Ke Au Okoa, Volume VI, Number 11, 30 Iune 1870 — Hoike o ke Komite no ka Malama Ola. [ARTICLE]

Hoike o ke Komite no ka Malama Ola.

Ika Mea Kieleie P. NahaOlei.ua, Ptrtsidena o ka Hale Ahaolūo. Ua noonoo leo oukou Komite no na mea i waihoia akn ia lakou, a ke lawe mai nei i keia Hoike. Ma ka imi oke Aupuni, i kokuaia mai e na Ahaolelo i hala ae nei, e keakea loa i ka laha ana o ka mai lepera ma Hawaii nei, aa aneane no e holo pono loa ia hana. No ka nni o ka poe o ia ano i akoakoa i keia ; mffljnap,;v Wūmakeloiliniākauhale iepera nla jaarol£Slj e nni ana no na lilo. Aole nae e māhuahna hou ana iamau lilo. I mea e hiki ai ke hoakoakoaia mai na mai lepera e kauliilii nei ma na "wahi kaawale o keia pae aina, ke manao nei ka Peresidena o ka Papa Ola e lawe mai i Eila, ma ia Eila e kauohaia na kapena a pau o na moku holo pili aina e ae e laweia mai no na leperai Honolulu nei maluna o ko lakou mau moku me kamalama pono ia no ona mea e laha ai ua mai nei. Ee manao nei ke Xomite ina no e maikai ia malama ana he mea kupono no e hooholoia he Bila 0 ia ano. Ua maeao no hoi ka Papa Ola e lilo ia lar kou ka mana e hoomalu pono ai kahi e noho nei na lepera ma Molokai. Ma ka nana ana 1 na pilikia o ia noho ana, me he la he mea kupono loa no keia, no ka mea, aole no e loaa ka pomaikai i manaoia ma ia hookaawale ana aku i na mai lepera, ke ole keia mana hoomalu ia lakou. Aole no he pilikia nui e manaoia he pono o ka luna iaia ia w&hi he kahuna lapaau, eia nae e pono e loaa iaia na makaukau kupono oia noho ana, i hiki ia ia ke hoomalu me ke ano kapulu ole, a me ka oluolu pu no hoi. īna paha e manaoia he Hawaii maoli no ka luna malama, ina no he pono. He oihana pilikia no ia oka malaina ana ia wahi. Me he la aohe no pomaikai nui o ka Halemai Lepera ma Kalihi. Aoheno hoi i ike ke Komite 1 ke kumu kupono no ka hooili oleia aku o ia mau mai lepera e noho nei malaila, i Molokai. He mea pono paha e malamaia kekahi mau rumi ma Kalihi no ka poe i laweia mai na mokupuni e mai a e kalLana he mau la a holo aku i Molokai. Ina , pela, alaila, e pono e hoomakaukau pono ia, a ina no he mau mai malaila, e pono e oi aku paha ko lakou malamaia ana mamua o ko kela poe e noho nei, i maikai ai ka inoa aupuni ma ia mea, a i oluolu ai no hoi lakou. Ma ka nana ana i na lilo a me na huina haawina no na mai lepera, e ikeia, aole no e oi aku mamua o ka $100 pakahi ka lilo no kela mea keia mea. Aole no keia he mahuahua kupono ole, oiai, ua komo no malaila na lilo no ka malama ana a me ka holo moku y a pela aku. O ka Halemai Pupule, me he la ua malama pono ia no. He mau hooponopono hou no nae i hiki ke haiia aku, aka nae aole paha e hiki ke hapai ia lakou a pau iloko o keia kau makahiki elua. Oke kukuluia ana o kekahi keena nui, i hiki ai i na mea mai e noho ana ke akoakoa malaila i na manawa a pau, a i ka manawa ua paha, ■ua hiki no mailoko ae o na dala i noiia mai, a he mea pono loa no ia. 0 kekahi hana hou i kupono ma keia hope aku, oia ka hoakea iki ana i na rumi moe no kekahi poe i ane oluolu ko lakou &no. . Aole o ka poe pupule e lapa ino ana, he pono no- lakou maka rumi ]ako ole oloko, aka o ka poe i hapa oluolu, e pono e hoohalike ia ko lakou mau keena me kekahi mau keena ano ahona ild e waiho neL oka hapanui o na keena me he mau keena halepaahao la ke ano. . .. Ina e loaa elua paha mau mai pupule haole hou a -aole no i ike ia ka manawa e loaa ai, ina paha e haiki anakahi enoho ai kai mea malama hale. Ke manao nei ke Komit© i puu dala e hoakea iki ia aku kona hale. / TJa manaoia e ka Peresidena o ka JPapa Ola e hoololi iki ia he kanawai no .lea Hale Pupule, i mea e hiki ai i na pupule'e ola ole ana, aka nae aole he ano ino kekahi o lakou, e ae ia e hoi a' noho pu me' na makamaka o lakou ke manao ia pela. ' Ke manao nei ke Komite he mēa kupono no keia.

0 ka miea ano nui i oi aku, a i laweia mai imua o keia Hale Ahaolelo e ka Pāpa Ola oia 110 ka hookohn ana a me ka. malama ana i mau kahuna lapaau kaahele no kft anpunL v īna e pono maoli a noonoo pono ia ke kohoia o ia poe, a ina e loaa no ka poe i kupono loa, alaila, e lilo ana keia i mea e pomaikai ai ka lehulehn. Ma kekahi mau apana he nui wale aole no i loaa kamea nana e mal> ma i na kanaka ke mai lakou, a ina he mai ano ahulau, aLaila, uapilikia loa, me ka make no. Ina e htle kaapuni ana kekahi kahuna lapaau, e hiki no iaia ke imi i ka poe ano naauao e kokua iaia ma kela apana keia apana, a malaila ua hiki no ia ia ke hoonui i kona ikaika iho ma ke ao ana aku ia lakon, a ma .ka waiho ana no hoi ma ko lakou maulima i na laau lapaau i hoolako ia

mai eke AupunL Pela hoi aole e hoomaunaunaia ia mau laau lapaau. O kekahi hana nui nae aia mau kahuna lapaau oia ke ao ana i na kanaka e malama pono ia lakou iho.

Aole no e loaa ana na kahuna lapaau i oleloia maluna me ka uku ole ia me ka mea kupono. Ua hai ia malalo na puu dala kupono. He dala lilo makepono nae keia. E noonooia aia no mamua o ka Hale he Bila e hoomahuahua iki ana i ka auhau mama loa e kau nei maluna o na waiwai a pau. Ma ia mea paha e lawa ai keia haawina dala.

Ua hoike mua aku no ke Komite no na Halemai, aka nae e hiki no ke hai hou ia maanei kekahi mea i oleloia malaila, oia keia; oka hoao ana e koho ina kahuna lapaau kaapuni, a i na Halemai pu kekahi ma kela a me'koJa mokupuni, he hana koikoi loa ia, aole paha e hiki mailoko ae o ka waihona dala oke aupunL A oka mea i oleloia oia no ka mea eoi ana ka pono loaa. īna e kukuluia ka Halemai, e lilo ana aole paha eemi malalo o ka $5000 i ka makahiki no kela Hale keia Hale o ia ano.

O kekahi mea i kupono paha ke hoike keia Komite, oia 'no ka haawi ana i ka palapalā laikini ina kahuna. HawaiL Aole no keia he mea pono ole e like me ka manao o kekahL

JsTo ka mea mailoko ae o ka aneane hookahi tausani i hoopii mai, he 18 a 2o paha na palapala hookoha i haawiia. Pela e malamaia malalo o ka malu o ke aupuni ka hana a ia poe kahuna Hawaii ma ko lakon hoike mau ana. Nolaila, ua malama pono lakou i ka lakoa mau hana, i mahaloia mai

XJa hoike e no hoi.ke Komite no ka Awa. O ka Bila e waiho nei no ia mea, imua o ka Hale, ina e lilo ia i Kanawai, aole no e papa ana i ka inu awa, oiai he mea hiki ole paha ia, aka, ua hooponopono hou ia i.mea e hiki ai ke hooko pono ia na mea a pau iloko oia Kanawai, a e hoomaluia no hoi na kuai ana a pau malalo o ka hooponopono ana oke aupuni. Aole no e hooleia, o ka inu laulaha ia ana oka awa, e like me i& e inu ia nei, he mea no ia e poino ai ke ola kino o ka Lahui

Ke hoapono aku nei ke Komite i ka hoopuka ana i buke liilii i hana maikai ia ma ka olelo Hawaii e hoike ana ina ano o ka malama pono ana o ke ola kino, ka noho ana, ame ka malama ana i na ohana keiki, aeao ana no hoi malaila na mea i olelo ia ma ka Hoike a ka Papa ola no ka holoholo lio pinepine o na makuahine HawaiL

Ua manaoia e ao akn i kekahi poe Hawaii ano naaūao, ma ka Halemai Moi Wahme, ma keia malama ana ika poe mai, a me na mea a pau e pili ana ma ia mea. He mea maikai loa keia ke hana ia pela. E pono o ka puu dala ma ka lima o ka Papa Ola e nui kupono no no keia hana. • Ke waiho aku nei ke Komite i keia mau haawina daia e hookomo ma ka £ila Haawina. 25"a Lilo no na mai Lepera $ 25,000. " "no ka Halemai Pupule 14,000. " " uku makahiki ona Kahuna Lapaau Kaapuni 18,000. Kela lilo keia lilo o ka Papa . Ola 12,000. O ka noonoo ana no kela Haawina no na KahnnaLapaau Kaapuni penei: Ma Hawaiielua, $2,000 no ka makahiki $ 8,000. Ma Maui hookahi 4,000. " Oahu, " $1500, oka mak. 8,000. " Kauai, " " " 3,000. $ 18,000. O kela lilo keia lilo penei: Xo na Laau Lapaau Haawi Aku $ 6,500. No ka o ana, 1,000. Ka malama ana i mau Hawaii e aoia ma ka Halemai 2,500. Na lilo huikau 2,000. $ 12,000. Ua hooholoia no e ka Hale ka Hāawina no ka Halemai Moi Wahine. I mea e maopopo ai ka Haawina no na Mai Lepera e nana ka Hale ma ka Hoike o.ka Papa Ola. Me ka mahalo, C. J. Lyons. W. P. Kamakau. J. Komoikehū^hp. T D. Kahaulhuo. ' Simon K Kaal