Ke Au Okoa, Volume VII, Number 25, 5 ʻOkakopa 1871 — NO KE COUNT OTTO VON BISMARCK, KE KUHINA NUI KAULANA O GEREMANIA. [ARTICLE]

NO KE COUNT OTTO VON BISMARCK, KE KUHINA NUI KAULANA O GEREMANIA.

HELU3. Ika makahiki 1851 ua hookohuia o Bisimaka i Elele mai ke aloalu Perusia aku a i ke kulaoakauhale o Frankfort, a malaila kahi i noho ai no na uiakahiki ewuiu. Ia manawa, ua kokua oia i ka hoohoi like o ka noho ap« ujd Ausettiria. Aka, mahope iho, ua ano loli ae kona mau manao Mo ka makemake nui no nae o kona manao e noho kuilima pu me Anseturia, ua mau no nae kona ano Perusia ; a i ka maopopo loa ana mai 0 ka manao o Auseturia, e haao ana e hoohaahaa ia Perosip, uo liloia i enemi awahia loa uo Bīsimaka. I koaa hoi aua mai Frankfort mai, ua hoounaia oia roa ke ano Kuhina 1 Peteroboro. 0 kanamau lawelawe Kuhiuaaua ma ia aloalii, aole no i ukaliia e kekahi mau mea ano nui wale. Ika malama o Mei oka makahiki 1862, ua hookohu kokeia oia 1 Kuhina noho i ke kalanakauhalo o Parise, Mahope iho o ka hoike aoa aku i kona mnu palapala hookoha, ua holo makaikai aku «ia i Ladana, a malaila oia i hoao ai e hoohuli mai i ka manao o Haku Pamatonß mahope o kona aoan kue ia Aefletoria.

Mehope iho, holo aku la oia i Bearritz. a malaila i halawai ai oia me ka Emepera Faraoi. Mamua ae oka pao ana oia makalii, ua kahea ia mai oia i Berelina e lawe i ka oihaūa Kuhina Nui a oihaaa Kuhioa o oa Aina e. He kolana koikoi no ia e hoopiha »i, Ua hoole ka Hale Lunamakaainana i ke kokua tna ba hoomahuahua ana i ka haawina oihana koa i ooiiā mai e ka oihana kuhiaa ; a o ka Moi Uilama I, ua hoomaopopo iho la oia, be mea kupono iaia ke imi i kekahi Kuhina manao kupaa, nooooo, a akamai, a nae aa anō koa, —a o keia kularf» ua hanle iho la ia maluna o Otto von Bisimaka. Ua (h<>opopo no i ka Moi Uilama, o keia Kuhma ana i koho ai ua kupono ia no ke kalana ana i manao ai ; no ka mea, na hoomaopopo mu& oia i kona mau ano maikai, a ano koa a pau loa

e paio pu aku ai me kona mau hoa paio a me kona inau enemi a pau e kue mai ana īaia He kakaikahi loa ka poe i ike la Bisiraaka, a me ka piha pono ana o kona naauao ma ke ano hooponopono aupuni ana ; oiai, ma na wahi ana i noho Kuhina ai qfEuropa, ua hooniauao oo ia oia malalo o ko Kuhma o na Aina e o Kuaia. laia ma Psriaa, ai ka hiki ana mai no o ke kauoha a kana alii punahele, o kona hoi koke iho la no ia i Berelioa, a malaila oia i waiho aku ai iaia iho ma ke kspoai o kana Moi, a me kana oaau kauoha a pau loa.

I ba malama o Sepatemaba, o ka mekahiki 1863, hiki mai la oia i B"relina, me ka nui o ka poe kue i kooa mau manao a roe kana man kumohana ; aka, i kona komo ana aku e lawelawe ma kana oihana, ua piha kona mau manaolana meU holo pono o kana mau hana e hapai ai ; oiai, i ka poe a pau lua e kue mai ana iaia, ua hana hoomalielie aku oia ta lakoa me ka oluolu, e pepehi ana i ko lakou mau manao enemi iaia. Alaila, hoopuka mai la oia i kana mau mea i manao ai :

" He mea pono ia Perusia ke paa like i kona mau mana ao ka wa kopono i hoopalaleha wale ia no kahi mao manawa : aohe kokua like mai o na palena o Perusia i kc kuem kanawei maikai kupono. O »<7 ninem nuiōka la, aoJ*' ma na kaiolelo a m' ka kookolo <bm> a ka hai>anui e hooko pono ia ai—o keia k*> kuhikena nai ona makakiki 1818 amt 1849— aka, mnmuli o km pakikaua ameke h>ko f "

Nr ka loaa ole mei o ka hooholoia oka Bila Koa hou, e like me kana manao ana ; nolai.'o. hoopuka mai la oia, aole oia e hoomalu ana me kekahi Bila Haawina hou, aka, oe ka Haawioa kahiko no, a manaolana iho la oia e ane kahuli mai ana ka maoao uluka oka lehulehu Me kooa hapai kuokoaa hoopaa mahope 0 kona manao heopaa, na hookehuli hou ae la īa i ke aoo o kooa mau manao hoomalielie i ka manao lehulehu

O kt BisiiMka mb kaea 100» na k« ano Kuhina Nui, oia ka koopoeopoao *nt i aa m«a heopaapaa • pili mi «WHni o Aua»> toria bm Pemai». Ca koopuka nai o Pemaia i hoaa pooo e koopili laana nili aupuoi aku imloko oka «hiuhi n Cor««aota Hui. O Aowluna hoi iwni nokuaina waeua malalo o knoa aaaoa. ua kue mai la lakou i keia mauao aoa o Perus«a pela ; a i kumu e haawi aku aī i ka hoopai iao aea, aa ik» koke aku la oia i ke « l(alia, a ua kakan ■ooa ako la rt%fcahi kakpe rae ke aupuoi Faraai, • hoopilikia ai i aa pomaikaā lehalehu wale • pili aea • ko Auannna pono kalepa. A hiki wal» mai ia aanawa, ua kanlana o A«aetaria, oia k« aupuoi alakai o Geremania Hai. Ko Pemaia h >oholo kokf iho la aeiamo lliwmaka la, he mea kupoao ke

hoopauia ia maaao aea pela, a • hookauia : •ku o Fvr"«iA HM ia kulana like la maoaai, ko o« £ukwa Nui a«i hoomaka ibo la no ia o ka Holo ana o na kuka mawaena ona a me C\)unt Raroljri, ke K«hina A«aetun« ; a hii aku ie iaia mi ka hapa hop* o h» lBRi he mea pooo • hoololi ho« la oa launa piU .

aopunt aoa mawaeoa o Pcrusta me Aus«turia oo kd maikai ameke mo paba. OtB os|emake oui o Perbsia ka hoololi ana ae o nn mea ona wa i hala no ka maikai a me ka holomoa ana. a he mea kopono ke kaanaia i» mau maikai mawaeoa o na aupuoi a i e'uH. Aka pane mai la ua Kuhi&a AuBeturin nei, he mea hiKi ole ia Aoseturia ke haalele a ke hoolilo i kooa pono a me kona pomaikai mai ka po mai ; aka, ua hilinni nae oia, ioa, e hoea mai bdb he pilikia kaua ia mai ia Auseturia, e kokuaia m»i oo kona aoao e na mana oui. Hoopuka mai ia o Bisimaka iaia, he manao kuhihewa ka hilinai ana maiuna o ia kumu inenao ; a kohikuhi pu mai la i loaa ai ke komu hoakaka no ke kaua Ilaliahope, aole i loaa nui ia Ausetuna ka pomaik«i nui ana i hilinai si no ke kokuaia mai ; ina, aole oa mana a i elua no na makahiki ewalu mamua aka i komohia pu i ka hoopaapaa ana no na mea pili aupuui Gervmania, a ma ia mea i poholaloia ai ka hilinai like ana. Ma ke kamailio alua hou aoa me ua Kuhina Ausetaria nei, ua hoomau hou aka no o Bisimaka i ua rnau kumwnei ; a ua h<ti pu iB aku po hoi iaia, ina e hoomaa ana o Ausetgria i koua noho'na aupuni ma Frankf >rt, alaila, e kaihi mai no o Perusia iaia mai ka noho'na hui. Ua hai pu akn no hoi o Bisimaka, e wehe aku o Auseturia iaia iho ma kona ano kekahi mana o Geremania, a e hoihoi aku i kona capitala ma Pseth. Me keia aao iho la ka Bisiinaka hoopaapaa ana me ke Kuhiua Au9etuiia; a ua hal.awai aku no ia oiau kana ana i waiho aku ai me oa olelo paoe kaka-oa mai, a no ia mānawa koke m»hope iho, ua hoohauleia na hapai kamailio hou ana no ia maa mea. Ma ka makahiki 1863 mai, ua hui o Peroaia me Rusia ma ka hoopio ana i ka hoala kipi ma ke aupuni Palani Ua hahaiia maloko o ua olelo aelike oei, oiai, ua hoea mai ka haunaele kipi tna Polpni, a he kumu hoi

ia e hoopoioo mai ai i na waiwai o na kanaka o na okaaa e pili ana i na paleaa o Rasia me ko Perush ; o na puali kaua o kela a me keia aupuni i bui like e ae ia aku na ko laua mau palena, a iuahe mea kupooo he hiki no ke uhai aku.i ka poe kipi a komo aku maloko o na palena o kekahi aupuoi. O keia kuikahi i hanaia mawaena o Rusia me Perusia, na lilo ia i mea huhuia e ua aupaui o Europa ; a ua lilo oo hoi i mea hoopaapaa hahanaia maloko oks ahaolelo Perasia. No keia mea, ua konoia o Bisimaka e wehewehe mai i ke ano o keia mau bana aoa ; a ua habai aku la oia i he Kuhina Enelani ma Berelioa, o na mea e kupono loa no ka hooko maoli ana i na kuikahi nei, aoīe i kakau iki ia; a oolaila, be mea hikl no ke mannoia, he meā ole wale no. Ma ka halawai aoa o ka aliaolelo, aole i wehe kino ia e ka Moi, a o ka haiolelo mai ka nohoalii mai, aohe wahi ano hoomalielie Hoomakaukau iho la ka ahaolelo i olelo pane roai i ka haiolelo alii rae ka i mai, ua kue nui ka oihaoa knhina i ke kumukaoawai, no ka mea, ua hoomalu wale tho no me ka bila haawina ole, a me ka ana 110 kehehi mau mea e pīli ana i ke kuikahi me Perusia, aohe kulaana kupono o ia bele ana i ke kaua

Ua hauaia aku iakou me ka hoowahawaho nui ia, a ua hoopuka aka o Bisimaka ia lakou maloko o ka hoopaapaa an°a, " Ma na aina e aku paha, e hoohaloia nn na hoopaapaa kumukanawai ma o ka lioololi ana i ka nuho ana o ka oihana kuhiua, aka, aele ia o ka me« maa rrau ma Perusia nei. Me kakou nei, ina 0 kulike ole na poe hooponopoao aupuni a i elua, alaila, na na mea e hiki mai ana ke hooholo, owai la ka mea oi loa aku o ka ikaikii." O keia man olelo a Bisiroaka, ua hookīpa ia aku e ka poe 0 ka ahaolelo me na m«n*o huhu ino ole. Aka, aole ka Moi i Uwa ina olelo pane la a ka ahaolelo. Ma us hoopaapaa ana no na mea e pili ana i ua palepaU paao nei i ka haiolelo a ka Moi a ine ke kuikahi me Rusia 00 ka bcle ana i ke kaua, ua hoopuka aku aa 0 Biaimaka me ka manao buhu, ina i ka manawa a ke aupuoi « makemako ai no ka hele ana i ke kaea, e hole 00 ia i ke kaaa me ka hookolo ole aku i kahi poe okoa e aku I mea e hoike ako ai i kona mau manao hoewahawaha, ua haalele iho oia ika rumi ahaolelo i ka wa o kekahi lioa oka aoao koe e kamailio aoa, a koeno hou mai la mahope me ka i aaa maf. aa lohe pono no oia i na aea a pao i olelo i» aa kahi rumi okoa e aku Aole 1 lioliu iki mahope iho, ua hookuu ka Moi i ka aLaolelo me ka haiolelo mahalo ole i ka lakou b*na ; a ua lile o Hiaimaka ia m*u le i kuhiea hoopoaepouo aupuoi kaulana ole a makemake ole la.