe mai o Kete ia makou me ka akaaka ana, me ka olelo maij aole ooa manaoio iki oo ia mau mea. No keia mea ua oielo ae la kekahi o makou me ke aoo ku-io, aole oia e a-a e hele hookahi i ka po mawaeoa o ka pa o ka halepule, no keia mea us pane aku la o Kate e bcle no ia oa na wahi nei me ke kaoaiua ole. Ia wa, pane koke «e la kekahi o makou o ke ahiahi keia o ka Makalii, he mea pono loa e hele o Kate i ka pa halepule, a ua halawai mai la ia pane me na apono aoa o ke anaiua a pau, oiai, ua manaoio ia e oa kaoaka o Oevooasire, ioa e hele hookahi ana kekahi mea i oa po la a oana aku ma ka puka aoiani o ka halepole i ka hora umikumamalua o ka po, e ike maka no oia i na heleheleoa o ka poe e make ana iloko o ka makahiki hookahi e hele lohi aoa iloko o ka halepnle. Ua manaoio loa ia keia mea e ko Devonasire, a me kekahi mau wahi e ae o Enelani. .No ko Kate hoole paakiki i ka oiaio o keia nea hoomanamana o Devooasire, oolaila, ua koooia oia e makou e hele i pau ke kuhihewa, a e nana iloko o ka halepule ma kekahi o kona mau puka aoiaoi.i ka wa e kaoi ai ka wati no ka hora umikumamalua. Ua ae mai la o Kale e hele, aka, mamua ae o kaoa hele aoa, ua olelo mai la oia e pooo e ukali aku kekahi o makoa e naoa ia ia i ikeia ai kona hooko ole ana i kana olelo." Ma keia wahi i hoomaha iho ai ua kaoaka opio nei i ke kamailio ana, a kakali ako la hoi au me ka hiaai nui e lohe i ka hapa hope o kaoa moolelo kupaiaoaha. Hoomaka hou ae la oia i ka olelo ana, peoei : — " Ua haia mue aku la o Kate.—He po [naikai ua po hei—e alohilohi maikai mai ana na hoku, a ua ahuwaie hoi na lani. tla» ua hale nei o Cowper, he hiki oo ke ike maopopo ia aku oa paia o ka halapule, a me kona mau oioi o luna, aka, no ke kiekie loa o ka pa pohaku e hoopuoi aoa i ka pa, nolaila, aoie e hiki ia makou ke ike aku i ko Kate '.>ele ana mawaeoa ooaii kupapau a hiki i ka halepule poooi. •' Mahope īho o kooa hele ana, ua pau ko makou kamailo aoa—a he aoo eehia ka i holiola iho maluoa o makou a ptfu. Koe oae kaoa kane hoopalau, oia o Beoiamioa Cowper un hoopiha ia oia e ka olioli ao ka maklu ole o K»tc, a me kooa aa ana e hele. Aole oo

hoi i ukali >ihu kekuhi o mikou mab»pe .>n». no ka mea, ua <aab«<>io no makou, Boie oie e kapae aoa i ka oiaio ■> kan» mea 1 olplo ai. He uiui mieute mahope ihe 0 ko R«te hele aoa, kaoi mui la ka wati 0 ka halepuie e tooh ke auu oka liora umikuiuanaolua 10 o ke 00* moe, a 1 ka hala ao* ae o kekahi <eau minute hou he omt jke aku la niaua ©e Beai la Kate e puka ioai aoa mai fca halepuie mai, oiai maua e oaoa aoa ma ka paka aaiaai o ka h«!e. laia i kaalo ae ai mawaho oks puka anwni, ua ike t>o i ke ano haikea 0 kona maa heleheleoa, a iaia i komo mai ai, oa aana aku la na mea a pau iaia me ke kahaha nui, oiai aa hoaeo e ia kona m?a heleheleaa a pau, a ua haikea laooa oie. 0 kaoa mao hoaoielō i pa-

ne awi ei peoei : 'Aoie anei k«kabi^ot haajele ibo i kekeeoa i kee wa t bde ai 7' Olelo aku la o Mr Cowper aohe o makoe mea i hele aku nei, a no keia nioau oa hoonui ia ko makou kuhaha nona Nana pooo aku la oia ia Beai, me ke aao hoohuahuaiau, aka, paaA ati U oi& eue ka hooi&i» ana. t ka. oleio « ku mākuaknne—mAe 1 ēmo hina «ku !a o Kahe iluna oka «oho a owe iho la. Ua ane

| hook<ip/)iki( nai la makou e kona uwe ana, I » be man mahope ibo, ua boomania m Ikona kaumaha eehia, holoi ae Ja i koaa mau waimal'a, aka, he manawa loihi o ka ooho inumule ana mamua ae o koua hoike ana mai ia mukou. I kona wa i kiei aku ai ma k» puka aniaui, ike aku la oia i kekahi kanaka iloko aoie uae 1 hoemaopopo aku i kona mau heleheleua ? Aole he mea i hoao e nioau Lou aku iaia, aka, ua ike no makou aole oia e hoike hou mai aoa—aole no hoi makou i hooneleia ma ka maano ana ua ike maka uo oiu i ntt helehelena o kela mea iloko o ka halopule. Ua hoi aku kela ame keia iko lakou mau home me ke kaumaha, a ua hikiwawe ke kukui aoa'ku o ka 1000 ma o a maaaei. Mai ua po oei aoie loa au i ike ua oiuolu maikai ko Mies Kate mau helehelena. I kekahi la, he aneane ekolu mnlama i hala akjll. uei, hoike mai la o Beni Cowper ia'u, oiai maua e liana ana ma ka niahinaai, ua bai inai o Kute iuia, o ku aiea kino ana i ike ai iloko o ka halepule i ku wa i huli mai ai e nana, oia poiioi no. Ua haikea a ua ano kohu make hoi i ka nana aku I O na helehelena no a l>nu o knn hoa'lnha i mnieo mai nei. Aka, aoie nae i lilo keia he mea e hookupiiikii ai i kooa manao, no ka mea, aoie ona manaoio i oa mea ano hoomenamana."

I fea wa i pau ai-kana kamailio ana inai la'o, aa hoooaluea la «u me ke kuhaha qqi no aa moolelo aei. Owaa kekahi i maaaoio ole noa» lapu a ms aa ahane hele t> ka po, no ka mea, oa aoia au pela e Mr, a me Mrs Neleaooa i kou wa ma ke kula.

Ninau aku la au, " Pehea i piholo ai ke kanaka opiopio a make i ke kahawai ?"

"He n»ea mao," wahi aoa, " mahope iho o ka pan ana o ka haoa e hele ana oia i (ta lawaia no kekahi oau miaute pokole ma ke kapa o ke kahawai. Ua maaaoia ua hele paha oia e lawaia i ke ehiahi nei a haule ai iloko o ba wai, a malia us loaa paha i kekahi a»ai kuhewa, aole he mea i ike ia ia. He maaaonao, a me ko kaumaha ke- hoomanao ae oo keia make emonle."

Me keia mao huaolelo i haalele mai ai oia ia'o, a hele akn la, oiai au e huli hoi aua i Kaletooa Hale. I ko'u hiki ana ika hale ua hoike aku la au i ua mooielo oei i kua mau hoa kanwa a pau, a ua lilo iho la ia he mau mea hou ia lakou. (Jfaheipuehu.)