Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 48, 13 Malaki 1873 — Ka Wanana Olelo, o Makua ka OLELO, O MAKUA KA PULE, KA MAKIA O NA MOKU—KE KUAPAPA O KE AUPUNI—ELIELI KAPU—ELIELI NOA—I O LA HONUA I KE AKUA LUWAI LA—AMAMA. [ARTICLE]

Ka Wanana Olelo, o Makua ka OLELO, O MAKUA KA PULE, KA MAKIA O NA MOKU—KE KUAPAPA O KE AUPUNI—ELIELI KAPU—ELIELI NOA —I O LA HONUA I KE AKUA LUWAI LA—AMAMA.

Ua lapalapa ka lai» i k» oiie, aa owela ka maona i ke ahi, naueun haa-oaka ka hoaua, be aialoioauhee haaiolohe kaiehu ka aaoana, ua kau ke ao palaoa—e KaUni e Kualonowao e —kohia, kohia i ka lala kamahele i ka eulalau o Hanalaauui.

" Ke kahooa iaia ke kilokilo, Ke kilohi ka alawa ka oaoa, Ka opi, ke pai, ka ololin, hualalakekee, Ka wili, ka puu, ka puali, ke ana, Kapoho, ka haina o ke kaele, Ke kuamoo, ka ihu, ka paia, Ka hope o ke aupuni, Nana ia i kupono, Hooluea na aioa a pao, Kaa mai ke koi mawaho, Kike koi oki holo kaalamea."

Aia iioi, i fia pokole i bala ae uei, ua puana laulahaia ao i keakea, " Mai hoolohe aku i ke iiamu i ke nawa i ka pilikoa i ka pi-lialo." He mau ulelo ao maikai keia no na oleln i hanwawa wale ia iwaeoa o ka lehuleho, be oiaio paha aole paba; aka, ua maopopo ka oiaie, ke aluka oei ka auna kolea o ka hiki i ka wa e kapnle ai kaiaa a»aūu o Kenloewa, hoopuaanu aku ka punana boa a kolea i Kahiti. " Ē Uli—e, huliliia &e." Ka makia ona «uoku.

1. E Kenahaekapuolonoaualii, e palolo Kalani i Hona aopuni, a e kamakamaka 1 ks ia aui o Piimoe, a e hoolou ibo i ke kiholo o M*naiakalaoi ma ka pona o k« maha o ka aina, a e komo auaoei ka haooli me ka lelele 0 ka hoapa i ka oNoli o aa keiki meikahiapo a Kamehameha, oin ka Hilii o Kaa}awai, o ka iki aleale o ka paliku, q ke .pooaahi o pohokaoi. Aia~ ia lakou oa bua pule e pelu aos na kofi, a e amama ana i ka lani, e halia oe 1 ka lakou mau elieli kapu ana.

2. E Hookamukalani Kuoauhahonua, e palolo oe i ko aopani mai ka hikina a Kaulaoa afeane. E hooulnlauai kanaka oe iko aupuni, oia haoa aoi, aole i ae mai ke Akoa i ke <akamai o ke kanaka $ me oa makaaioaoa e hapai ia hana weliweli me ko ke Akoa habau aoa mai i kroa iiooa kekaoha. O oe, ooe hookahi kaoa mea i koho mai ai i Poo no ka Lahui, a i Poo hoi oo ke aopuoi, a o koo leo ka ke Akuai oluolu ai, aole aaei i hana kou poe kupuna pela ? Aoie anei o Davida pela ? I Oihanalii 21:9-30. Aol« aoei o Kamehameha I i hada pela ? O na komuhaaa, ua hu* oa oo au o owiliia e ka puahiohio a-44i0 i ka makaoi. " Hiki mele me ka opoa mai K:ihiki e Lono, he ao-kiei he ao-halo, heao-hoo-pua mai ka laoi/mai uliuli, naai melemele, mai hakalauai e Lono, kuua mai ana manoukelekele." 3. E Kalaunu)ohuakamanoalii, e lawe oe i ka wahiae alii haoohano, i piha pooo i ka oaa««o & me ke akamai aipakiko, a i ike i na loiaa a me ke kalaaa kiekie o ke aloalii, a me na hookipa haoohaoo alii ana. Oka hoopiha ana i ka lalaai alii o Haloa, i katua a ke Akoa e haawi mai ai mai-fci*o mai o ka haiiii pilikia o Kakae, a mai ka houpo kapu o Loe, o Kuma a me Kahakuohna, oia ka haawina hemolele mai loko mai o ko olua puhaka, oia ka makia, ke meki o Makilihoehoaikalani, o ka aha laoalaaa ia o Halahula, 0 ka aha hoa hoi o Hoowilimoo, o ka aha aHi aha kaoaka o Likelike, o ka aha loakia hoi e paa'i ke Aopuni, e pelo iho oe, a e amama ae—halapa i ke Akoa auwai la. 4. £ Keapukeleapuaimanookapu, e ohai oe 1 aa auamo hao kanmaha a me oa knpee i kaoiuhu ai ka lahai, a i hailako ia'i ka lahni e hooneoneo ma ka awaawa o ke aopuni, ma ka hewa o ke kaoaka hookahi; oiai o« Poo Moi pakahi mamua ou, eia kekahi komo. 1. E hooooho ia kekahi poe alii haaaa o ka aina, ka poe mamo a kekahi poe alii i na-i pu, a feha po na 111 oae Kamehamehai I i kukulu ai i ke Aoponi o Hawaii malalo o ka Moi hookahi; ao ka poe keiki hoi a k»a kanaka i hoonaauio poaoia no keia mau q«> kahiki he kaoakola a oi aku, i oku ia e ke aupuni he miliona dala a oi atca a ke aupmui i aku ai no ke ao ana ika aaaaao. Heaka ka waiwai o ke aapuoi «a ka īoaa aaa ia lakou o ka aaaaao i Aole aaei e Hlo i poe kaowa lawelawe.

a. U« k*Bbso ka bbai m ka mho eoa bMe e«a kolee kaoakae, » H» ke Mkm&m peaee laalona e Im « ai ii aoe, % pehaha kaa palaoa krie e oidua eoe aMĪaaa o ke poo e ke (ehui, a ke oee ie e aSaim «I kee lekel e lielawele eke. 3. E eeho kaekee ka lekel e ke aiēe me ko iakou man paoo boopoaopono awlelo 0 ka malu&ia o ka Moi, a peia hoiaa malihiai iliookupaia a rae ka iakou eaao pua e aoho kaokoa jū maiaio o ka mala o ka Mei, ao ka waii e aa malihiai. V 4. E hoonohoia oa poe <rikeee aopaai i kepa Kiaoli o ka aiaa, koe ke PemaMeaa o oa Lonakaoawai Kiekie, Kahiea Waiwei e me k« Looa Dete I poe OMlihini I hoo-! kopa ke iawelawe la mao oihana poo e ke auponi, a o koo haaa aua i keia hana aai kauaaha, oia koo kioie eae 1 aa pilihoa kaomaba o koa iahoi makaaioana kanu o ka aina, e poe aoa malalo o ke opaweuwea a na eiepaio, a kahi maoo e kui aaa, " Ono ka ia—• ono ka ig—wai—ha—wai-ba—lawe-We—o—-la-wi-wi—elepaio—eiepaio." 5. E Kaiaoouiomano, o koa hoomaemae aua, l ee koe kipapa ana i oa oiapalapa a Ime oa oweawa, a me kee hokeke ana i na | aponpuo, i kalai mamaia aoi ia, a i waiho ia i iloko o ka akoiea a me ka niohe, a o koo la- ■ we aoa la Laoakakoi a knpa, a ia Olopn hoi oki, alaila, e kapaia koa Aupaoi o Kaapapanui, " Eli-e)i—hoio-e."

KAKAWAI PAKAI-LISB. He poe kaoaka naauao; 'akamai, ooian a me ka ike hohono i oa kaaawai o oa aupani kiekie o ka hoaaa, a ua haaauia ma ua mao uupuni la, aka, a ua pelo ibo ka Lahoi Hawaii e hooinana ia lakou. Peeha P 0 lakou na Ēlele a ka Moi i hala iho nei i iioouna ai no ke Kanawai Panai-like aie ke Auponi o Amerika Hui, eia na inoa o oa poe Elele kiekie naauao nei, ka Lunakaoawai Kiekie PeresidenA Hon. E. H. AUen, Kuhina o ko na aiaa e, Hon. C. C. Harris a me ke Knhina Waiwai (ioa. J. M. Sinith. Heaha ka lakou nei waiwai i loaa mai, ua loaa anei ke Kanawai Panai-like ma ko lakou ike hohonu i na kanawai ? Aole aae he pomaikai i loaa mai, o ua taugani dala o ke Aupuoi Hawaīi ka i kiola wale ia i keia poe Eiele, aia maluna o na makaaiuana ka auhau kaamahano ka uku ana i ka pomaikai no ka Hui Kalepa Mahiko.

Aole anei o ia Kanawai Panai-like ka ka poe Hui Mahiko e hoopii nei i ka Moi me ka hookokono ana i ka poe kamakahiki a me na makaainana e kakauinoa aku ma ka lakon mau palapala hoopii no ko lakou pomaikai, a me ka pnka nui oka lakou mau kopaa. He> aha ka pomaikai o ka lahui no ke Kaoawai Panai like? He wahi pomaikai ao e loaa ana i ka lahoi a me kf? aupnni, a o ka pomaikai oni a me ka puka o ka waiwai, aia iuaiuna o kapoe Hui Kalepa Mahiko. Eia nae be aupuni waiwai o Amfrika Hoi, a he aopuoi ilihone o Hawaii nei, oa ae ke Kanawai Pa-nai-Hke e komo wale mai ka waiwai o Ameetk& mc <i«te ate. Oke aupuni HawaU ka i poho, a no ka m«t, a ke dute ao« ioa jpawai komo mai i ke aopuni Hawaii mai na aina « mai, oia ko ke aupum pnu dala aui, ho $125 000 i ka makahiki, a i hoopaaia keia puu da!;i noi, aia mahea e piba ai keia makalaa ? Aole aoei e auhau paumi iho ke kaomaha aialona o aa makaainana i piha keia lua hohoou nni ? E Kalani—e, e kaohi oe i keia, alia e pulale ia wahi—Eli-eli— holouma. 6. E Kekaha-o-Ku ma lana o Lono ; E Kalani—e. Ke ike nei oe ua nai no na hana koloko e piiikia ai koo Lahoi Makaaiuana, a be hana noi kaumaha i hooili ia malaoa ou e auamo ai, a aa hoohalike ia kou aopooi me ka moko haole, a ina ua ike oe oa popopo ka papa, ka wae, ka iwikaele, ke kia, anaapoln ka pea, ke koula a me ua pono a pan o ka mokd, ua hooiliia keia maa hana a pao, aia malona 00, aia a liio koo moko i mao mea hou, me ka paa, ame ka ikaika; alaila e kikoo aku oe i ke keleawe e kapili mai mawaho» " 0 Kalaoi Lunaiilo ke 'Lii, 0 Hawaii ke Aupnni, Olopo ke koi knamokuhonaa e Kalani, Oloko ke koi he honoa ke ao, He koi ala ka pale, Be o& koko ka alewalew», Ka puooho ko i ka moana, Ka aha boa ka alanalana, 0 Hoowilimoo ka aba boa, Hauhaoalaoi-ko k» baoban#, Palea i ka maaki ka paie, Pale akn i Ahoalaka, 1 nnopale e ola Kalaai." " Eli-eli-holo-uma, Eli-eli-holoe.'' Kauakahiakaola. 9. M. Kau4kau.