Ke Au Okoa, Volume VII, Number 50, 28 Malaki 1872 — NA MEA HOU KULOKO. [ARTICLE]

NA MEA HOU KULOKO.

Ua )odo in loai kii haule m lioahua ana o ka ua ma Hilo i keia mau la mai nei. Ola aku la ia kini ; " ke a ma'iia be ahi." Ua lono inai mnkou ua kohoia o Joe. P. Kamai Esq , i kolu oo na Hoa o«ka Apana Kula o Koolaupoko Ua lono mai makou e hoolilo ia ana kimnku kun» •&nnie ma ka hooholoia ana i kt* o kohola, inanaeai o ko kakou «oau kai pilipili aina. — Ua loan mai ia mnkou ka louo, oa kn ke akule ma Kahului i Maui, aua puoi, a noka nni loa o on ia i hei, a me ka oele i ka paak&i ole, ua ku ka mn-ea o ua ia. Ma ke kuai kud<tU ia una e ka Looa Kudnla C. S. Bato i ka Poaooo iho oei, tU aina o Sam. J<icob i make ma Waiahole j laupoko, ua lilo ae la i* Mr. S Cullen oo oa dalft 1,610. Ma ke kakuhiaka opehioei i ka mai ai ka mokuahi manuwa Peivk«oe Scout, mai VitoHa tw, he I7J la liolo—a na ka hora IOJ o ia l& no i Uaawi mai ai oia i n« po aloha aioa, a i panai pu ia mai hoi e Puowaina Ma kfl ka ana aai n Kilauea i ka Poaooo iho nei, i hiki nai ai ko'Lii Kiaaina Wahine o ka mokupuoi o Hawaii, Ruta Keelikolani, j a ma ka Poakahi ana ae no, o kona huli hoi aku ia no ia ao Hilo. Mana waie. Ua ike iho makou, « hoonee ta mai ana ka Halemai Aneiīka na Holani pa Ua hool»malma tho nei ke kauka (Dt M«Grew) o ia Halemm i ua pa la i wahi n» na po« haole oiai malalo o kana nalama aoa. Ma ke ku «oa ««i * ka aoka k«aa Mei Kfiki, t ka Poaooo iho aei, ua to«re pa nai aia he 46 barela aila. O keta na kaa i kwai «ai i ka po« Uwaia nano a kehola hoi o ka' waapa B*n*ritU* O ke kanukaai o kwa mao aiU, M aoeaae e t»usaai dala a ae ka | haj>a. — I ke koho bal>>ia aoa o aa nakua n«m ! keiW o ka Apaoa o Hoaolulu oai na ka Pi*aka» ihe t*ei i kola oo na H«a o ka Papa Kwa ma keia Apaaa, ua kohoia o Mr. A Kalnoli. na ka oi *oa he 35 balota. inua o M«ku■* H<>rtmana. Ilp IS6 n<> A. > K<Ja«i't. a he I9tt haloU oo ka Rev. Makna . Mereu»aao. I

Ma be ku aoa mai uei oaa ookn b«lobi>-'" lo pili aioa mai a eae Hewaii mai, 1 hiki ooaj ai ketcahv poe kan*k» be S0 ko lakou nui. He poa kaoaka oo ita hoonana MorernoDß ūa haaMe aka > -ko lako» wabi īho, oa kuai aina a me aa pooo e se, a e hoi aaa i Laie e noho ai. Wahi a hekahi o iakoo :-«• Ē hoi aoa (oakou i ka Ama Hoaiauiu."

Ma ka Poalnaa ihonei na loaa aela kekahi puo!» hoomon«ma,na ma kai iho oMiliiaoipa: ona wea iloko o 08 pnolo nei, be poo mos, he hulohalu awa, be auhuhu, a me ka lauki 1 kui ia a waii, a oa wahiia ae o waho i ka lole ailika. He ilio ka mea oana i huai a loaa ai, i honi paha i ke.ea ma-ea o kabi poo moa, oiai he kapuai * wale no ka hohooo o ka loa. ——-

I LUNA LAWK I»BTA Ifo KA WAPAO OLE—Ua lawe niai ii)Hho4 i keia huoahoua malalo nei niai ke Kuokoa mai o kn Poaono iho nei, (o ke poo oialuna ae la o» mahou ia.) "H» manao mahalo ko makoo i ka lawe lela ka Mokopuni o o»hu nei,'no l>ona eleu ;i me kn pnlolei o k>.na haon. Nolaila, ke poloai aku nei mukni) e hoomm ia aku kaoa hana maika i a kiki i katoa pauole"

Mi ka Poalua iho nei o kela pule i haule ai o Mr McDermntte ika lio ma Kalihi a haki po kooa wawae akau malaoa mai o ke okuekoe wawaa." Ma ka Poakolu mai ua la'weia ae oia ma ka Halemai Moiwahioe e lapnauia ai kona iwi hiki, i kokua pu ia me ke kauka McGrew. Ua loooia naei oke knmu o kona houle aoa, ua ka'u-peluin oia e na kahiohio ona wai hoomalole kioo. O (<ana oihnaH. i kamaaina mau maaoei, he mea hanalini. —

No na mea e pili ana i beia pepehi kanaka a 'pnh'i »hi manaonao hope i hanaia ma Waiehu, Maui, e ikeia no ia ina hehahi palapala ī kakauia maī oo keia pepa, a ī hoopuka ia hoi ma keia la. Oua msa kaoake la naoa i hana keia hana weliweli lokoino eieela, ua hiki maī ī Honolulu oeī ma ka Poaono iho nei me kd llamiiko W. C. Parke. s ua bodpBaia aku »ka halepaaliHo mf) Kswa. Milaila laua e malamaia ai a hiki i ka wa o ke kau Jure raa Lahaina.

Ma ka Poalua o iieia pule, oa aihneia fea wati « Mr. Kycrofi, a i ka Poalima mai ua hookolokoloia ha mea oana i sibue imaa o ka Luoakanawai Huomalo, B hoopai ia ma ka hoihoi ia ana i ka. Haiefeula Hnopololei ma Koooeola. He wahi keiki pake ka mea nana i aihue, nona oa ni&kahiki aole iOl «ko mamoa oka urai. Ao ke kumu i ikeia ai, rio ka lawe ao« ahu i ka wati e hana hou ma ka iwle bftoa wat» o Mr Tano«tt, i ka Poaha, a hopuia a hoopaaia.

E MAE4ALA na mea a pau o Hooolulu nei, i loaa ia lakoo ka mana wai hookahek p.he

mai na ohe w»i Aupuni mai, a e naaa pono i ka qlelo hoolaha a ka Luna o ka Oihana Wai, o oki ib ko lakou piula wai un ke kue i ka

me» i papa)B. U« hwawi ia na maoawa hookahekahe, a hoopula mea kann p»h», rasi ka hor» 6 o kakahiaka a hiki i ka hora 8, mai ka hora 4 o ka auina la a hikei i ka haia 6 o ke ūhi«hi. Ua papaia na ho«k»hekahe wnle ona noa ka po, a o ka n>e» * in»u mes paha e kue aoa i kei» r»l», e pani px« (g no fca wai nona, aoo lakoa hoi. B hoolohe ka pouo.

He ohikui ka I—Ua paue mai ke Kuokoa ok» Ponono iho nei peoei: "He mahaoi Ka I—Ua ikeia iho ma kekiih» o oa buo»bu«a roea bou kuloko o Ke Au Okoa <> ka bebedoma i hala e aku, mahope iho o kn boi ana mai o ka Aha Mele o Maooa mai ka lakou huakai kaapuni aku nei, e haawi ena lakou i Ah« Mele n.a KaumakapAi." Ponei hoi ka oinkuu i hoike ai m« k* pepa o ba la 14 o Maraki, no ka hooahuoa e pili ana i keia : " Ua hai pu ia moi .aakou i kekahi lono, mahape iho o ko lakou hoi ana.ooai, e haawī ana lakou be aha himeoi maanei no ka pomaikai oka loakini o Kaumakapili." Aole a uankou ■ •lelo ms K«um4kapiii e haswi ai i nh&mele, nn k« Obikui Nui wate no ia o ke Kuokoa i hookooo iho 1.1 huaolelo ma Kaumaft«pili.

Ke hiioia alu» aku oni mnkou i ka 1000 i hana mai ia makou, m&i kekahi mai o oa hoa maikai t> ka Aha Mele o Maooa Mahope ■ho o ka nioau ia aoa aku, ina paba he mnao ko lakou e haawi i Aba Mele no ka pomaikai oka luakini o KaunakapiH. Eia aae kaoa " Pela uo ko oiakou ainu, aia aie a hoi aai makou m«i k* kaapuui aaa." loa 0 ka manaolaoa loko«aikai kaia o ia po«, h* BM«a e a« mi kakiki «•)««• o lakow, «aoa e papa aka i ko lakou lokomaikai, k« haawi lakoo, oiai ke «aoawalea kela oo k« h»aa k* Ika ioaikai ? O keia louo ka nakou i lawe a\»i e hoomahuahua ake, i ol« ai e koopotita la. Noha wea, oko makou ak» im kekaki i ukali aka ne la.

Ma kekahi la o kela pat« aka oei. e ia ka Poalua, aa kono kelohoia ka halo o Mr. G. W. e ka aihoe, a aa laweīa aku kekahi Ma« dala hp haaen a keu. Oaa poe aaaa i aib«e be naa kaiki nawaeaa oka alina nakahikl a hiki i k« «mkanana^aa—eha k«> lakou aei O kekahi ou« ataa ketkt w, nea e aoh »pa aaa ika kat«, aaoa i kii ke ki o ka p«ho I «aiho ai k« <i|«la, m« ke koao •aa i kekahi naa keikt • ae, e lakoa kekahi a kokaa ia lakon iho na ka koopiha *o«. i aa liiua ne ka 4aN aihae n«h«p« iho o ka hea»o ana eka pahu. I ka ikeia aaa, aa hopu ia lakoa, a na ka Poaoao tho oei aa hookolo a hoopaiia ma ka h.n una aaa <a lakow ika HaW kul* Hoopolok'i. Mailoko nai o na d»la a lakoa i iawe ai, W unikumain.lua

w«|e m i ( « kk n«i ii |Mt p*»* i k««i »», »o(e i a«9pw|K> k«kt o u b«ettK> km.

N « MOKU MIHOWA E KV MM ' DO ia «nai, a»a ka 'ia 17 tfao o«> 6 oa baß)ete «fc« tā tMdmi CkgswßWi&r' Jfymph ia Sidase, no F*ji, a i»0 kakahimi» ailaaa e »e, a ekipa mai ana j Howiotafl«L Ohehahi raao īoao holke aia. e hali boi mai ana ka moku maanwa Aneiika N<zragansett i keia mao ia oo ooei, mai aa mokvpuni Samoa mai.- O ha'moko manuwa Paraai La FUm," Adimar»la de Lapeiio. be maa la ko m« keia nona n>»i T»iāti ani. O na mok» manawa lapaoa ekolft>h«kahi ekipa' mai ana ; aa haalele.aka la lahoa ia lapaaa Imaka la hope o Feberuari ibo aei. 0 keia | iia mokii maouwa e kipa %iai ana ma o ka« knu aei ma hew mau ia iho.

. MAka PoaHmaibonei. ua malam&ia ea hoomanao hoohanohano ana maanei no ha la i hanao ai ka Ecnepera Uiiama I o Geremania, ma ke kowelo aoa ae o na hae mai oa paho hae aapnni mai, na wahi oihana kanihela o. aa aina e. a me to n» Ma na wahi noho o na poe 6ev<. mania b pao, na hooka ae lakon i maa pal a laan pokopoko i kaolia i na hae e hoi'ie njai aoa—he Geremania wau. Da bunaui jka Ecnepera Uilaa;a ma ka la 22 e Maraki, 1797 ; a mai ia maoawa mai a hiki i keia la 22 o M»raki nei, oka puni ana no ia o kona maa niakahiki ehiku umi ame ka lima. Ma ka Hale Hoi o ka poe Geremania ma ke Alanm ua kahikoia ia hale me na hae, a oa hoonani ie hoi me oa lipulipo o ka wao. He maa Inana olioli ana malaila a hiui wale i ke aumoe. Malaila pa me ka poe pahi ohe o be aupnni, e haawi ana i ko lakoa man kokna hauoli ana me ka hoene leo o na ohe (Ja lono ia mai i ka wa i holo mai ai ka mokn Moi Osear mai Melehone i Nukakela, ua hookui ia mai ka moku e kekahi kohola aepama noi Ma ka lono ake Kapena i hoibe ai, e olelo ana, oiai lakoo ma ka hikina 0 ka Lae Howe, he 30 mile ka loibi o>ai ka lae mai, ua ikeia aku la ke kohola ekoln haneri iwilei ke, kaaw&ie mai ka moko akn, a e ukali mai ana ika moku. Ua hoomau ia ka holo like a»a peia no na la ekoin, m« ka hookokohe ole mai, a i ka ha o ka la, oiai ka moku e holo ana elima eaile i ka hora, na holo ino mai la ke kohoia, a hookui ino mai la ma ka ihu o ka moku, me ke nahu ana, a ua like me he mea la ua hookui ia ka mokn me ka pnu pohaku Mahope iho o ka hor>kai ana mai i ka moku i nalowale aku ai ke k--1 liola ; aole i ike hou ia mahope iho Ua -.no i munnUen ke kan mau wahi o ka moka i ka hootnji ana mai, a i ka hi»ao ia ana o ka paoma, ua ike ia ua liu ka mokō, a kahe ana eono miha i ka hora. Ma ka poka ana ae o ka Nupepa Kvokoa o ka P(mono iho nejj uh ikeia tbo. aa hoopiha ia na kolamu ka aoao mua o ia pepa roe na nnotf?^,u)^wobk > mai keia pepa ako, oona ke poo, "H(s Lahni\Hoo." Ua lawe wale ako ka Nupepa Kuoko& i ka haī mea i nnuhi ai me ka haawi ole mai i mau olelo kahoahoa kekahi no ka mea nana aka kana. Malalo iho oke poo» hoikeia ae la, e ike ia no keia mau olelo e hoike ana, " a mai kana (Em. Penard) unuhi ana mai hoi makou (Aa Okoa, aole Euokoa) i unohi hou mai i ka olelo Hawai), i loaa ai ka pomaīkai o ka ike an» iko kakou u&e." Ao)s i kopoao keia mau olelo oa ke Kuokoa e »-ke ae, ke ole oia e hoike pu i kekāhi hoomaikai ana no makon. Ua like po keia me koua laweana aku i ka moolelo o Bobata G. Davis, a makou i hoike aku ai rea ka pepa o ka la T o Maraki ; na lawe ke Kuohni i ka hapanni o ka makoo mea i kakau sti nana ponoi a hoolaha ma ka pepa o ka la 9 o Maraki, «h ka haawi ole mai i kekahi man hoomaikai ana »o makou, a hoakaka ana hoi, e like ote ka nil« m«» mau ma na hoolaha nupepa ana. He limalima pakaha waie keia hana. Pakelk kai pac i ka maKv\—Mai a Mr. Kahaāwi mai, ka Hope Luna kakai o Kohaia Hema, Hawaii, i loaa mai ai ia makou keia iono pau mauo ma Kawaihae : Ma ka ta 15 iho nei o keia malama, oia ka Poaliat*, holo aku la kekahi kanaka elemaknle i ka lawaia maluna o ka waa, o Kaholo kona inoa, no Kawaihae. Aole i hala he hapaha mile ka loihi mai kula mai, a iaia no e hoomau hoe aua i kona wahi waa, pii ae la kekahi mano nuimailoko ae o ke kai, o kona a lalo aa nahu ae la malalo o ka waa, a o ke i luna, ua upoi iho eta ka uiao o luoa o ka waa a paa po kekahi mau papa niho ra» ka ili o ka uha a ufM pu ia ako la iloko ō ke kai. Haule ako la ke kanaka iloko o ke kai im ka maao, eia ka mea knpanaha, aole i naha hoo ati ka nano iaia. iwiwi ae la ke kanaka e pii ilaoa oka waa ka lalae aaa i kaaa hoe, a ia wa no i pii (0 ae ai me ka mano, a papale ako la-ka li«a o «a kāaaka la i ke poo oka mano. Ike kau ana oke kanaka iiana oka waa, hoolaaa ae ia ka maae iaīa iho ilona oka ili kai, a nalewal* aka ta. H« o>ao kaoaka lawala • ae m kakahi la wa maluna o ka waa. a i ko laua ike aaa aai, h»»lo sai ta taoa i kahi o Kaholo » laaa* aaa. Sia ko laua wahi awaawa loa, aole laaa i holo mai e kokoa i ka moa poiao, o ka ownao waU ao ka i a\»i o»ai • kaawl aka aa laaa. a t ka loaa aa« ak«, o ko laaa Mo ak« la m» ia • lawaia ak« o ELahok» e kokoa «aai kekahi o Uoa, »a ka hoe aaa ako iaia a kan i kwla, o!ai. «» aai koaa eha e hiki kapoao ole ai «e h»\e, aole he a»ea o >ae mai. No ka mea »>le nana e kokoa ■aai iaia, h*K>man*w>«n«i iho 1« oia i kt hoe, a kahi e aae maule ai oo ka noi o ke koko o kah* ana. h,x>!.tna iho la ia. a peU wale no ka hv»f ana a pae > k«U Oka m#a uana i h*i >oai i t*ia »o«o ;a n>a.k««-, o>a |x n v no 'k* mea nana i hu;..uh<»m« » kah» eha V"a ; aai m» oia, Wt U k« ainaU o ka «ha • | W-waWwa,*he o»«i k«li %k« o l ka wawae hM&aa hiki i ka papak^U