Ke Au Okoa, Volume VI, Number 4, 12 May 1870 — NO KA AHAOLELO [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

NO KA AHAOLELO

La Eha, Poakolū Mei 4, 1870, Halāwai kaHale ma ka hora 10 kakahiaka. Hon. P. Nahaolelna ma ka noho. Pnle ia e ke Kahonapole o ka Hale. Heluhelu ia ka moolelo o ka la mamna ibo, 0 ka Hale a aponoia. Na Paijvpala Hoohi—Hoolaha mai ke Kakauolelo, na waiho ia mai he Palapala Hoopii, e kue aua i ke Koho Balota ana ma Kono Hema. Ma ke'noi a Hon. W. P. Kamakan, na waiho ia aku i ke Komite Aha Hookolokolo. "(TO. Wahliie-, tro-' l patarpaJa hoopii mai.Hilo mai, e hoihoi ia ke kepa ia ana o na kanaka paohana o naMahinako na ke anpnni, e like me ke kepa ia ana o na Inina i keia wa ; —i-a he lioopii, e hoololi ika Panko 141T ame 1421 oke kauawai Kivila. Ua kamailio iki mai oia no na mea e pili ana 1 ka ninan paahana. Waiho ia i ke Komite Aha Hookolokolo. Waiho mai o Mi Halemann, he hoopii mai Hilo mai, e uku mahina ia na Makai. Waiho ia i ke Kcmite Waiwai. Waiho mai o Mi Kuapnu, he hoopii no Waimea maī, e noi ana e ■ hookaawale ia i pou dala $500, no ka mnliwai o Waimea. Waiho ia.i ke Komite o na Hana Hou. Waiho maio Mi Komoikehuehu be hoopii mai Hilo mai, e noi ana e hookaawale ia i elua wahi koho balota no ia apana, a e koho ia i ekolu mau Lnna no ia Apana. Waihoia i ke Komite Aba Hookolokolo. Waiho mai o Mi Knapuu, he hoopii . »»o Waioea mai, e noi ana i haawioa $600 no ke knkpln ana ī Haīe Hookolokolo a i Halepaahao no ia apana. Waihoia i ke Komite 0 na.Hana Hon. . Waiho mai oMi Knmahoa, he hoopii no Pnna mai, e noi ana, o na Aina Anpnni e inai ia akn ina makaaioana. Waihoia i ke Komite o na Aina Anpuni. Waiho inai o Mi Wabine, be hoopii no Hilo.mai, e noi ana i haawina $30, 000 no ke kukulu ana i Uwapo boo ma ia Apaoa., Waihoia i ke Komite o na Hana Hou. Waiho mai o hoopii, aoa o na lawehala rhoopai-is£'e :lakoni/ r , T u 'rite !" Waiho hon mai o'Mi Wahine Jje hoopiTno Hilo mai, e hoololi ia ka auhau līo i ka hapa-! i lua, a o ka hapaloa i koe maluna o na bipi, koe nae ma na lio i oi aku mamua o ka,sloo <<e kumukuai.. Waihoia .i ke Komite Waiwai. Waiho mai o Mi Kuapnu, be, hoopii no Waimea mai, e ooi ana e hoohui ia mai o Niihau me Waimea i hookahi Apana Helo ; a o na Luna Helu a me na Luna Auhan na ka .poe makaainana e koho ia lakou. Waihoia i ke Komile Ah& Hookolokolo. . Waiho mai o Mi Wahine, he hoopii hou. e 001 ana, e uku ia na hoike he hapalua dala ma na hihia Kivita, Waihoia i -ke: Komhe Aha Hookolokolo. Waiho mai o Mi Kuapuu he hoopii .no Waimea mai, a noi.ana, o na lio nui me na lio liilii, na piula nui me na piula liilii,. e inhan ia i hapalua dala pakahi. Waiho ia ike Komite Waiwai. Waiho hou mai no Mi • ho hoopii hou mai Hilo mai, e .ooi ana o na Aina Aupuoi, e kuaj ia i na makaaioana Hawaii aina ole. Waiho ia ike Komite o na Aina Aupuoi. , . Wa.iho mai o Mi Kaai, ha hpopii no Kona Hema mai, e noi qna e hooholo ia i.kanawai : i makaikai piuepioe ai pa Luna; .Kula i na Kula;— : Ei hōololi ia aa>anawai Hoonaauao, e haawi ai i ka manaika Pareg<4eoa o ka Papa Hoonaanao, e hooponopooo i oa oihana : a pau,e pili aoa i ka Papa uku ia na Luna Aupuni, e like me ka lakon hana ;—E hoploli i ke kanawai e pili ana i ka Haka a me ke Kauwa. , , Da hoihoi bou ia aku ka Palapala Hoopii ia Mi Kaai i mahele pono ia ai na ano hooP'«. . \ .. Noi mai o Mi Lainae hookomo mai i rnla hou, "oiai ma ka hooholo loa ia ana o na Kanawai a pao, e kakau īanaAea me .na Hooie." Makemake o Mi Kalama, e Komite ka Hale no ka Palapala Hoike. Ma ka nioau a ke Kohina o na Aina e i ha kumu o ka Lainu noi, pane mai la o Laiana, he ninan nui no ia ; a be meāi pono 1 na makaaina o ka aina ke 'ike i ka aoao i koho ai na Luhakamakaainaoa a me na 'Lii. Ma kekabi mau aina e, ua komo pu ia mea ma ke Kumukanawai. He mea knpono ke hookomo ia mai i rala oia ano. Hoikk a na Komiti.—floike mai o Mi Aholo ua makaukau ke Komitei kohoia'ai no ka hoomakankau ana i ka olelo pane aku ika Ahaolelo a ka Moi. Ua helnhelu 'pu ia mai ka hoike a me ka olelo pane. Ma ke noi a Mi Laiana, ua kaooha ia ka olelo pane, eunuhi ia ma ka olelo Enelani, a e hoike hou mai imua o ka Hale.

Hoike mai o Mi Hikikoke, eaai ke Komite mai i waiho ia aku ai ks. noonoo ana e boo,»onopono hoo i " na rola o ka Hale." He mau rula hou kai waiho ia mai, ame kehahi mau hooloii ana o na rula kahiko. Ua hooholoia ka rola hou Mi Laiana, o hoopaa ia na Ae ame na Hoole. -Aponoia ka hoike a ke Komite. Hoikem9i o Mi Hikikoke mai ke Komite i kohoia o ke Kau i hala, e noonoo a e hoike mai no na Aohau a me ka Oihana Loaa o ke Aupuni. Ma ke noi a Mi Kamakaa, ua kanoha i& ka Hoike e pai ia. - Kapae ia na rula, aua hooholoiaie noi « Mi Eunakau e waiho ia ka hoopii maL. Kona Hema mai i ke Komite Aha Hookolokolo. Na Olelo Hooeolo.—Na Mi Kaukaha, e hoomau ia ka hoomaka ana o ka halawai ma ka hora 10, a i hookahi hoomaha ike ewakea. ' Hoololi mai o Hon. W. P. Kamakau ma ka hora 11, a e hoopau ia ka hora hoomaha. . Kokua o Mi Laiana i ka Keukaha, a e hoomau ia, a hiki i ka wa e pau ai ka hana 0 ka la. Hooholoia ka Hon Kamakau hoololi. Na Kumahoa, he olelo hooholo, i haawina $ 16.00 no ke kokula ana i Hale Hookolokolo no Pona. Hoomoe ia ma ka Papa, e hoike i ka hapai ia ana mai o ka -liila Haawina. Na Mi Ailnene Boyd, he olēlo hooholo, a ko uku o ka }xo ke Kakao olelo, he $ 10, Mahel»-oleto g 5, Elele $ 2, a o ka me« palumi hale $2,a0. ka Pnuhiolelo $5. Hoohoioia. Noi mai o Mi Keapun, e hoolako mai ke Komite Pai i hookahi haneri poo leta i na lio» pakahi. Hooholoia. Noi mai o Mi Wahine e hoolako ia mai na hoa oka Hale mena kanawai apau. Holo. Waiho mai ka Loio Kuhina, he bila e piii ana i ka pomaikai o ka Palapala Hookuu KL no. Heluhelu akahi ia ma ke poo, a kaooha ia e pai, a waiho aku i ke Komile Hookolokolo. Waiho hou mai ke'Loio Kohina, he bila, o . Heluheln akahiiainK^ ]EwfOUX. ; ■■ ,v, ■ ,C"-V . . ana oia, he bila e pili ana i ha moku holo pili ain'a ; a he bila e kaūpaiena ana i ka manawa e hoohalahala no ka hoi ena mai ō na ainā. Hoolaha mai ke Kuhina Waiwai, e.waiho miai aoa oia i ka Bila Haawina. Hoolaha mai o Kaukaha, e waihomai ana oia.'he Bila e hoololi ai i ka Pauku 481oke Ka'nawai Kivila. Hoolaha hou mal oia, be Biia hoa, e kauoha ana e pepehi ia na lio ma na Pa Aupuni, ke lilo o!e i kuffala ia. Hoolaha mai o Mi Laiana, hehila e hoopaa . ai i ka pomaikai o ka poe hana, ke Banekoroopa.,' . i .■ ■■ Hoolaha mai o Mi Eaiki, he Bila « hooloie' ai i ka Pauku 780 o ke Kanawai Kivi!a. '. Hoolaha mai o'Mi Kepoikai, be.Bila e hōololiai.i ka Pauku 87 o ke Kanawaī KivilajrHe Bila'e hoololi'ai i ka Pauku 871 o ke* KaoaWai Kivila He Bila e hoololi ana ike Kanawai e pili ana i na Hawaii.^—A be Bila e hoonoho ai i maa Luna Nana Buke i3efo ma kela a me keia Apaoa. Mai ke noi a Hon. D. Kalakaua, ua hoopanee. ia ka Hale. ....... Li Euma, M«I 5, 1870. Halawai ka Hale ma ka ,bora 10. O' ka Paresidena ma ka noho. Haawi ia ka pule e ke Kahuna o ka Hale. Mamua.ae o ka heloheln ia ana o ka^moo^ lelō o fiale, waiho ia mai ka. haalele ana Maheleolelo, a, na aponoia. Ua ! maHele oia i jsa oleia a biki i ka wa e o !****> ka opea Maheleolelo Hon. ' , Ha heluheloia k»i&oōUla oka^īāla, aponoia. y ■ v ' Na Palapala Hoppii—Waiho 'mai o Mi : Kuapau he hoopii mai mai, • an« bou ia na koleaea aina o na 'makaainepa. Waihoia ike Blomite o Aha Hopkōlokolo. Waihō mai o Mi Kaai, be hōopii mai Kona Hema. mai, e nolana i l>aawjna $2000 no. ,na alanui ma ia apana ; e hookun ia. ka pomaLkai lawaia i na makaainana | e hpokuuiaua •ina aopuni i |; e { hookoba ia 1 Kaoka Lapaau e ke appunj np . ipf, Apinai; e kohoia na kumakulae aa. makaainaoa. ihoia ina Komite, ■ • . , (U . „ , , Waiho mai o Mi Halemano he hoopii-no Hamakaa, be omi ke<ano o ha hoopii; peoei: E<hoemi iai na oku lio, a e aahaa. ia e lik* me ko lakou kumakuai. ' E hoemiia na koina b na Aha Hookoloko» lo ; e kaai ia na aioa anpam 'i ka poe e nol» ana malana olaila. E kukulu ke Aapuni i Papa Ola ma kela,a me keia anana l "a'e hookohuia i Kaalia t*paau no kela a nie keia apana. E hoohemō ia na auhaa ō ka poe na lalfoo na keiki elima.

E uku ia na kumukula e like me ko lakou akamai i ke ao aua, a me ka heluna o ka lakou mau haamana. E hoololi ia kaPauku 1420 oke Kanawai Kivila. E hoololi ia ke kanawai moekolohe, a o ka hoopai e hoopaahao wale no. E hoololi ia ke Kanawai e pili ana i ka poe mareia. E haawi ia ka mana i na Lunakanawai Apana a me na Lunakanawai Hoomalu e hooiaio ai i na palapala o kela ano o keia ano. Waihoia i na Komite. Waiho mai o Kumehoa, be hoopii mai ka Apana o Pana, e kukulu ia i Hale Hookolokolo no ia Apana ; o na lawehala, e haua no ma bo lakou Apana i ahewa ia ai. Ehoolako mai ke Aupuni i mau heleumn me na kaulahao, a pela aku, no Puna, Waiho ia i na Komite. Waiho mai o Mi Kamikana he hoopii mai na Koa e hoomahuahua ae i ko lakou mau uiu i ka $15 o ka mahina, a o ko lakou mau oleio ae like no ka noho'na koa, e waiho ia imua o ka Ahaolelo no ka nana ia ana. Noi mai o Hon. Kalakaua, e hoole i ka Palapala Hoopii mai ka Hale aku. Kue o Mi Kalama i ka manao o ke'lii ; a i kona manao he mea kupono ia e noonoo ia ai e ka Hale. Kokua mai o Mi Kaai i ke noi a Hon. Kalakaua, no ka mea, he hoopilikia ana aku ia i ka hana a ka Akukana Kenela, no ka mea aia lakou malalo o kona malu. Mauao o Mi Laiana, he mea kupono no ia e lawe ia mai ai imua o ka Hale ; a mahope iho o ka hoopaapaa ana, na hoole ia ka Hon. Kalakaua noi, a oa waiho ia i ke Komite Oihana Koa. Hoike a ee Komite—Hoike mai o Hon. Bihopa o ke Komite Waiwai, no kekahi mau hoopii i waiho ia aku ia Komite, e hoomoe ia ma ka Papa no ka ooonoo ana mahope aku a ua aponoia ka hoike. Na Olelo Hooholo—Hoolaha mai o Mi Harris i ka manao o na Komiaina Aina Leialii, e waiho mai ana lakou he bila e hooponopono ai i kekahi maa aina ma Wailuk». Hoolaha mai ka Loio Kuhina, he Kanawai e hoopono ai i na Hihia Karaima. WaiHoniaī Lunalilo he Olelo Hooho--16, e koho balota no ka Mahele Olelo ma kahi o L. Makale i waiho mai. Noi mai o Ailuene Boyd e Komite elima, na lakou e lawe aku i ka olelo pane aku i ka Haiolelo aka Moi. Kohoia ka Paresidena P; Nahaolelua, me Halemanu, Boyd, Aholo a me Kaluapihaole Waiho mai oMi Kankaha he Olelo Hooholo, e hoike aku ka Hale i ko lakou paumako no ka Hon loane Ii i inake, e kanikau na hoa no na la be kanakolu, a e hele aku i kona hoolewa. Aponoia. Hoolaha mai o Mi Hikikoke, e waiho mai ana oia he eha mau Bila. 7He Kanawai e hoo pau ai ike Kauawai e ae ana i ka poe oki ia e mare hou ia, a e hana hou i ka Pauku 1334 oke Kanawai Kivila. He Kanawai e kukula ai i mau Halemai ma Hawaii, Maui, a me Ka'uai, me ka hoonoho ana i oaau Kauka ma ia mau wahi. He Kanawai e haawi ai i ka mana i ke Ka. hina Kalaiaina, e kuai ai i na kai lawaia, a e hookuu wale ia i na makaainana Hawaii. He Kanawai e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i lee knai awa ana, a pela no hoi me ko ka opiuma. Waiho ia mai he Olelo Hooholo, e kauoha ana i ka Makai o ka Hale e'hoolako maii eha nupepa haole, me umikumamaloa napepa Hawaii, na kela a me keia hoa pakahi. Hoololi mai o Mi Laina i elua kope pakahi, a hooholo ia. Ma ke uai a Mi Laiana, Komile ka Hale, no ka hoike a ke Komite no na rula o ka Hale. O Ailuene Boyd ma ka noho. Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka hoike a ke Komite, me ka hoololi a Mi Laiana, ma ka rnla 32. Noi mai oMi Hikikoke, e hookomo mai i rula, o«a Olelo Hooholo a pau loa e pono e lawe ia mai'imua o ka Hale me ke kakau pono ia malana o ke kanana pepa kupono. Mahope iho o ka hoomaopopo ia ana o kekahi maa rula e ae. hoopau ia ke Komite, a hoopanee ka Hale. La Eoko, Mei 6,1870. Halawai ka Hale ma icahora 11; ka Pareaidena ma ka noho. Haawi ia ka pole eke Eahuoa; a helohelu ia ka moolelo o ka Hale No ko Mi Toma Martin hiki ana mai, ua waiho mai oia i kona Palapala Hookohu a hoohiki ia oia. Na Hoofu—Helohelu mai o Mi Hikikoke he hoopii mai Puna Hawaii mai, e koe ana i ke koho ia ana o Kumahoa. Waiho inai o Mi Kale Kauka he hoopii oaai Koolauloa mai, e koe ana i ke koho balota ana' o Mi Naili. Waiho mai o Mi Kuapuu be hoopii mai Waīmea mai,'e noi ana o ka poe e hoouna ini'i ka lakou mau keiki ina kula kuikawa, e nkn ia e ke aupuni kekahi hapa oia man liloa^ao. : i Waiho mai o MiPilipo, he hoopii no Waialoa mai, e kae anai ke koho ia ana o Mi Naukana. Waiho mai o Mi Wahine be hoopil mai Eilo mai, e noi ana i Haawina Halemai i elima taooani no ia Apana. Waiho mai o Mi Kumahoa he hoopii mai Pona Hawaii mai, e noi ana i Haawina i ēwaln iaciBani dala no oa Makai o Hawali. He hoopii na Mi Kuapou mai Waimea, Kauai mal, e noi ana na oa mKkua ke koho •oa i na kumnknla.

He Loopii ua Mi Martina mai Kau mai, e noi ana e kuai ia na aina Aupuni i na ma* kaainaoa. He hoopii na Mi Wahine no Hilo, e ae ia na kanaka Hawaii e kalepa ma na waiwai o na aioa e. I He hoopii na Mi K >ai no Kona Akau mai i Luaakanawai Apana no ia Apana. He hoopii na Mi Kuapuu no Waimea Kauai, e noi ana e hoohemo ia na auhau o na lio e hoohana ia ana ma ka oihana Mahiai. He palapala hoopii na Mi Halemanu no Hamakua Hawaii mai e noi ana i haawina $750 do ka hana hou ana Awa Honomalino ; $2000 po ke Awa Honokaa; $3,000 alanui mai Honomalino a Waimea ; i ekolu mouo no ia apana ; haawina $500 no ka Halepaahao ma ia apana. Ua waiho ia aku kela mau palapala hoopii i ko iakou raau komite kupono. Hoike a ke Komiie.—Hoike mai ke Kuhina o na Aina e i na inoa o kekahi poe no ka Mahele Olelo. Hoopuka mai o Mi Laiana noW. S. Wond. Kapae ia na rula, a kohoia o Wond i KakauWaiho mni ka Loio Kahina be Bila e piii ana ina moku holo pili aina. Heluhelu ia ma ke poo, a kaaolia ia e pai ia, a waiho aka imua o ke Komete Oihana Hookolokolo. Waiho mai no ka Loio Kuhina be Bi!a hou e pili ana i na Hoopii i hoihoi ia oiai ai na aina. Kauoha ia e pai ia, a waiho aku i ke Komite Oihana Hookolokolo. . Komile o ka Hale no ka noonoo ana i na rula oka Hale. OMi Aholo ma ka Noho Luna Hoomalu, a haule ka rula a Mi Laiana i hopai nui ai, oia hoi ka hoopau ia ana o na " Ae" me na Hoole," ke hooko pono ia kekahi bila. Ona olelo a ke Kuhina o na Aina e, ua mohele ia me ka waipahe maikai loa e ke; keiki Kauai, W. H. Raiki, a ua hoohauoli ia ka manao o ka lehulehu me ka pakika ka-' pono maikai o kana mahele ana. Ma ke noi, aa hoopau ia ke Komite, a hoopanee ka Ha!e. La Ehiku, Mei 7, 1870. Halawai ka Ahaolelo ma ka bora 11. E like me ia i hoopanee ia. Oka Paresidena P. Nahaolelua ma ka noho. Pule ke Kahunapule a pau. Heluheluia ka moolelo o ka Hale, a apono-

ia. Ku raai ka Hoo. Mi Kaukaha he Palapala Hoopii no ka Apana o Pona, e noi mai ana i ka Hale, ua pololei no ke koho i& ana o ka Luoa o Puna, a ua waihoia i ke Komite o ka Aha Hookolokolo. Ku mai o Mi Kaukaha he Olelo Hooholo penei: Olelo Hooholo. Hooholoia. —E kauohoia ka Makai o ka Halee hoolako mai i na ho&o ka Hale i Kanikau, no ke Kanikau ana i ka Hoo. J. Ii i make. Hooholoia. Ku mai o Mi Kepoikai, a hoolaha mai e lawe mai ana ia he Bila Kanawai e hoololi i ka Pauka 38, o ke Kumukanawai. " Ku mai o Mi L. Aholo he Olelo Hooholo penei: Olelo Hooholo. Hooholoia,—E hooholoia, e hookaawale ia i $15,000, no na lilo o ka Hale. Ku mai ka Hon. D. Kalakaua a hoololi mai i $10,000. Ku mai o Mi Kuapuu a nonoi mai, e kauohaia ke Kakauolelo o ka Hale, e kikoo aku i eha tausahi dala i uku no na hoa o ka Hale. Ku raai o Mi Kaakaha a kue mai i ke noi a ka Lnna o Waimea. Ku mai ka Hoo. Kalakaua a nonoi mai e hoihoi i kana hoololi. Niuauia a aponoia. Ninau ia ka olelo hooholo a hooholoia i umikumalima tausani dala no na lilo o ka Hale Ahaolelo Ku mai o Mi Kaai, a waiho mai he Olelo Hooholo. Hooholoia e hookaawale ia i elua haneii me kanalima mai ka waihona waiwai ae no ka hana aoa i Hale Hookolokolo no ka Apaoa o Kona Hema Hawaii. Ka mai o Mi Kaiue a nonoi mai, e waihoia ka noonoo ana i ka Olelo Hooholo a hīki i ka wa o ka Bila Haawina. Ka hou mai o Mi Kuapau a nonoi mai e uoonoo hon ia kana Olelo Hooholo i hoopuka mua mai ai. Ku mai Ka Mea Kiekie ke Kuhina Kalai- ! aina a hoike mai, aole e hiki i keia Hale ke kikoo i ke dala, aia a kakaa inoa ia e ka Moi ke hooholo keia Hale i ka Olelo Hooholo. Ku mai o Mi Jndd, a nonoi mai e waiho i ka Olelo Hōoholo ma ka papa, no ka mea, aole i ke Kakauolelo o ka Hale ia mea, aia ia ike Komūe ona Buke Helu. Ninau io, a waiho ia ma ka papa. Ku mai o Mi Kaioe, a hoolaha mai e lawe mai ana oia he Bila Kaoawai e hoololi i ka Paaku 1036 o ke Kanawai Kivila. Ku mai o Mi Aholo he Olelo Hooholo penei. E hooholoia, e hapai hou ia ka noonoo ana i Mahele Olelo hou. Ku mai o Mi Kiai a hai mai, mamua o ka noonoo ana i ka Olelo Hooholo e pono e hoopau mua i ka Mahele Olelo o keia wa, alaila, e noonooia ka Olelo Hooholo. Ku mai o Mi Wahine a noi mai, e waiho ka nooooo ana o ka Olelo Hooholo, no ka mea, hookahi wale no Ia o keia Mahele Olelo iaa paha e loihi iki, alaila e hiki pono no. Ku mai oMi Kaai a kokua mai i ka Olelo Hooholo, aole e pono e ao ia kekahi i Mahele Olelo i kona wa e lilo ai, no ka t mea, ua makemake oia e anuhi ponoia na olelo o kela a me keia hon.

Niuauia ka Oielo Hooliolo a aponoia. Ku mai o Mi Kaai a hoolaha mai ia Mi Kiee i Mahele Olelo. Ku mai o Mi Kaukaha a hoolaha mai i k'a inoa o J. M. Kapena. t Ku mai ke Kuhina Kelaiaina a kue mafi ka inoa oJ. M. Kapena, no ka meo, ua tfui loa kana hana ma ka Halepai, a hoihoi o Mi Kaukaha ī kana noi. Ku mai o Mi Judd, a noi mai, aole e koho hou i Mahele Olelo, ua hiki n» i ka Hope Paresidena ke maheie i na olelo Ku mai o Mi Kamikana, a kue mai i (Ta haawi ana 1 umi dala no ka la, ka uku oka Mahele Olelo, me ka hai mai, e hiki no ina hoa o ka Hale i ike i na olelo elua ke kokuā i kn Mahele ana i na olelo, no ka mea, ina kakou e haawi i umi dala no ka Mahele Ole--10, ahila, e haawi kakou i iwakalua a iwakāluakumalima paha no ke Kakau Olelo o ka Hale, no ka mea, ua papalua ke kaumaha o kana hana mamua o k» Mahele Olelo, no ka mea, aia wale no ika wa e noho ai ka hale, alaila, o kona wa hana wale iho la no ia. ~ Ku mai ke Kuhina Kalaiaina, a hai ma i o pooo « 1 Aianele Ulelo no na Elima o ka la, aole e hoolilo i kekahi o na hoa okeia hale i Mahele Olelo. Ku mai o Mi Lnioa a kokua mai i ka ma'nao o ke Kuhina Kalaiaina. Ku mai ka Hon. Kalakaua, a hai mai e pono no e kohoia o H. L. She!don i Mahele Olelo no keia hale, no ka mea, ua hiki no ia ia «e iawe i ka Mahele Olelo a me ka Unuhi ana no na dala h« umi o ka la. Ku mai ka Mea Kiekie ke Kuhina ona Aina e, a kue mai me ke kokua iki ana i ka manao o ka Luna o Honolulu a me ka Luoa o Koolaopoko, uo ka lilo ana na kekahi hoa o ku hale e mahele i ka olelo a kekahi meā aia, wale no ka pono a like ka manao o ka mea nan.i ka olelo me ka mea nana e mahele ana, a no ia mea be hoopoka aku nei au i ka inoa o W. L. Wilcox ka Mahele Olelo o ka bale hookolokolo i Mahele Olelo, a i na aole, e hooiimalima nu au ia'u iho i Mahele Olelo. Ku mai o Mi Kaauwai, a olelo mai, i na ua ae ia mai. ka Mahele Olelo o ka hale hookolokolo, alaila, ke hoolaha aku nei au, i ka inoa o W. L. Wilcox. Balota ka hale no ka Mahele Olelo. He 36 ka nui o na balota. No W. L. Wilcox he 26. L. Smith 4. J. M. Kapena 2. H.,R. Hileheok 2. H. L. Sheldon 2. Ku mai ka Hon. Kalakaaa, a nonoi mai e hoopaneeia ka halawai a ka Poakahi hora 11, A. M. ninauia a hooleia. Hoohikiia ka Mahele Olelo. Ku mai ke Kuhina Waiwai a hoike mai e waiho mai ana oia i ka Bila Haawina. Ku mai o Mi Laiana, a noi mai e hoopaneeia ka nooaoo ana i keia bila a hala pa hebedoma Elna, a hai mai oia, o ko noi kupono no keia bil&, o ka waiho wale mai do imua o ka hale & aole e noonoo ka hale ia

bila i keia wa. Kn hou mai ke Kuhioa Waiwai a hai mai, ka bila e noonoo ia e ka hale i keia wa. aka. ua waiho mai oia imua o ka hale;l no ka mea, ua hooiaha mua mai oia. Ku mai ka Hope Peresideoa a hai mai i kana olelo hooholo, e pili aoa i ka rola 69, oa Rala o ka hale, e like me ke kue ana oi ka Luoa o Kohah, a na hooholo oia, e helu-, helo akahi ia ka B la Haawina. j Ka mai o Mi Laiana a hoopii i ka olelo; hooholo a ka Hope Peresidena imoa o ka hale, a kuhikuhi mai oia i ka rula 68, o na rula 0 ka hale. Ku mai o Mi Kalama a kokua mai i ka hoopii a ka Luna o Kohala no ka hoopii ana Ika olelo hooholo a ba Hope Peresidena,j olelo mai oia, o ka mea maa mau a pela no hoi ka ru!a, i na e manao kekahi mea e lawe mai i b>la, e pono oia e hoolaha mna mai i hookahi la mamua ae o kona lawe aoa mai' i kana bila, mai pono paba,.i na ke Kuhina Waiwai e noi mai e kapaeia na rula, alaila, e hiki no e like me kekahi rula e ae. i Ku hou mai ke Kuhina Waiwai, a pane mai i ka Luna o Honolulu, ua hoolaha mua mai oia i keia bila. Ku mai ku Kuhina o na Aina e, a nono, m»i i ke. Kakauolelo, e nana iloko o ka moo* lelo i na ua hoolaha mua ia mai keia bila. Pane aku ke Kakauolelo, ua boolaha mua ia mai. • Ku mai ka Hope Peresidena, a hai mai i ka hale, o ka ninau i keia wa, oia no ka hoapono ana i ka olelo hooholo a ka Hope Perei sidena, Ninaoia a Aponoia. Ku mai o Mi Kamakau, a nonoi mai e hoopaneeia ka hana a ka Poakahi la 9, o Mei 1870 hora 11, A. M. Ninauia a hoopaneeia. La Ew/llu Poakahi Mxi 9, 1870. Halawai ka Ahaolelo maHooolulu, ma ka bora 11 kakahiaka, e liko me ia i hoopanee ia. Ka Mea Kiekie Peresidena P. Nahaolelua ma ka noho. . . Puleia ka pule e ke Kahunapule a pau, Helnholuia ka Moolelo o ka halawai i hala a aponoia. Waiho mai ka Hope Peri»idena he palapala mai ka P4residena mai o ka Papa Hoonaauao e pili ana i kana Papa Hoike oia oihana. Hoiko mai ka Hope Perosidena he Palapala Hoopii no Moiokai e kue ana i ke koho ia ana o Mi Kaluapihaole, ua waiho i ka Kooiie o na Aha Hookolokolo.

Waiho mai o Mi Kainakau he Palapula no ka Apana o Wailuku e pili ana no ke aea ia ana o na Kuleana malaiia, ua loaa na palapala, aole nae he helu. Waihoia ike Komite o n* Aina Aupuni. Waihemai o Mi Wahine, he palapala boopii no ka Apana o Hilo, e ne ia na kanaka maoli e knai aku i ka mea ulu maluna o na moku o ua aioa e mai, waihoia i ke Komite no Ue Kalepa. Waiho mai o Mi Kapibo he palapala Hoopii no ka Apana o Makawao, e noi ana e hookaawale ia i kau hookolokolo kiure hou ma ka Apana hookolokolo elua, waihoia i ke Komite o na Af>a Hookolokolo. Waiho mai o Mi Martin, he palapala hoopii no ka Apana o Kau, i $3,000 no na Alanui oia apana. Waiho mai ka Mea Kiekie Harris, Lana Hoomalu o ke Komite Pai palapala me ka hoike mai, aole i makaukau loa ka Papa Hoike Kuhina Waiwai i waiho ia aku e pai he 60 kope wale no. Waiho mai o Mi Kumahoa he olelo Hooholo. E hooholoia e hookaawaleia i $6000.00 mai* loko ae o ka> Waihona Waiwai,co ta hāna ana i ke Alanui ma ka apana o Puna. Noi mai o Mi Kaukaha e waiho ka noonoo ana i ka Olelo ilooholo me ka bila haawina ninauia a aponoia. Waiho mai o Mi Hanaike, be olelo Hooholo, e haawiia i $5,000 no ku hana ana i ke Alanui mawaena o kahi o D. Baldwin me ka hale pule Katolika. Waihoia a noonoo me ka hilu Haawina. Waibo mai o Mi Kaiue he olelo Hooholo e hookaawaleia i $ 2,000 no ka hana ana ' na aianui ma Molokai Waihoia i ke Komite 0 na hana hou. Waiho mai o Mi Kahanlelio he olelo Hooholo e hookaawale ia i $J,OOO aa lu iiu> ana > ke alanoi pali o ka apaiia o Kaanapali, Waihoia i ke Komite o na hana hoo. Hoolaha mai o Mi Kahaulelio e lawe mai ana oia he bila Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 483, o ke Kaoawai Kivila. Waiho mai o Mi Komoikeehnehu he olelo hooholo e hookaawaleia i $4,000 no ka hana ana i uapo no Waiawa Ewa. Waihoia ike Komile o-na hana hou. Waiho maio Mi Naukana he olelo hooholo, e hookaawaleia i $350 no ka hana ana hookaawaleia i $20,000 no ka bena ana i 1 Hale Hookolokolo ma ka Apana o Waialua, waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo. Waiho mai o Mi Kalupihaole he olelo hooholo, e hookaawaleia i $1,000 no ka hana ana i Hale hookolokolo a me ka hale hoopaa no Molokai ame Lanai. Waihoia mai i ke Komile o na hana hou. Waiho mai o Mi Kaukaha, he olelo hoo*holo 9 hookaawaleia i $800, no ka hana ana i elua kao no Kalihiwai a me Hanaiei Kauai. Nonoi mai o Mi Kalama e noonooia keia olelo Hooholo me ka Bila Haawiaa. Ninau ia, a hooholoia. Waiho mai o Mi Judd, he olelo hooholo e ke Alanui pali o Nauanu, a e hookomoia iloko o ka bila haawina o ka M. H. 1870. Nonoi mai o Mi Kamakan e waiho i keia olelo hooholo i ke Komite o na hana hou. Ninan a aponoia. Waiho mai o Mi Kahaulelio e hookaawale i $4,00 i pale wai no ke kahawai ma ka Hikina Hema o Lahaina. Nonoi mai o Mi Hanaike, e waihoia keia olelo hooholo a noonoo pn ine ka Bila Haawina. Ninauia a hooholoia. Waiho mai o Mi Laiana, he olelo hooholo e kanoha ia ke Komite no ka Hoonaauao, e hoike mai i na mea e pili ana no ka hana ia ona o ka Huina Helu hon, e 7,000 e waiho nei ma ka Hale Humnhnmu Buke. Ninauia ka olelo hooholo a aponoia. Hoolaha mai o Mi Martin, he bila Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 17. Moknna 16, o ke Kanawai Karaima. Hoolaha mai o Mi Aholo, he bila Kanawai e hooloii ika Mokuna 14. Kanawai Kivila, Waiho mai o Mi Naili he olelo hooholo, e hookaawaleia i $5000, no ka hana ana i uapo ma Laie, Koolauloa. Nonoi mai o Mi Kalama, e haawiia keia olelo honholo i ke Komite o na hana hou. Ninanie a hooholoia. Waiho mai o Mi Hikikoke i kana Bila Kanawai i-hoolaha moa mai, e pili ana no ka hoopan ann i ke Kanawai i aponoia i ka la 24. o Mei 1866, e pili ana i ka poe i okiia e tnere hou, a e hooholo hou ia ka Pauku 1334, o ke Kanawii Kivila i hoopau mua Kanawai hou,

Nonoi lioai o Mi Hikikoke, ua heluhelu mua iakeia bila. Ninauia a aponoia.

Waiho mai o Mi Hikikoki, he noi e heluhela mua ia ka Bila Kanawai ana i hoolaha mai ai e kaooha ana i ke Kuhina Kalaiaina e kuai a e hoonoa i na pono lawaia a pau o ke aopuni i ka lehuloha, a e kohoia, i ekolu maa Komiaina ma kela a me keia wahi a pela aku. Nonoi mai o Mi Laiana e pai ia keia Bila Kanawai mamua o ka heluhelu alua ana. Ninania a ponoia. Hoolaha mai ka Hon. Wahine, e lawe mai ana ia he man bila kanawai e hoololi i ka Pnnku 118 a hikl i ka Pankn 121. Pankn 328 a me ka Panku 789, o ko Kanawai Kivila. Nonoi mai ka Hon. Aholo e hapaiia na hana o ka la. Ninnuia a aponoia. O ka Hon. Laiana ma ka Noho Lnna Hoomaln, a hai mai ai oio, o ka hana o ka la, o

ka uoonoo i ka hoike a ke komite wae e pili aua i na rnla o fea hale, he rulahou, penei: " Aole e aeia e lawe ka hale i kekahi olelo hooholo, ke ole e kakaoia me ka ioika, maluoa o ka pepa loloa (eap) a i kakau oleia ka la, a me ka inoa o ka mea nana ia noi." Ninauia i ka hale, a hooholōia. Ua hooleia ka Rula 69 A e ka hale. Waiho houia mai he hoololi no ka Rula 68, 0 ka hale penei : " Aole no e heluheluia kekahi bila knnawai, ke ole i unuhiia ma ka olelt> liawaii ame Beritania." Ku mai ka Hon. Pilipo, a olelo mai, he pono i ke komite nana i haku i keia mla, e hoike mai i ka mea nana e unuhi i Da bila. Ku mai ka Hon. Hikikoke, he inea mau no 1 ke Kau i hala, ua kokua no kekahi o na hoa i ka unnhi ana, a i ole na ka unuhi olelo no o ka hale, o ka unuhi mua ia ana o na bila mamua o ka heluhelu ana, he mea ia e hoopokole ai i ka hana. Ku mai ka Hon. Komoikehuehu, a kokua mai i ka manao o ka Lona o Kona, e pono e lioakakaia iloko o ka ru!a ka mea nana e unnhi. Ku mai ka .Hon. Kamakau, a noi mai, e kapae loa keia rula, e pono no me ka olelo Hawaii, a na ka uouhi olelo o ka hale e unnhi ma ka 01010 Beritaoia. Ku mai ka ūon. Pilipo, a hoike mai, he pakui peoei: "Na ka unuhi olelo oka hale e unnhi." Ku mai ka Hon. Kalama, a kokna mai i ka mauao o kekahi Luna o Honolulu, e pono no e helu'nela mua ia ka bila mamua o ka unnhi ana, no ka mea, ina paha e nnuhi mamna o ka heluhelu ana, a makemake ole ka hale i ka bila, alaila, ua lilo ka luhi o ka unulii ana i mea ole. Kn mai ka Hon. Laiana, a kokoa mai i ka rolt>, o liko »no ia i woilio!» noai a, he me.'l pono a holo no hoi na hana, ke pau e na bila i ka unuhiia. Ku mai ka Hon. Kahaulelio a noi mai e kapae loa ia ka rala a me ka hoololi, no ka mea,|he mea hoolohi keia i na Lunamakaainana, ina paha e makemake ana an e nnnhiia ka'n bila mawaho ae o ka hale, he hana nui ka imi ana i ka unnhi olelo. Ku mai ka Hon. Kaukaha a kokna mai oia i ka Rula me ka hoololi. Ku mai ka Hon. Kaauwai, a olelo mai, he kokua no ko ? u i keia rula, aka, mamua nae o kuu kokoa ana e pono no e hoomaopopo lea ia mai, aia a maopopo ia'u, alaila, e kokua d« au, a i ole e hoole ana an. Ko mai ka Hon. Hikikoki a noi mai, no ka hula loa o ka wa i ka hoopaapaa ana i keia rola, nolaila, ke nonoi aku nei an e hoihoi mai an i keia rnla, a e pan ka noonoo ana. Kq mai ka Hon Pilip», a olelo mai, ina ua hdiboi ka Luna o Hilo i keia Rula, alaila, ke lawe nei an i ka rnla na'u, me kuo pakui akn i ka'u hoololi i waiho moa akn. Ninauia ka hoololi a ka Lnna o Kona Akau, a hooleia. Ninauia ka hoapono ana i ka Rula a me ka hoololi. Aponoia. Waihoia mai he hoololi no ka Rula 21. E haawi ana i $3.00 ka uku o ka la no ke Kahunapole. Ku mai ka Hon. Kaukaha a nonoi mai, e hoihoi akn oia ia rula, a e hoomauia ka rnla e like mamua. Ninania a aponoia. Ku mni ka Hon. Hikikoki a noi mai e hoike akn ke komite i ka hale no ka apono ana i na rnla a nie ka hoololi, a e hooholo loa ia

Kn mai ka Mea Kiekie ka Loio Knhina, a olelo mai, mamna o ka hooholo loa ana i na rula, e hookomo mai ana oia he rnla pakni, penei: " Aole e laweia mai kekahi Olelo Hooholo, ke o!e e laweia mai ma ke ano bila kanawai."

Ku mai ka Hon. Kamakau a nonoi mai. e kapae loa ia keia rula, no ka mea, he ano hoohaiki keia i na hoa o keia hale. Ku mai ka Hon. Kaukaha, a kokua mai i ka rnla a ka Loio Kohiua ; he pono loa ke hanaia na Olelo Hooholo a pau ma ke aDo bila Kanawai, uo ka mea, o kekahi o na Olelo Hooholo mamna ibo nei, ua pono ke hanaia ma ke auo bila Kanawai. Ku mai ka Hon. Kahaulelio, a olelo mai, mamoa iho nei, ua hana kakou i man Olelo Hooholo, e pili ana i ke Poo Letaa me ke Kanikan, aka, aole kakou i kakali a kakau inoa mai ka Moi, nolaila, e pono e hoakaka pono ia mai keia rula. Ku mai ka Loio Kuhina, a olelo mai, aole au i lawe mai i kpia rula i mea e hoohaiki ai i nahoa, aka, i lawe inai au i keia, i mea e hiki ai ia kakou ke hana i na olelo hooholo ma ke ano he Kanawai, no ka mea, o oa olelo hooholo i hoopnkaia mai imua o keia hale, a ina e hooholoia ana, alaila, o lilo ana no ia he Kanawai, o ke ano olelo hooholo a'u e olelo nei, oia'no ua olelo hooholo ano hila Kauawai. Kn mai ka Hon. Jndd, a 01010 mai, o keia rula, he ano pohihilii no ia, no ka mea, i ke Kau i hala aku nei, aole i hanaia e like me keia rula, ina paha e hooholoia'na keia rnla, alaila, he mau bila Knnawai wale no paha ka mea e hiki ai no na haawina a pan oka Bila Haawina, nolaila, aole o'u kokua i ka rula. Ku mai ka Hon. Hikikoki, a olelo mai, aolo o'u kuo nui i ka ruln, aka, eia ka hewa, aolo e nkaka lea keia i na hoa hon o ka haln, a e komo ana ia mea iloko o na hoa o ka hale e like mo ka manao o ka Luna o Koolaupoko i hai iho nei. Ku mai ka Loio Kuhina a olelo mai, ina e lilo keia i mea hoopowehiwehi i na hoa o ka hale, alaila, ke nonoi akn noi au e hoihoi hou moi in'u ka rula.

Ku mai ka Hou. Aholo a koe mai i ka hoihoi hoa aea o ka rula, ua kokua oia i karala i waihoia raai, he mea ia e hoopololei ai i na hana, ua oi ae ka maikai o keia rula mamna o kekahi maii rula i hooholoia ilio nei.

Ninauia ka hoihoi aua i ka rula a aponoia. Ku mai ka Hon. Martin, a nonfii mai e hapai houia ka noouoo aua i ka rula e pili aua i ke puhi paka iloko o ka hale, a e pakni akn, aole e ae ia ka nao paka. Hoike mai ka Luna Hoomalu, aole i kn ke noi, ua hala na la elua. Ninauia ka hoapono ana i ka olelo hoike a ke Koinite no na rala a me ka hoololi, a aponoia. Nonoiia e hoopania |kc Komite, ninauia a hoopaoia ke Komite o ka hale. Hoike mai ke Komite, a nonoi mai e hoaponoia ka olelo hoike. Ku mai ka Hon. Kalakana, aole e aponoia ka hoike a ke Komite e pili ana i ka rula 38. Ninania a aponoia ka olelo hoike a ke Komite. Noi mai o Hon. Judd, e hoihoi hou ia na rula i ke Komite mna, a e paiia a haawiia i na hoa o ka hale aponoia. I " Hoopaneela' ka'hanaa'ka la 10, hora | kakahiaka. Aha.ai.\a ua Waieiki.—Ma ka Poaono iho i nei he ahaaioa ma Waikiki i haawi ia e ko j lailapoe hoahanau, i loaa ai kekahi puu dala no ka pomaikai o kolaila luakioi. Ua lehulehu no ka poe i naue ae e ai, e hoonuu, a e kokua i ko lakou la pilikia ; a ua lono mai makou, ma ia ahaaina ana, ua loaa he ehiku iianeri dala. | Ua lono mai makou, ma ka po Sabati iae nei e hiki mai ano, e haawi ana na.Hon. H. R. Hikikoke me W. H. Raiki a me Mi Z Poli, he mau hai manao e pili ana i ka hoole Waiona. Aia ma ka luakini Kawaiahao, kahi i haawi ia ai ko lakou.mau hai manao ana : a ua poloai ia na mea a pau loa, e naue ae. Ahaaina o ka Hūi Hoole Waiona Helo 2.—Ma keia Poaono ae e hiki mai ana e Ahaaina ai ka Ahahui Hoole Waiona ma ka Maine Hoielē, ma Alanui Alii, e kokokē aha ika Uwapo a Hooliliamanu. Malaila na ki a kaunu i hoomakankau ia a me na ano hoi aka ao opua ika lani. Ua lawa no oukoa e ka poe e haawi kokua ana ke kaana pu ana no oukou iho ina hiaai me lakou. Oka uku komo hookahi dala

Ka Ahahūi Hoole Waiona Helu 3.—Ma ka la hope iho nei o kela pule i hala, ua holo aka kekahi mau Luna i Uohoia no an Hui Hoole Wuiona ma Honolulu oei i Waialua, no ka hookahoa ana, ame ka hookamu ana i Ahehui Hoole Waiona mo ia wahi ; a i ko makou lono mai e kapa ia ana ka ia hui ma ka inoa o Kaahumanu Lodge JVb O ka noi o na lala i komo maloko oia Ahahui he 18, ewalu haole, a he umi kanaka. Aihue Waapa.—l kekahi po o kela pole aka nei, ua manao ia o kekahi mau luina» (elua paha i haalele i ka moku kaua Ama rika Jamestoicn, oiai, mahope iho o ka holo ana aku o ua mokn kaaa la, kepa iho la laua maluna o kekahi moku, no na dala pakah. he kanaono; ) na laua i aibue i ka waapa, a me ka pea pu no kekahi waapa eae a holo aku la ika moana. Ike kakahiaka ana ae, ua ike ia ka waapa mai na wiahi kiekie o Waianae aku, e kia pololei ana i Kauai. Ua hoouna aku nei ka Ilamuka i ka palapala hopu no ua mau kolohe la, ke loaa mā ka mokupuni o Kauai.

HOAO £ LAWE AIHŪE I KE KUIĪA " Wi.Rwick".—Ma ka po Poakahi iho nei, i ka aneane ana e hiki i ka bora eloa o ka po, hoao ia iho h ka moka " Warwick" e lawe aihue ia e kekahi mau kanaka ekolu, me ka maiiBo e lawe loa ia ia. Ma ka owapo ma Ainahon knhi i pili ai o ka moku kuna, mawaena o Pele a me ka moku kiapa Agatt. Ua paohia ia ke Kapena, o Keoni Bulu, a me kana wahine, a me na kela elua i ka hiamoe, ma ke keena oka moku. Ona poe nei nanailawe ika moku kuna, ua aihae mai lakooikekahi waaha mai ka moku kialua bintgi Francisco mai, a mahope iho o ko lalakou ooki ana i na kaula i hoopaa ia ai ka moku i ka uapo, elua mau mea i noho iho iluna o ka waapa e kok> i ka mokn, a hookahi iluna o ka moko e hookele ai i ka moka a i ka hiki ana i ka hale kokui mawaho aku,: na ka luliluli oka moku i hoala mai la i ka hiamoe o ke Kapena, a pii mai iluna o ka ooeki, aka, i ka hiki ana,» ka puka, aia hoi, ua hoopaa ia ; lalau aku la oia i kekahi pauku hao e waiho ana iloko o ke keena hope o ka moku, a ma ia mea oia i wahi mai ai i ka puka. No ka makau paha oua poe kolohe nei i na poe oloko o ka moku o ko lakou haalele no ia i ka moku a holo aku la i ko lakoo waapa, o hoe nui mai la lakou i oka nei. 0 Keoni Bulu hoi, ko Kapena, wikiwiki iho la oia e knu i ka haleuma, alaila, hookuu iho oia i kona waapa ponoi, e aluala mai riahope o ka poe kolohe, aolo nae i loaa mai loKou, a nolaila, i maopoopo ole aika poe n»na i aihue kona moku. Ua piha ka moku i ka ipupu a me na pai ai, a me kekahi mau mea e ae, nolaila, i na paha e hnlo pono ka hnna a ke kolohe, alaila, na lawa lakou i ka ai no ka monawa loihi o ka holo ana, eia nae aole he wai. Ua manao wale ia, o na poe loina haole maluoa o kekahi moku e ku nei na poe nana i hoao keia kolohe. . Ua manao ia no boi, e loaa ana uo lakon a.e hoopai ia lakou e like me ka uku o ko lakoa koloho ann.