Ke Au Okoa, Volume VI, Number 44, 16 February 1871 — Ka make anu o Kenela Prim, ke Kuhina Kaua o Sepania. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ka make anu o Kenela Prim, ke Kuhina Kaua o Sepania.

Ua loaa mai ia kakou ka lono ma na la i kaahope ae nei no ka make ana o Kenela Prim, a Imialii hoi e noha ai maluna oka nohoalii o Sepania. Ua kaulana kona inoa ma ka moolelo Sepania no kona imihele ana i mea nana e hoopiha iho i ka nohoalii o kona aupuui i noho ai. Ma kona Uipuia ana a loaa ai iaia ka eha i kena ai iaia i ka aoao mau o ka honua, —ua oleloia, o ke knmu nai o ia niea he manao pepehi kuee pili aupuni; a ma kona make ana no hoi, ua nni ka nunenune ame ke kumakena ana nona, mawaena no paha ia o ka poe mea kulana maaao aupuni i like pu me ko kona.

Ua oleloia, o keia make ana o Prim, i ka manawa e hele mai ana ke Keiki Alii Amadeus e noho maluna o ka nohoalii o koaa aupuni hou, he " kahoaka'' kupono ole ia no na la o kona nohoalii ana maluna o ka lahui kipikipi o keia aa mai nei. E like me ka mea ano mau, ua hoala la mai ka manao o ka lehulehu e manao aku o ia hana ana he hoohalua na ka poe rebupalikana e hoalaku mai i kipikipi kuloko mamua ae o ka hiki ana mai o Amadeus maluua o ke one Scpania. Oia hana kipu pepelii ana nae, he kumu kamolamola loa ia e hiki kupono ai ke hooknmu ia ke kahua o ka noho'na aupuni Repubalika ma Sepania a iiia kau mou wahi okoa eae no paba ; a he auwaha no hoi ia e hoohuli ae ai i ke kohoia ana e hoi hou i ka noho'na aupuni Moi ana. He oiaio no, be hiki no ke hoohuliia ae ka noho'na aupu* ni MoT i noho'oa auponi Repubalikaca, ina nae, e haiawai mai ana na kumu a me na manao i hookahuaia ai, me na manao hoapo□o oka hapanui loa o ka lehulehu, e hoonioni a e hookaupalaki ole ia ka pomaikai kaulike o ka lehulehu holookoa mai o a o oia lahui.

O ke aupuni o Sepania, e hoomaka mai ana oia, pela ma ka oanaina ako, e holopono mua aoa oia malalo o' kona kumukanawai hou, oiei, ua hooponoponoia me ke ano loea e kukulu ai i na ano o ka pomaikai kivila kaulike. Ua hanaia eka ahaolelo i kohoia e ka balota lehulehu ana, a o ka hapanui ka ua kue i ka noho'na aupuni Repubalikuna. Ua puanaia, ina ko Kenela Priui kumu i make ai, no ka hooikaika ana ia e hooko i ka □oho'na aupuni alii i kaupalenaia ; alaila, aole paha oia hookahi wale no ka alana o ke kuahu o ka inaina o ka poe Repubalikana ; be poe e ae no kahi e manao wale ia aku ai e halawai mai ana me ka hopena i loaa i ua imialii la no ka nobo alii o Sepauia. Aole paha roa ka inaina lili pili kino maoli, ke kuaiu i kipuia ai o Prim, oiai, ua hoopuka maoli mai oia i kona manao, e haalele ai i ka noho oihana aupuni ana ; a e hoi ana no oia « ola ma kona hana ponoi iho.

A hiki wale akn la i kona manawa i make ai, he kanalima kumaono ka nui o na makahiki o Kenela Prim. Mai ka M. H. 1833, ua huipuia kona inoa ma na mea e pili ana i ke aupuni o Sepania ; aia manawa be alii koa oia ma ke kaua koloko i noho alii ai o īsabella II ma ka nohoalii, a he kanaka hoi i pipili mau mahope o Christina, ka Makuahine Moi. Ua komo pu oia ma na kukulu manao hoohalua a me ke kaua kipikipi e hoihoi mai ai ia ia ma ka noho mana alii ana ; a ma ka M. H. 1842 ua konoia oia e holo i pakele ai mai kona aina aku. He makahiki mahope mai, hoi mai la oia ma ke ano he luna i ka ahaolelo mai ka apana mai o Barcelona, a bo ala hou no oia i kekahi huliamahi hou, e kue ana i ka noho ano Paresideoa ana o Espartero ; a ma ia kaua huliamahi ana i komo pu mai ai me kekahi poe e uhai ana mahope o Christina a me ka poe Progressista..

Mabope iho o ka haule ana o Espertero a me ka hoihoi hou ia ana mai o Cbristina ko IMakuahine Moi, ua hoolilo ia oia i Kenela Couot de Reus a Kiaaina hoi no ko kulanakauhale o Madarida. Aka, mahope koke iho no hoi, ua hoohaahaiia oia a ua lioopaaia oialoko o ka halopaahao no kana mau hana pono ole a aloha ole i ka poe kipi ma Cutalonia, a ma ia mea i hooloihiia ai ke kaua huliamahi no ka makahiki holookoa. Muhopo iho, oole o>a i lohe hou iki ia, a hiki wnle i ka manawa o ko kaua Tureke-Rusia i kaA. D 1853, a malaila oia i hoike ai i koua kauInna iho ma ke ono he'lii koa no ke aupuni o Tureke. I ka 1864, hoopuka mai la i ka bn-

ke moolelo o ia lioouka kana ana, a me keka- I hi buke moolelo okoa e pili ana no ke aupuni o Tureke. Mahope mai, ua lilo oia i Lunamakaainana a i Senator i ka ahaolelo, a ua hookaulana hoi oia ia ia iho ma ka hoonka e kue ana ia Momeeo. Ua hoo.manaoia oia eka poe Amerika ma kona komo pu ana i ke kaua a na aopuni ekolu, Farani, Sepania, a me Enelani, iaa Mesiko ; a ua kono nui oia i ka hookaa ia mai o ke dala i na makaainanaoia mau lahui. Ika manawa i maopopo loa ai ia Prim na kumu manao pahele o Napoliona, ua hoihoi mai oia i na kokua Sepania, a hoopuka aku i kana mau olelo ano wanana ia Napoliona, i ano ike ia ka oiaio oia mau mea i keia munawa. No ia mea, ua hoihoi pu mai no hoi o Euelani i kona mau puali kokua, a koe hookahi aku no o Farani e hoopaakiki wale aku no ; a o ka hopena ka haole ana o ke Duke Maximilliana me kona kalaunu o ka la pokole. I kona hoi ana mai Meaiko mai, ua kipaae oia e makaikai ma ka moknpuni o Cuba ama Nu loka. IkaM. H. 1866, ua hoaala ia ae e Prim kekahi hoalaala kipi e kue ana ia Isabella, a ua hoi aku i ke. aupuni o Pot«gala- Ika 1863, ua hui hou oia me Adimarala Topeto ma ka hoala kaua kipi ana ; a ua kaulana hoi oia ma ka hooikaika ana e kukulu i ka a!ii hou o Sepania.