Ke Au Okoa, Volume VI, Number 16, 4 ʻAukake 1870 — Page 1

KE AU OKOA

BUKE VI – HELU 16.}  HONOLULU, TAREDE, AUGATE 4, 1870   {$2.00 NO KA MAK.

“KE AU O KOA.”

E HOOPUKA MAU IA’NA I

KELA POAHA KEIA POAHA,

MA KA

HORA EWALU O KAKAHIAKA

            ELUA DALA NO KA MAKAHIKI hookahi, he kanalimakumamalua nupepa ia.  E uku e ia ke DALA HOOKAHI no ka hapalua makahiki mua, iloko o na mahina mua eono; a pela hoi ka lua o ke dala, e uku e ia iloko o ka hapa hope o ka makahiki.

 

 

“KE AU OKOA.”

KA UKU O NA

OLELO HOOLAHA.

            NA OLELO HOOLAHA – No na lalani he 10 oia hoi 1 iniha, no ka hoopuka hookahi ana, $1 00; alua hoopuka ana, $1 50; ekolu, $1 75; hookahi mahina, $2 00.

Aia no ke keena o “KE AU OKOA” ma ka Hale Paipalapala Aupuni, maluna ae o ka Hale Pai.

Sparrow noho kai.

Ia oe e Sparrow noho kai,

Hoolai makalae o Kona,

Auau huna kai o Kekaha,

Hoolono kehau o ka po.

I walea i ke kai lailai,

I ka o-hu mai i ka pali

Pa iho ka makani mauka,

Lokuloku ana i ka iwihilo.

Mikioi ka hana a ka wahine,

Olu ai ka noho’na i ka lai,

I walea i na hau o Maihi,

I olioli makahiki hou.

JUDY

KA MOOLELO HAWAII.

NA S. M. KAMAKAU.

HELU 35.

            Lawe ae i ke awakea, hoa ke ahi, kuni, he aha kanaka nui, hai i ke akea ke kahoaka he alii paha, he makaainana paha, e hai i ka inoa imua o ka lehulehu, a e hai i ka la e make ai, a e hai i ka mai e make ai, alaila, pau na olelo ao mua a ke kahuna.  Alaila kukulu ka mokuhale, a o ka hoomaka no ia o ke ao, kapu ka lauoho aole e ako, kapu ka huewai, kapu ka umeke, kapu kahi moe, kapu ka auamo i ka ai ma ka a-i, a me na mea a pau i auamo ia, a ua laa me ke kapu ke kino, a wilikaeka ka lauoho me ka umiumi, a hele kahi malo a neko, ua kapu ka auau i ka wai, a ua kapu ka hoopa ana i ka wahine a ma na lima, oia kahi noa i ka lawelawe ana i na mea, aia ka nui o ka ai nana makamaka e lawe mai, a ma ka palaau kahea mai i ka peo oloko, aia wale no ka lakou hana, o kea o i ka pule, a o ke kuili i ka po me ke ao, aia no a paa ka pule e like me ke olioli a me ke mele i wale i ka waha ka pahee, aole e lohe ia ka anapuu, a ekolu paha’a elima paha poe haumana, a o ke kumu, a pela no hoi ke kumu e noho ai me ke kapu, a ike ke @ akamai, alaila, ailolo na haumana he pakahi na puaa iwilei momona, a ike kela poe pua e like me ka nui o na haumana, a o ka peu o ka puaa, a me ka lihi pepeiao, a o  ke ake loa, alaila, wahi okoa a kaawale, alaila, i ka moa ana o ka puaa, a i nanaka ke kua o ka puaa, alaila, e olelo mai ke kumu, aole e pono e malama i ka mea i ao ai, e poino oia ke malama, he make kona hope, aole oia e malama i na oleloao a ke kumu, a e lilo oia i kahuna aihamu, aka, i maikai ka puaa, a i poalo, a uina ka puu, he hewa no, aole no e malama i na olelo a ke kumu, he puu poaka i ka hai, alaila, e olelo mai no ke kumu e haalele i pakele i ka make, a pela no ke kumu e olelo mai ai, a pela no kela hoailona, a me na loina a pau, aka, o ka haumana i maikai ka lolo ana, mai ka puaa a ka ai ana i na mea i hoolaa ia no ka lolo ana, alaila, e olelo iho oia ka haumana i koho ia mai e ke Akua, e malama i ka pule.  A pau ka lolo mua ana, alaila ao hou no ua kulana pule a me kana oihana a lolo ia, a pela aku no a hiki i ka umi ka lolo ana, a hiki i ka iwakalua, ua nui ka lolo ana me ka nui o ka loa o na loina o kela kulana o keia kulana o ka oihana pule, ua pau o luna, ua pau olalo, ua like pu ke kumu me ka haumana, alaila e olelo aku ke kumu i ka haumana, e kia ko pule i kela pali paa e hiolo, alaila, kia ka haumana i ka pali paa, a ua nahaha liilii, a kia ka pule i ka pohaku paakiki, ua lilo ka pohaku i mea ole, a ua like ia me ka owili pauda i owili ia iloko o ka pohaku, a nahaha liilii, a kia ka pule i ka ululaau a lilo i maloo, a kia ka pule i kohola, ua kau i kula, a kia ka pule i ka mano ai kanaka, alaila, o ka mano lawehala, o ke kanaka pae ana i kula, a pela iho la ke ko ana o ka mana o ka pule anaana, a ua ike ia ka mana o ka pule anaana.

            A o kekahi no hoi he puka mai ke ahi maloko o ka pohaku, a me ka laau maka e ulu ana no, a e lilo ana na apu koheoheo i mau wai e inu ia mai ai e ka poe kahuna anaana, o ke koe a me ka moo e lilo laua i mea ole, o ka auhuhu a me ka ipu awaawa he mea ole, o ke kumimi a me ka opihiawa, he mea ole ia, aia i ka la nui a he kupapau Moi, a he alii nui, alaila, e a mai ke ahi e ku mai na iepa kuni, a e hele mai auanei ke anaina e hoolohe i na olelo wanana a me na olelo hoakaka e mamua, a pau na olelo hoakaka, alaila hoolei ka maunu o ka mea make iloko o ke ahi, ke pule la ka pule, ke hoolei ka maunu, alaila, o ka manawa ia e hakaka ai ke kahuna me na diabolo, a haule ilalo a mai lalo o ka lepo a ku hou iluna me ka pule no a haule ilalo, a pela aku no, he kahoaka keia e pepehi nei i ke kahuna, a ina he alii nui ke kahoaka e ike aku ana ke anaina i ka nahoahoa o ke peo a me ke kahe mai o ke koko o ke kahuna, (aole no paha i pau loa i ka

make ka poe i ikemaka ia Kalawaiamilu i kuni ai ia Kaoleioku ma ke kapuahi a Napuoko ma Honokohau ma Hawaii.)  A i ke kapuahi kuni a Kahekili Keeaumoku no Kuaiaea, o Kahakauila ke kahuna ma Waimea i Kauai, a me ke kapuahi kuni o Lokai o Puali ke kahuna, oia ka poe i ae kino ke kahoaka, a kinai i ke kapuahi kuni, a ua pau i kalua paa ia i ka umu ma Waikele i Ewa, a maloo kukui o Waipahu i ka pule a Poali.  Ua hai ae i ke akea keia poe kahuna, aole i makau no ke’lii kapu, a no ka Moi ana, apela ke ano mau o na kahuna kuni, a he mana i ka wa kahiko, a o ka poe i ao pololei ia ua io no ia Iakou ka mana, aole e hiki ke olelo ae ka poe i ikemaka i kamana he wahahee, aka, no ke ano e o ka poe i ao ia ai i keia manawa, aole no paha, he kahuna aihamu paha ka nui, a he poe kahuna i ku ole imua, a no ka apo wela paha kekahi i ke ano o ka pule, a no ka awiliwili pu paha me ka aoao Molokai, a ua huipu ka aoao kahiko me ka aoao kahiko me ka aoao hou hoopiopio.

Na mahele iloko o ka anaana.

He nui na mahale kaawale iloko o ka anaana, a ua kaawale na kulana a me na pule, a ua okoa ke ano o ka pule a me na oihana.  O ke kahuna anaana kuni, oia ke kahuna ku iwaho o ka la nui, he kahuna anaana no kekahi oihana iloko o kana oihana kuni, he oihana kalahala kekahi e wehe ana i ka make a hai, a he kuni ola kekahi oihana i loaa ia ia, i make e mamua ka mea nana i anaana, a ua hookuu ia ka mea i manao mua ia e make, a he hana nui a na kahuna i ao i ka anaana, a he hana kaulana iwaena o ka lehulehu, a i ke kahua akea e hana ia ai keia oihana, aole he oihana huna, a pela ka hana ana o ka imuloa a kahuna anaana..

            O ke kahuna o ua like pu ke kahuna o me kahuna kuni, a he kahuna akamai ma kana oihana, a hapa nae kana mau oihana kahuna mamua o ke kahuna kuni, a ma na oihana pili i ka hoola wale no kana oihana nui, he hoowahawaha loa keia kahuna i ka anaana aku ia hai, aia wale no ka mana o kanapule i ka poe enemi i lele mua i ka make ia hai, a ua hiki i ke kahuna o ke kala i ka poe o anaana ia.

            O ke kahuna anaana aihumu.  He poe kahuna ino loa keia i oleloia, a he poe kahuna pookoi, ua kapaia paha pela, no ke oki pinepine ia o ke poo o keia ano kahuna, a no ke kuhikuhi pinepine ia i ka anaana, a o keia poe kahuna ka poe lawe maunu o hai, a o keia poe ka poe makaha i ka hai loaa, i ka ia i ka ai, i ka hai waiwai, i ke kanaka maikai, i ka wahine ui, i na keiki punahele, a no ka minamina o na lehulehu a me na makamaka o ka poe e make ana i kahuna anaana aihamu, a nolaila, ua pepehi hoomainoino ia na kahuna aihamu, a ua oki ia na poo, a ua kauo hele ia i ke alanui.

No kahuna hoopiopio, hiu, kaina, hoounauna, alelo puu.

Ua like pu ke ino o ka poe kahuna aihamu me keia poe ma ke ano o ke kulana o ka make ka like ole, ua lohi ka make ana o ka poe kahuna aihamu, a he makahiki i kekahi mamawa, a he oi aku, aka, o ka poe kahuna hoopiopio, a hiu, a kaina, a apo leo, a alelo puu, ua hikiwawe ko lakou pule pepehi kanaka ana, he mele wale no ka lakou pule, me ka hoolealea ma ka waha, he hana apiki ma ka ike ana, aole nae malaila ka pilikia ana, aia ma kana kauoha ana i na uhane o ka make, aia malaila ka make ana.  Ma Hawaii wale no anei ka pule anaana?  Ke olelo nei ka Palapala Hemolele, Kanawailua, 18, 10, 11.  Aole e ikeia iwaena o oukou ka mea nana e kuu aku i kana keikikane a i kana kaikamahine paha e hele mawaena o ke ahi, aole he kahuna anaana, aole hoi he mea nana i ke ao, aole hoi he mea nana i ka moo, aole ka mea kilo.  Aole hoi mea hoowalewale i na nahesa, aole hoi he mea ninau i na uhane ino, aole hoi he kupua aole hoi he poe ninau i ka poe make. A penei kekahi pule anaana, he pule kuni no ka poe i make.  I ka hoomaka ana o ka pule, o ka poe anaana ka mea nui, ua helu ia ko ka lani, ko ka lewa, ko na kukulu, ko ka moana, ko ka honua, ko na wahi a pau loa, alaila, hoohiki ia Uli, alaila, hoomaka ka pule ana i ka pule me ka hoohiki ana ia Uliiuka, ia Uliikai, ia Uli nana pono, ia Uli nana hewa. Elua ano o ka pule kaholo a me ka pule umi.

“E ku e kama wahie i ke alo,

E ku e kama wahie i ke poo e kama,

E kama i ke kama e kama,

E eu ka ilo i ko poo e kama.

E kama i ke kama e kama

Pupupu ka ilo i ko maka,

Aina ko waha e ka ilo e kama,

Popopo ko waha i ka ilo e kama,

Huaina ka mai i ko puu e kama,

Wahia e ka ilo aina e ka ilo,

E maneo ka ilo i ko puu e kama,

E nanaka ka mai i ko umauma,

Umauma puha aina e ka ilo,

E ka ilo pakapaka aina e ka ilo e kama,

Wahia ka mai i ko kua, a nanaka ko kua,

E eu ka ilo i ko kua, a mumuhu ka ilo.

(Aole i pau.)

 

KA HAKU MONETE KARISO

MOKUNA LI.

            No ko ia nei ike hou ana aku i ke kolu o ka makai e hooopunipuni mai ana i ka hooko a ke kanawai maluna ona, a ua mumulu mai la no hoi kekahi poe ma ka ipuka o ka hotele; a maopopo loa iho la ia ia nei, me ko ia nei i iho no ia ia iho, “Ke imi mai nei lakou ia’u; aka, ma o Diabolo la e mimo aku no au mai ko oukou mau maka.”  Uhi iho la he ao haikea maluna o kona lae, a nana ae la oia mao o maanei o kona rumi me ke ano hopuhopualulu.  O kona rumi e like no me na rumi e ae o ka hale ae maluna, hookahi no wahi e oili aku ai a ku imua o ka poe a pau i kii mai e hopu ia ia nei, “Ka!  E paa ana ka hoi paha auanei au i ka hopuia.”  wahi a ka noonoo alu a ua o Andrea, e weli ana i kona maka i kona liia.

            No ia mau manawa koke no, ua hele wale ua o Andrea a piha loko ona i ka weliweli a me ka makau nui;  aka, aohe no i liuliu a pua mai la ka manaolana iloko ona.  Ke au ae la no ia o kona mau maka mao a maanei, a ike aku la i ka pepa, ka peni a me ka inika Me ke ano hopuhopualulu no, kona lalau aku la no ia, a kakau iho la maluna o ke kalana pepa i keia mau huaolelo, penei:

            “Aohe a’u dala e uku ai i ka’u bila aie, o kuu moe a me kuu ai ana , aka, aole au he kanaka hana pono.  Ke waiho nei au i keia pine lei a i, i kumu e hooiaio aku ai aole au he kanaka hana pono ole;  a o ke kumukuai o keia pine, na oi paumi aku ia i ko kuu mau mea i aie ai.  E kala ia mai au no kuu haalele ana i ka hotele nei mamua ae o ka wehe ana mai o kaiao; no ka mea he hilahila au i ka noho ana a ao loa.”

            I ka pau ana o kela mau huaolelo i ka palapala ia, kona kala mai la no ia i ke pani daimana mai kona lei a i mai, a kau iho la maluna o ka pepa.  Ia manawa, kona kii mai la no ia e wehe a waiho hamama i ka ipuka o kona rumi, me he mea la, pela iho la kona waiho ana i ka ipuka mahope iho o kona haalele hoohunahuna ana; a i ka waiho ana o kona rumi pela ka hamana, kona pii ae la no ia ma ka puka uahi o kona rumi, e like me ke ano o ka poe i maa mau ia mau ano hana kolohe; oiai, oia, wale no kahi kumu hookahi i koe mai ia ia e pakele ai.  I ka manawa no hoi a ua o Andrea i nalo aku ai ma kona ala palanino ka nihi ana, pii mai la ka makai a Andrea i ike mua aku ai i ke alanui pii, mamua ona ka luna makai, a mahope pu mai no hoi ka lua o ka makai koa, ka mea nana i kiai ke ala pii.  Ke kumu i hiki koke mai ai keia poe makai koa, e hopu i kamaeu, penei no:

            I ka wehe ana ae no o kaiao, ua hoouna ke telegarapa ma kela wahi keia wahi o ke aupuni; a nolaila, i loaa i na luna aupuni ka mana e hoao ai e hopu i ka mea nana i pepehi o Caderousse.  O Compeigne he wahi kulanakauhale no ia i hoopuniia me na pa nui paa a ikaika, a ua hoolako ia mai me na luna aupuni a me na makai me na koa pu no.  Nolaila, i ka hiki ana mai no o ka lono telegarapa, ua hoomakaukau koke iho la na luna aupuni a me na makai i ka huli ana, a oiai, o ka hotele mua no o ke komo ana mai ka hotele Bele a me Omole; a uo ko lakou lohe ana no hoi, ua lehulehu na malihini i hiki mai ilaila, ia op, nolaila, o kahi mua no ia a na makai koa a me ka luna makai i hele ai.  Ua ike no hoi ka makai i huli kana wati i ka hora eono, no ka mea, mahope iki iho o ka hora eono, ua hiki mai kekahi kanaka opiopio me kahi keiki uuku, kikeke aku la i ka ipuka a komo aku la ua kanaka opiopio nei.

            O keia mea i hiki hope loa mai i ka wanaao, ua komo kekahi mau manao pono ole ia nona, a ua manaoia no aole oia he kanaka okoa e ae o Andrea no ia, a ma ia manao i pii aku ai na makai a me ka luna e hopu ia ia.  I ko lakou hiki ana aku no hoi i ka ipuka hamama mai ana, a i ae la kekahi o lakou, “O! O! he hailona ino keia o ka hamama o ka ipuka.  E aho loa ka loaa ana mai ia kaakou ua paa loa la i ke panua mai.  I ke komo loa ana aku no hoi iloko o ka rumi, na peni a me ke kalana e waiho ana i hooiaio loa mai ua puhalahiu palamimo aku a Andrea.  Aole no nae he mea ia e hoonele loa mai ai i ka huli hou ana aku mao a maanei o ka rumi; a hiki walo ma ka puka uahi.  O Andrea hoi, ua maalea loa no oia, aole i keehi iho i kona kapuai ilona o ka lehu o kapuahi mamuli anei waiho iho ka meheu.  Hoouna ia aku la ona wahie me ke ahi a hoa ia ae la, okooko @ ke ahi, eai nae aole he haule iho o Andrea, e like me ka manao ia ana.

            I ka lohe ana no o ua Andrea nei e hoounaia ana ke ahi me ka wahie, kona puka loa aku la no ia, a hookuu malie iho la ia ia iho iluna o kaupaka hale.  I kekahi manawa, manao iho la ua o Andrea ua pakele oia, no ka mea, ua lohe ilio la oia i ka olelo a na makai, “Aole ia maanei!”  Aka, au ae la no nae na maka o ua o Andrea mao a maanei e haka ana i kona wahi e hiki ai ke kau aku maluna o kekahi hotele aku.  Eia nae, aole hiki ana ia ia ke kau aku maluna o kekahi hale okoa aku, ke ole e ike ia mai e ka poo makai.  Ua maopopo no ia ia, ina e ike ia mai ana oia, o kona paa ana no ia i ka hopu ia; a nolaila, manao iho la oia e iho ilalo ma kekahi puka uahi, aole nae ma ka puka uahi ana i puka mai ai, aka, ma ka puka uahi okoa.  No ia mea, nana ae la oia mao a maanei i ka puka uahi puka ole ae o ka uahi, a i ka loaa ana, kona hooneenee aku la no ia ilaila, a malaila oia i iho iho ai, me ka manao aohe maka e ae i ike mai ia ia.

            Ia minute hookahi no ana i mea iho ai e iho ilalo, hemo mai la kekahi poo mai loko mai o kekahi o na puka aniani uuku o kekahi @ aku.  Aole no hoi i liuliu, emi hou aku ia iloko, a mahope iki iho pii hou mai la ua makai nei iluna o ua hotele nei a Andrea i nalowale iho ai.

            Ninau mai la kekahi o na makai koa, “Pehea mai la?”

            “Peahe hoi,” wahi a kekahi makai, “ua mahuka io no paha ke pio i ka wanaao nei; a o ka mea pono wale no paha i koe, o ka hoouna ana aku me na lio mama e kiai na alanui iloko o ka ululaau.”  Aole no i pau pono loa ae ia mau manao o keia luna makai i ka puana ia, aia hoi, kamumu mai la a uwe mai la kekahi mau leo wahine ma kekahi rumi aku, a ia manawa pu no hoi ua hookani ikaika mai la i ka bele, o ka leo walaau aohe ano no ka hauoli, aka, me he mea la he leo ano makau; a hoohui ae la no hoi ka makai, “Heaha la ke ano o kela mea e walaau nei?”

            O keia rumi i puka mai ai o kela mau walaau ano e, mai ka Rumi Helu 3 mai no ia; a mea ae la ka haku nona ka hotele, e holo aku i kahi o ua rumi la; aka, ia manawa koke no i mahauhua loa mai ai ka awa ana, a paa mai la na makai i ka holo ana aku o ke kauwa, “Aha, me he mea la o ka mea nana o hookani mai la i ka bele, e makemake ana oia aole i kauwa lawelawe, aka i makai.  O wai ka mea nona ka rumi Helu 3?”

            He wahi kanak opiopio i hiki mai ai i ka po nei.” wahi a ka mea hale, a ua noi mai oia i rumi me na moe elua.  Ia manawa, kani koke hou mai la ka bele no ka manawa akolu.  “E uhai mai ia’u e ka Luna Makai,” wahi a kekahi makai koa, E hehi pono mai oe mahope o kuu mau kapuai.

            A pane mai @

"Alia oukou e pulalelale, mamuli a nei hemo ka oukou mea e manao nui nei.  E akahele, no ka mea, elaa mau alanui pii oia rumi, aia maloko a aia mawaho.”

            Ia manawa, huli hou mai la ka Luna Makai, a haawi mai la i ka olelo kauoha, “Ano, ia oe ke ala pii mawaho, a ia ia nei hoi ke ala pii maloko nei.  Ina e hoao oia e lele ma ke ala pii mawaho, alaila, e ki koke aku no ia ia; no ka mea, ma ka hai ana mai a ke telegarapa, he aiwaiwa launa ole oia.”

            Me keia mau olelo kauoha ka pii aku la no ia o ka Luna Makai a me kekahi makai koa ma ke ala pii maloko, a hookahi no hoi mawaho.  Ke kumu o kela walaau nui, eia no ia:  I ko Andrea komo ana iho ma ka puka uahi, ua iho iho no hoi a pau paha he elua hapakolu, ia wa i pakika ai no kekahi o kona kapuai, a kona hoholo pu iho la no ia a haule iluna o kapuahi.  Ua manao keia aohe kanaka oloko oia rumi; a no ko ia nei haule pu ana iho, nolaila, ua puiwa na kaikamahine, e moe ana; o kekahi o laua ua nui ae la ka uwa ana, a o kekahi hopu aku la i ke kaula bele a hookani ae la me ka ikaika.  Noaila, ma keia mea, ua hoopuniia o Andea e ka poino a puni holookoa oia.

            “E aloha mai olua ia’u,” wahi a ua a Andrea me ke ano hoomaopopo ole i kana mea e kamailio aku nei, “ea hoi e aloha mai ia’u!  Mai kahea aku i kahi poe okao aku!  Aole no au e hoopoino aku ia olua!”

            “O! O Andrea ka mea pepehi kanaka,” wahi a kekahi o ua mau le@e opiopio.

            “Eugenie!  Ea!  Ea!” wahi a ke kokoolua o Eugenie, a lalau aku la oia i ka bele mai kona mau lima mai; a pane hou mai la o Andrea, me ka @piki ana i kona mau lima, me ka i mai, “E hoopakele mai ia’u!  Ke uhai ia mai nei au!  No ke ahonui e aloha mai ia’u, a mai haawi aku olua ia’u i ka lima o na makai.”  “Aole e hiki, ua lohi loa, eia lakou ke komo mai nei,” wahi d’Amilly.

            “E huna ae no hoi paha olua ia’u ma kahi, a na olua no hoi e hahai aku i ke kumu o ko olua makau nui,” wahi a Andrea, A ia iai hoopuka aku ai i kela mau huaolelo noi, aia no hoi ua mau lede opiopio, nei ua puiki aku kekahi, me ka ea mai o na manao makau wale iloko o ko laua hoomaopopo ana.

            Ia wa koke no hoopuka mai la o Eugenie, “Ano, ke hookuu io aku nei maua ia oe e hele aku ma kou mau wahi e makemake a i na nae, e pii hou aku ma kahi au i iho mai ai e ka mea ino i hoonele ia i ka hauoli.”

            “A! eia oia! Aia oia! Ua ike aku la au ia ia,” wahi a ka makai koa, no ka mea, ua kiai aku la oia ma ka puka aniani a ua ike aku la i ua o Andrea e ku ana me ke noi aku e hookuuia mai oia e na.  Hookahi no hauna me ke kumu o ka pu a i ka lua, ka nahaha aku la no ia o ka ipuka.  Hoomaka aku la ua o Andrea e holo ma kekahi puka, aka, ua pau koke mai la aole e hiki ke holo.

            “Holo hoi paha!  wahi a Mademoiselle d’Amilly, “E holo!”  “A pepehi koke no ia oe iho,” wahi a Eugenie Danglars.  Ia manawa no ua punihia o Andrea i na ano makau a pau loa mai luna a lalo, a nana mai la i ka wahine ana i hoopalau ai, “E pepehi ia’u iho!”  a kiola iho la ua o Andrea i ka pahi e paa ana ma kona lima ilalo, “Heaha ka’u’mea e hana ai pela?”  “No ke aha, kau i ninau mai la ea?” wahi e Eugenie, “I kumu e make ai oe me ke ino loa i oi ae mamua o ka poe hana hawe ino loa i na karaima.”

            “Bah!” wahi a ua o Cavalacanati,” He hoa aloha no ka kekahi!”

            Ia manawa, hele aku la ka makai mamua ponoi ona, a i mai la ua o Andrea, “Ea, he  mea makehewa kou hele ana mai me ka pahikaua imua o’u, oiai, ua makaukau au e haawi pio aku ia’u iho iloko o ko oukou mau lima,” a me keia mau huaolelo, kona haawi mai la no ia i kona mau lima e kupee ia aku me na kupee hao.  Nana mai la na kaikamahine elua i ka hoopaaia o ua mea nei i kapa ia iho he keiki alii Italia.

            I ka paa pono ana o ka hao o ka lima o Andrea, huli mai la oia me ke ano akaaka, a ninau mai la ia Eugenie, “Aole anei he palapala kahi au e Madmoiselle Dandglars na kou makuakane, no ke mea, ke manaolana loa nei au e hoi hou aku ana wau i Parisa?”

            No ia mau huaolelo ka mea pepehi kanaka, papalu ae la o Eugenie i kona mau maka, a i hou mai la o Andrea, “O! Mai noho oe a hoohilahila iho e like me ia ano, no ka mea, ua aloha no oe ia’u a uahi mai ia ia’u.  Aole anei au i aneane e lilo i kane nau?”

            Me kela mau huaolelo, puka aku la o Andrea, a me na koa e ukali ana ia ia, a he hora no hoi mahope iho kau ae la ua mau kaikamahine nei maluna o ko laua kaa a holo aku la i Berusela. (Aole i pau.)

KA AHAOLELO O 1870.

            Noiia a hooholo ia e heluhelu alua ia ka bila ma ke poo, a ua noi hou ia a hooholoia e heluhelu akolu ia ka bila.

            Ninauia a hooholo loa ia ka bila.

            Noiia a hooholola e heluhelu akolu ia ka bila kanawai e hoololi ai i ka Pauku 146, o ke Kanawai Kivila.

            Ninauia a hooholo loa ia ka bila.

            Noiia a hoopaneeia ka hale apopo hora 11.

LA HANA 66, POAKOLU, Iulai 20, 1870.

Halawai ka Ahaolelo ma Honolulu, hora 11 kakahiaka, e like me ia i hoopanee ia.

            Mea Kiekie Peresidena P. Nahaolelua, ma ka noho.

            Puleia e ke Kahunapule.

            Heluheluia ka moolelo o ka hale, a ma ke noiia ana ua aponoia.

            Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina, F.W. Hutchison, e like me ka lono i hiki aku i ka Moi ke ‘Lii, no ka hookuu ana i ka Ahaolelo, ua oluolu i ka Moi, ma ka hora 12 awakea o ka Poalima, la 22 o Iulai, oia ka manawa a me ka la i oluolu ia e ka Moi, no ka hoopau ana i ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni.

            Hoike mai o Mr. Laiana, no ke Komite Wae e pili ana no ka noonoo ana i ka maiama ana i na ululaau o Hawai nei, hoike mai, mamuli o ka noonoo ana ke Komite, e hoike aku i kekahi halawai ana o ka Ahaolelo ma ka Aha Kau Kanawai o ka M.H. 1872, e hiki mai ana, no ka noonoo ana a me ke kau ana i Kanawai, no ka malama ana i na ululaau o Hawaii nei, a e kohoia i Komite mau.

            Ninauia a aponoia ka hoike a ke Komite, a hooholoia e paiia ka hoike.

            Na Komite i kohoia.  His Ex F.W. Hutchison, Hon. C.J. Lyons, Hon. M. Kapihe, Hon. D. Kaukaha, Hon. C.R. Bishop.

            Waiho mai o Mr. Kuapuu he olelo hooholo e kauohaia ka Makai o ka hale, e hoolako mai i papa aina mahope iho o ka pau ana o ka Ahaolelo.

            Hoike mai ka Peresidena, ua keu ka lelo hooholo i na rula o ka hale.

            Waiho mai o Mr. Kuapuu he olelo hooholo hou, e kauohaia ka Makai o ka hale, e hoolako mai i kela a me keia hoa o ka hale, i umi apa pepa pakahi, me umi ope wahi pepa.

            Hoike mai ka Peresidena, ua kue ka olelo hooholo, a e hoihoi hou ia i ka Luna o Waimea.

Heluhelu akoluia ka bila kanawai e hoololi hou ai i ka Pauku 146 o ke Kanawai Kivila, ninania a hooholo loa ia.

            Heluhelu akoluia ka bila kanawai e haawi ai i ka mana i na Komisina o na Aina Lei Alii, e kuai aku i kekahi mau Apana Aina, ninauia a hooholo loa ia.

            Heluhelu akoluia ka bila kanawai e hoopau ai i ke kanawai e haawi ana i ka mana i ka Papa Hoonaauao, e kukulu i ke Kula Hana Lima a Hoopololei, ninauia a hooholo loa ia.

            Noiia a hoopaneeia ka hale, apopo hora 11 kakahiaka.

LA HANA 67, POAHA, IULAI 21, 1870.

Halawai ka Ahaolelo ma Honolulu, hora 11 kakahiaka, e like me ia i hoopaneeia.

Mea Kiekie Peresidena P. Nahaolelua ma ka noho.

            Puleia e ka Hon. G.W. Pilipo.

            Heluheluia ka Moolelo o ka hale, a ma ke noiia ana ua aponoia.

            Hoike mai o Mi Peresidena P. Nahaolelua luna hoomalu o ke Komite i kohoia e hele aku e hai i ka Moi no ka makaukau e hookuu i ka Ahaolelo; hoike mai e lawe ke Komite i ka olelo a ke Kuhina Kalaiaina o hookuu ia ana ka Ahaolelo ma ka la apopo, Poalima, Iulai 22.

            Ninauia a aponoia ka hoike a ke Komite.

            Hapaiia na hana o ka la.

            O ka mua, oia ka heluhelu akolu ana i ka Bila Haawina mai ke poo o ka bila a ka hopena, ma na haawina.

            Noi mai ke Kuhina Kalaiaina F.W. Hutchison, e hookomo iloko o ka Bila Haawina ma kahi o ka Oihana Waiwai ka itamu he $50,000, no ka laina mokuahi e holo ana mai Kaleponi a ku i Honolulu, a mai Honolulu a hiki i Auckland ma Nu Zilani a pela aku i Sidane ma Auseteralia, a e uku ia aku i $2000 no ka mahina hookahi mamuli o ka a pono ana o ka Aha Kuhina, a me ka Aha Kukakuka Malu o ka Moi.

            Noi mai o Mr. Byrd e hookomoia keia haawina ma kahi o ka Oihana Waiwai.

            Ninauia a hoololoia.

            Waiho mai o Mr. Laiana he hoololi ma kahi o ka haawina $50 000, no ka laina Mokuahi, e haawiia i kekahi laina Mokuahi o ka Papa Akahi, e hiki ana ke holo i hookahi holo ana i ka mahina mai Kaleponi mai a ku ia nei i Honolulu, a mai Honolulu aku i Sidane a hoi mai no ia nei a mai nei aku hoi hou i Kaleponi.

            Ku mai ke Kuhina Kalaiaina a kue i ka hololi oiai ua makemake no oia e waiho mai he hololi oiai hoi e haawiia no keia haawina i kekahi laina mokuahi e holo ana mawaena o Kaleponi me Nu Zilani a me Auseteralia me ke kipa ana ma Honolulu nei.  Aole noe haawi ia aku ana keia haawina i kekahi laina e holo mai ana a ku i Honolulu nei he mau hora pokole wale no a holo aku, a aole no ka manao aole no e hoouka lanahu paha a i ole ia o ka hoolei wale mai no i na eke leta.

            Ku mai o Mr. Judd a kue mai i na hoololi, a olelo mai e waiho ia no ka haawina e like me ia i kinohi.

            Waiho mai i ka Loio Kuhina he hoololi, e haawiia ka haawina kokua no ka laina mokuahi e holo ana e kipa mai ia nei (Honolulu) e hiki ana ke lawe aku i na waiwai o Hawaii nei a e kiola mai ana paha.

            Noi mai o Mi Laiana e hoihoi oia i kaua hoololi a e kokua i ka hoololi a ka Loio Kuhina.

            Ninauia a hooholoia ka hoololi a ka Loio Kuhina.

            Waiho mai Mi Pilipo he hoololi e hookomoia iloko i ka Bila Haawina, no ka uku o na makai o Honolulu, e ukuia ka makai hookahi, i $32,00 no ka mahina.

            Noi mai o Mi Laiana e hoomoe loaia ka hoololi, no ka mea, ina e haawiia i $32,00 aole no e lawe ana ka haawina, no ka mea, ua uuku no ka haawina.

Mi Pilipo.  Aole au i lawe mai i keia hoololi me ka manao ole e hoonui i na lilo o ke Aupuni, aka, e lawe mai au mamuli o kuu ike ana ma ka launa ana me na makai ke poe e hooko nei i ka Oihana makai, oia hoi ka Oihana hoomalu.

            I ka ninaninau ana ia lakou, i na makai, ua olelo mai lakou, aole i lawa kupono ke ola ana; i kahi ai wale no, pau loa kahi uku mahina a nele no ka loaa ana o kahi aahu kupono e malama ai i ka hanohano o ka Oihana, a aole no hoi i lawa ka malama ana i ka Ohana, a me ke hoonaauao ana i na keiki.

            Ku mai o Mi Judd ma ka rula o ka hale, a olelo mai aole o hiki ke noonooia ka hoololi a ka luna o Kona Akau, oiai ua noonoo muaia keia haawina e ke komite hale.

            Noi mai o Mi Kaukaha e hapai houia ka noonoo ana o ka haawina o na Makai.

            Ninauia a hooleia.

            Noi mai o Mi Laiana e kapae loaia ka Pauku 5, o ka Bila Haawina.

            Ninauia a hooleia.

            Hoike mai ka Peresidena, aole e hiki ke noonoo ia o ka hale ka hoololi a ka luna o Kona Akau, no ka mea, ua hoole ia e ka hale ke noi ana o noonoo houia.

            Ku mai o Mi Pilipo a hoopii imua o ka hale i ka olelo hooholo a ka Peresidena no ka rula.

            Ninauia a aponoia ka olelo hooholo a ka noho no ka rula o ka hale.

            Ninauia a hooholo loaia ka Bila Haawina.

            Na Bila kanawai i kakau inoa ia e ka Moi.

            He kanawai e hoopau ai i kekahi kanawai e hooponopono ana i ka Papa Hoonaauao o pili ana i ke Kula Hana Lima Hoopololei ma Keoneula.