Ke Au Okoa, Volume VII, Number 28, 26 ʻOkakopa 1871 — HE KAAO NO AURORIANA. Ka nani o Sekotia-Helu akahi o Edineboro. [ARTICLE]

HE KAAO NO AURORIANA.

Ka nani o Sekotia-Helu akahi o Edineboro.

HELU 2. Ua hanai nft makaa o oa kaikamahiae nei ia ia me ka malama maiau ana a hiki wale i | koua wa i nni ai, a ma ka nana aoa a koaa i mao makua ia ia a ine kana mau hena, na hoike mai kona kulaaa ia ia ibo, he wahiue ni oia i oi ae mamua o ka lana mea i manao , wale ai, a he kaikamahine hoolohe a me ka ooho malie, a he aloha i kona man inakua, a he kaikamahine manao paa ma kana man mea a pan e makemake ai ehana. Ua hakilo mao kona man makna ia ia i na wa a pau, ua kooa uoho ana mai a me kona hele ana, no ka mea, ina oia e noho mau loa maloko o ka hale no kekahi maa hora, alaila, ua hiki i kona mau helehelena ke hoolei pan mai i kona nani oi pakeln loa imaa o kona man makaa, a be mea ano e loa ia ke nana aku ia ia, me he mea la, na oi pakela ae kona nani mamnao na opaa pua rose i mohala mai i ka wa kakahiaka nui. Ia Aororiaoa e noho nei me kontv mau makua maloko o ke hale o Edineboro, n» lawe mai kona mao makua i kekahi kaikamuhine e ae, euoho pu me ka laua kaikam«hine ma keano lawelawe uana, a ma kana raau olelo a pau loa e hoolohe ai na kaikamahii.e lawelawe nei, e me ka noho ana o ke kauwa hoolohe malalo oka liaku lokōmaikai. Ia ia e uoho lawelawe ana malalo o ka mea uona keia Kaao, ua ikeĪH kona ano hoopono a me ka mulamu pono i na olelo a pan a kpna bako me ke pakike ole. ' —

I ka ooho ana o aa baikam«hioe oei mala!o o Auroriano, be mea mnu i» ia ka hakiio *na i oa helehēlena o Aorot«aoa i na a pau, a me kona mao hoopnka maoaoaaa mai iuiua ona, ua hoomaopopo iho oia i kooa mau auo a pao, aele be mea nana e hoopniwa mai i kona maoao, no ka mea, ua maa oia ma na

moa a pau e pili ana ia ia, no ka mea, o na hoolei pari ana mai i kona man kiiooohi imua oua, ua like uo ia me ka po mahina piha pono i knupau mai i kona malamalama, a o ka-

ua mau buli aua ae e uana ma o a maauei, ua like no ia me ka huli maikai aoa ae o na elien o ka mauu aeto e-lele koolai malie aoa iloko oka lewa. Ao na hiohiona 4 ka wai hooiiiu o kona mau papalina, ua like no ia me ka pu-a ana mai a na onohi puuuhu anue noe iloko o ka wa ua kilihuna ; a o kana mau hoopnka manao ana mai, ua like 00 ia me ke kani ana o ka leo o ka maoo ilnna o ka wekiu oka laau. Ano keia mau mea. ua hoopuni paa ioa ia na li a mau ana a kona puuwai i ka po a me ke ao,'» na ua kaikamahine oei uo hoi; ka huaolelo hoohiki paa loa imua o Auroriana, penei : 0 Aole o'u kumu eae e kaawale aku ai mai koo alo mai e kuu haku naui lua ole, o ka make wale no, a ina e raake ana oe, owau pu no kekahi e make a ina e komo oe īloko o na poiuo. a me na pilikia, owau pu no kekahi, a o ka pono ame ka poino a me ka pomaikai e loaa ana ia oe, e kaana pu ia 00 me a'u."

Ma keia mau olelo a ke kaikaa»abine kaowa i kouo aku i ka Auroriana mau hopona o hoopuka mai ia ia, oia hoi keia,-wahi a Auroriana, " Malia paha, ūo keia maoawa ke ano o keia mau olelo au, a ina paha oe e ikemaka ana i keia mau mea au e olelo nei, ke liiki io raai maluna o'u, aole paha oe e hooman ana i kon manao mn», aoe hoomamamao p&ha oe mai o'n ako nei." Panehoo mai la ke kaikamahine kaawa, me- ka hoohaahaa iho imua ona, " loa pela e knn haku, e aho no e make e au mamua o ko kana olelo pu ana i keia wa, « ke haawi akn , nei au ia oe i ke kumu o ka'u pahi t&a ka pobo o kou liraa e kun hakn i keia wa, e lawe ako i kou pla mai kuu kino aku, iuat>Qa ae o ka lole ana o ka roinutQ hookahi, alaila, e hoomanao oe, ca make k«u kioo roe ka maikai, me-ka ili ole mai o ka peino malnna on ma keia hope akn." Ma keia mau olelo a ke kaikamahiae kauwa, na pan wale ko A&roriaoa manao ana e olelo hoo ako ia ia, olai, oa hoike paa mai oia i kooa maa ooaoao a paa lōn me ka oiaio ; oa psa ae la ko laaa olelo ana no ia mea. A maaaeī la, e ka poe heluhele, e holi ae kakou naaa aku ia Petfero, na hoo ; hiki oia ioaoa oko kakoa Hooia, oia e i k« Hako, a m» b» pa » kamakaia ia'i ka Haku, «kolu ona hoole ana, oia ka ko Haku i olelo ai, ekoln kani ana o ka mo*. a pakolo no hoi ko Pet*ro hoole ana, a me he mea la, na like me ia ke aao o ka hana a kela kaikaniahine, t>a ke ao o na hfilo o keia Kaao e hoike mat, no ka mea, aole no ē loihi ko lakoo nae aalie aaa iaaa, alaila, e ike ana kakoo i ka hopena o kana mao hana, ka a me ole ia paha o i& mae manao oaa. Ma keia waki o ko kakoe Eaao, e waiho iki i ka olalo aoa no Af roriaaa, aeholi a« kakou a nana aku i ka po nai k«Ub«la o ke ielkl AHi ponoi o 1« Aaponi' o Sekotia, ka aaea i «Moi« ka nani o ka hoaia, ka aea i kaalaaa ka oaai a ese ka ai taa4a Aapaoi a pau o Earopa, ka »ea boi a 4a pnawai o na AUi a pao a tha oaaa ai » ka po a me ke ao, ka poe bol aa hiaai mka aaa i kela a om

keia minAte. Na ke aa o ka maaawa e hoike ! mai ina mea 6 iaoa e-eo ai ka ol a me ka oani, o ke Kei&i Alii paha, a o ka raea paha doda keia Kaao ? V KA HAAWI ANA O KK KEIKI AUI I KBKABI PO HOLAHULA »UI HALOKO O KEKAKI HALB SĪI HA KE KDIJIKAKaŌBALS O *EDI»KBOtlO. S[amoa o ko kakoa halo aea iho e ike i na hana o ha po a ke keiki -alii i maoaoai e hookipa mai i ka lehnleho maioko o kekaiii hale noi, a ke n.ii afea oei aa ia pukou e ka poo heluhelo, e kali iki iho kakoa ma keia vrabi\ a be pono pab» e wafaewebe iki «ako aa i ka moolek) o kein keiki alu i maopopo ia oakou. 0 keia keiki alii nona ka oleio aoa, k« mea nona ka inoa " Lord of the FU>wer,"- ma ka hoohalike ana, "Ka Haku ona Pna." Oia no ke keiki oaakahiapo ponoi a k%Moi o Senooa hoi oa moli pokii kaik»hiue elima, aa kaolana loa oia ma kona aiaa makuahine a puni a ma na aopuni eae o Eōropa, no kona kanaka ni a me ka nani,' ao)6 ona mea like mawaena o na ohana keiki arlii a pao o na aupuui e«e o Europa, oia hookahi wale iho oo i kona kulaaa, aole ona mea e like ai ma kc(ha naoaioa. Nolaila,. na nai wale kona maa inoa kapakapa i kaheaia e na kaikamahiue alii, oia boi keia, akahi, Ea nani o ka Honna—alna, Ea ilose Ulaula—akolu, Ka Haku o na Pua ; a no keia mea, ua hooooho iho'koua makuukaue Moi ia ia ma--1 loko o kekahi hale alii nani maloko o kekahi Papu nui, ma na haneri koa nana e kiai mao I i ka po a me ke ao, © mahima aoa i kona ma- | lohia, i oie e ulia wale ia mai kana keiki e I ka poino a roe kekahi man poino e ae i m6e j ahaoe mua ole ia no ka wa e hiki mai ana, a no ka ui'a mc ka naui o kuna keihi, oia wale no ke kumu nui oaua i kono ia ia e hoonoh» paa loa i kaua keiki inaloko o kekahi P«pu ikaika o kona nre k-a ike nui ole ia e ua poe a pau o kona lahui, he kakaikahi loa n« maoawa e hooknuia mai ai na pani hao o kona home papo no Le alakai ana aku a kona makuakAie Moi i'na pae keiki a na Mei o £uropa e ike ia ia, a he hapalua hora va!e rio ka nui kupono o ka menawa e launa ibe pu ai me ia, a huli hoi mai ka poe makaikai, aoiu e aeia ka hookaulua hon akii.

&la koua kii i puiia, oia wale iho la do ka mea nana i hoike akn i kona helelielena, ma ūa pepa liilii i paiia a nui i mea kgai aku i ka poe makemake mai, na nui ka poe kuai i na pepa kii o na auo a pao, mai ka hookahi dala ke kumukuai o na kii pepa i komo oie iloko o ke aniani, a ona kii i hanaia me ke aniaoi, mai ka elri9a dala a hiki i ka utni. Ma ia mea i ike ai ka leholehu i kona ano, a 0 ka ike aku i kona kino ola maoli, aoie hookahi mea mawaena a ka iahui i ike i kona mau heiehelena, o ka poe wale no o ke kolapa Moi o ua nupuni e ae a paū o Europa, oia wale ao ka poe ikemaka i kona auo a tne ko* ua mau helehelena. A oia no boi kā mea i hoolia mau i ka puuwai o na kaikamahine alii o na aopuni e ae a pau, me ko lakou olelo ibo iloko o lakou, " Owai la aua' nei o makou ke lilo aua i wahine mare na ke keiki alii o Sekotia ? " Aka, me he eaea_l«, i ka ai&nao paa o ua keiki alii nei, aole oia i lawe mai i hookahi o lakou a hoopaa Tho iloko o kona puuwai. Ua oleloia no hoi, ua haule ko lakou mau naoi a pau malalo ona, a oa ia mea i hoopale lo* aku ia mau mea a pau mai ona aku, a aohe ana mea makemake mawaeua o lakou a pau, e hoopili mai i kekahi lede ma kooa aoao, i mea e nani ai kona uoho ana, me he mea la, o ke kumo noi Dana 1 koao i kooa maoao e haaa pela, ua hapaiia koua mau manao a pau e koua kanaka kino ui a me ka mahaloia mai e ka lehulehu/

0 ka mea oi aku o ka makemake oni a na keiki alii nei, o ko piha mao 6 kona manawa i na haua leak a a pau, pela mao oia i noho ai a hiki wale i kona manawa i haawi ai i po nui, a oia ka nanawa e ikemaka ai ka lehuleh" o kooa aupani i kuna mau heleheleoa, a oia uo hoi ka wa moa o kona ike ana i ka nani oi kelakela o ka mea nona keia Kaao, a pehea la kona manao i kona nani a me ka oi, e laoakila auenei paha kooa ni maluna o ko Auroriana oi kelakela ? Ke hai akn bei aa imoa o oukoo eka poe helnhelu aia o» a halawai ako me ka mea nona kela Kaao. he pono ia oe e k» am helohelu ke olelo iho,-e hauie aoa kooa pani malelo ō ka hila o na kamaa o ke kaikamahiae o ka nka o ka □ ilana ona mauna o Sekotia. Ma keia wahi o ko kakou Kaao, e waiho ako ai ao i ka olelo ana no aa kelki ulii nei wale no, no kamea, u« ike r« ae la do kakon i kona aoo, a he poao ia kakoa ke olelo no na haaa o ka po' nui a qa keiki ali( nei i hoe'ahaiana He akea, e Jike me kona nakemake. I kekahi la, kapa aa la ka maoao iUko o qa ibtiki alii nei e kamailio pa ae koaa eakaakaoe Moi, nolaila, noi aku la oia i koaa paoke nni nana oia'l uaiana maloko o ka papo, « ae mai \a ia e (>ele e kamailio pu me kona naknakane Moi, oa ae mai !a no ka pnaku i kona makemake, a mahope iho o ko lana otek> ana, ua bele aka la eia i kahi o kona makuakaoe, a i koaa hiki ana ako, aa b»i pan aka la oia i koea aaa maoao a pan i mna o koaa makaakaae, a iloko o ko aaa, oa holo lokahi ko laua maaao. tJa boa)a ka4e ia na rasa a paa a pili aaa I ka ba»a, maaiali 0 ka makemake o kana keiki, aa bo)o{MMK» aa mea a pau i hanala, hoopekaia na oSc4o hoolaha maloko o ke kalaaakaahala aiii <v Kdineboru no na p«W ekoln, no ka hoikeaaa 1 na keiki alii imoa o ke aeaiaa kaaaka Mi e Maa mai ana.

Ua hiki «ka ao hoi k«ta 1000 Bk« o« aopoai a paa o Karof«, oa noi pa keiki alii «•» o ikeaiaka ao Ukoa &o i aa baa* a p««

nona ka bU w« |£a **4 r #U&& m ,«#&, *» ilana ona. Ik» atf, a ka po i pllw, p<M* a pao p ke Edinefea?*H» &»• maaioa a me »» malih». B », r? |tW **® & «e» • JB»8, * «» W»! W piK ana do ka mea ik* apeaoe < aaa aso © hiki ioa bosa op |paa s na piha e oo na aoho i ia poe ] Jiikj maa ae, a o ke feoeDa aa kn ibo lakoa ;.«aa ko l^koa [ wawae. Ma īa manawa, ua hiki raai ka, poe i ka hookani ana i oa ob6 a leo i mele, ua hiki m«i oo me ka poe *k»f»y»i i fe a j hnla haole, oiai, ua na pog a paa o Sekotia i ka hol'a, he poe i kaolana ma ia hapa qo ka manawa loihl i hala a i mahalo nui ra hoi no ke akamai ma ia hfina. I ke komo ana mai o na keiki alri nei .pona ka po uni, me ua keiki alii a pan o Sehetia, a me na keiki alii raalihin\ a pan, oa kalike ae la ke anaiua kanaka nni ilona, a kani mat la na mea kani, l ka paa pooo ana o b» keiki alii ma kahi i hookaawale ia no lakoo, noho iho la na poe keiki alii a pan ilaio, anohopa iho la no hoi me ke anaioa kanaka nniilalo. Ma ia hopeiho, ku maī laf ka Ponko noi o ke keiki aiii, a hoakaka mai la i kekahi mau olelo- e pili ana i na hana a pan o ka po i mae k« keiki alii, a ma ia Sia ka poe Sekotia no i heKi mna } ke kahna j holahola'haole no ka hapaloa hpra, a ma ia hope iho, ke kahna i'na keiki alii a me oa kaikamahine ali o na anpnni e ae » pan o Enropa. Ua hlo ae la fie kahna hnla 1 ko Pelekane poe keiki alii tio ka hapalna hora, a peia no i haawi pakahi iā'i feā maaawa hnla i na keiki alii a pan o na auponi o Eoropa ma ia po. Ma keia po no hoi, na hele kioo ami ka mea nona keia Kaao tne koua makoakaae a one ke kaikamahine kauwa, e ike pono i na iiana a pau ake keiki alii nona ka po nni. Sfa keia po oo hoi i ike ai na mea a pau i ka ni a me ka nani o na keiki alii, na hd!ke pao loa oia i kona man ano a pau imua o ka lehulehn, » o ka makamna no hoi iaoka ike ana o na mea a pan ia ia, aole no" hoi he mea a ka leholeha e hookae aka ai fa i fea nani o kona kulaoa, a no ia mea, na oleloi» aole wāhi a ka maka e hoohalahala ai notta toai Inna a !alo, ua mahalo nai na mea a paa Ja'ia ma na pe nei. ona iede a paa ikni ka hanohano, oa kuopao lakoa i fco lakon mau hoohie ana maluna o oa kefki alii oei, me ko lakoa oaoe uhaae mna ole paha, aia no boi be wa e po£a mai ana kekahi meas oi pakela loa ae kona nani mamaa ona, oiai, ke nee akn oei bo kakon «oau kiwnohi e4»s+airsl-po -aJfu me ka mea'nona keia E<aao, ka me» i .k*£aia,

" Ka qani o SekytĪB,' Hela ekabi o $diaeboro." Heaha la ka tnjea mp&e jke i&'i 0 Aaroriao« ? Me ma& ia, 4ajba* it3 b.aaolelu e hiki ai ke hoopaka ae ma,fc» waha» a me be mea la no hoi paha, e kaili ia aho aua na noonoo kanaka aoa a pau mai ka po%w&ī ska od» mea a paa». Ia Aaroriana i komo 1 aku ai me kooa i kow .~tfco ai iloko oua h»l«,-hafe aka H]d; pno ka hale koai pepa komo, a ku&i «ka la i pepa komo qo iaoo, tk», oaho&oi iamai no ko laua dala, a na haani w%le ia- mai ao k<> laoa pepa komo, a hele ako laoa a~ komo iloko o oa hale nei, me he mea.ia, o keia ka makamua o oa alia hoopomaik&i i laua ia po. * • īa Aumnana a me kooa makaakaae i komo ako ai iloko o oa hale oei, ua ike i ke ano o oa mea a pao i hanaia ma ia po pei, aia hoi »c keiki ooaa ua po nei, e ku aoa Uuoa me na keiki aHi a pau o Sekotia n»alqna o kahua hulahuia, me na kaikamahiue aiij e ae o Eoropa. Ike kaheaia ana o ke auo oka hoomaka ana o ka hula, ua holo ako kela mea . keia tnea e hopo i na lim% o kooa hoa hula, a o oa keiki alii nei hoi, oa ko pn mai ta oia iluna meke 6aikamahioe a)ii o DeoeoAika, ka mea i oleluia e kooa aoponi, oia tfa belu ekahi oke ao holo&oa a paa. Ia lakoo 0 kpopau anai ko lakou akamai malooa o ka kahua hulahoia me na vawae e halako ana, a oiai na hopa o na wahine e ninia aoa aia ko Ukoo mao aoao a puni, e hahai ana hoi i ka leo ame ka nbeoe ona mea kaoi. Ma ia«' manawa, ke Looiei pan nei ka naoa ana akn o ko Aororiana naa maka m&iana o lee anaiaa kanaka noi, aoie i haia Bte hookahi esal %oaa ike pono a«a a%o i k« aao o ke keiki aHi poooi, ka mea nona oa po oui nei, a oona hoi ka inoa i kanlana moa tna q« wahi a pao o Karopa, a hot» a«,U ka naoa ana maluoa ok« poe hookaai piU. Iloko a kaia »aM»a a Anroriaaa e aana aoa, aaie aia i «ehe ae i koaa ohi-maka, a na ia a>ea i boonaio i ka ikai* aaa mai o kona «mo bebbeiana ni a aae k% oani e haiama I» itv»a «•». Me he mea Iw, aoie oaa q»akenake e heifce i kotot> ano ni. no k» «ea, e kooa a»kamake «a» »», 0 ik« pena ike aeo a aae ke kelana o ke aaikd e ke k«iki alii o kooa aoponi, oa paa ia ika aana ia ko lakon man ano a pan, a oa pnana -iha oia ilokooaa, oa kopooo.ke kapa inoa, " Ka naoi o h«ia «feaM«» oob«vrtv" lU>ko 4 na« o keia *aoav« % rianae h«Kilei paa n«i i koaa naea ana aaaln- . na o-ke aaaina kaeaka nni, na ikeia - ; e kekahi ma« keoaimana iem U m>ko kokoke mai ana na kahi a Aorv.vriaaa « n<>i, oo ka am, aa po-a ako ka naai o kona nawaho o kena oni-maka, a no ka aaaa p>> oo o lo A«reriaaa eM>oaa o ka po« hookani .pil». e ke hooaiaa *i ho» kei« poe i ka aaem ana maleaa o Auronana, aao ka pa pooo iho o ka maamaawa o ke kakni malaaa o kooa »hi-*>«ka, st ihā M ala oh«ioheio o □Eona a»ao papalioa. ' Ueiaipw.)