Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 45, 20 February 1873 — Na Hiohiona Eehia. [ARTICLE]

Na Hiohiona Eehia.

»E WAHl HĀ>LSL0 liu S* MM 1 IKEIa MAHOPE MAĪ I- HA LA 1 1 I) t)EK. Bt h i *n.

Ua ike oakoo o ka la II u Dekoia ka la Qi(baa IKol S»<N*ameba ¥~ ma la la i la • kuleie si no ha haaao ana 0 aa Moi la; aka, o ka menaoiaoa aea oo ke koiaia nui aoa. wa hoobokxia mai ma oka aake aoa oua mea ia ooak ka la haiian. O kooa la i puka mai ai | ke ao oei, oia kooa le 1 boi aku ai ika po Ua hoike iaua ia ae kooa make ana oa ke kaoi n»iuute aoa o na po o Poowaiaa; na keia leo o ka pi i kauo «ael ia'a e toī« i kai o Hooolulo e ike meke i oa mm* o ke aloahi oo ka make aoa e ka Moi i ik' aku i na hiohiooa o ke aloalii iloko ooa hora oke kaumaha. E k«bi aoawao, be malohia la ke kolaoakaohale alii. e noho aoa la hoi iloko o ka kaomaha, oiai hoi, ua baale ako b ka mea nooa ka Noho Kalaoou. p.}g. oae a k<HSo nni eu i ke kuiaoakaohale, e pakaki aoa na lio o na keooimaoa olepolepo e hio aoa ma o a maanei oka iio, ua hoomalaleia eka wai ula o Mateka Ua hoipoia ke kaumaha me ka olioli ma ia Ib, no ka mea, be la hauw ia i oleioia i I* kulaia a kaomaha b4f, B»ka «ea, oa make ko Moi oooa aa la kolaia la.

Nans ako la au i be kao m»i o ka hae c Haleelii, aobe kau moi, o ko Puowainn wali BO kc ha#a ana, komo ®st I® ka manao iloke ō'n, aohe 1 koho bou ia i Moi hou. Nanea iho |a i be oaua «raki maka kaoaka o Houolulu a huli hoi aku la i ke auouuo ahiahi ke ko-a-oka keiki Moe ia po a ao ##, hoomauao o ka la ia e ike ai i ke kino make o ka Moi, e like me ke hoolaha, a o ka noho 00 la e mehana ae ke ta« oka peki-wawae mai la ao ia. Hoohihi pu mai la ko'n wahi E?a, a haele kookooloa mai la i ke kola loa o Kehua me kekahi kanaka ibo o ke kola ia, a hookahi wahi mjja ike ote », rt®ko no o ka opo kooa wahi i moe ai He mea ole wale no ka wela oka la, me ka maloeloe, i ka ka mea o ka makemake loa e ike i fee kino kupapau o ua Lam la a kakou. Hiki aku la ma ka poka pa makai o ka pa alii, # poka īoai ana na kauaka, a olelrt ia mai aoa, ua panna oa puka o ka Halealii, aole e komo hou ako oa makaamaoa, a ku loloha iho la makou me ka aa wale ako no o nf wai»i mate; e abalo aa» i ka aha kaaaka nui e hele ae aoa. Waiwei ole keia maloeloe aoa a me ke kiki aoa 0 ka hou, 0 ka'e wahi Ev%ka «ea oui io« e ka luhi, o ka maloeloe a me ke kaamaha i ka lawe ana ia laua eloa, (oi», s me kahi me» iloko 0 kona opo.) Hoi aku la i kauhale kamaaiūa 0 Honolulu, e hoomaha ai, ke hoolohe la na pepeiao 1 ke kamai)to a na kanaka, " Maikai no hoi oloko 0 ka Halealii, a mea no hoi ka mea, o mea bo hoi ke uohu ana ma ke poo, a o mea no hoi ke ka mai aoa," a pela wale aka, nanu ako a nuoa mai. A oluolu iki iho la ka dqbopaopa, booßßoe ako la matoko o fca pa alii e ike webi kanaka ai, aia 00 ka he mau puuln kanaka no e kn ana, e hele ana, e uwe ana, e hea looa ana. Haka pono eku la ko'n mau maka i ka aha kanaka noi e ko ana, a e hele ana hoi ao me ke koemi hope ana no ka hele kalali mai 0 kabi poe, oa knb« ao ao he mau alti. Ike ako la «u he poe e kuka mai aoa iluna 0 ke lanai o ka Halealii e ooho aua hoi kahi poe, e naue ae aua kahi poe, a komo mai la ke maoao iloko ou be mau alii (akoo. E ak« aku ta ka maaao mahaoi o ke kuaaina o ke pii ako ilnna o ka lanai i ike aku ai i oa lan la ika moe mai. Ika moe kapu, moe hoo ilo aka laoi. Hele aku la aa e noho iho lt malalo o ka malu laan ma ka aoeo maoka e Hale Hoihoi-ke'a, ke koke hele n.ai la keka hi poe, i uka i kai, e kalali hele ana. Ua na nea maikai ko'a noho ana, e hoolohe aoa i kt hea iooa a kekah kanaka. aka, kii koke it mai la «ae ao ka hele aku e ikei kekahi o nt 'lii a kofflo aku la. Ma'aila i oanea ai ma ke ano kuaaioi iwaena o ia mau alii o ka aina, a hoi aku h 1 kauhale kamaaioa o Houolulo. Poka akt la mawaho o ka pa'lii, e kao ana ka hoolah; 00 ke komo aoa e kanikau a e moe pako aki Ike kioo make oka Moi. I ke ahiahi ani iho, koi aku la wau i ka'u wahi wahine, < baele e ike i aa hana o ka pa'lii, ho ole bo ka lohe pepeiao mai i kahi poe.

I ke kaai aoa ae o ka hora 7 o ke ahiahi, hele ako la iloko o ka Pa'lii ; a i komo aku ka bana, aole i kaoaooai ua kanaka e ku ana e hele ana, e īelele ana, e holo ana, a e bala aoa ka poe bnla, e walaau aoa ka poe walaao. Puiki mai la wao i ka'u wahi pili-aoao, o hookuiia mai auanei e ka poe bokai o ka po. Ke aa beie ia ko'o n>au u>aka mao a maauei, & hiki aku la ma kahi e hula aaa, He mau knkoi malaiia, i boomaaroaama pooo ia ai d& waha me oa nibo o ka poee ha'u aoa i ka mekau» O keia fea po mna o ke hoomaka aua f> ka po lea o Halalii I ke kani ana o ka bora 11 o ke aumoe, pnka abo la iwaho o ka Pa'līi- a buli boi aku la i kauhale. I kekahī po mai. o ka laaiao uahanaoka Palii, ua b«Se uo au e makaikai a uaikeoe ; bol i na haua a ka poe Debolo o ka po, e ha> memo, e bauwawa ana, ai-ku-tnanmaua, ai-ko-wa-wa. Maaeei e oMo ae oo u i ka mea pokole ioa» g|»i,ka hoomaka ana o ka po maa, a biki

i ka po iiope, aoh« «rsfai po hoalt«bi i bMI« u'o ; Mkumoaui n» po i pta loa Aole ao k* «a»aao i o« Ie&l«a *o* ; «k*, bo k« ma.a£o e ike i st haat mai ka. «aaa a k« hope i l<w« fti oea mea • ke 000000 e haoaai.

| Pomaikai no hoi i oakoo ao k& loaa | aoa o kekaki me« a».. i e hoike pololei aku i j ii> b#n» mulaila [napo a pao loa, e hele i mnu hiiH wau inamoa ae o kn kani ooa « k.t ] p»ba iiapu, im> ka manao o ps« e ka poka ! 0 ka hora ?| ka wa e paa ai oa paka o kn j P«*lii, a o ka poa i I<jW ako a hala ia ißaos ! wa, aote l&ko» e koino. Peia n» wao ina | po'a pan a h»U kekalii mau po, hiki mai la jka loho 't'u, owau k«kehi e hele i ke ku ka* i hili. I»'b etv eMe »ea iloko o ko Pa'lii, | aiā ko'u manao oui iluoa o ka Hu oalii, i ka ! luii toai a ua kahili ; a he aoo ihiihi maoli i to'u ike aku. Hiki mai la k« kii ia'o e hele ; e bu kahili ; olel» aka Ib wau, e kali iki, īhe ano oioaimai wau. Aoie ia oka oiate ; ! aka, ho makemake wale oo e hele iloko o ka | haikau kauak ī, i ike i kela me ki-ia mau ( haoa keaka. Hookahi oleio noi aoa kau»ka i me na wahioo, o ke " Pai-kii-hoolele-aka." < [na e nana akti i na lihob, me he la, he mau taoeani ohaue lapo, e hanwawa aoa iloko o {ka pouli I oka i kai, i iuna i lalo. io ia oei, nakn abn naku mai, walaau ako walaau mai, ) hoki aku, hoki mai. Ea, ioa e ko ako ma } kafai kiekie o ka lanai u ka Halealii u uaoa akn, me he mea la, oa akoakoa malalo ou na j akoa lapo, oa ahane foo, na daimonio, na j na uhaue hoa-a uiaka, oa 'koa moki, a pela ! wale aku. • Me he mea la, ua ala mai he mau ! iauHHoi kino mak<; iiihī loko mui o oa. ilioa, ' hts muu oio, he inan akua poo ole, akna wa- | wi«e ole, a helo wale ao oo i ka lewa. E noke mao aoa ka poe hula i ba lakou haoa auwae haukeke, e haa aoa, e kuhi ana, e aoau aoa, e hihina ana, h<?le a kiheahoa ka hou Ua moakaka maikai ko lakou mau | helehe-leua, ua pa maikai ka n>ikamaama o ke kukui, a na ike pono aku uo au i na papa niho, na lehe[ehe, oa auwae, e lewa ann, e oaka an-a; e ha'n ana. Ikaika ko lakoo man kileo, nawaliwali ole ko lakou alelo, niolale maikai na liroa ke kohi mai. Hookahi kaoaka ot ako o fe& ikaika, o Ua kona moa, he kamu hnla oia no ka Pnali Hula a Kaleiluhiole. Aole au i ike ika h a aua o kooa leo; a oia uo kai hnla mna.i ka po mna, a hiki wale ika po hope, 0 Ealeilohiole ba Looa Noi o keia poe uuwae haokeke.

Hc ano hoowabawaba rpaoii do i ka noono<> .na no u oiio hana ; «ka. lealea uae oa pepeiao i ka nakeke o na ipo uliuli, ka owe o na welelau ohe puili, ke pahupahu kawewe oua paho bu!a. Naoea boi na maka ike au ma o a maanei, i ke knoaheahe ako, ka aloalo ana, ka nana kapakahi ana, ka aana pono ka hoawihiana, ba ho-a iki ana, 'a pela wale ako. Nanea maikai no boi ua wawae ika hele ana, ke ku ana, ke pelu ana, ka oupe ano, ka lapuu ana, ka wuwae kahi aoa, ka hookuapou ana, i luoa i lalo.

Nanoa ka ooho ana, nui na boa kuka, na hoa hana hoolele aka, Ba hoa hokai, na hoa lealea, e ooho'na ilona o ka mano, ilona oka lepo, ilnna o na pauko iaau, ilona o na laoai, na pohako, na moena, b pela akn. Hookahi pohako kapu o ka Pa'lii, o ka paepae kapu k» o Liloa, hookahi nae a'n noho aue me ka ike mna ole i.kooa kapu Huki ako la kekahi wahine ia'o, he wahiae ano oo no, me ka olelo inai, he hookan<xwau i ka noho ilona o ke'lii, kahaha, he alii ka ka pohako. Ninau aku la nae au, " heaha keia ? " PaDe mai la kela, "be hookano, oa lohe no hoi'ookon he pohako kapu keia, aole paba nao e uoho ia wahi, aia oa ka poe pili ia Liloa, o lakou ka poe naoa e hehiku keia pohaku."

Hele loa mai la ko i aia leo i ka oui, a olelo »ko la wau, '• ea e ke 'liī wahiae, aa ike ka boi oe he pohaku aīii keia, no ke aha hoi oe i haoa hemahema ai ? E haoaia eoe i Olelo Hoolaha, ioa la ua ike mua wau, a i ole e pa ia keia wahi a paa, aiaiia la boi maluhia ka waiho aoa o ke 'lii pohako a kakoo. Aole ao i hele raai ia oei me ka roaoao hookaoo e like me kao, a no kuu ike ole no hoi o kekahi keia o ko kakoo raau alii hanao o ka aina, nolaila hoi ko'o noho hewa I hea no la boi oe hoihoi mua iloko o ka Haiealii iiei e hoomoe ai iaia nei, a laa hoi ka hehi wale ia la. v Pao ka'o olelo ana, a nobo iho la wao ma ka eoao o ua '|ii pohaku la me ka ooonoo ooi iloko o'u oia ka kekahi alii o ka aioa e huna wale ia nei. Malia o hiki ma> paha ka manawa e koho balota ia ai i Moi pohako oo ka aioa, uo ka mea, he pohako alii ae la hoi.

E ka poe heluhelu; mai uiha mai oukou no keia hakaka o ma is me ka wahine malama pono ole i ke'li pobaky. A i komo ookoo iloko o ka pa'lii ma ka aoao Waikik' o ke hale alii, aia malaila ua'līi pohaku la a kakou, mai ooho oukou iluoa, o iuiiniki ia na wahi lemu o oukou e ua ilamuku o ua 'lii la, I kekehi po, o ka bora 12 ia. kii ia mai la wau e hele e ku kahili, a hele aku )a. Oleio 1 mua aku la wau i kuu wahi wahiae, " ea ke nobo oei oe, e pii ae au i kabi kapu o oa'lii a i kipakuia mai ao, alaila, hoi mai oo hoi ao P*i ako la ma ke alapai makai o ka hale alii, a ku iluna o ka laoai ; a wehe ae la i kahi papale. Heluia mai la a eono ko makou nui ekaluqa, a hookomoia aku la i ko lumi e waiho ana ke kino kapapau alii. Hopu aku la i ke kahili a Ku iho la, me ka li lele o ka hauli. Ekolu makou ma keta a>ao aku a ekolu ma kela aoao o ka pahn kupapau. * Ka saratsa o ka Lrm XDrAPAo, He lumi nui maikai ia, ma fc:> aoao Waikiki o ka hale alii, elua raan puka e homo ako ai ®ai ka lumi waeoa ako. Hi>okahi puka

kspo, «ol« oukoo • k« pM p komo a« ia pok«, oi» ke puk* m* ka uu maoka o ea Nmi, I* « pak* •« «I a Mk( i fc» (Q»i toiki i»uai. Ela« mma paka a«i«oi, «a ka paia nakai «|oa, ka paia bi Waikini, a peM oo toe ka pa»a e.anka, b« &mbo wale ao olalo o keia eau puka aaiaei, e treis aaa aa iibil«y poka ani/ini me kaaaai. Iwaēna koou fcß pabu kupapaa, a be ffl»a kabiii laa ita w«w<t« peia «b« ke p<ja <ato« £ «alh« ai»a m»rooa ibo o ke poo he papaie bo|a ahi ine ka pabi, gok< huioa « ua kehili iloko o ka loni be 16. He kii aui oka Mei Kamebameba IV ke kaa mai ana na ka paia ma Waikiki. He mau buboi kukoi n«aoi e lewa ana ewalu paba ipu kukai o tia babni ho<> kahi, he mao ipu gola ao oa kokul ihoiko ma ka paia aieuka, pel» ma ka paia 098kai, be ipu pua mamua iho o ke poo o ka paho mau* fa» ibo o kabi e kao ana o ka papale bsle alii .

He ano eehia, aooaoo, ko'u oobo aoa Hoko oia lunoi, me he naea la, oa komo aa iioko o na heiao kapo o nalii, a e kao ia ana }a i ka k-le. Waiho iho la ke kioo Wailua o oa Moi la ilok» o ka pahu, a nobo ako !a makoo uawaho e a ana, e oooaoo ana, oa hele o« maoao a pepe, malole me be mea 1«, oa mae na pua, koii e oa poowai. He ra e oobo ai, aiaila buli ka weli, a be biki oo ke ko a ooho lialo « like ae ka makemake. (Aoleipau.)