Ke Au Okoa, Volume VII, Number 39, 11 Ianuali 1872 — HE KAAO NO AURORIANA. Ka nani o Sekotia-Helu akahi o Edineboro. [ARTICLE]

HE KAAO NO AURORIANA.

Ka nani o Sekotia-Helu akahi o Edineboro.

HELUI2. V Ma keia wahi o ko kakoa Kaao, r»e he mea la ua haohao paha onkou € ka poei ona i ke ano o keia wabi koa hoo e liefe nei iloko o ke kana, oiai, o ka mua keii ■& kona lioao ana i uei mea he kaaa, e like me kimeA aona keia oiai, he mea kupānahau ka mea aole i aoia ma ia hana, aia wate nob ka poe i ao kumuia iloko 6 na kula koa, nji na makahiki loihi, a pela o loaa raai ai ka Kn a rae ka makaakau raa na - : 'ian» kaua a paa. Aka, ina e huli ae kakon a uau aku i!i[Auroriana a me L&ina, aole laua i ao kamiia a aole no hoi he knpono ia oihana ia laui ke noonooia aku ke ano maoli o ko lana knkna, no ka mea, he kulana ko laua no ka aoab palupaln, aka ke hahim kana, naliWa i ka ikaika a me na akan/ai koa a pau, cjhiki ai ke hooili ponō aka i inoa hanohaif> d<i na hana akamai i hoikeia mai iloko o ki'kahna kaaa. Me he mea (a, na ka manailani no i haawi mai ia mea njalnnao laaa; a L'mea hoi e hoopauia ai na maiiap kanalua oJfJ ,naakou poe helnhelu, ke hai aku nei Si£ .iua o onkou, o ka lo» keia o na laikamahine ihele ai iloko o ke kaua huliamaii kuloko o kD lalA aina naakuahine, a o ke<» no hoi kahi kaikamahine i noho po ai rae lnroriana ma ano he kauwa hoolohe a lalama pono, na no hoi na olelo hoohiki imia o ka mea non keia Kaao, e like me ka u>a i haiia helo inua o keia Kaao, a j ua kaikamu.i nei no hoi kekahi i hele pilne Auroriaifß kn po nui i hoike ai \e K6kī Alii i kona .. ole waie. A mamnli o ia Welo ua hooko ua k»ikatnabine kaiwa nei i kana*ofelo hoohiki, a oia ke kumu ana i kouo i kona puuwai e maooa aku i kou kino iloko o ke kahua kuua. Ma keia wahi, e kapae ti ae kakou i ka olelo ana no ka lanakila ui i loaaia Auroriana. Delema a nie Laina, ;e huli ae kakon e kamailio no ka make ana,>ka Moi ilokoo ke kj»hua kau», ot«), o ua Mc nei, na mahaloia no e ka poe m&kaikai koii ano koa a me ka wiwo ole, aka hoi, aole pīia pela ka inakemake maoli o kona puuwi, aa hoopaakfici loa ia kona mau manao kua, no ka make ana o kana keiki alolia. mo ia kumu hookahi wale no i uloa ia mai a kona mau manao e hooikaika a e koa hoi, ahiki wale i ka hopeu.'i, aka, tr.a kopa makewa iloko o ke kahua ka.ua, ua kau hou ihooa haawina walohia knhohonu maluna o ki lahui Sekotia, no k& mea, ma ka inake aua < ka Moi, ua waiho palaa iho ko laua kino m«e aialoko o koaa Ualealii, kahi a kona oha» pouoi e paiutn%* ana ma ka aoao o ke kino|aake o ke Alii. ka mea mua i make eVa» walē no la aamna o ka ana o ke Keiki Alii, a i kekolu o ka la. na loaa like ia laaa ia haawia o ka naake weliweli ana ma ke kahua kam I ka hiki ana aku o ke kino make o ka ioi ma ka Halealii, ua hooponopono maikai ia a waifao iike iho la ua kino make maluna o kekahi pakaukao i knnwelu ia raa na aoao «puni i na lihilihi kauikau. I ka ike aua ih<o ka Moiwahine i ke kioo make o kana kaue, ua ane pau kona ike a me ka aoonoo, no k&koikoi loa o na hana a ke aloha e haaloolni ana iloko o ka ikoi o kona puuwai, ua hokaa.wale koke ia' ako Ia oia ma kekahi mmikapono, malalo o ka malama ana a kekahi nau lede haoohano o Ke aloalii. I Ua wt|ibo maikai iho keūno oaake o ka Moi a me kaua Keikī Aliī, me he mea la, e hiamoe ana no ka luhi i loa ia laaa iloko o ke kahoa kaua, eia ka he hiaaioe loihi n» ka wa maa loa, a hiki wale i wa e kaoi ai ka pu hope loa o ke ao nei. hoomoeia ke kioo make o ka iL>i ma akau o ke kiao make o kana Keiki 4», oa kahikoia i oa mea nani,o na ano a paj, i knpooo hoi no ka haoohano o ko laua kulla», a e ko poai puoiia aoa e kona mau ke aloalii, aie ka pilihaa o aa «anao o poe Aln, aka, no ke kau aoa <aai o>ka weli makan loaluua o ka Halealii, nolaia, aole i aeia na inakitainaaā e keuao mai ibko o ks liale&lii, koe wale uo ka poe o lakou wal j uo ka poe i aeia e ike i ke kioo make o fea Moi a me kan* keiki. aa ho ; ke tiai uo na makaainana i ko Uk|a aloha AHi lua ko kahiko aoa o na tuea a ttu i ke kaaikau, e iik« bk> ke kupoao {ke alofca*Alii na *«a waht a pao ō ke Aup«ō4hōloofcr»a o Sōkotia, m« ke kall maKe aku oka hiki mat>o ka wa kupono e aeia aai ai h| maaawa bo la- ; koa e kiei hope iho ai mali»a o ko laoa maa k»oo make, a i ole m, ma ki ok»li ana ako paha i ko lana manele hop<loa i* aoa aku Da malohia oo oae ka Buix]*oa o ke kalaoakaahale ia (naa la, oiai, e kĀo kanilno aaa Bo*a lahui na ka mak* an, o k* Moi a me ka|a keiki, a o kekahi mei kamailio noi h o ia mao >a knmakeu o ka oui loa o ka>ol ».M»ke paa ka aoao t ka Moi, ao k» mea, nl ao ak>i o IMema i * paali koa a paa 1 O Moi, aoiw ia i£ou o boao mai e k«w i* Utia, «o ka mea. he bea ia e nui loa t ai ka make ma ko lakoo a<»e : aka, ao ka 1

paolele nai o ko lakoa man manao o ke kaooba «ka Mol, na nOl ka helooa o ka poe i make mahina o ke kahqa kaaa, a ma- i waeni» o ka poe i nrake iloko o ke kaoa ana o ia ta, o ka Mol ponoi o ka lahoi Sebotia, na make oia me ke aloha nni ia e ka poealo-1 ha Alii a. aloha aioa hoi.

Ma ka ma&e ana o kt Moi, na boopuka ae kekahi pop »lii i noho 9 papalaa be oho o bo t«koo inM poo, "He oiaio, oa biki ro »i ka hop<»na o keia Alii o ke Aopuoi o Sek<,tia etjfiiulihia »i ilalo, a na kokoke mai hoi ka wa e kokaluia ai he Aopuni Aiii hou, me he tnca la, e lilo ana no ka nohoalii .i ka mea nana i hoopau i ke ola o keia hanauna I Alii, aka, na ke an o ka 16anawa e hiki mai ' ana e hoike mai i kona hopena, ina paha ma kapon», alaila, e knapapa uoi aaa ka pono a ine ka malnhia o ka lahui holookoa, aka i hoi, ina no ka pomaikai hookahi wale no o ka mea nona ka lanakila, alaila, e olu mai ana he mda haanaele ma na okaoa mokuaiaa j a pa» o Sekotia, a o konoia auanei na manao j o kekahi poe alii e okioki i na aina a e lawe ' paha ma ko lakou lima i ka hoooialo ana, no 1 ka manawa i kopono i ko lakou makemake, l a ma ia ano hana, he mea ia e jjan loa ai na j mokoaina i noho Kiaaina ia mamua i ka wa e noho hoomalu ana ka maoaokeia hanauoa Alii." I ana ona Kohina a me ta iima o oa Ai «„'. o nobo ana ma ke aloalii o Edir|iboro, •'ua oone akn nane mal, me ka maopopo ole o ka mea knpono ia lakou e hana ai. no ka raea, iloko o ko lakon idaoao, oa kokoke aiai ko lakou manawa ē kaiehoia ae ei ma |a" ho'na a hkou i hookauwa ai no ka ponw.c-.4i o ka iehulehn, 00 keia manao anoifinoni i nlu mai iloko o na Kuhina, ua lawe ae kekahi mau puali koa o Delcma i ka malama ana i oa hale aupuni no ka hoonialu ana, a o na keeoa oihana aupui>i hoi, ua hoomaluia e na puaii koa o Delema, me ke kanoha pu ia aku o na Kuhina a pao, aole e haalele wale i ko lakou man kolana niua, a hiki wale i ka mauoawa kupono e kukalaia aku ka mea e ana malnna o ka nohoalii, no ka mauawa e hiki mai ana, a ua oluoluia no hoi na Luna o na Aupuni e, e hoomau i ka noho aua ma ko lakou kulana, oiai, e mao ana k.a noho'oa hoa'loha ana o na i noho lokahi mamna. Oiai, iloko o ia mau la, o» aoe hoopauia na manao kaoalua iloko o na Knhina, a ua olnōlu lakoo e malama i ko lakft<£rnaa kolana mna, me ke aloha 00 n»e i ka make aoa o ko lakou Moi mua, ka mea nana i hoolilo ia lakoo i mau lima laweiawe no na hana o ke Aupuni.

Mahope ihe o ka make ana o ka Moi, oiai, «a boopotii paa loa ia na poali koa o ka Moi e na pnali koa o Delema, oiai hoi, aa make ko lakoii mea nana e alakai imua oke kahua kaoa, a he poe pio hoi lakon no ke kaaa, no ia mea, na kuka pu o Delema rae Aordriana, no mea kupono ia fauae haua aku ai malnnai o keia mao pnali koa nui, na hooholo laaa i ka manao lokahi, be mea pono e hoakoakoaia māi na poali koa a paa loa o ka eoemi 0 laua, i hiki ai ia lana fce haawi akn i ko ua m&u manao hoomaikai malnna o 1 ka hookoia aoa a otel« ka«oha, o i> ka k« anaioa kan<k- | .' . ■ | " B na aakamaka aloha oiaio, mai makau ! oukoo no ka mea, aole Le man poioo e | hanaia malnna o onkou i keia manawa, e ho|»kon akn no aa ia onkoo me ka maikai, oiei nae, o ka make ana c?k% Mol a ka lahui S«koti« i paulele nni a'i, aole malnna o'n ka o ia hana, oiai, na nni na manawa a'u i no| aku ai i kona ahonni, e pan i kona iiau manao enemi ana no'u, a ina i hookoia keia man noi ana akn a'o, ina aole e halawai m«i me ia kona hopena make weliweli, e like ne ia a kakou i ike ai i keia 1», a

0 ka make w<liwel» hoi i loaa i kekahi o koo» tnau alii koa i eoe na paali koa, )ie make ao 1 kaao» maa b e lakoa, no ka mea, oa olelo ako au, mai hjao uai oukon e koe mai ia'o, piai, me ko lakoo ike onai oo e ohai aka aoa ka elele*B ka oake malana o lakoo, boonaboa 4bai aaa ao. - . " Eia ha*i hd, ma ka make ana oke Keiki Alii, e like ik> »e ka'o i olelo mua ae nei, aole aialoaa o'uka o kona make ana, oīai, aa pioepioeloa aa siu«wa ooa i ho&o oiai ai e lawe afei i kaa ola, aole aae « hiki, 110 ka mea, ua ht«vj mai ke Akaa iloko o kou liaaa, na'a e h*avi akq i ke ahoaai uona, he ekola o'n d«q«« i hoop&kele aku ai i knoa ola, me kuo noi aka ia ia e Loopaa ikooa «nau manao eneni ana oo'u, a e ike raai ia'o ma ke ano he kaikaualii makaaioaaa, aole i maliuia mai keiaaiau noi ana aku, boosM&o hou mai aaa 00, a ma koaa hoao hop« loa aaa e laire i kua ola, la haawi rnai ke Akua n* kfk»ht u>«a e aeeUwe t koaa ola, apeU iho i K»aa ai ia ia kou hopeua aoaka «r*)iv*li ma ke kahaa kaaa.

" Ab» W, ookk iomaikM kaalike o K*kou • pm>, »• lo»ft mai i*'j ka «r» kupoEko e hookon mwkni ako »i ia ookuo & p»u e hoi kola a oo« keia &>m i ko Ukoa m*o hom* m« ka maluhi*, % o oa h»t>A limk i kupo&o m k* powaikn" o k» Uhnlehu, »oh«> kamn <> h<vpohopo «i no k* »*)«» »n* > k& Moi olf, oi»i. «» k?l» bop« akn « |jkmai!iō «i ktkon n-"> m»*, bo k* bh«», >i» bm» nul k»'o e b*o» *1 mahop* iho o kua hwkuo m&ikai in* ak« i« onkoa « hol me k> o-klahia, »« r b&n» •ka i* ookou u» k« w» (m uta pio! tm i ki hoop«ah«oi*. « Uk« me k» h*n« • k»k«ht mau Anponi i noho kao% «o ki ro»na«k loihi. aa ho,vp*«h*vvia n» poe'pu»" na *o«o ehia. .« ,u ka maa« o o* k%DAWki v> n» t#hui, hf )m «fck« *• ka «ke hoop*) e k«k«N p<^

a be hoopaaia (Aaloko 6 a ptM , ke oU o kekahi poe pio, a bē aao make e ae no kekahi, i hiki ole ia'a be hoakaka pae loa ākn maanei no ka bopena o ka poe pio, a i ke/o maoao ana no ia mea, be mao haaa ia i ku ole i ke ano Earts«iaao oiaio " 1 ka pan aua o keu mao olelo a Delema, 00 hoomaikai mai la na poali k oa pia a pati loa ia Kelema, oo kana naao oielo ku i ke aao lokomaikai, bort> ooi ee lfl lakoa no feabaoo!i nui do keia haaa maikni a Deleaia i kaaoaia akn itnoa o lakoo a buli ae lakoo ma kahi a lakoo i teakem*le ai e hoi ako ma ke alanūi e hiki aka ai i ko lakoa mao home, ma ke kaawale ana ako o keia auaiaa kanaka no.i, nahoi iho la o Delema e hoipu i»e Aororiana ma no kekahi mau minote pokole, a hni boo akn la o Dele"-;\ me kpna man poali. koa poooi, no kekai <jaos noi aoa i maoao ai e hookoia a paa poiio laa.una ae o ka pan aoa p ka hora elima o ia ahiahi, no k"aSjoolaolu ana mai i na kiao make o na kaa e waiho mokaki ana malnna o ke kahaa kaoa, pa ha- - nßia keiaman bana a Ika pau pooo ana o keia mau haoa, hoi mai la lakoa iloko o ka pakaoa, a malaila i booknoia ai na hana Inhi o ia la, he pnpnkahi wale no nae ka hana ana, no ka elen a, me ka mikiala o na poali koa, nolaila, na paa - pono na hana o ia la mamoa ae o ka wa knknpono i makemakeia. A hoomaemae iho Ia na puali koa ia lakoa iho mamna ae o ke kokoke ana mai o ko lakon manawa paina ahiahi, a mahope iho o ka pao ana o kp lakoa paina abiabi, na hookne aka o Delemal kona man pnali koa e hele !akos e hoolooin ia lakoo iho ma na wahi a p»d o ke kolanakaobale, me ka malama pono nae i ka malohia o ka lehulehn, a aole hoi o hoolele haali wale akn i ka malohia o oa hoa makaainana, a ma na wahi a lakoa e maki hoolaoln akn ai, he mea knpono ia lakoa e hauoli kopono no ka pomaikai o na mea a pan. Mahope iho o ka pan ana'o ka Delema ma paina ana me kooa man aln koa ponoi 3 me na koa malihini no latia na paawai koa a me ka wiwo ole, na hnīi hoi aka la lakoa ma ka rumi hookipa nbi o ke capitala nani maloko o ka pakaoa, a malaila lakoa i hoonanea ai no kekahi man bora o ka po, oiai, na lilo ke kamailio ana i kabi koa malihini hou, no na mea i hanaia ma ke kahna kana ia la, a ma ke ano noi o kana olelo ana no na hae kaaa o ka enemi i 1110 pio mai ia ia, a mawaena o ia man hae, hohola mai la oia i ka hae alii o ka Moi i make, a olelo mai ia oia, penei : *'.Ē knu mau hakn a me na 'iii koa hanohano, e nana po mai kakou 1 ke ano o keia bae, ka me* pana i pnfeto haaheo iho ma na e^ea^' 0 na meknni koaniani aina aloha, i keia maaawr-filsroa hiki mai kona hopena, na pao kona welo baabeo malona o na pahn hae a me na kia o na mo» "ka e holo ana roa na kapakai o ko kakpa aina, na hanle kona naoi a hanobano i keia la, aole he mao hoomaAo ana i koe no keia hae ma na kolanakanhale nni o na Aoponi a pan o Eompa o Hke W ■cr-sc:aisaS. WPI(0-lfakou kopnna oo na taosani oiaLahiki pela e pio maa ai keia ha* a me kona ohana alii, a pela hoi e pan ai na 'lii ike ole i ka mana lani, kafai m» naai aa pa««ikai o keia noho ana, a e hoonaoiia boi ka inoao 'ke Akaa oiaio mai kinohi mai, a no ka poe pooo 1 hoohiki malalo o ke Kea QeoH>iele oko kakoo Hoola, ka mea i make no ko man bgwa, ke kaiahala oo oa tytaka a paa, a na kopono hoi na ia poe e nai ka noho'na Moi o Seko\j» noi, p<*a i ko ai ka olelo a ka Buke Noi «lelo aaa : *i*a as iiiMa mi ia itiMidhi, tbnUi, t ks»-o m auamei a» in& kanōhtt m jwn» » e'w m»." paa kana no kek mtpN ' a'pau, haawi akn la t Aororiaaa i ka iooa * hanokano malona kao*a, ka mea nana i apoapo aka kcß* mao kalanoa o ka Moi. i ao w*te aku la ka la* ka mea i imi akn la i ka mekeo o kana keiki, a penei ke aeo nai o Su-A» a»a* olelo "E ke koa wtwo o!e, ano la, aa loaa ia'oiia wa kapono e haawi akn ai i ka inoa haaohano malona 00, oia ho< ka iooa i kapaia be liajt>ra, oia koa inoa hanohano keia aaanawa akn, he hanohano i lojv*h«p« maii ka poe e hooikaika ana p loaa ia inoa, «kakei, no koa ano koa*a n*. ka wiwo ole. a no kc%knli G l« •na wahope rk* aoao ak« K«kftMfi noho eaeni ai, ka me» aana i i keia kaoa holiaaaki kaloko, * aa koaa nake aaa Uako o k« kakaa kaaa, na leaa ia ia ka aka kapoao oo kau hana. aka, ma keia ia i koo•ka ka«« kio* mai ai ka Moi, oa ike as iaoe e naaaa aaa i ko« ohaoka pooaikai o ka *°*® * koB bake » pai« ake ai a« ka ponaaikai o ko kakoa «ina, a ena is mea oa loaa ia oe ka pomaikai, oiai, aa nai na kaaa o ka enemi i lilo pk» mai W oe, a aawaeua o ia maa bae, o ka hae kalaann o ka !| m kahi. oū ka baaobh*H> oi lo.'* i Uv»a i» o«, a ke paalele »ei an, o k» iooa hanohanoi loaa la v>«, be ako panai knpono ia no kae mao hana kx>a, oiai, «a make ka Moi iloko o ke kabua k»«a m* ka ikaika i W i ko naao hma, Ama sona make aa*. ke p*cl«)e oe* a«, \»a kōkoke mai jka maaawa e hoo ia m*i ai na pono pili p«a »« o ko kakoa a<oa, a e kaaheo kak<« ke hiki mai ka «* knpouo e hookoia ai ko kakoe iini noi ana ao keia maaawa aku» o\ai K ke nee o«i ke ao bolv>koa im««, a «oiw kuma o kekoo « aaaaak» ai ao aa mea i hala, aka, o k«> k*kon Unakiīa *n« Hoko o k<? kaho» kana, h« v kia . ;a no ka m»n««* nvau loa, a no na hauawna mab.>pe ak«t " ( • pa>, : 1