Ke Au Okoa, Volume VII, Number 50, 28 Malaki 1872 — He moolelo no Peter Hayden Treadway, mai kona aina hanau, a hiki i Hawaii nei. [ARTICLE]

He moolelo no Peter Hayden Treadway, mai kona aina hanau, a hiki i Hawaii nei.

Ua hanan ia oia i ka M. H. 1815, i ka la 1 0 īuiai, ma ke knlanakanLale o Riittand, ma ka apana aina o Jefiferson, ma ka moknaina o Nu loka, ma Amen'ka Hnippia. 0 Reubena Treadway kona makuakane, o Ane kona inakuahinē. He ohana keia malalo o ka hoomana Sueba, a mai kona haoau ana mai a hiki i ka 14 o kona mav> makahiki, ua haawi kot>a maina īa. \na Kah«na.p«<ē S«eka, e hoonaanaoia ai, me ka hoohiki pn i», aole e mare wahine iki oia, a me kona maa hoahanau a pau. IL no keia hoohikiia ana ona aole e mare wahine, oolaila, uln ae la koaa manao e holo sela maluna o na moku okohola. Aikd 15 o kona mau makahiki, o kona mahuka no ia a kan maluna o na mokii, a haalele i na makua Suek. , me ka ike ole o kona mau makna ponoi. A liulin iki konn hoio nna malnna o na moku okohola, ikeia kona makaokao ma ka hooholo moku ana, o kona pii no ia a r.oho i ke knlana malamamokn, a kau maluna o na mokn kalopa e ho» loholo ana- mawaena o Atnerifta mc Beritania ame Faraui, a pau koua holo ana maluna o na moku kalepa, o kona haalele no ia ia Amerika Huipuia, ;> holo loa mai i Hawaii nei, maluna o kekahi moku okohola, ma ke ano he-a'Hi malamamoku, oia ka M. U 1844, aku mua no ma Lahaiua. Ama kokahi Ja ae. ua lele oia iuka e makaikai ei i ka maln Ulu kaulana o Lele,"» no kona makahehi i ka nani o ua lai la, ua moe oia ma kekahi kauhale i ka po, ua pau kona mau aahu i ka aihoe ia e na kamaaina/'a na ke alii Kāpaakea 1 kokaa i na aahu e uhi ai i kona kino, a hoi aku la i ka mokn.

A i kona hiki ana i ka moka, aa hahii ke Kapena iaia, a o ka hoomaka no ia o ka hakaka, a o kona haalelo no ia i ka moku, a o ka hoomaka no ia e noho mka, a lilo i kupa no Hawaii nei, a hala aff a la. Ia ia i hoomaka ai e noho manka o Lahaina, he amara knihao kana oihana mna i hapai ai, a ma ka 1» 25 o Mei, M H 13i5, ua hoohniia oia me MiBB Sarah Nowlieo, ka hiwahiwa o ke aloha a me ka lokomaikai, ma ka berita hemolele oba mare. A mahope iho o ka iiiare ua lilo oia i Kapena moku no kekahi ku>«a, a mahope iho loaa ka moku o Kalialai», holo laua ī Kalepooi, i ke M. II 1648, a kuai iku ia moku, a hoi hou mai i Hawaiī nei, Ma ia hope iho, holo hou ak® i Mareka ma kekahi kialua uuku, o lana pu no me ka wahine, a hiki loa i kona aioa haoau i Mareka, " Tjawo p Mareka i ka hoa la lilo, Sa theo i ka ili o ke kai, , Kuo hoa c. ki moana lipolipo, Hoolan kanaka i na manu." Ia ia i holo pu ai me kana wahine a hiki i Panama, maUila, kan lana maluna o na lio, a holo aku a hiki ma ka moliwai i kapaia, o Muliwai Mano, ilaila, hoeilimalima oia i ka auwaa Ilikini, a holo aka aialuoa o ua muli wai la, Mawaena kohu, a like a liks oua mnliwai la. kahnli ka waapa Ilikini, o ko lakou nei an iho la uo ia me ka manaolana ole iloko o 'kona manao o ola an», aka, mamuli v) ka loaa ana ia ia o keia: hoa'loha Kawaii kana wahine, na kana wahine i hoau akn ia i& a kau makahi maloo, a kii hou aku no i

kooa kokoolua haolo, e pttHumi wale ana no i k» ili o ka w*i, a o «noane e pobo, ;•.* hoopakele i» no * kaa iuk», m« ko ak«ui»i keia o H*w»ii imilo» i k» &o. A hiki m» kola «oao o k» p«»li o i'anamii, ♦> pili U mo ke kai K«lr>|>ian%, k»n m»luo« o k» mokn, holo »ku u hiki i kona ain» hanau, » M* k« hftl« o kotu m*n hok'loh*. «r*iho i kon* hoH piipuii mn, * hel<« *kn ē ik»> i kon* «v»w m-tKn*. n>i" ka ol<> *k«. n* m«rc n«*i uo ! hu ; ka uo ka inoa, ina pakA oi* e hai aku, ho no.. ui*ik*i Lvle p*h* i* t k*

manao ona makua. A liuliu iki ka noho !

aua, o ka huli hoi mni la no ia ma ke alanoi moaoa, e ike ai i Lae Hao, a hiki hou i Hawaii nei, a o ka noho ana ia elieli kolana ia Hiiwaii. I ka M. H. 1851, na hookohnia oia i Makai Nni no ka Moknpuni oMani, a pe!a kona 110ho ana raa ia oihana, a ike ke Anpnni i kona mahinin p'ino, ua haawi hou ia mai kaoihana Lnna Dnte, Lnna Iveta, Lnna Auhau, Komisina o na Ala Liilii, Luna o ka Papa Ola, Komiaina koho i na Kuleana Alodio, Lnna Kodaln, Hooiaio i na Palapala Kuai, .fec., a oia kana oihana hope loa. Ano ka ike oke Aapanī i kon« hoopouo ma kaoa roau hma, nolaila, ua panle>e ke Aupuni ia ia a me ke kulanakanhale holookoa a p&o o Lahaioa. HE KAN'AEA ALOHA LAHŪL HAWAII. I ka makahiki 1853, oia ka makahiki Puupflo Hepela ma Honolulu, oia ka makahiki i hui.pu. ia'i oia me Rev. Dr. Baldwin, e kiai, "a e o i na kanaka a pau o Lahaina, na hooikaika nui oia e psle ae i keia mai lukn i mea' e pahele ai ke ola ka lehulehu o Lahaina, a mamnli o kona honikaika kuio ana, aole i loohia kekahi mea o ke knlanakanhale o Lahaina ia mai, maaauli o kona hooikaika pu aoa tnc ke Kauko Batain&. I kooa mau ma- ; kahiki elima i noho Luna Anhaa ai no ka Apana o Lahaioa, iua u» aohauia kekahi kanaka i hookuuia i ka Anhan Alanui a me ka. i Auhau Kiiio, ma ka heln hewa ana paha a | ka Luna Helo, na hiki no ia ia ke kaanaika | mea kuponō i kona manao, ina ua maopopo ;i. ia ua kupono ole ia hela ana, o kona hookuu aku 1a no ia, iho keia mao hana ana, aole he mea hookahi i nele i ka mahalo nui ia ia, a pela no hoi ma kana Oihana M&Nui, he hiln loa aku ia ma ia hana, he i-auoenoe. « I HE EAMAKA ALOHA OHAKA. ~I ka naiia »uu i fee bdd o keia kaoaka, ma : haole, aole paha he huole i hiki ma Hawaii nei e like roe ia, no ka roea, i k& pan ana aku o na kane a na kaikaina o ka wahine i ka. make, na kt>e ibo me ia ka m&lama i ana o na keiki a pnu a lp poe, a me na ohua kanaka he nui e nob« ana malalo o ka wahine, a pela uo hoi i koua mau ohpna e noho ; ana rna Amerika, a me kana mau keiki ēlua enoho la ma kek»hi Knlanni o Amefika. He mea hookae loa na ka haole ke kanaka Ha. w»ii ; aka, o keia ha<.le, he malama loa i ka* uaka, a ma kana hai mai i ka mea e kakao ana i keia moolelo, o kona lilo i ka ai ame ka i-a no ka ohana i ka malama hookahi, ha hanen' dala, (100 00) koe na aahu o lakon, nolaila, ua maopo'po, he haole aloha ohana | io iio keia. I HK HAOI.K HOOKIPA I NA MALIHINI. O na malihini a pan i kipa akn ma kdha Hōme, hookipa akn oia ia iakou i»fe ka uku ole, no ka moe ana a ka ai «'na', a hiki i ka manawa e haalele mai ai lakon i kona Home nani. Aole wale i kooAimau hoa haole wale no ; aka, i na Kupa Hawaii no kekahi, e ike aoa oia enai ka poo hanohaao a ka poo haahaa loa 1 manao ole ia, eiike me ba poe i like me ia ke aoo. A. pela no boi i | ku ai ka apa a kana wahine i kela a rae keia, ke biki mai na malihini hanohano a me kekahi mau iioa'loha be nni o kana wahipe, mai Hawaii a Kauai. Oka ninau mna a kana kane, (Treaxiwaj,) "Ua makaukao anei na inalihini a kaua i ka ai ame ka i-a ?" " Ae, na makankau no," wahi a ka hoa, me ka leo kn ika palupalu. Ama ia oian ano, ua lilo

ia i mea maikai maa mawaeaa ona a me kaiui Eva alnha. HB HAOLE ona olg, a pohi paka ole. Ma» kona lawo m«a aua i ka Oihaaa Makai Nui i ka M, H. 1851. a hiki i kona haule ana aku 1* ma kela aoao o kā honua, aole i ike ia ak<j oia, e ona aua toa aa huiaa alaaui, aole no hoi ms kooa home, a ma ka aanaaka i kekāhi poe haole Umaaina o k«ia kulanakauhale, e hikuka ana ma na huina alaaui, a oia nei ka mea nooa keia moolelo, be oki loa, aka, ua iau no aa ka maaa wa paia», a me : ka mmiewa e kuipu • m oa malihini, a ua • kupoao no m hana i ka ruia mau o oa k<>oni- | mana. A pala no koi «e k> pehi paka, pahi i kika, ke mnnaoio o«m «u, oia hookahi paha j r ka haoli» «aa ka Mala l'lu o Lele, iuke o(eia j «a mea h« nahi ■» pa-a ana inai ka waha ae. HK HAQU HBLK M4.U 1 Ka PCLB. I ka n»ati4|ff e aoho kahuaapule aaa o Rev. S. E. Biahop no ka laakini haole o Laj haiaa, e ike nau aaa ae i«ia i kooa mau ma- | ka iaa U Sabati a pau maloko oka loakini, a i ka manawa i pau ai ke ku ana «»i o na moku okohoU, uk ka pu)e haalo ttalaila> A i ka hiki ana mai nei o ka hooma»a Enalani, ua liele maa ao akiki aka la i ka )ua, a ma k« hoowaopopo ' .Ko wahi aao kaipulo kai Uko oaa ' it U&OLK t ,<A HAMA IUIHH.*. 11« kela a ote kaia kokua e pili «m i na f holo ai ke nupuni k« Akua. oa hiki 11 . i#>a kf koku*. laa i« m», U a like ;»n konk manao me kaua wahiuo u.a ke kokaa | ana.'

A m» ka maoao aaa, he bana oani ia, a mainua iho o hona nake ana, aole be aie i koe iho, i mea hoopilikia i ba oban& mahope ibo o kona make ana, o na haol* a paov e oiake nei, be aie ko lakoa mahope iho, knd«la ia ae la oa wahi waiwai lewa, o ka hoka wale iho !a bo ib; aka, i keia haol*», aole he aie iki mahope iho o kona mabe ana, a he mea nani ia no ka noho ana iho o ka obaaa. A ke waiho nei imua o kona ohana i hooneleia, fca luolau a me ke* kaumeha no ka hala ana oko lakoo makna. a he noho n nei rae ka minaioioa'pau ole. & hoooiaikai ia ke Akua. Naoa no i haam mat, a oaoa no i lawe aku. Me iee afoha. ;