Ke Au Okoa, Volume VI, Number 6, 26 Mei 1870 — Page 3
| This text was transcribed by: | Jazzlyn Kaleohano |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NA MEA PILI KALEPA
Honolulu, Mei 26, 1870.
Ma ke ahiahi Poaha o keia pule iho nei, ku mai la ka mokumahu, he 9 la me na hora keu mai Kapalakiko mai. Ua lawe mai oia he mau ukana, 400 tona a me na ohua. Ua hoouka koke ia no ka ukana a me ka lanahu maluna ona, a ua makaukau oia no ka holo ana i ke ahiahi Poaono. Aka, no ke ku ole ana mai o ka mokumahu Nu Holani, nolaila, ua hoopanee ia kona holo ana a ku mai ia moku, a ma ka hora 9 kakahiaka o ka Poakahi nei, holo aku la oia no kona awa ponoi.
Ma ke kakahiaka nui la Sabati, ku mai la ka mokumahu, me na ohua 200, a ua pau aku maluna o ka. I ka holo hoi ana aku o ua moku la, ua lawe pu aku no oia me na ukana ko a me ka pulu, i hiki aku ka huina i ka 250 a 300 tona. Ua kau pu aku no kekahi poe ohua.
I ka Poaha o keia pule iho nei, ku mai la ke kuna, mai Victoria me ka papa a me kekahi mau waiwai e ae.
Ua ku pu mai me ka moku, he 16 la mai Oregona mai, me ka Papa a me ka Palaoa no Walker & Alena ma.
I ka Poakahi iho nei ku mau ka moku, he 15 la mai Kapalakiko mai, me na ukana a me na ohua. Ua hoili pu ia mai maluna ona he 25 tona hau paa.
O na lono i loaa mai Kapalakiko mai no ke kumukuai o ke ko, aole i pii ae kona kumukuai i ka mahuahua ae.
Ua manao ia e holo koke ana ke kialua no Nu Zilani a me Sikane me na waiwai o Hawaii ; a ina paha ma ke ku ana mai ok ka mokuahi hou mai Sikane mai, ua pii ae ke knmukuai o ke ko a me kekahi mau waiwai e ae ; aole no paha he mea kanalua, e kukulu ia ana he mau laina moku pea ia mau wahi.
Ua ulono ia mai o ke kumukuai o ke ko Hawaii i laweia aku ma ka, ua kuai ia aku no ka 12 1/2 o ka paona hookahi. He kumukuai ola no paha no ka poe mahiai ; a e hoouna nui ia aku paha i Iapana ke ko a me kahi mau waiwai e ae.
I ka Poaona ae nei, e holo aku ai ka moku, ua piha pono i na ukana a me na ohua.
HOLO KA HANA. — Oiai, ma ke ku ana mai o ka mokumahu, he eha haneri ka nui o na tona ukana maluna ona. Mai ke kakahiaka Poalima a ke kakahiaka Poaono i ka hora 10, ua pau pono na tona ukana lawe mai i kiola ia, a ua hookomo ia aku hookahi tona lanahu, a elima haneri tona ukana, iloko oia manawa, me ka makaukau e holo i ka hora 4 o ka auina la Poaono ; a i hookaulua wale ia mai no kona holo ana aku e ke ku ana mai o ka moku mahu o Nu Holani. I ka hora 9 o kakahiaka Poakahi nei, holo aku oia, mahope iho o ke kau ana aku o na ohua mai Nu Holani mai. Aole anei i holo ka hana?
KA MOKMAHU “EKAKE.” — I ke ahiahi Poaha o keia pule iho nei, ua kau ia mai la ke telegarapa e hai ana, he mokumahu ke holo mai la, a ua pahaohao ia no, no ka mea, o ka la ku mai o ka mokuahi Kaleponi, aia o ka Poaono mai. Aka, i ka hoea ana mai ma keia aoao, ua ika maopopo ia aku la o ka mokumahu, a ma ka hora mai Kapalakiko mai. Ua piha pono oia i ka ukana a he 72 ka nui o ka poe ohua maluna mai ona ; o kekahi hapa o na ohua no Nu Holani.
HOU PAHI. — Ma ka auina la o ka Poalua iho nei, ua hanaia kekahi houpahi maluna o ka moku lawe papa. Ke kumu oia, i kena aku ka hulipahu i kekahi luina e hana ma kekahi mea, aia hoi, ua pakike mai la ka luina ; a i ka hoana ana aku a ua hulipahu nei e kui, ua hou mai la ka luina i ka pahi ma kela a me keia wahi o ke kino ; a o no eha kukonukonu loa aia ma ke kua a ma ka aoao. Inehinei, ua lawe ia ae ka luina imua o ka Aha Hoomalu, a ua waiho ia aku kona hihia i ke Kau Jure.
KE KANAWAI O KA “HAKU ME KA KAUWA” — I ka Poakahi iho nei, ua heluheli alua ia ke kana wai i manao nui ia oia kekahi o na kumu hoopaapaa nui o keia Kau Ahaolelo ; a o ka hoomaka ana ia o ka hoopaapaa ia ana o ka Bila Kanawai a Hon. C. J. Laiana i waiho mai ai e hoopau i na Pauku mai ka 1417 a ka 1425 o ke Kanawai Kivila. E kiai no makou me ka makaala no na mea e hoopaapaaia ana ma keia kumu.
KA MOKU COMETA. —I ka auina la Poakahi iho nei, ku mai la ka moku pea lawe leta, Kapena Fuller. Oiai, ua haalele aku oia ia Kapalakiko, he ekolu la mamua ae o ka holo ana mai o ka, no laila, ua loaa mua mai na lono makamaka ae mamua o kona. Mawaena o na ukena ana, ua lawe pu mai oia he 50, 000 poana hau.
NO KA HOOHIKI WAHAHEE. — I keia pule iho nei, ua lawe ia imua o ka Aha Hoomalu kekahi mau wahine no laua ua inoa o Kumuhonua me Ukumea no ka hoohiki wahahee, no ka ninaninau ana ; a ua waiho ia ko laua hookolokolo ia ana i ka Aha Jure. O ka hoohiki wahee, he kimopo ia i ka pomaikai o kekahi mahope aku o kona kua.
HALE INU KOPE HOU —I ka Poaono o kela pule aku nei, ua wehe ia ae he hale inu kope hou mamua mai ma ka aoaoa Ewa o ka Hale Hookolokolo, e Joe Pickford. Ua makaukau mau oia i na hora a pau o ka la mai ka wanauo mai, i na bola kope pumehana. E kipa ae e hoao i kana.
Ka Laina Mokumahu Nu Holani.
Ua wehe mai ka pawa o ko kakou ike maka ana, ua hooiaio ia na lono i loaa mua mai, e hoomoeia ana he Laina Mokumahu mawaena o Nu Holani, Hawaii a me Amerika Huipuia, ma o kona Mokuaina Komohanala. Ua hoomakaia, a e hoomau loa ia aku ana paha ka hoohui ia ana o keia mau wahi e ka mahu, iloko o na wa pokole.
Ma ka Poaha o keia pule iho nei, i ku mai ai ka mokumahu, he eiwa la me ewalu hora mai Kapalakiko mai, a ua ane hoopahaohao ia mai no hoi e ka hikiwawe o kona ku ana mai ; oiai, ua manaoia o ka la Poaono kona wa e ku mai ai. Aka nae, ua ku mai oia mamua ae o ka manawa i manaoia ai. O keia moku, ua launa mua mai no me kakou i aa makahiki i aui aku nei mahope ; a i kona ku ana mai nei, ua hana hou ia ae oia, a ua ano okoa mai kona kii hualala kahiko mai. Ua manaoia, ua kupono oia no ka hui ana mai e lawe i na ohua o na moku Nu Holani mai, oiai, ua makaukau na keena o hope no na haneri ohua elua, a o na ohua mamua, ua makaukau pu me na wahi no lakou, e like me ka maha a me ka oluolu kupono i manaoia.
Oiai, ma ke kakahiaka Poaono, ua makaukau na ukana a me na ohua mai keia awa aku, a e kali wale ana no ka holo ana o ka moku no ke ku mai o ka moku, mai Nu Holani mai. I ke kahiaka nui o ka la Sabati, ku mai la oia he 19 la mai Auckland o Nu Zilani mai, a he 24 hoi la mai Kikane loa mai. Ua hiki mai no oia ma kona la i manaoia ai ma ka papa holo manawa, aka, mai ku mai nae oia i na la mamua mai, ina, aole oia i halawai mai me na makani pakuikui mamua ponoi aku nei ; a ua hoololiia ae kona ala pololei no ua laelua ae kolu paha. Ua hoike mai no nae oia he moku holo oia, no ke ku ana i ka manawa. Ua aneane elua haneri ka nui o na ohua maluna mai ona. O kona ano, ua like pu loa no ia mw ko ka, he moku kao, a ua emi iki iho nae nae ka nui o kona man tona i ko ka moku mua. Ma kona ku aa mai ua maopopo iho la ka manawa o ka e holo ai ; a i ke kakahiaka mai o ka Poakahi iho nei, ua hoololi ia mai la na ohua a me na ukana o ka moku Nu Holani iluna o ka, i “ke kai hanupanupa o Kaleponi.”
O ka mokumahu Nu Holani hoi, ua kali iho oia i ka Poakahi iho nei, ua hoili ukana, a he mau ohua no kahi i kau pu aku ; a i ke ahiahi o ka Poalua iho nei, ua holo aku oia no kona awa i holo mai ai.
O Mi H. H. Hall, ke Kanikela Amerika ma ke awa a Sikane, a oia hoi ka Agena o ua mau mokumahu nei ma ia wahi, o kona hoi ana mai nei no hoi ia mai Kapalakiko mai I holo aku nei oia ma ia wahi, no ke kamailio pu ana e hooponopono ai no na mea e pili ana i ko lakou laina mokuahi a me ko ka laina o Holladay ma ; a ma ka lono ana mai, ua holopono ka ka lakou hooponopono ana ma ia mea. E hai ana kekahi nupepa o keia kaona no ia mau mea i hanaia penei :
E haalele ana na mokumahu Kaleponi ia Kapalakiko i na maama o Iune, Iulai a me Augate i ka wa e hiki mai ai ia nei, mawaena o ka la 20 a me 22 oia mau mahina, i hui pu mai ai ia nei me na mokuahi Nu Holani i manao ia ai e ku mai ana ia mau la hookahi. Mahipe iho o ka malama o Augate, e haalele ai na mokuahi ia Kapalakiko a me Sikane i kela a me keia iwakaluakumawalu la, i kumu e halawai mai ai ma Honolulu nei, a haalele mai i kela a me keia Poaono eha o kela a me keia mahina. I mea e hiki pono ai o keia, e hooholo ia mai ana i ka malama o Sepatemaba, he mokuahi holo oi ae he ehiku a ewalu la mawaena o nei me Kapalakiko.
Ua hooponopono pu no ka ua Kanikela Hall nei me kela a me keia Agena o kekahi mau laina mokumahu e ne a me na kaa ahi no ka pono a me ka pomaikai o na ohua e kau mai ana maluna o ko lakou mau mokuahi ; a i kumu no hoi e hiki ai ke ukuia ma mea a pau ma Sikane, a he palapala wale no ka mea lawe mai, a kau aku maluna o na moknahi a me na kaa ahi a pau i huipu ai ma ka hooponopono ana me na laina mokumahu Nu Holani. Ua manao ia e hiki pono loa ana ka holo ana o na ohua mai Sikane a Livapula iloko o na la he kanahakumahiku ; a o na lilo no ia holo ana, aia ma ka $390 a keu iki iho na ka papa akahi ; a he emi mai no hoi paha ko ka poe malalo mai. Aole no paha he mea kanalua, o ka laina i hoomoe ia, aole oia wale no ka laina no lakou na mokuahi e palau mai ai i ka moana, aka e nui mai ana lakou a lehulehu wale. NO ka mea, aia no imua o ka Ahaolelo Amerika, ke waiho la ka Bila noi uku i makana no ka Laina Mokumahu Amerika i Nu Holani.
NU HOU O NA AINA E.
I ke ahiahi Poaha o keia pule iho nei, ku mai la ka mokuahi, he 9 la me 8 hora mai Kapalakiko. Ua ano pahaohao no ke kulanakauhale nei no ka hiki wawe loa o kona ku ana mai, oiai, ua manao ia oia o ka Poaono mai kona la ku mai.
Ua kau mai maluna ona kekahi mau haole kamaaina o kakou i nau aku nei i ka makaikai honua ; a ua lawe pu mai ua mokumahu nei i na lono hou mai na aina e mai.
I ke kakahiaka Sabato, ku mai la ka mokumahu Nu Holani, he 19 la mai Nu Zilani a he 24 la mai Sikane mai. Ua halawai mai oia me ka makani pakuikui ma ka moana, a oia kona kumu i ka -- ua iki ai. Ua hookau ia aku kona mau ohua maluna o ka, a i ka hora 6 o ka Poalua iho nei, huli hoi aka la no oia no Nu Holani, he 14 la ku i Kapalakiko ; a i ke ku ana aku, ua nui na kanaka i mumulu mai no ka manao nui ia paha maluna olaila, e hiki mua aku ai ka puulu mua mai Nu Holani mai.
Ua hoouna ia mai ka moku ma kahi o, no ka manao ia, ua oi ae kona holo a me ka nui o kona mau keana mamua ae o ko ka moku hope. O na kanaka a me na ʻlii moku o ka, ua hookau ia mai maluna o ka.
E hai ana kekahi o na lono hou, ua hooholo ia mai nei he kuikahi hou mawaena o ke Aupuni o Perusia a me ka Pae Aina Hawaii nei.
Ma ka Aha Kuhina o Amerika, e mea ana ke Kuhina Nui o Amerika e haalele i kona kulana Kuhina, ina e hooholo ia ana eka Senate ke kuikahi o Sana Dominigo.
E hai ana kekahi lono telegarapa, ua hana ia mai nei kekahi kuikahi hou e pili ana no ka oihana leta, e ka Lunakanawai Kiekie Alena mawaena o Amerika Huipuia a me Hawaiii nei, a ma ka la 1 o lulai e hiki mai ana, e hooko pono ia ai. Ma ua kuikahi nei, e hoemi ia ai ka uku leta 6 keneta no ka hepa auneki uku mua. No na nupepa elua keneta no na auneki eha. Mamua ae nei, he 15 keneta na uku leta ; a ua koemi ia paha nei i kumu e pii nui mai ai na loaa ma ka mahuahua ana mai o ka oe kakau leta loa pela, he houna no ia i pono, ma kahi e loaa nui mai ai oia oihana.
Ua apono ka Hale o na Makaainana o Amerika i ka bila telegarapa Pakipika a Cyrus W. Field, koe nae ka loaa o na haawina aina. Ua hoolimalima ia ka moku, no na makahiki elima, no ka hoomoe ana i na waea, telegarapa pu kekahi o ka moana Pakipika nei.
No ke kuikahi Panai Lika o Hawaii nei, ua ulono ia mai aohe ka he mai mea i hana ia ; a ua hoopau ia ka na manaolana no kona hooholo ia ana. Ke manaolana nei makou, aole e oiaio keia mau lono, a he mau mea a - ke wale no ia.
Ua hiki ae i Nu Ioka ke Kenela Cuba Jordana a me kona mau ukali. Ke kumu o ko lakou holo ana ae ilaila i imi ae i mau mea kaua. E manao ana oia e holo ia Wasimetona, a mai laila aku e hoi ai oia i Cuba. Ua kau nui kona mau manao no ka holopono o na hana a pau a la poe kipi o Cuba, oiai, ua makaukau oia me 10,000 kanaka i lawa pono i na lako kaua. Maloko o ka puali o ua poe kipi la, aole i oi aku mamua o kanalima na haole. Ua haalele mai ua Kenela Jordan la ia Amerika maluna o kekahi wahi kiakahi, a ekolu mau la mawaho aku o ka moana, ua uhai ia aku e kekahi mau moku kaua Sepania elima, aka, ua ala mai la ka makani ino, a ua hoopale ia aku la ua mau moku Sepania la.
E hoopuka ana kekahi mea kakau palapala mai Montreal, Canada mai, o Riell ka mea hooikaika nui i ka hoohui ana ia Canada me Amerika, ua hoopau oia ia manao ana ; a e makemake ana no ia e kuokoa o Canada. Ua olelo ia o OʻDonahue, kekahi o na Kuhina o Reill, he Feniana oia, a ua manaolana ka oia e hoololi ia Winnepega i kahuakaua mawaena o ka poe Feniana a me ko Canada poe.
Ua hoouna mai ke Kuhina Amerika ma Bogota i kekahi palapala i ke kulanakauhale o Chicago, e hahai ana, ua hana oia i kekahi kuikahi me ke aupuni o Colomebia no ka wehe ana i ke Alawai o Panama, i oi aku ka maikai mamua o ke kuikahi i hanaia i ka makahiki i hala me na pomaikai nui no ke aupuni Amerika.
Aohe no he ano nui o na lono mai Europa mai, koe wale no na uluaoa olelo ana ma ke kulanakauhale o Parisa no na mea e pili ana i ke koho balota ana.
Ma Berelina, i Perusia, ua hoopauia ko laila Ahaolelo, a ma ka haiolelo a ka Moi, ua hoomaikai mai oia i na Hoa no ka hooholo pono ia ana o na kuikahi o Mesiko me Hawaii nei me ia Aupuni.
OLELO KUHIKUHI.
No ka nui o na leta i hiki mai io makou nei, e hoike mai ana i ka nui o ka makemake o na kuaaina e lawe i ka Nupepa “AU OKOA,” a i ko lakou pilikia i ka mea ole e hookaa ai, a i ka pohihihi i ka hoouna ana mai i ke dala o ka Pepa. Nolaila, ke kauoha aku nei, e hooili mai no ma ka leta iloko o ka EKE LETA, a i ole ia, ma ka lima o ke Kapena o ka moku ku aku ma ko lakou Awa.
JNO. E. BUSH,
Luna Pai.
OLELO HOOLAHA.
AHA KIEKIE
MA KA AHA HOOILINA.
Ma ka Waiwai
O PRESTON CUMMINGS.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA mea waiwai maloko o ka waiwai o Preston Cummings, no Napoopoo, Hawaii, i make aku nei, o ka poe i nieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou ho, imua o ka Mea Hanohano ALFRED S. HARTWELL, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poakolu, oia ka la ewalu o Iune, e hiki mai ana, ma ka hora umi o kakahiaka. Ia manawa e hooponoponoia ka moo waiwai a W C. Jones, ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kuma oiaio kona, i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la.
L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kikie.
Honolulu, 25 o Apr., 1870. 3-4t
ILI BIPI E MAKEMAKEIA.
E KUAI NO NA MEA NONA KA inoa malalo, i ka uku kiekie e haawi ia nei, i na ILI BIPI hou i kapiia a liu, a me na ILI HIPA.
HYMAN BROS.
(Ma ka Hale Kahiko o Kapena Kano.)
Alanui Kalepa. 6-3m
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA ANOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo iho nei, e Keo w., e hooiaio ia ka palapala kauoha Mikolouka k., no Waimea, Kauai, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili o ka Poakolu, oia ka la 22 o Iune, e hiki mai ana, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia nonoi ana ma, a me na mea hoole i hoikeia. aia ma koʻu keena hookolkolo ma Wauiawa, Kauai, kahi e hana ai. D. McBRYDE,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Wahiawa, Mei 16, 187@. 6-4t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo nei e V. Knudsen, e hoonoho ia ia i luna hooponopono maluna o ka waiwai o Kiepe k., no Kekaha, Waimea. Kauai, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 22 o Iune, e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oaaio o keia nonoi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma koʻu keena hookolokolo ma Wahiawa, Kauai, kahi e hana ai.
D. McBRYDE,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Wahiawa, Mei 16, 1870 6-4t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOOA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo nei, e S. B. K@la k., e hooiaioia ka palapala kauoha o Kanihae, no Waimea, Kauai, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeiai i n kanaka a pau ke pili, o ka Poakoli, oia ka la 22 o Iune, e hiki maiana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia nonoi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma koʻu keena hookolokolo ma Wahiawa, Kauai. kahi e hana ai. D. McBRYDE,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Wahiawa, Mei 16, 1870. 6-4t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo nei, e Mis Kini w, a mw D. Nuuhiwa k., no Koolau, Kauai, e hoonoho ia laua i mauluna hooponopono maluna o ka waiwai o Mose Kaanaana, no Koolau, Kauai, make aku nei. Nolaila, ua heikera i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 27 o Iune e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia nonoi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma koʻu keena hookolokolo ma Hanalei, Kauai, kahi e hana ai.
D. McBRYDE,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Wahiawa, Mei 16, 1870 6-4t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA @ inoa malalo nei, e Makaikai k., no Wainiha, Kauai, e hooiaioia ka palapala kauoha hope loa a Kahookane k., no Haena, Kauai, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 27 o Inne e hiki mai ana, ma ka hora 10 o k kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia nonoi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia , aia ma koʻu keena hookolokolo ma Hanalei, Kauai, kahi e hana ai.
D. McBRYDE
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Wahiawa, Mei 16, 1870. 6-4t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo nei, e Makaikai k., no Wainiha, e hooiaioia ka palapala kauoha hope loa a Kama Kaehu w., o Wainiha, Kauai, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanakaa pau, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 27 o Iune, e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia nonoi ana, a me na mea hoolei hoikeia, aia ma koʻu keena hookolokolo ma Hanalei, Kauai, kahi e hana ai.
D. McBRYDE,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Wahiawa, Mei 16, 1870. 6-4t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo nei, e E.W. Hailama k., e hooiaioia ka palapala kauoha o Paniolo, no Kalalau, Kauai i makeku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a oau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 28 o Iune, e hiki mai ana ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o kei nonoi ana, a me na mea hoolau hoikeia, aia ma koʻu keena hoolokoloko ma Hanalaei, Kauai, kahi e hana ai.
D. McBRYDE,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Wahiawa, Mei 16, 1870. 6-4t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo nei, e Thomas Kellitt, no Hanalei, e hoonoho ia ia i luna hooponopono maluna o ka waiwai o Kahuole k, no Hanalei, Kauai, i make aku nei. Nolaila, uahoike ia i a kanaka a pau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 28 o Iune, e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia nonoi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma koʻu keena hookolokolo ma Hanalei, Kauai, kahi e hana ai.
D. McBRYDE,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Wahiawa, Mei 16, 1870. 6-4t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo nei, e Maria Kahele w., no Hanalei, Kauai, e hoonoho ia ia i luna hooponopono muluna o ka waiwai o Kea k., no Kalihiwai, Kauai, i make aku nei me ke kauoha ole. Nolaila, ua hoikeia ia i na kanak a pau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 28 o Iune, e hiki mai ana, i kahora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i olelo ia no ka hoolohe i ka oiaio o keia nonoi ana mai, a me na mea hoola i hoikeia, aia ma koʻu keena hookolokolo ma Hanalei, Kauai, kahi e hana ai.
D. McBRYDE,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
Wahiawa, Mei 16, 1870 6-4t
OLELO HOOLAHA.
No ka mea, ua hookohu ia ka mea nona ka ino malalo nei, i luna hooponopono no ka waiwai o N. Kahaule, o Papaaea, o Hamakualoa, Maui, i make. Nolaila, ke kahea aku nei au i na mea a pau i aie ia N. Kahaule, e kookaa koke mai, a o ka poe a pan a N. Kahaule i aie aku ai, e hoike mai iaʻu iloko o na mahina eono mai keia la aku, o pale mau ia lakou. HANA (w.)
Luna Hooponopono.
Waihee, Mei 18, 1870. 6-1m*
OLELO HOOLAHA.
O maua o na mea nona inoa malalo iho nei ke papa aku nei maua i na Kanaka, na Haole, na Pukiki, na Pake, a me na ano like a pau, aole e kii wale i na holoholona ma ke kula o Waimalu a me Waiau, aole no hoi e aeia kekahi mea ke hele pu me ka ilio, o hoopoino auanei i na holoholona, Puaa, Pelehu &o. Ina e hele wale kekahi o keia poe i oleloia maluna, a ike ko maua luna oia hoi o John Paahao, e uku oia e like me ka pono ma ka olelo ana. A ina e kue kekahi o keia poe, e laweia no ma ka Pa Aupuni.
ATONI LOPESA, PUKKIKI.
HANALE IOSEPA,
Waimalu, Ewa, Oahu, Mei 10, 1870. 4-4t*
OLELO HOOMALU MA MOANALUA.
E ike mai na mea a pau ma Moanalua, ke papa aku nei au i ka muliwai a me na auwaha, e pili ana i na puuone, mai Kaihikapu a Hanamakapula. Aole e aeia ke kahi e kuu PUAIA ma na auwaha a me na muliwai, i haila maluna, aole e hele ma kuapa, o Mapunapuna e lawaia ai i ka PAPAI, aole hoo aoa PUKI ma kuapa, aole wawahi i na pohaku o kuapa. E kapu keia mau wahi i haiia maluna, ina kue kekahi i keia olelo papa ak, alaila, e hopu no au ma ke ano komo hewa, e like me ke Kanawai. J. KALANILUHIOLE.
Moanalua, Mei 17, 1870. 6-4t*
OLELO HOOLAHA.
Poe Jure Kanaka Hawaii no ka
Aha Kaapuni o Maui. Iune, 1870
Kahalemake, R. Wainee
Kekuhi, D. Kaopeahina,
Maakuia, Wahinenuku,
J. Kalawa, Makauhaole,
S. Kamakele, S. Hanemo,
S.Maule, S. Kahalewai
Kalaihoa, R. K. Puawaina,
M. Kapule, Pilipili
S. Kaleo, M. Kapihe,
S. Previer, D. Kanealii,
N. P. Nuuhiwa, Hauki,
A. Kaukau. R. Kanui.
L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mei 12, 1870. 5-3t
OLELO HOOLAHA.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE.
Ma ka Waiwai
O JOHN @, i make.}
NO KA MEA< UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano ALFRED S HARTWELL, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e J. Komoikehuehu, no ka hooiaio i na palapala kauha o John @, i make aku nei : Nolaila, na hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la umi o Iune, M. K. 1870. i ka hora umi o kakahiuka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Keena o ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie,
Honolulu, Mei 18, 1870 }6-8t
OLELO HOOLAHA
Ma ka Waiwai o NIHOPUU,
o Waikiki, Oahu. }
E KE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA mea waiwai maloko o ka waiwai o Nihopuu, i make aku nei, o ka poe i aieia , o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai ae hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohano A. S. HARTWELL, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poakahi, oia ka la 13 o Iune, e hiki mai ana i ka hora 10 o ke kakahiaka. Ia manawa e hooponoponoia ka moo waiwai a Kuheleloa, ka lua hooponopono waiwai a ka mea i make a e hoike mai ikauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona, i ole e hookeia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la. A e hooholoia oia ka hooilina o ka waiwai o ua Nihopuu nei.
L. McCULLY,
Kakanolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, 24 o Mei, 1870. 6-3t
OLELO HOOLAHA.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE
O KO HAWAII PAE AINA
Ma ka Waiwai
o NUHI i make}
MA KA HELUHELU ANA A ME KA WAIHO ana mai o ka palapala noi o Keoni Ii, e noi ana, e lilo oia i luna hooponopono waiwai o Nuhi, a hoopuka ai i mau palapala hoomana aku ia ia e ike me ke Kanawai. Nolaila, ke hooholo aku nei ka Aha e hele mai na mea a pau e pili ana, imua oʻu ma kuu Keena, ma ka Poalima, oia ka la ekolu o Iune, e hiki mai ana, ma ka hora umi, e hai mai i ko lakou kue a kue ole paha i keia noi, i mea e hiki ole paha keia e pai aku ai no na pule ekolu.
ALFRED S. HARTWELL.
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
IKEIA : W. L. SEAL,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mei 12, 1870 5-3t
OLELO HOOLAHA
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE
O KO HAWAII PAE AINA.
KAOHIE (W.)
VS
BILL KAINOA } OKI MARE.
NO KA MEA, UA WAIHO MAI KA MEA hoopii i kana palapala hoopii imua o ka Mea Hanohano A. S. HARTWELL, Kokua Lunakanawai Mua o ka Aha Kiekie, e hooki i ko laua mare ana, no ka haalele kumu ole o ka mea i hoopiiia iloko o na ma kahiki ekolu, a oi ae penei, mai ka 1864 a hiki mai i keia wa, aole oia i lohe iki ia mai, aole no hoi oia ma keia Aupuni.
Ano, he mea keia e hoakaka ai ia Bill Kainoa, a i ka poe kulean a pau ma keia, e hele mai e pale, ina aole, e hiki ke aeia ke noi a ka mea hoopii. Ke hiki aku i ka 12 o Augate, 1870, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. E hoolahaia keia Olelo Hoolaha ma ke "Au Okoa," ekolu mahina.
ALFRED S. HARTWELL,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
IKEIA : W. R. SEAL,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, 5, Aperila, 1870. 4-8m
OLELO HOOLAHA.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE.
O KA HAWAII PAE AINA.
Ma ka Waiwai o
KAHOOPII (W.) i make }
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA mea wai wai maloko o ka waiwai o Kahoopii(w,) no Kaliu, Honolulu, Oahu, o ka poe i aie ia o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho imua o ka Mea Hanohano A. S. HARTWELL, kekahi Lunakanawaio ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kula nakauhale o Honolulu, i ka Poakahi, oia ka la 30 o Mei, e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, ia manawa e hoopo nopono ia ka moo waiwai a J. P. Kuaana, ka luna hooponopono waiwai o ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu ina paha he kumu oiaio o kona, i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la, a e hooiaio ia na hoollina. Ke kauoka aku nei au Ekolu Hoolaha ana ma ka "Nupepa Auokoa."
ALFRED S. HARTWELL,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
IKEIA: L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu 9 Mei, 1870 4-3t
OLELO HOOLAHA
KALUA W.,
KUE ia HALOA K.}
NO KA MEA, ma ka la 24 o Dekemaba, M. H. 1869, ma Lahaina, Mokupuni o Maui, ko Hawaii Pae Aina, ua waiho aku o Kalua (w.,) i kona palapala nonoi imua o ka Aha Kaapuni o ka Ap@na Elua, H. P. A., a ua noi oia iloko o kela palapala no ke oki mare mawaena o laua a me kana kane, o Haloa, no ka haalele mau ana me ke kumu ole, a hala na makahiki ekolu, a me ka lohe ole o kela wahine i kahi i noho ai o kana kane a hiki i keia la. Nolaila, ke hoolahaina aku nei i kela Haloa (k.,) o keia palapala nonoi, e hooloheia ma ka la mua o ke kau ana o ka Aha Kaapuni e hiki mai ana ma ka malama o Iune, M. H. 1870. Aia ma Lahaina, kahi e hana ai.
A. S. HARTWELL
Lunakanawai o ka Ana Kiekie.
THOMAS SHIEL,
Kakauolelo.
42-4m o ka Aha Kaapuni o ka Apana Elua.
OLELO HOOLAHA.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE.
Ma ka Waiwai o AWANA KEAHO W.,
o Honolulu, i make aku nei.}
MA KA HELUHELU ANA A ME KA WAIHO ana mai o ka palapala noi a ROBERT CHARLTON, o Honolulu, Oahu, e hoonohoia oia Luna Waiwai, a i Hooilina, no ka waiwai o AWANA Keaho (w.,) i make me ka palapala kauoha ole. A e hooiaio ka Aha, oia no ka Luna Waiwai a me ka Hooilina, o ka waiwai o Awana Keaho (w.,) i oleloia.
Ua kauohaia e hoolohe ia keia noi, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, Oahu, ma ka hora 10 kakahiaka, i ka la 26 o Mei, M. H. 1870.
A ia manawa e hoolahaia ka Olelo Hoolaha o keia hana, ma Ke Au Okoa, ekolu mau pule.
H. A. WIDEMANN,
Hoa Lunakanawai Elua, o ka Aha Kiekie.
IKEIA : W. R. SEAL,
hope Kakauolelo o ka Aha Kiek.e.
Honolulu, Mei 4, 1870 8-4t
NA LUNA O KEIA PEPA.
EIA IHO NA INOA O KA POE MA KELA wahi keia wahi i hookohuia i poe Luna o KE AU OKOA. Me lakou nei e hooponopono ai ma makamaka lawe nupepa no ka uku o ka pepa, a me ko na Olelo Hoolaha.
HAWAII- J.H.Coney, Hilo.
D. H. Hitchcock, Hilo.
W. T. Martin, Kau.
J. G. hoapili, Kona Hema.
Rev. G. W. Pilipo, Kona Akau.
G. K. Lindsay, Kohala.
J. Naiapaakai
G. W. D. Halemanu, Hamakua.
MAUI - Kalaeloa, Lahaina.
P.H. Treadway,
E. Saffrey, Honuaula.
C. K. Kakani, Kaupo.
John Rae, Hana.
W. P. Kahale, Wailuku
S. Alexander, Waihee
J. P. Green, Makawao.
MOLOKAI- Mr. Meyers, E. H. Rogers.
OAHU- Moae Manu, Ewa.
Kalino, Waianae.
KAUAI - D.K. Fyfe Lihue.
S. Kamahalo,
H. J. Wana
G. W. Lilikalani, Koloa.
G. B. Roweil. Waimea.
S. B. DOLE,
LOIO! LOIO!
UA MAKAUKAU OIA I KA HANA ANA I na Palapalai Kuai, me ka hoolilo aku a hoolilo mai, o kela ano keia ano keia ano. A me na hihia no hoi imua o na Aha Hookolokolo.
Keena Hana - Kihi Komohana o Alanui Kalepa me Papu, i ke Keena maluna. 27-1y6
HALE KUAI MEA AI!
KUAI EMI! KUAI HOLO!!
MA KA HALE o UILAMA.
HALE KUAI ALA HOLO O UILAMA, (RYAN.)
Ma ke kihi o ke Alamui Nuuanu me Pauoa. 47-1y
WM. RAIANA.
HE HALEKUAI ALAHOLO,
no na mea ai i anoi ia, ma ke kihi o ke Alamui Nuuanu a me Pauoa. 24-1y-V.
OLELO HOOLAHA.
NO MOLOKAI.
E HOLO MAU ANA KE KUNA
"PAUAHI,"
mawaena o Honolulu nei, a me Kaunakakai me Pukoo. NO ka uku ukana a me ke kino, e ninau i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia, ia
H. PENIKALAKA,
81-tf Agena.
MAKEMAKE IA!
UA MAKEMAKE IA E KA MEA NONA KA inoa malalo, i mau Kanaka Kepa,
He 100 A 150 PAHA,
i mau Paa Hana Hawaii, no na
AINA HANA LEPO MANU.
E haawiia ana ka uku he $10 no ka malama hookahi, a he $40 uku mua ; a he hookahi makahiki ka loihi o ke Kepa ana. O ka poe makemake e Kepa, e hele mai ma ke Keena o ka Luna Kiai Awa o Honolulu, a ia
48-3mo C. A. WILLIAMS.
OLELO HOOLAHA
Owau o NEKI, ka wahine @ Kahananui, o Honolulu, no ko Kaha@ lele ana mai luʻu, a ke noho nei me ka wahine @ hoi he malama iaʻu e liko me ke kanawai no ka mare. nolaila, ke hoolaha aku nei au, me ka hai aku ma ke akea ; ke lawe nei au i ka hana a pau o kuu mau aina. A ma keia hope aku, e hoolohe na mea a pau ia Kaumailiula, o Ewa. Ua hoolilo au ia ia i hope noʻu, a ua ae pu aku hoi maua me kuu hope, no kuu aina e pili la ma Ohua, i Waikele, ia Makia, i Paniolo nana e hopu i na holoholona komo hewa maluna o Ohua i oleloia maluna. A e pono i na mea a pau ke hoolohe i keia olelo, o pilikia auanei ko lakou mau holoholona. SUSAN NEKI.
Honolulu, Iau. 26, 1870. 42-6m
OLELO HOOLAHA.
Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai noho a hookipa, a me ka hoaie, i kaʻu wahine o KELUPAINA, mai keia la aku.D. HOAKE.
Makawao, Maui, Aperila 26, 1870. 5-3t
OLELO HOOLAHA
A
KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI
E
KUAI I KA WAIWAI PAA
MA KA PONO O KA PALAPALA KAUOHA i hanaia e Ka MEa Hanohano A. S. Hatawela, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 13 o Mei, 1870, ma ka Waiwai o Ka Mea Kiekie VICTORIA KAMAMALU KAAHUMANU, i make aku nei, ua kauohaia mai au e Ka Mea Kiekie Joh O. Domiis, ka Lana Hooponopono o ka waiwai i haiia, e kuai kudala aku i ka mea e koho kiekie mai ana no ke kumukuai @ kuike,
MA KAPOAONO LA 2 O IULAI,
ma ka hora 12 awakea, i ka waiwai paa malalo nei i kela pa aina a me na lako a pau e waiho ana ma ke kulanakauhale o Honolulu nei ; a i ikeia ma ka inoa EDINEBORO HALE ; a i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui, Helu 694, Kuleana, Helu 164, i haawi ia ma ka la 2 o Sepatemaba, 1852 penei:
Pa ma ka Hikina Hema o ka papa ma ke alanui makai. E hoomaka ana ma ke kihi Akau mauka o keia, ma ke ala makai, e pili ana me ka pa Aupuni, @ e holo ana Hema 51˚Hik. 331 3-12 kap., ma ke ala makai, alaila, Hem. 46˚ Kom. 222 5-12kap., ma ke Keauonohi pa, hiki i ka pa Aupuni, alaila, 86˚ 80˚ Hik. 116 8-12 kap., a Akau 40 Hik. 91 8-12 kap., ma ka pa Aupuni a hiki i kahii hoomaka ai.
Ma ke kumuku@ aole e emi malalo o Umikumalima Tausani ($15,000.)
A me ka Aina a me ka Pa Hale ma Honolulu nei i haiia, a i ikeia ma ka inoa HALIIMAILE, a i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui, Helu 699, penei :
E hoomaka ana ma ke kihi Akau mauka o keia ma ke Alanui Likeke, e pili ana me ka pa o Keoni Ana, a e holo ana Hema 420˚ 30˚ Hik. 139 8-12 kap., ma ko Keoni Ana, alaila, Hema 45˚ 15 @ 266 kap., ma ka Pa o ke Lii a hiki i ke Alani Halepule, alaila, Likeke, a hiki i kahi i hoomaikaʻi Maloko oia Apana 98-100 Eka.
No ke kumukuai aole emi malalo o $4,000.
A ME KE AHUPUAA O WAIHEE,
e waiho la ma ka Mokupuni o Maui, i haawiia ma ka Palapala Sila Nui, Helu 4,475, Kuleana, Helu 7,713, ma ka la 3 o Ape@ila, M. H. 186
Ma ke kumukuai aole emi malalo o $10,500.
A ME KE AHUPUAA O HANAMAULU,
ma ka Apana o Puna, Mokupuni o Kanai, o ko Hawaii, Pae Aina, i hoakakaia na pal@ ma ka Palapala Sila Nui, Helu 4,481 Kuleana, Helu 7,7@ Ap. 2 - Pauku 7, he 9,177 Eka ka nui, oi aku a emi mai paha.
Ma ke kumukuai aole @ emi malalo o $7,000.
Me ka Aina a me ka Pahale, e waiho la ma Ka@, Honolulu, mokupuni o Oahu, e pili ana me ke Alanui Kula o hoomoeia aku ; he aina ololi ano huina kolu, he 867 kapuai kuea ka nui.
Na lilo o ka hana ana i na palapala, na ka mea kuai. C. S. BATO
5-6t Luna Kudala.