Ke Au Okoa, Volume VI, Number 42, 2 Pepeluali 1871 — KA HAKU MONETE KARISO. [ARTICLE]

KA HAKU MONETE KARISO.

. MOKUNA LXVI. Ia minawa, nana aku la o Morela i be count rae ke ano kahaha oui, me ka i aoa aku, " E ke Count, aole i like pu koo ano ia oei « like me ke aoo o ka wa e ooho ana i Panaa.'*—" Pehea ke ano o ia mea ?"— •'M'ianei ke akaaka nei oe." A ia man olelo, kau iho la he mau aouli ano e nt»luoa o ka helehelena o ke count, a ia manawa no, i puana po mai aioia, " Ua pnoo oe e Maximiliana i kau mau mea i hoopuka mai la. Ua hauoli nui au i ka ike hou ana aku ia oe ; a me be mea la, ua poina ia'o ke emoole nei ka irle an» aku o ka pomaikaikai." " O ! Aole pela e pooo ai kau man mea e olelo raai ai," wahi a ilaximiliana, " Ke noi ako nei au ia oe, e pono oe e akaaka mai he hauoli noi loa au i ka ike an& aku ia ano kulnna ou ; a e hoike mai ia'u ma kou mau helehelena, o ke ola be mea *no ole ia i ka pi>e e hoomanawanui ana i na ikiiki o keia honaa. O! naoi maoli no ka nni o kou lokomnikai, ke aloha a tne na ano me he mea la aole no paha ne i haoauia no keia honua. Ua hookomo mai oe i na manao ano hauoli iloko nei o'n " " E Morela," wahi a ke count, " I ko'a manao ana, ua hewa kou mau manao ana ma ia ano ;no ka mea, he oiaio ua hauoli maoli no ko'u noho ana."—" Alaila, oa poino oe in'u ; a ma ia mea ua maikai maoli io no paha."—" No ke aha ?" " Ae, no ka mea, e like me ka olelo &na aku a ka mea pepehi holonolona i ka Emepera, ia ia e komo aku aoa i ka poai ; i ka i ina ako, ' O ka mea e make ana ke aloho aku nei ia oe " No keia mea, pnn» aku la ke count, " Alaila, aole paha oe i hooluolu in o kou mau maoao •" O !" wahi a. Morela, " he manaoio auei kou he hiki ia'u ke hooluolu ia mai ?" A no ia mea, pane mai la ke coant, " E hoolohe mai! Ua hiki anei ia oe ke hoomaopopo i ke ano o ka'u mau olelo ? Aole e hiki ia oe ke lawe ia'a he wahi kanaka ano hupo wale iho no. I ko'o maonwa e ninau aku ai ia oe, ina, ua hooluolu ia oe, ua pane »ku au ia oe ma ke ano he kanaka nona ka pnuwai aohe he mau mea huna ko loko. Ano I EMmela, o pono ia kaua kc anu pono i na hohoou o kou puuwai. Kc muu nei no anei me nc kela ako nui ann, a aia wxle no o ka lua kupnpnu knhi e nn ai ? Ke mau nei no aoei kou honlenle ia ana o kc kaumāha e kono mai ai ia oo e uhai aku i na koii ana no

kamake? Na ka haule poho ana aoei oka manaolnnn, ke kuiiin i hiki ole ai ia oe ke uwe kumakena ? 0 ! e kuu hoaaloha, ina pela io keia mea, ina aole e hiki ia oe ke uwe

komakena, ina ua oki pu na panapana ana o koa puuwai, ina ua waiho aku oe i kou man paulele nno a pau i o ke Akua la, alaila, e Mnximilliana, na loaa ia oe ka maha ana ; m«i noho <>e a hoohalahala."

" E ke Count'" wahia Maximilliana, "E hoolohe mai hoi oe ia'u, me he kanaka la, ua hap iin aku oia. i ka lani, oiai, eia ma ka honua nei ponoi maoli oia. Ua hele mai oei au me ke kuupau ana o ko'u mau manoo i hele mai au ia nei e make ui iloko o na lima o kekahi hoaaloha maikai loa. He oiaio no, eia no he poe a'u i aloha ai ; he aloha no au i kuu kaikuahine ia Julie ; —He aloha no au i kana kane ia Emanuola ; aka, e ulu mai ana au i mau manao ikaika, ke hiki aku i ko'u mau h ,% ra hope loa ; e hoauauia no kuu wahi kaikuahine iloko o na waimaka a e maule ana ; a aole no hoi o'u makemake i ka ike

ana nku iu ia naauauwa ana no'u, a pe|a no me Emanuela. Aka, ooee ke couDt, ua oi ae oe mamuaae o ke ano maa o na kauaka ; a ke manaolana nei aa, e alakai aku aoa oe ia'o me ke ala oi aka."

" E kuū hoaaloha," wahi e ke coont, "He aoo palupaln wale no aaei kou, e kamailio nui nei oe ma keia mau hoomanawanui nm ou ; a oia hookahi ko'u kaoalua." " Aole, e kuu hoaaloha," wahi a Morela. " O «e ano o ko'u pana ana i keia mauawa, ai>be wikiwiki loa, a aobe no hoi he lohi loa ame he mea la nae, ua hiki maoli mai i ka pahuku, a aohe e hiki ia'a ke nee aku imua Da olelo mai oe ia'u, e kali a e manaolana ; ua ike anei oe i kau mea i hnna ai ma kau mau olelo i hoopuka mai ai ? Ua hoomanawanui au no ka mahma hookahi, —ua manaolaaa aku eu, aua hoohokaia mai; oka mea hiki ole ia'u ke h»i aku ; he mea ano kupaianaha, he ano hana mana o ke ano hea la, aoie i moopopo ia'u ke liai aku i poiolei lna ; aka, na ka mea nui no e hai mai i ke ano, o k<> kakon mau manao hupo, oia ka manaolana o kakou e kapa nei Ua manaolnna no āu me ka paulele nui ana, aka, me he mea la no keia hapaha hora a kana i kamailio iho nei, na hoehaeha nui loa ia mai ko'u puuwai, me he la e palnkulukuia ana ; no ka mea, iloko o kau mau huaolelo a pao loa i hoopuka ti)ai nei, me he mea la, aohe knu wah: mauaol»na hookahi e loaa ana ia'u." I ko M»rela hoopnka ana mai i kela mau hnaolelo, na ane haalulu ke count, aka, hoomau hou mai la no o More]a i ka i hou ana m»i. "E kuu hoaloha, na hoike maioe oka l:i elima o Okatoba, oia ka wa au i hai mai ai oe, alaila, halawai aku au me ka mea a'u e ake nui nei," a unuhi ae lo oia i kana wati, me ka puana hou ana mai, " O ka bora eiwa keia.—He ekolu wale no hora i koe o'u e ola ai. A hiki inai ia manawa, alaila, e hookau m«lie aku no ao ia'u iho iloko o na lima a me na apona o ka make." " Pela no 1" wahi ake count, •' He mai kaua a ia manawa koke no hoi i uhai akn ai o Morela i ke count iloko o ke ana, a ua k.omo pono aku laoa nei iloko olaila, mamaa ae oko ia nei hoomaopopo aoa ae. Ike iho la keia ma ka pa ana o kona mao kapuai he moena kana e hehi ana, hoopnni mai la na moani o na mea ala is ia nei, a hoolinolino ia mai la kona maa maka e kekahi kukui malamala'ma lua ole. Ia Morela i ike ai i keia mau me<», manao wale iho la no oloko ona, ho moeuhane paha keia mau mea ana e ike nei. Aoo kanalua iho la oia i ka hele bou ana aka imaa ; aka, ua ike mai lft ōo 'ka baku Monete Kariso i kona manao knihe.

Ia ma oawa no i hoki malie ako ai ka Hakir Sloncte Kariso it ia noi, ine ka i. aoa ako a ia, " No ke aha la ke kumu e hiki ole ai a knaa ke hoohala i keia mao hora hope loa ekolo o keia ola ani, e like ma kela poe kahiko Ro oma, oi»i, mahope iho o ka puanf ja ana e make e ko lakoa alii e Nero, aa boohala iho la lakoo'i ua mao bora hope loa la e lawe malie mawaena o ka moaoi ala ona poa rose, a kou malie ako la ia ia ibo iloko o ka auwaha o ka make ?" »

No ia mao haaolelo, mino aka iho la oMoreln, a i mai la, " E like oo me k«o makomake o ka oi loa o koo mau hoaaloha ; oiai, o ka make he hoopnioa aoa ia i na mea o keia ao, he hiamoe aon, be hookaawaln ana mai keia ao aku, a nolailn, mai na ehneha aku a pau loa." Ia manawa, noho ibo la oia ilalo ilooa o kekahi noho mnikai oluola loa ; a hoki mai la no hoi o Monete Eariao i kekahi noho nona, a noho poooi mai la ma ke alo ponoi o Morela. Eialaouiloko o ka rumi aina kupaiannha e noho nei, kahi o na kii mabela e koku ana, a aia maluna ponoi o ko Ukou mau poo he mnu hinai i honpihoia i na hua aia me na pua mahinaai o kela ano keia aoo. Nana ae la o Morela ma kela a ma keia aoao, a aohe ona ike ao he mea okoa nekahi, nolaila, i mai ia oia ike coiint, "E kamailio kaua mo he mau kanaka la," a i mai la

iio hoi ke count e hoomaka koke aku i ke bamailio ana ; a i hou mai la no hoi oa o Morela, "E ke connt, me he mea la he mapuna wai no na naauao o na kanaka a pau loā ; a me he mea la o oe ma ka'u nana aku, uaiho rnai oe mai kahi honua okoa maluna aku nei, i oi ae ka maikai a me ka naauao." A pane mai la ke count i ka puana ana K:ai, aia no he wahi mea oiaio po no kekahi ma kaa mea e hoopuka mai la. He oiaio no, ua iho mai au mai kahi hoku paa e ako i kupaia, ka ehaeka."—A no ia mea, pane mai la o Morela, " Ke manaoio nei au i kau maa mea a pau loa'e hai mai nei, me ko'u oinaninau hou ole aku e hoomaopopo mai ; i hooiaio ai, ua kauoha mai oe ia'u, e ola au, a ua ola 8u ; ua hai tnai oe ia'a, e manaolana au, aua hana no au pela ; aka, ua aoeane loa nae au e ninau aku ia oe, a e ninau aka ana no au, me he mea la ua ike paka oe ia mea h« niake, a eia hoi ua ninau nei ; —' He ano ehaeha anei ke kanaka ke haiawai mai oia ine Ka make- ana ? ' " Ano keia niaau pane mai ia ke count, '* Ae, ae, aka, Le kanalua nae paha kou i ka ehaeha ole ; ina oe e uhae ino ae i ka uhi ana owaho iho e keakea ae aua i ka aua ana iho no ke ola loa e hoa ana oe ika p->hi ilnko o kou io, ina oe e hnouna i ka poka iloko o kou ola. aiaila, e ike no anei oe i ka eha ; a e mihi no anei oe co kau hoouhopua- . lulu ana."—Ae," wahi a MaxionlHāoa, " Aia no be mea malu ma ka ahoai ana e komo koke aku iloko o ka inake, a pela no hoi me ke ola ana ; oka mea nui wale no oka hoomaopopo ana aku." "Ua oiaio no kaa mea i pane mai nei," wahi a fea Haku Monete Kariso, "e lik« me ka kukou malama ana i hoouka akn inaluna olaila ; o ka make, me he ano hoaaloha la e hooluliluli ana ia oe e hiamoe loihi ; a me he eoemi Ii e ume ino aku ana ika uhane mai ke k<no sku. I kekahi la, i ka manawa e kaoiko iki iho ai ka honua nei, a i ka manswa e lilo ai ke ano noho'na kanaka i m»u mana hoopoino luku. a hoike ia mai na mea malu o ka make ; alaila, ia manawa e ono ai ka make mc he honi aloha la a ka ipo."—"A ina oe e makemake.ana e make, o xeia iho ta kau mea e koho ai ea ?"—A ae maoli mai la no hoi ke count me ke ano molaelae. īa wa, i haawi aky ai o Morela t kona lima ike count, me ka i ana aku, " Aoo, akahi no a maopopo mai ia'u. O keia iho la tta pahp ke kumu o kou lawe ana mai ia'u maanei i keia wahi oneanea, iwaena konu o keia moana, ama ke ia halealii hoi malalo o ka honua ; a oke knmo nui paha o ia mea no kou aloha ia'u ; aole anei pela ? No koa aloha maoli oo flawe mai ai oe ia'u maanei, e haawi mai i»'a i kekahi o na ano oloolu maikai loa p ka make ana ; he make aon ma ke ano ehaeha ole, he make e hookuu mai ana ia'u e newa malie aku i kelā aoao o ka pawai, oiai, e puana ana ao i ka inoa o Valenatioe a me ke kaomi pu ana i kou lima." " Ae, oa pololei kau koho ana mai e Morela," wahi a ke count, "o keia ka'u mea i manao ai."—Ke hoomaikai aku nei au ia.manao, ika la apopo, alaila, aole au e hieLa* eha hou ia mai, ua oao ia i kuu puawai." " Alaila, aola anei oe i kaumaha no kekahi mea, :> a i mai la o Morela, " Aole.*' " Aole ia'u nei ea ?" wahi a ke count me ke ano kuhohouu oka nanaiiia ; a ia manawa i kau mai ai he ao kaumaha malnna o na oiaka o Morela ; a kakaa mai la he kulu waimaka oui ma kona papalina. " Heaha I" wahi ake coont, "Ke manao kaumaha nei no aoei oe oo kekahi mea okoa e ae in« keiahonua, a me ka maaao pu no ka make ?"—" O ! e keeoonE," wahi • Morela me ka le</ haahaa, " Mai hoopuka maiōe i kekahi hnaolelo hoo ; a mai hooloihi loa aka hoi oe i ko'u hoopaiia ana." Manao iho la ke count, e huli ana paha auanei kona eaau manno, a ea hoii mai ia kooa «naii hoomanao ana i kona wa e noho aoa maloko o kn hale paahao ; a iloko ponoi iho. no ona i puaoa iho ai oia, "Ee hoao nei aa e hoohauoli ako i keia kanaka ; a ine hemea la, he pohaku kaomaha i haule aka il iko o ka hohonu e kaapaona kaulike i na ino ika»«na hewa a'a i haoa ai. Ano, io» paha aa; hookohihewa ia mii wao Auwe I heaha iho la auanei ko'u hopeoa i ka haawi aoa ako i ka maikai no ka ino ?" a olelo noi aka t* oia imua o Morela, " E hoolohe mai oe * Moiela ; ke ike uei au ua ooi 'koo kaumaha e Morela ; aka, aolo nae oo makemake • poino kou ohane." "E ke count," wahi a Mor«la, " Kehoohiki aku nei au imua 00, o ko'u ahane,. aol* ia no'u " —" £ M iximilliana, o« ihpe no 06 . aohe o'u pili koko ma keia. honoa. Ua hoomnomna wao ia'u iho. o kapa aku ia oe, h* (i--keiki na'u ; o i inei e hoppakelo ai i kuu k»>; * iki ke haawi nei au i kou ola a me kua «aik. • wai pu. {AoUipau.) .