Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 25, 3 October 1872 — Paina pu i ka io-moa. HE WAHI MOOLELO HOOLEALEA NO KEKAHI KOA. [ARTICLE]

Paina pu i ka io-moa.

HE WAHI MOOLELO HOOLEALEA NO KEKAHI KOA.

MOKUNA I. Ma kahi kokoke i k.ihi i hoomoana ai ka puali kaua Huelo-dia o Pcoe«elevneia, maloko 0 ka mokoaiua o Vir<igiuia, iloko iho nei; o wn i hoomaka moa ai k<- kaua kivila o Amei'ika, e noho ana kekahi kaoaka kahiko waiwai uui o Viregioia me ke aoo hanohano alii barooa la. 0 kona hale oui, ua hauaia me oa pohaku uoihapa i hoounaia mai na aina e mai, ua akea maikai aoluolu kupono ua keeua o loko. Ua nani a luhiehu kooa pa hale i ua laau, a me ua mea kuuu hoonaoi. Jdalalo o na kuinu laau noi malumalo e ikeia aku no kana mau holoholona hanai, oa rabitu, a me na mano o kela ano keia ano. Aia he mau alanui i hana like ia me na pio laau 1 luluu i ua pua a me na laau i kauu pololei ia ma na laiua, a i ka nana aku i kona mau hiohiona, ua aoe makahehi maoli i ka nani a me ka oluoiu kupono o ua mau wahi la, a ua hoohihi maoli hoi na koa Huelo-dia o Pene. seleveuia e komo aku e makaikai i oa wahi noi, aka, aole lakou he poe puni pakaha wale, a me ka hookaha i ko bai waiwai. Ua hele oiai lakoa mai na wahi ahiu oiai o Peiiese)evenia, —oiai Da kalana mai boi o MeKean, Fo)ter, Forreat a me Lioga.—« oa loaa ia lakou ke kauiana iloko o ka wa i pan ai ke kaua, ma o ke akamai o ko lakou luaa koa, ke Col. Kane, ke kaikaina o ka mea huh i ka welau akau a me ka moana Arika. Ua hoakoakoa oia i kona poe koa iloko o na la maa oka makahiki 1661, (ma ka la i lohe mua ia mai ai ka lilo ana o Papu Sucneta i ka Hema,) mai loko mai o na kanaka o ka nlulaau, he poe kaulaua no ke ki pololei. He poe kanaka hahai dia lakoa, a oo ia ano i kaulia ai ma ko l&kou mau papale kapu ua poomnko huelo dia, a pela i loaa ai ia lakou ka inoa na koa " Huelo-dia" o Peueaelevenia. Uakohoia o 001. Chas. J. Biddle o Peneeeleveoia i Oolooela no ua puaii koa,la, a o Col. Kane i Lieut. e'olon -la—ua kaulana no hoi lana a elua no ka poupou. Aole he mea o laoa i oi ae mamua o na kapuai elima ke kiekie, a o ka huina o na paona o ko laoa kaumaha, 220. . O kekahi o ko laoa mau koa, aole paha i manao nui no ke aoo hauohano o ke kanaka Vireginia, no ka mea, maoioa ae o ka hoomaka ana e knknlo i na pahu laao e kao pale ai i kabi o ke kanaka Vireginia waiwai, mai ka hoopoinō ia e na koa, ua holo e ako la kekahi koa i oa hale nei, o Smith kona inoa. He Kakiana kona knlana, a no kona noi a me ka pnipui o kona kino, ua kapaia aku oia, " Ke Sagiana Nui " I kona hlki aoa i ka pa, pii aku la oia a haule maloko o ka pa o ke kanaka waiwai me kaoa pu. Aia me ua kanaku waiwai nei ua mano nono a me na moa, a inawaeoa o lakou kekahi moa kane laka, he inanu pauahele nui i ke kanaka waiwai. 0 ka mea mua ia a ke koa i ike ai o oa moa kane laka la, no ka mea, ua lele hoonoonoo ole mai oia a kau lua kekahi lala laau e kokoke ana i ke Kakiena, a hoomaka ae la e 00 ia ia nt' Kau poloiei aku la ke Kakiana 1 kaoa pu raifela ia ia a k; aku ia, a ia manawi i haule mai ai o Mr. Moakane ilalo. Hoe piha hoo ibo la ke koa i\ana pu, a kokulu akn la ma ka pa, a kii aku la e lawe mai i ka moa kane. Ia wa i ikeia akn ai ka «lemakule Viregi. oU e holokiki mai aoa, a i kone ike aoa ua make ka nioa kane, aole i kannmai kona huka, Holo «no aku I» oia, a laUu iho la i ka pu a ke kakiaoa, me ka olelo mai e hoopahu i

ka 1010 oke koa. Hoomaka naai 1» oia « kulii i ke kikn, a kao pono aku la i ka waha o ka pu. Noooi aku la ka kakiaoa e Imopakelt> i koni ola, hoole ia>ii la ga Vir<'gioia oei, me k» hwihiki aoa aole • ho»pakela iaia Maliope iho noonoo iho la ka Vir«gioia, a mi« k« aoo b»pa hohu u uia ka hapa hookahahoia, koi »ku la ia i ke koa e bi aaha i ua moa nei, a ina e hoole oi» e ki ola ia no kona poo. Hoomalimali ako Uke koa me ka olelo ana he hoopailna oia no ka 'nea, aole i mie i.ka ai ao« i oa io inaka, aole he wahi mea a malio ia aku. Noluila lalau ibo ia oia ika moa, a hoomaka iho la e unuaoo i ka buiu, me k» ekeiau ole, a ai iho la. " Peliea, 000 ka io o ka moa ea ? " wahi a ka elemakule me ke ano hoohoakeeo bnbu. Noooi boo aku la ke koa ua oki ka ai ana, do ka mea, na pao ae la ka io moa i ka waha. Ua minamina no hoi oia i ke ki ana i fca moa, no ka ike ole iie moa laka, aka, aole oia e kono hou ia e 'iana peia. Ma ia hope iho, boiboi iho la ka elemaknle i ka pu ilalo me ka olelo aua, ua pau kooa ai aoa i ka moa. Olioli iho la ke koa, a kiola aku la i ka manu, me ka i ana : "H< hiki no ia'u ke ai maka i ka moa, aka, aole nae au i makemake ia ai ana." Ma£ti4i ka ltopaaa o ka haik# aaa i ke komu 'i hoomaka ai keia maolelo, nka, o fce koena akū kahi i oi ae o ka maikai. MOKUNA 11.

Mahope ibo o ka oana anā o ka elemakole i kana ponahele me ka miuaaiiua, hoihoī hoo ako la oia i ka pu i ke Kakiana, a holi hoi aku la i kona hale. Lalau koke aku la ke koa i ka pu, a hookao ae la me ka hoopololei aku i ka waha o ka pu i ka elemakule, a kahea aku )a mahope ona : "Eu iho malaila e Mr.

" Heaha kou makemake ? " wahi a ka elemakule, a hnli ae la ihupe, a ike mai la oia e kau ppno ia ako ana ka waha o ka pu ia ia. " Makemake an e ai oe i ke koena i koe o keia moa," wahi a ke Kahiana. Olelo ino inai la oa elemakule nei, me ka i aoa, aole ona makemake iki e kamailio paapi aku kekahi kanaka opio ia ia. Aka, no kn hookuio o ke koa, a me kona hoonenene ana e kulai mai i ke kiko o ka pu, manaoio ibi> la ka elemakule, aole lie haua hoomeamea Wale ka na koa nei ; e lii io ia ana puba oia i ka pu, ke hoole i kana kauoha. " Ea," wahi a ke Kakiaua, " makemake an e ai iho oe J ke koena o kela moa, mai ūiaoao oe he hoopnauī ka'u olelo." No ke kau ino ana ae o ke koa i ka pu i ke ki pnohiwi, nolaila ua hookunahihiia ka elemakule, akahi no a ala mai nahoomanao ana ia ia ua kupilikii loa koua ola, nolaila lalau iho la oia i ka moa, a uaoahu ae la Hoomaka mai la <>ia e h;ukea, a kaknhe iho l i ka hou ma.ua maka, aa liaalulu no hoi ia me lie lolo la e ha*a aua, kakahe ruai oa waieaaka. Hookikina aka la kahi koa e inoni i ka io moa, a pela oia i moni ai, a oia iho ia ka mea mua a oa elemakule nei i ai ai ia kakahiaka, mamua ae o ka ai ana i konaaina kakahiaka, oiai 11 a makaukau kona aina kakahiaka, lilo e i ka io moa, i ka lohe aoa i ko kani o ka po. I ka ike ana o ke koa ua ai pooo ka elemakule, hoopau mai la oia i ka ai aūa, me ke ao inai ia la, mai hoopilikia hou ina koa Huelo-dia.

Maanei kahi kopono e oki ai, aka, he mo* kuna hou no i koe. MOKŪN'A 111. I kekahi la ae, ua hoonaukiuki mau ia ua elemakule nei oo na mea i haoaia mai o ke koa. Aole no ka make ana «ale no o ka moa, aka, ao ke koi pu ana mai kekahi ia ia eai maka i kahi hapa ona moa la Noiaiia hele &ka la ia i kahi i hoooaoana ai o i»a puali koa la, a hoopii aku la i ke Coloueia no ua Kakiana nui nei. Knuao iho la ka Coloneta 0 ke Kakiaoa Smitn ka mea i hoopoioo i ka moa a ka eiemakuk, nolaila kaooha aku ta oia ia Smith e hele mai. Hele mai la oia a hiki imua o ke Oolonela, ku pololei iho la ia, meka papai hikiwawe ae i kooa lima ma ka lala o kona papaie kapu koa, e like ine ke afio mao o ka haawi ana i ke aloha i koua Oolonelo " E ke Sagiana," wahi a kona lona koa me ke auo hookuoo, "ua ike aoei oe i kela Keonimana?" a kuhiknhi ae la i ka elemakule Vireginia. " Ae." "Sagiaoa, pehea oe i hoolaana koke ia ai meia?" " Ua paioa pu maua inehinei i ka io moa," wah! a ke Kakiana me ka hikiwawe. Na keia paue i hoouna ae i na ieo akaaka 1 hiki ole ke hoakakaia, a o ka eleiuakule Vireginia kekahi i hui pu mai iloko o ia akaaka ana. No keia mea. ua huihoi hou ia aku la ke Kakiana i kooa wahi, a ua hoo pauia ke kamnilio aoa mawaena o ka elertflakule a nie ko C >louela, ma ke kono ana uaiti o ua eiemakule uei e hele aku i kona hal» e paioa ai i kekahi la ae. | Ua .ipoi.oia k)»hf ulelo hooliolo ano niil, «"• hoolilo «īia i kn Hni Lihoi i hui ano hoiwohouuho i na oihaua pili aupuni.