Ke Au Okoa, Volume VI, Number 23, 22 September 1870 — Untitled [ARTICLE]

Make emoule. —1 ka numa lu o ka Poaono aku nei, na ikeia aku kekahi kanaka elemakuie e hele mai ana ma ke aNnui Kapalama ; a noho iho la mi kapa alanui e kokoke aoa i ka Hale Kuia Hoopulolei, me he mea la, e hoomaha aoa ; a mahope iho. ua loaa aku oia ua make. Aloha iao ! ka waiho o ka iwi o kai>iabele i ke ala !

ie?* I keia po, e mara ia ai ke Alii Likelike Miriama Kapaakea, ia Mr Archbald S Cleghorn Esq o Honolulo, ma Wakinilooa Hale ma ka noho '» ke'Lii ka Mea Hanohano Oolonel J. O. Dominis K. C. Ua 1"he mai mikou e kakaikahi loa aaa ka poe e kahea ia ana e hele e ike ika mare ; ona Alii wale no, me na hoa aloha poooi loa o ka aoao o ke kane. fCP Da lohe mai makou, i ke kakahiaka o ka la apopo, Poalima, la 23 ; ma ka hora 9 a. m. e hoakoakoa ai na mea a pau ma Halaaniani kahi o W. L. Moehonaa a aialaila, e kai aku ai ka hoakai e ike i na men mare, me ka lakou mau makana aloha iha mea i mare ia. Ka mokū elī m '' Saginaw."—l ke ahiahi Poakolu o keia pule iho nei, hu mai la ka moku Amerika Saginaw, mai kana hana eli awa mai ma ka ia makou, aole i holopono kana mau hana eli awa malaila ; a aa poholopu ka ke $50,000 i hookaawale ia ai e ka Ahaolelo Amerika no ka eli ana iua awa la ma ia mokupuni. H? hoi koke aku no koe o ua moku nei i ua mokupuni la, a mai laila aku e lawe pu akn ai i na mea eli a me ka poe paahana, a hoi loa aku i Kapalakiko. Bilioki—l ka po Poalua o keia pule iho nei, ma ba HaleHo likaika Kioo ma Pelenla, na hookukn hilioki ae o John RobikaLa, ke keiki loea Hawaii ma ka biliobi ame Mi. Allej oo Kapalakiko mai. Ona paina eeo ai, aia oka mea huli mua ka 750. Ma ka olele aua iho, ua hoike mai no laua a i elua i ko laua mau akamai ma ia oihana ; aka, na eo no i ka " imiloa Hawaii f ' he ewalu paina ka oi. oka hauna hookahi kiekie loa na Keoni fiobikana, he 102 paina. Ua alono i& mai eaa hou mai ana no ku mea i make e pahapahn hoa me ia. E kuu pan ke akamai, eia no Hawaii la i ka ieina ! Kipu kumakena. —I ka hora 12 awakea o ka Poalima ihonei, ua haawiia na pu kanikuu ana maluna o ka manuwa Jamtstown ; oiai, ma ka hiki ana mai nei o na eke leta, ua lon<i ia mai ka make ana o Adimarala Davida Gl.vscoe Faragdta Ua haalele inai oia i keia noho ana i Uh la 14 o Augate ma Portsmouth ma Nn Hamesire Ua oleloiā ona F»ragnta nei hookahi wole no ka mea hookahi i hiki ponoi uku i ke kulana oiaio maoli o ka Adimarala ; oiai, ma oa hoouka kana moana nna mai nei o ke kaua huliamahi o Amerika Huipuia, ua hoike mai oia i kona'ano koa ma na kaua moana weliweli ana. Se loaa ia makou kau wabi kaawale o ka kakou pepa o keia pule ae, e haawi nku no makou i kekahi mau mea ano nui e pili aoa i kona mooUlo.

Lawaia Giana Pacda—l kpkahi mau mahioK i hala akn nei, ua unahi mai makoa mai loko mai o kekahi nnpepa o Kalepoūi, i kekalii hoao lawa-ia ia una me ke Giana Paoda, a ua holopono ka lawa-ia ana rae ia mea. I kekahi mau pule i hala akn nei, qu hoaoia mai nei raa ka mokuponi o Hawaii a ine Maoi, me ua pauda ikaika nei; a ua nai no na i-a i loaa mai me ka nui ole o ka lnhi, e like me ke ano lawaia maoli, ku Inu a me ke na<> itoko o na ko-a i-a. I keia mau la iho nei, on hoaoia raa ke kapnkai hikina o keia a hala loa ako i Waikiki ia ano lawa-ia hoa aoa ; a ua ike iho makou i keia mao la iho nei ma ke pakaukau i-a, i na i-a 1 loaa aiai ma ia hana ana. Ua haiia mai mnkon e kekahi lawa-ia o Kamoana kona inoa, i hekahi wahi moolelo o kana lawa-ia aiia me ke Giana Pauda. I kekahi lu o ka pulo i hala iho nei, ua hele aku oia e lawa-ia, a i kona bo-a aoa i kekahi owili pauda ; ua pa-hu ae no ia,

|£a ua make īm i-a, kekahi poe i-a n:i kaaaini feae noia ilunn o ka ili kai, ao kekahi ua piho i*ilalo. Oiai, ona i-a i pibolo ilalo, he muu i-a J|knniukuai nui ia ; a nolaila, na lun iho ua o llKamoana nei ilalo, a loaa mai !r, he man

|Ku-mu. Ia ia nae i hoomakauknu mai ai e jea mai, ia manawa no, kaalo ana he naano e komo mai aoa iloko o kn lua, aohe nae keia !i hoopoiuoia mai. Ko ia nei kau ae la no ia iluna o ka waa me kn weliweli ; aka, o ka manao mua i komo mai iloko ona, e hanakii I ;oia i kekuhi owili pauda a paa me kekahi •Ku-mu i loua ia ia nei. Ika hooknni» ana aku no o ua Ku-mu oei me ka owili pnud« i hiuikii ia, ua huli koke ae la no ua wahi ma|uo nei, a amu aku ia i ua owili pauda nei i jhikiiiame ke Ku-mu. -Hookuemi koke aku ilalaua nei i ko laua waa, a kaawale aku lu jmai kahi akn o ka poino ; a »o ka minute hookahi paha mshope iho, ua pa hu ae la ka pauda, a ua kauliilii aku la ke poo, ka opu a (rie na wahi a pau o ua mano nei, a kauliilii maluna oka ili kai Ma keia mea nae, na komo raai ka olelo hookaau a kahi poe e manao ana i ka wu hupo, e i ana, " Ka hui mai la no ka ia o ka uhane o ua oiaoo nei, a noho ilnna o ka haka, rne ka hai anaaku, uam&ke . " ? «* .%> ■■■■ ofa ike Giana Pfcnda a Kamoana ma." Ma ke auo lawa-ia ana uae, he mea maopopo uo, he hoemi ana mai'no ia i ka luhi o ka lawa-ia ana. Aka, ua hahaiia mai uae makou, ina i ka wae pa-hu ai ka pauda, ua helelei pu mai do me ke ka-e o oa ]qh i-a, a ua ano iaoinu ka waiho ana ona ko-a i-a. No ia uiea, he mea hiki no paha ke hooponoponoia ke ano o ka hoopa-hu ia ann, no ka inea, ina e kaukai wale no ia ua ka hoopa-hu ana maloko ona lua i-a, e inoino a papan a naele paha na hia i-a, ma ka helelei aua mai o na akoakoa ; a e hoonele>a no paha ka mumalu ana o na i-a ma ia mao wahi. oiai, ua pan ae la na wahi kamaaina o n-; lua i ka nalowale, a auhee aku na i-a mai ka mumulu hou- aou <na ia mau lua i hoopa-hu-pa-hu ia ; koe natpaha, aia i kekahi mau uianawa loihi, e uln ia mai ai e ka lkmikala a me kekahi mau ano limu e ae, e hookamaaina hou inai ai i ka innmula ana ona i-a. Nolaila, i mea e hoopakeleia ai na lua i-a, he mea kupo/io no e aoonooia ka hoopa-ho ana ; oiai, ma ka pa-hn ;ina o ua pauda nei, e niake ana paha na i-a iloko ona kapaai he kanakolu a* pnni. Ina pela, he mea kupono no e hoolei ia ka owili pauka ma kahi mamao iki aku, e kupon<> ai i ka make o na i-a, a e hoopakeleia ai na lua i-a no kekahi mau manawa lawa-ia hou ako.

E Ke Au Okoa e ; —Aloha oe : No ko'o ike ana ma ka aoao mna o ka Helu 21, o ka la 8 o keia mahina, i hookipaia mai e oe, ko'u manao ae la no ia e hoolaun» aka me oe ma ke kamailio ana no kekahi tnau mea i hoopukaia e na makaainanao Hafftfer,*a okftWttTsrtT manao hoi o kolaila Lnnamakaainana ma ke " Kookoa," o ka lt> 10 o keia malama no. Aole owaa o Kalawahine, a ua makemake loa wan e owiii pu ia ma ka ninau a ka Luoamakaainana o Hanalei, a me kona mar. makaainana, " Owai la o Kalawahine?" M& na mea i kamailioia e ua Laua la a me na makaainanana ona, ma na mea e pili ana ia'u, uaoluolu loa wau e wehewehe akn imna o ka poe helnhelu, aole me ka aluna wale, aka, me na manao wale no i kauaailio ia mu ka Ahaolelo. Mahaloao wau ia Kalawahine, ka Pemaiu naua na pn kui-kele i hoohikilele «i i ka Lnnamakaainana o Hanalei, a no ia mea ua pioloke oia, a kahea koke i kona man pnali makaainana, e pualu pu, oiai, ke komo mai la ke »nn, aka, o ka poe naanao io, aole uo e wikiwiki e hoolanna me na hana kohu ole i hoopukaia ma ka nnpepa, o lilo aoanei ia paoe ana i pulupulu ahi e aa loa mai ai, a lilo he ahi nui ; uo ka mea, ma ko'u nana pono ana i na Lanamakaainana o ke Kau Ahaolelo i hala iho nei, me be mea la, ekolu o lakon kulaua. 1. Ka poe pili loa me na makaainana. 2. Ka poe like me ka hele ann 0 ka La, no ka mea, ua ike na mea a pan i ka La, ua kn ka La i ka Akau mai konahele ana, a i kekahi.wa, ua hoi oia a kn i ka Hema. Pela no ke ano o ka Lunamakaainana, 1 kekahi la, na kamailio oia uo ka pono o na makaainana, a i kekahi la, ua huli aku mn kekahi aoao okoa. He mahalo loa wau i ka Luna o Hanalei, no kona minamina dala, a no ia minamina, ua hoemi oia i ka uku o ko lakou Lunakanawai Apana, me ka manao nae paha, e lilo aua elua Apaua Hookolokolo oia Apana ; aka, ua makehewa no ka minamina ana i ka mee aukn, no kp mea, o oa Lunakanawai la, he kanaka Hawaii-oia, aka, ua hoemiia iho la kona wahi ola. Aole no hoi oia i kokua iki i ka Luna o Waimea, no ka hoemi ana f kn uku o ka Moi, nolaila, ina he minamina dala ko ka Luna o Hanalei, he mea makehewa ku minamina i na mea liilii. a me ka nku hoi i loaa i ke kanuka Hawaii. Haohao no ka Hale i keia hoemiia ana o ka uku o ka Lu□akauawai Apana o Hanalei, uo ku mea, oia hana, he hana pili no i na Kuhinu, ina uae »u ike lakou na pii ino ; aka, me ka hoemi ol«ia mai e na Kuhina, a me ka palapala hoopii ole no hoi oia Apana, e hoemi iho i ka oku e kolaila Lanakanawai Apana, ua mahalo aku nae au, no ka mea, he minamina dula ia, a lilo mnkehewa, wahi a na Luna nei a me d« makaaioana o Hanalei. Eia hoi keia minamina dala, ma ka aoao < ko'u uian hoa, ua noi ae laua e hookiekie ia ku ukn o ka Luna Makai Nui o Kauai nei, rna kahi o $2,000, e hookomo malaila $3,000, a na ua Luna nei no o Hanalei i wehewehe i|

|na kumu oia hookiekiii ana, a pehea, he mina|mina dala anei keia ? \e, he minamina dala, gina he uku no ke kaoaka maoli, a ina no ka |haole, ke manao nei au, he hapai punahele. | Ua maikai ka olelo pale aka Luna o Ilainiilei, no ko maua kue pili kino ole, aka, na g|)iha no au i ke aloha uo ko'u mau haku maEkaainana', no ka mea. na lakou ka palapala Hiioopii, o na Lio nni a me na L.io liilii, a pela g;ikn, .'iole in na'u, aka, na na makaainana o he 75 inoa malalo oia palapala hooSpii, uoleoia i kue mai ia'u, aka, i namakaaiguana no o ko'u Apana ; aka, eia ka mea gno»noo, o ke kela loa o ke kue mamua o ke gkue kupono. He like no ko'u manao me ko Sua Lnna la, aia wale no ma na mea kupoao ge hooholo ai, aole mamuli o ke ano makumoIk?. a ma ka mokopuni hookahi, aka, i ka manao kupouo loa, ua ahoua ke hoihoi ia ka make o ka hoa na ke kaoaka e, e like me ka Kalawahine e hoakaka la no ka no'a koke o ke kue i kekahi Kauai. Ke olelo.nei ka Luna o Hanalei, a me na mnkaainana, ua pono ka ke keelii anao-ko lakou Luna i ka Olelo Honholo noi dala a ka Luna o Wuimea no ke alanoi mai Waimea a Wainihi, pela paha ka noouoo i loaa ia Luna, a pela no hoi paha oia i hoike ai i kona mau makaainaoa, aka, pela no ke alenui o SNuuanu, i ka wa mamua, ua nui ka poe hoiole, a me ka poe olelo, aole e maikai kela I alanui, u pehea, ua ko anei kela olelo. A peI hea o Ainaliou i Hooolalu, nui na haole, a me Ekekahi poe naauao i kamailio, aole ia e lilo Sana i niua, a pehea ua poe hooiloilo ls, «ole Sanei o lakou.kek»hi e keekeehi la, a e holo Hla maluna oka lio ma va wahi la. Ke ma9nao nei au, ina e kokua ia, a e hooholo ia akeia alanui, aiaila, e mahaoi mua mai ana ka Ikw poe hoole i keia alanui, no ka mea, aia āmalaila na wahi kaulaua a pau i hoopuana ia na mele mai kahiko mai a ke mau oei no. ĒHe mea maopopo i kuu manao he alaaui #aiEwai kela, aole no e poho ana ke aupuni. no Bki inea, ina maikai kela alauui, e uui auanei ■ka poe noho ma ia uka i ke kanu Uala liilii, Bkua wnhie, hanai bipi, a me na tnea «anu e Sae, no ka mea, he aina aa ole, a he lepo mo> Hmona, aohe mau pali ma keia kuahiwi, a ilagila aku nei ke Kahuna pnle A- Kaukau, a Bme ka Lunakanowai I. Kauai, a he 50 ko laakou nui i pii ai, a hoi mai nei, me ka mahalo Bmai ina e hana ia ke alanui, alaila be keu ka ■hikiwawe, aka, ke mah»lo mai nei na maka-H-iinanH o Haualei no keia hoomoe ana o ko Hlakou Luna i keia Olelo Hooholo, a i ko'u Hmanao maoli, ua hewa ia hoomoe ana, aole lowau wale ke ahewa, aka, o ka poe maknikai ■mai no i ka maua mau olelo ma ka Ahaolelo, H-i malaiia, ua manao au, ua Kala■wahine hoopuka ana, no ka mea, ua kamalaina ia do ke kulanakauhale, aole paha i helle na makaainana o Hanalei i Honoluluaike |< ka nololei wale o ko lakon Luna mai ka Hhoomaka ana o ka Ahaolelo. a hiki i ka pau ■aoa. I S. K. Kuapuū.