Ke Au Okoa, Volume VII, Number 3, 4 May 1871 — He Moolelo no G. M. Keha, ka mea kaulana iwaena o na nupepa mai Hawaii a Niihau. HE MAKE I WALOHIA. [ARTICLE]

He Moolelo no G. M. Keha, ka mea kaulana iwaena o na nupepa mai Hawaii a Niihau.

HE MAKE I WALOHIA.

E KE Au Ok|>4Oa : | Ua kn iuc*-i kaulnii» O. M. Ko)ia. ma i Waialna, OiUmi . Ma k;i lu I!? o JuJ_y. A: ]). 1835. ILa.kanaha i iKiuaaanao ia inai konu w» kam«iii.si»», a i 17 ; o 4f»rty A. 1). 185.L,kc»iuo la i lte hnla m« Lah:iinaltfns, a uik pii inui w kona eaaoao,- Olui, i pilpa eha naiia, uu hoopaapua o no in me k« poe o ka ah»hi me ks haawl aua i k^kulii ruau iao miia <>l® »», ia-»a. A ma ka la 11 o «lnly 1856, <pt»ka fiiai oia mawaho nei . JO»i ia kula fi>ai, a ua Bfi£Wfe ia. lasa me-Hulia Kat«kspoba ma ,Honolu!o iiei na Rev. A. Ui!«t»f>a, a ua hailau aiai aa lanw elna koiki, liouk«lti keiki kaoo, a me he kaikamohrne. He nni kai» mau Imaa kuulauu i wuilio' iho ma keia aauo oka liouua. Ka mna, o kona hoopoapaa ana n»e P. Pftmaikai o.ba aoao l'ope bmv na bo<»iajia ; oiaio ma ka IblS o lune, A. Dw 1860, a ua knakila o G. M. Ku-ha, el«a, raa ka J:vi27 o July oiu makalii- ■ ki iio, kokulu oia i Kul;i Ailiineka eao iama na ikt i lftaa ia is, a.ma«« raea i at» oJe ia e ia ma na liale iOia t»oi~fea Baii>ala, na mea Helu, olelo liaUna, Fafc«* a pela aku. Ma &a la 30 o |fcvemaba 1884 & 1595 nolio Kahu Kula bo Waialoa. .1 feamakaliiki j iohoia »i;i aiau elele e hooioli ai i ke Ku'nukioawai, oia kakahi i kooao tna ka . holu o a» Lnoa M&ke&uana i hoopaa wfele

ia ai ' _ Mamua naeo kona mau la aaw&lwiali, ua' W6iiaua oia i kt;kahi olplo ana i ike pi ma ka Rtifcq o kana. a»au Xula Ailimeka a me kahi poe e ae, no- ka h»Je o kekahi ma Makua Ualiu, penei : ina,e kukula ia kekalii hate hou ma ke'kahua o ka tiafe kaliiko, bc liapalua nae o 6a Uale ka i komo i ke.kahua kahiko a he hapalua o ialiale ka i ke kahoa hou, alaila, e pan ana aa hale la i ke ahi ; ua wanaua ia keia ma ka Poalima,. a ma ka Poaooo, oa hooko iVtao!elo a ka Sake arta i ike ai, ma ka pau ana l ke abi. A makih 14 6 Janaarj' o keia makahiki, ua hoopaapia laoa me S. P. Kahukula ma ua mea Helu ma ka pa o a ua -pin- po koM paio,*& pso' Iho ta e like me v V» papB>o'Paeieet«a Perosia. • He mau KaiwM&ne l&ua »e k«na Ēwa no ka Ekaieaia o Waianafe taslak> o ka Rev. A. Kaoliko alakai. Ua waiho'iho fa (tta keia aoao o ka honna

he mao keiki. ewa, mfw makua, man p.)kii, mao kaikn«ana, ft «e na hoaaloha e lihawe aaa i tca ukaua o kb>«a4namina, a me ka )ou lawi, ko makon a!oha, oelaik ke hakn nei taako« i kaiyi%«i lionA : He kanikao *afohi tH><3eor£e, 'Mose, Koha, Kaa kan» taai_kalaifceU o K«a*tuila, Al«Aa ia w»hi «. I h'oolm i ( na %eiki, [ole, na'6 mai ka wa pilikia a piliki» KtW k*ltc e, fco* kaoe hoi e, [kb iwiu, Kua kane mai ka afe pa«piii, i pili m « kftua Aau tho nei Ag aok ko kao.B a, Kuu hoa tuu mai ka makaoi hemalaalaa," Mat kaiia JiHiTla i'ka noō&oa, Aole aa e ana i ko kan a katt, Kuu kaoe mai po loloa o ka hooilo, Hele ak'u lf w i ke aUfttll hoi ole mai, Kihi biitw-Biarfea hfc4e ih? bafrt< s Bsenebo&a Mai ba leu woliweli o aa AlpUa ia wahi a kaua e. uqho ; Knn hoamai ka piha kanaka o Kawaishao, Kuu lioā olelo o na Na Hou, Kiu hoa tnax k« feai o 'Mamala, K«'meiN>fc i»i M i ka ukaaa. he%loba, >. Ku't kaue o kuu fcaa« hoi o. , ■ I#<UA Kanik'au he a!oba do Q.M. Koba, Kun kaD6 mii na lß6'»a6aw&tn o ka aiua, AlobMa *afei In«M 6 bele 81, Hala afea £fe hbr» elaa. Elua «Uo,tM i k* £M puuli nrfi, Pouli m&iiaei aa i tco aloha e, . Kuo nikkiia mai koo wa ttiliī he kl&e, Ka4 kaae-nai k>a wāi els o Kittoo, ' Kikbo ūkBŪU Ju.iaea.9Mna 4oa.ia oe la e, I ke &ku,«!i.kumuwa)-o S»>oauia, Me oa h'oka hel&o lul>itp eae Kaawela, Wt>& fiaal o«i ao'l ko aloha e,' kae« hoi o. / Jt HA&MTA KA*t*£4fllKatE. Ile uhao« be O- M l£ah* TTwehefii mai ka' wahine.o Keai«ikabiki Albhft ino h»'kuatiArfe mai k& makaai naulu vk«*ißa'' ' » Ke #we Ooi 6b*e »-w Kuu kyje mai l&a ufi asi i fca lau o fee akli» Mai ka f* «k* m*l 'ka «ai laeaa 11 ke ahi Mai*a ial)a-i noa o ka aina Mai k« aißa tlaß%fc« a4rvfctitt'e «oh6 ai Elut <4w. Mm ohi, i healaa kaoaka i na i k«iki, I Kuu kaoe mai k« ia ua iaa i ka moaa* I Mai ka p*a hati luMa o Keeua ' ! Km kme iam ke ohk a ka !•,, iiiai i%*ht ai o»k« i Kqu kqoq «pai Ip ai lalo» » ka aiaa j Mai ka lae makaai o Auwe ; kau aloha ii kaa kane-e, kuu k'ane 1 bo»e*-" ' ' • ' Znsoai KkaUiimhil. i Kanikau he alpha ao G il. iiei>a I Aioha ko kino i hele aku uei A<>he luft, a'nKe ukali m»hopc Hrle «ku te |Mba o* n!« muko a kanaloa ' Kuu kan® i»ai ka aaaa makamaha ule I Hookahi ue o ke I

Anwe kuu kane-e, kuu h»ne hoī-e-— Kapaole Kanik'mi nloha no G. M. Koha' Kuu inakuiikane mai ka la wela o Kea_waula Al<ih»i «h wahi a kaua e nolff> āi ' 1 ■■■ I {m4h īh e kaua kn «aaM ka lt ' ■'' A l:ia ko. kamv«le l i ua pau kii hanjj, Anwe kuii niHkuakane e.— . ,■. Knn tnakuakstie mai k« kaha ai ole' Airi ke nla i t*a ihn o n» fio • Auwe kuu h, kaa m«kuafaatMlfcuk LIUA KAI.4WAUHQI.

Kanilenu hloha no,G. M. Kolia Kuu maku^?r&nf? niai 'ka 1a hulili n Makua AloH*Jn/iVmb(' a k«oa<* b«le ai ■ ' Hel« aku'U oe kioo-e Ki'ino aku ia paha oe_i P^leka^^on^ni lUe aku la <*°t ma Aneia pau ole iVa helu ia K«o rtiAf olefo ā Tie Akn& Mai ii« Nifla<r Būbda< a«ena ma HeJtt ihq . Kou mekuakane onai ka ws» ai j> ai al« QJa kaua i ke ahe a ka makani Mwknni na mea pohihīM' i4' oe ke-wehe mai L,:i!«te :*k«i «ei ae i ka. iftaiiufc«ii o kē ike ' N»ho.poyli a pau «i» keja AuWe kuu uiakuakane e— S. G. Kaowahi. | Kan*ltan alolM no'G. M. Koha, 11 ' I Kuu«Bafajahßuie>mei<ka li* wel» o iiilaae*, - j Mjii ke »-pialra..tth«l» o I Aloha ia wahi n kaua o liele ai^ Hele akii la oe noho iho tici au, ! ltnii-mek(fnkane <» k;* hfale nmuao, I Mai aa Nu Hou k« hihi nai, Auwe kuu inakuakane e— Ijiita Hookupumano. Panikau aloha no (r. M. Koha, Kutr mekiiakane mni ke kaf li?o noi o Kapuae, Mai ka l« halili mai i ke kala, He gula iwJd au nau e ka maiiua, lln lei ai hoi no kou l:i 'Kuū mnliu» liiai ka 'wai pouli o ka aina, M«i fcu-rtn>w« a ke' kai i lawe mai, Auwe kuH »akaakaaeafr- , JoaiA Kim Kanikan aloha no G M, Koha, Kuu keiki mwi ka «m lehulehii a lehulohu ole, Knu keiki mai ka pono a ka Haku, t"fe haku oukou na'u na ketfci, v Kua mea inmamina e noho nei^ I ouho Uio au, aole oe, Hiki aku la.oe ma Ziona, I kn pun kapn o ke Akua, [oaloa, Noho aku la paha oe i ke alo o ka mea fHa Ike aku la oe i k a umi Uusrtqi o na p«ali, ' pu akn la oe Mikaule, Hooaani ia ka Haku M§pßloa. B. Kamanu. Kanikau aloha no G. M Koha, iuu keiki mai ke kapa hail ana o ka aiaa, Mai ka piioaikiiki o Ku*«kala, Aloha ia wabi a kaua e hele ai, Hele oe pßu ka ike ana, Kuu kelki mai ka pae opua i Kahiki, Hiki kaua i ke nlanui la he moku, - Moku ke kaola gula la naU>wtfle, Nalowale oo ka mea «kaalana, Auwe kuu keiki e—,kou keiki hoi, Kud keikT rrffti ke kula ioa o Punokapolei, AVoha ta wahi a kaua e alo ai, Kuu keikr&ai Ba sĪQ*"6'Kaoaaoooula, Mai k& b«tkau t>Ue kaona', < '-

Kuu keiki mai ke kai o Kuloloia, ' Lnlii iua oe i hele aka la, k?iki, e. kuu keiki ho« o—i N. KEUIIUFAqL£. Kanikau 00 6. M j£oha, K.uo makua kane mai ka makani kaiaulu o Waianae, Ke ho-i» mai la i ka laa 6 ka niu, Kau hoike o kahi ike ofe ia. makuakaue mai ka leo o na Pahu, Kuu makaakane » na mea naauao, Aloha ia wahr 8 kaua e hefo ai. W. Johh. Kanikaa &loha no-6. M. Kohw, Kuu kaikanane mai ka4ai o Waniaa» Mai ka ua noe ouii.i ke pili.. Ke haiii mai U i fea uka o Pnukapu, 0» kapu &<> leo ua pao 6a p»no aoa oiii, "I lva u-i i%a ainao'ana atiheA o'a pt»M, Kuu kaikanaoa īaai ke kula.kaiaka o Walikanahele, Oia hale naauao a kaua i ooj>o ai, Noho aku kaua hoolohe o ke kai o Kauauui, A nui no konioha ke hiki raa< e owe no «ro, Mai ka oalu iieelua o ka aioa, : E ftaQ. aoa, ma ka lala, bo| «qa ka muku, Kuu kaikoaane mai ke kai hooe o Wiiolili, Ē hoolaie mal an4 i kane itoe ka wahine, Kuu keikunaae mai ka ua kihea lahua iluna «ka laaa. ■ . . Ke at| pei au o kaki e ikp ia oe t Aole e ike u% hoi aku la ika poli u kua 6 kah?, " . • ■ Ua lawo aku ia ma ka pol» o Aberahama, Auwe Jia« 4miku6ane a-» kaa «h «lolia aai. Sar*i Kaunaiki. Kaaikau aloh» no G. M, Kft*» W«m, Kuu kaikuaana uiai ka howe eha kai o WaiAloha trate ia' wāhl a kaaa e iioho as, ♦iobo ib» mI as e»e ka u. e t*amak« ia oe-e-BtmjMakaaaoa mai ka am&ani aau he.Kaaa, <,qko»a, hookahi oe i hele «ku ja, aohe lua, Eloa maua ou mau.pokii muli, Kuu kaikuaana m&'i'ka la tolhi o ka hooilo, 0 Hooilo k» malama hope o-^kekaa, 1 kau aui.aku »u i ka iko naawao» Auwq kuikuuanp kua kuu kaikuamiH tnai ka lae loa o Kaeiia, 'PHena mai ne? oe launa lta, Komoakn ta p r ' aoe ma j>aka maim o Pitc-Ue-ak« Uo' i ka w*i * na lani ekolu, [»0«, 'Weli* mai la na puka nani o lerußalem* Kr It«lanak,itthi!e o ka mea mknaioa, Ike aka ia oe lua Zerabi«a pau a)e i ka keluia. [moa«a, Kuu kaikuaaua luai ka pt% huli loa i ka Aua aku !a ik» wai huihiii o Eup»lei«», 1 ki» aleu la w i ki naui o Hioom* aa lilia 9aleatrla, K<m) kaikuaana mai ka maile laul# o Koiahi Alii m»i uei ve la makou naW? w *l?> Pau k;i !kc aua i na uu hou oKaīeponi, ka pihe int-a lua o nakohw», ' A wi'lw' mai k* manu o Batiaa noa, th' onan'. o KuiauuoU ine «.o ika wa f >au ole. Kavl4. Keawaula, W Apr ISĪI.