Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 20, 29 August 1872 — HE KAAO NO RAMA NINEVA! Kahiapaiole o Enelani, ka mea hoi i olelo ia he Liona no na Ululaau o Beritania Nui. [ARTICLE]

HE KAAO NO RAMA NINEVA! Kahiapaiole o Enelani, ka mea hoi i olelo ia he Liona no na Ululaau o Beritania Nui.

Unmhaa e Moae Mauu Esq. . | "~ . | HEL.U &. K A HANAU AKA O R*MA NINKWA, A Nl KONA MAI ANO A r*U, A UK IK KI'LAHA I LOAA IA 1A lIOKO o KONA UAU LA OHOPIO He mea maa maa ltoi i na wahioe ka ike ana i na ano e paa o ka manawa e hoemak» mai ai o ka hapei Mia i ke keiki, a no keia mea, aa loaa ka haaoli a me ka menaolana iloko <> Wiliama a me kana wahine, a me ku laaa inan makna hanai, na me i nana i haawi mai ka pomaikai o ko laua mau la o ka noho ana. E like'me ke rnla man aka hapai aua 0 keia mea he keiki, aia hoi, I ka aoenne ana mai o na la e hanan ai o ke keiki, aole no ia 1 lianao mai me ka hoonele ole ia i ke kuakoko, k i olelo kaooha a hoopaa hoi malona o ka mafeimna o na wahine I lilo ai oia i ko puna no n i wahine a pan o ke ao oei.

I ka wa i hāHun naai ai o oa inea oei aona heia kaar, na ikeia kona mao heieheleoa ano keiki, a na kapa ibo konn mau makoa i kono inoa o R-im4, a hala oa|raak:ihiki ehitn mai koiei hinan ana mai na hoike maopopo los mai la kona kniana ;i mc kona man hiohioua i haiamaia e ka nani, pel i i ike mao ia ai e na inaks» o kona nian niakon u me ka pw 110 a paq c nana mai aoa ia ia, ua hoohikilel.- >a ka uiamin oka p'>e a pau ke nana akn i kona man hioliiona, a he me> kahaha noi no lioi no ka mauao n kaoaka, ke belo akn i na ano a pikii 0 ke ku a ke kanaka niaikui, e laa me na ouina >i knna kino, a me na kaina a kona luau wuwae, a i ka nana akn me he keiki la oke kulana Kaiauūo, ma ka manao paa o koii4 aiaknakane, aole e loaa ke kulana o k.-n.a keikl i kekahi inau keiki e noho ana m» Beritan»a ilokoo ia man la, a no ia mea, ua hoolana m.ia ia oa manao o kona mao makua no ke keiki

I ka hiki pono ana aku o oa makahiki o R*rna i ka umi a oi ae. aia hoi, ua waiho ibo o Wiliama i kana olelo kanoha imua o kaoa wahine, a me ka Uua keiki " £ kuu wahine aloha, a me ke keiki a kaua ina e uoho aku kakou ma keia hnpe'ku a i make e au mamua, alaila, ke bai aku nei au i ka lohe ia olua mamua o kuamake ana; aole hookahi mea e pili ia'u ma k« ano haoauna a pili knko hoi, e ola nei, oolaila, ina e hele mai kekahi mea ma keia hope a olelo mai ia olua he pili kino ia'u, alaila, e hoole loa ako olua me ka i aku, ' Aohe keneia i ke kai o līoli/ e like meka'u i olelo ae la maloaa ia olua." Ae mai la ka wahioe ame Ra ma ke keiki 3e mau makahiki okoa i hala ma ia hope mai, aia hoi, ua hala e aku la o Wiliama mamua i ka opu o ka honua, ke alu hele mao ooa mea ola kioo a pau. A noho iho la hoi o Mere me ka mannu walohia u ) e hoona-ka ana » ke aloha o ka ipo be kaoe a " Makoa keiki i ka poli, l ka poli oo ke hoa a lilo,"

A liala na «atiabitii elima o ko Wiliama, waibo ana ilalo. I ke<abi la, oiai o Rama e holohnlo aoa <ae kana «ahi koi koawahie, malalo o ka ula webi o aa Uh laau, aia hoi, halawai «hm la oia me mhi kaaaka lawe Nopep» fnai kai mai o Lidaoa, a i kooa oaua iho i oa a>ea hou o loko o ua nupepa U ; ike iho la oia i ka ot«lo hoolaha alii a ka Kuhiaa Kalaiaio* ; e wet»e ®kea la aoa na leaiea a pau oaaloko o ke kalaaakauhale o La4aoa, ame oa »ahi eae o Beritania, koe aae ka lawe ana i ke ola o kekahi mea a mau mea paha iloko oua la 1«. A oia oo hoi ka la hanau o ke keiki alii poaoi aona kn hooilioa o ke kalauau a me ka lei alii, ao kooa inoa o CS«emove. Ua lia mao ioa ibo la o Rarn» i keia olelo me ka bai oU aku i kooa makuahine e hele ana oia e ik« maka i oa lealea s paa oka la. He tnao la i hala, wehe mai la ke alaula nke ao, a hoomaka mai la na kukuaa o ka la e hoolei paa mai aialuaa o ka honoa. Mahopo Iho o ba pau aaa o ka paina kakahiaka, »a hoomanao ae la o Rana no ua la oai aei o koaa aioa makuahine, ka naea hoi aqa i ike maa ole ai mamua aka, nolaila, holoholo ae la oia mawaho o ka lau*i o kooa honae, a he hapalua i hala ae o ka hora eiwa, aa hoomaka aka la ko Rama mao kapiiai e haalele mai i ka home, me ka olelo mqa cjle ako i kona oiakaahine. la ia i hoomaka pku ai e hele, aa hoonaka koke ao oia e kaupaa i koaa holoAoa me ka maoaa loa iloko o oa mile he omik'omawalu mai kona bonae aku a hiki iioko o ke kolanakaahale o L»daaa, «a holo aka ka rrtea i oleloia he Liona iioloko ( o na ululaan o Beritania me ka hooipaha o|e, iloko oka hora hookahi. la ia i hiki aka. ai ma kahi ona taasani kanaka e piha-n aoa, me oa 'Hi a paa, a me ka mea hoi qona ka >la faaoaa.

Ia Rama no ho» i h»ki ako ai, aia hoi e llke aha aa Keiki Alii «laa, ma kapao keka* fci loko wai nai maikai, me na oaok» hootii>)oholo leaie>i «laa ma ko laaa naau lima, a ina la wa nae, aia bo ua Rataa nei ma kekahi aoao o aa loko wai nei kahi i uoho ai, he man minote paha i hala se, ia wa.i hooknn like ia ibo ai na moka elaa iloko o k* lok<> w«i r«a

ka liaa tbo <> oa man Keiki Ali» aei. O kei» ka oikamoa o ua lealea 1 hanaia {ioko o us la nei, be mau moka liilii heihei keia ke Keikl AIH o Feritania, Ceremore, a tne ke Keiki Alii o Paraui, Loaiooa, i oa oiaa mokn' oei e bolo aku ana malaoa o ka il{ o ka wai, aa holo pooo na moko a { elha, oiai ka tnakani o huli pouo mal aua kona pa aoa mai ka Hikn Akau tn*l, 8 oial'oa man moko nei e i bok> l>k» akn aea, puka m«» ak« I* k» mokn a ke Keiki A.Ui nona k« !« trai mamaa, p§)a ka a holo aaa o na eaan'moko nei a i eiaa, a hiki wale raa kela aoao o ka loko #ai Ma kahi oae a ka ooka a ke Keiki AHi e Berita«ia i pae aka ai, u» hoii pono !oa eaai la fco Ra«M alo malaila me ka n«na pono sai iaa mokti e holo alni nei, nelaila, ea kopa koke ae la ka manao kalehe ileke o kn Rama punwai e lawe i ka moku mua r pae aku ai ma kona wahi e noho nei, nolaila lalao I hola kooa ntro Hma i oa moka nei a noomaka aku ia e bolo me-kk a>atna loa I oka e keaa liome noiio kaahiwi. A 00, «eia liana a ka mea nono keia kaao, ua lilo ihpla ia i mea poao ole no ka manao o ke keiki alii a me ke aoaina holookoa a pau, aolaila, aa kena koke aku he keiki alii i kekahi poe naama e aiuala akn i ke kolohe, aka, aia nae iloko oia wa i houmaka aka ai ka poe alualu mahope o na kspuai o Raina, bo!» na~e~i hela na minule he nml, aia oae, ua nalowale aka la o Rama iloko o na ululaaa, no ka mea, oa oleluia ona eku lepo i pu-apu-a ae ma n<t kapuai o Rama.

Aole i haole ilio kalepo i lalo a kona mau kaponi i hehi qaai, aia hot oa nelo wale aku la keia iloko o na pohai laau, abe nalua me ke kahiha nai o ka manao o ka poe hahai a iae ka poo makaikai, ao ka mea, u« hoohalike'a kooa mama ia ia me he Dia la e holo ana ma na lae kahakai ame 'na kula hahai holoholona, a oo keia m«a ua hoao nku ka poe paui pua e leaa i ka lakoo inau kakaka me ke kuu p»o ako Ika Inkou mau poa, aka, he mea maopopo, ua pahnlahio aku la aae ke keiki aiwaiwa lua ole o ka lae laau a ! no ka hooko ole ia aoa o ko lakou <nakeraake. He mea oiaio, ua alaku mai la nn manao pooo ole iloko oka lehulehi" a me ka mea nooa ka la nui, a lilo iho la ka bana o ka la i mea pau pono oie. 1 ka hiki ana o Rama i kooa home mauna, aole oia i hoike aku i keia mea aua i l»we aku ai, nolaila, ua huna oia i keia mea ina kahi e ae, ma ia wa oae, ua uioau mai ia o Mere iaia, aua haiakn 1a oia ika moolel» holookoa o kooa hele ana mai ka mua a ka hope, ft me kana mea i kaili «oai ai, a ma keia hana a ka mea nona keia kaao, aole n« ka makuahiae'i hoonele mai i ke ao aaa ia la ma ka Wiie no e haan ai. Ma keia olelo a ka makuahine i kaoa keīUi, ua hoike'ku o R*ma i kona aoo e hoohoka i ka olelo a kona mama. " E kuu Maina aloha e, mai kuhihewu oe ua like kaua me ka meo pono hookahi wale no, aia nae oo a liuli ae a nana akn i ka olelo a ke kanaka i hoehaia e na mai hehe mai ka piko o ke poo a ka poli o ka wawae, he olelo paa kaaa imua o kaoa wahine a hiki i keia la, aole oe i poioa la mea, "O ka pooo walenianei ke loaa i» kaua, aole oka ino pa kekah'i ?" Ma keia olelo a Raaaa, ua ane hiki ol« i koaa mama ke pane I •ur*i, a. wa4»i Jiou a Rama i kona mama. "E ' manao ana ka pak» oe e hoohalika ia kaua j me ke Aku>i, 'ka ike i ka pwip. a me ka be-' wa ," aao keia mea, aole hO-taraolet<i hou a kona mama .'U», Wahope iho oka pau an®o Ua laui olelo, oa holo hou ia »o o Rima ia la i kai o ke kulanakauhale o Ladaoa, me ka manao no e naoa i na h«na o t;a la, iaia no i hiki aku ai i kabi «« ka e hana ia mai ana, oia hoi k» hoomaka o ke keiki alii a me kooa mau ho<> a pau tke kini i popo. Ika wa i hoomaka ai uu keiki alii nei e uhau aku ika popo me ka laau kooa mau liioi, aia hoi ua leie pooo aku ka popo ma ko Kama a|o.

Ma ia wa uo o Rama i hopn lima-kahi ai i ka popo, a i ka loaa ana aku iloko o kona lima, a aka la oia e holo rae ka mama loa, oia ka manawa i keaa aka ai ke Keiki Alii i na poe akamai i ka holo lio a me ka pana paa, e ahai aka i ke kalohe, aka, i

ka wa i hoomaka ako ai l&kun e uhai ia ia, aole nae e hiki i ka mana holo o ka lio ke okali aku mahope o na kapaai wawae o ka aiea aona keia kaao, a do ia mea, ua hoohoka alqa ia mai la aae aa haoa o ka ia iealea o ua Keiki Alii oei, a no ka hooko ole ia o ko lakoa makemake, ua poho wale aa maaaolana aoa o ka lehalehu. Hoi hoi ako la 110 o R<tma a hiki ma ko iaoa hoeae, «e like no me kaoa olelo maa aoa i kona makaahine, pela oo oia i olelo hon pkn ai. Noho pu iho U laaa ia koeaa U a po, ma ia pp iko no, «|q mai la oa maoao he nai ilpko o Rama, me ka noonoo aoa oe na mea e hiki ai ia io ke haoa hou akq i kaoa maa hana apiki imaa o ka ieholehu. I ka laa o ka la, n« hoaooe ae la oa ka< ma»o oei o ka aka wao laaa ia ia iho, ma ka ba«9Q aaa i k* lepp ma koaa »aa maka a ma oa wahi a poai o k« kion, a hele ))oo ak» la iloko o he kqi«Qakaaha|o. M* keia la, oa liio hou oo ia Rama ka makaaa a ke Kaiki Alii, me ka piaoao ole o ka Q ka Wsa op keia nana i hoohoka i aa haaa iealea o ka la mqa. O ke aoo o keia mea a aa Rama nei i hoao ai p hoike ia ia iho imaa o ka lehaleho, aia hoi kekahi paho la«a loih» i keme he paha hae I* ke aoo, ao*ia na Ēleapuai he haoeri me kaoahiko k* kiekie, oa loia aa pahu npi a pahee i ka aila, a ma piko ponoi o ua pahu laan loihi nei, oa paaia malaila kekahi«ke daia, beS3S,OUO lia nni iloko o na eke osi. Ua hoao kekahi jhk> Ii« nni i ka pii an» ilnna o ua paha laau

tiei, aote d»« be mea hookahl o Ukoa J WM | pono ako llnna, a o kk.me» hape loa i | pii i oa paba Imo loibl oei, oi* oo k» laea oooa keia ka*o> t kooa pii ana i.ua pabn Imo i nel, aa aae ftkefcooa epana ika pii aea : me [ d* Keko pii laao o lßoroDeo, be maa aekoaa wate no kooa pH ana, oa hiki poao «k» i® oia i kahi o ka eke da!a i hoopaaia ai, a webe an la Ueia i ua eke data nel a hemo, a h«»i iho la keia ilalo me' ka oiaikai. 1 kooa biki aea, »Jasi>, i>nvo ac la ka ieholeho oo ka pomaikai nōi i ioaa mai i na aiea nei uoaa keia kaso, aa hooholo like ka oaanao o aa Joß»k#nawai 0 ka la lealea, oa lilo !oa ia t eke dal» ia Sama, a o>a kooa ano maaiea, oa hoi nalie ako la oia nawaeiia o ke aoalaa kaaaka aoi e knko niai ana e oaaa i na hana lealea o'ka la, naiae malie aka la keia me ke aoo h»K>pe(>e o kaaa heie aoa, a paka molaela» akū ia keia.mawaho o kahi a ke anaina kaaaka nul e hoopuni aoa, i»o1i ae ia keia a hoi malie aku la, ia ia e boi aoa, aole oia i wikiwiki io» 1 ka heie aaa, aka, oa hoi malie loa oia m» ke «la, oiai, loaa kepooo mai la ia ia keiw | mao daia, a ma ia mea no hoi i piha pōno a» kona puowai i ka hauoli, no ka pomaikai no» i i»a* mai ia ia, roe kona manao ole 'e hala» | «ai mai aoa oia me ka enemi mft ia la. (JloU i pem )