Ke Au Okoa, Volume VI, Number 2, 28 April 1870 — Page 3
| This text was transcribed by: | Jon Kawaiaea |
| This work is dedicated to: | The Kamehameha Schools’ Pauahi Keiki Schola |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NA MEA PILI KALEPA.
Honolulu, Aperila 28, 1870.
Ma ka auina la Poaha o keia pule iho nei, i haalele mai ai ka mokumahu Idaho i ko kakou nei awa, me ka piha pono i na ohua a me na ukana ; aole nae ka piha pono mai nei, aka, o ka piha kuineki maoli. He mea mau no i ua mokumahu nei ma na haalele ana mai ana a pau i keia awa, ua piha mau no oia me na waiwai o Hawaii nei. Aka, ma keia holo aná ku nae ona, ua nui pono ole na ohua, i oi aku pahà mamua o ka alua ha neri ; a ua kapili hou ia he mau rumi hou no na ohua e pono ai. O kona holo laki mua loa ana paha keia I na ohua.
Ma ka Palima hoi, haalele mai la ka mokumahu Wouga Wonga o ka laina Auseteralia ; a ua lawe pu aku me kekahi mau waiwai o Hawaii nei, a he mea hauoli no paha ia i ka ike ana, ua hoohamama ia mai he awa hou kahi e lilo aku ai o ko kakou mau waiwai. Ua manao ia no hoi e ka poe kalepa, e loaa ana ma na awa o Nu Zilani, he mau kumukuai kiekie ma ia mau wahi i oi ae mamua o ke awa o Kapalakiko e hoouna ia nei, ke nana ia ma na ano e o na dute a me na ohi ana.
Ma ka la 21 o Mei ae nei e ku mai ai ka lua ō ka mokumahu o ua laina Nu Holani nei ; a aole no paha he mea kanalua, e lawe hou aku no oia he mau waiwai hou mai o kakou aku nei.
I ka Poaono iho nei, ku mai la ke kialua Byzantium, mai Vitoria mai me ka papa a me ke kamano, no Walker, a me Alena.
I ka la Sabati iho nei, ku mai la ka moku Puritana, mai Kapalakiko mai kona awa hope, he mau lono hou mai maluna ona, aole no nae he ano nui. O kana ukana, he lanahu no ka laina mokumahu Idaho.
Ua ku pu mai no hoi me kekahi mau moku okoa iho elua mai Nu Holani, me ka lanahu no ka laina mokumahu o Nu Holani.
O ka moku, Clara Sutil, ke ku mai ana iloko o keia mau la iho mai Kapalakiko mai me na lono hou.
Ua piha pono ka moku Etana Alena, i na ukana a me na ohua ; i keia la e holo ai.
Ma na olelo hoolaha, ua ike iho makou, e makemake ia ana e kuai ka mahiko o Waipa I Kauai ; a me Hakalau i Hilo, me Auaukea i Kona, Hawaii.
AINA KUDALA MA KOOLAU.-I ka awakea Pokolu o keia pule iho nei, ua kuai kudala ia ka aina Kaaihee ma Kailua i Koolaupoko o ka waiwai o S. P. Nohea, e na luna kudala Adamu a me Waila ; a ua lilo ia Evereta no $275.
AHAAINA A KE KOMISINA AMERIKA.-I ka po Poalua o keia pule iho nei, ua haawi ae ke Komisina Amerika, he ahaaina hula ma kona hale, a ua poloai aku i kekahi poe hano hano o ke kulanakauhale nei. Ua naue pu mai me na ʼlii moku o na manuwa e ku nei i ke awa.
HE AHAAINA OHELOPAPA.-Ua lono mai makou, e haawi ia ana he-Ahaaina Ohelopapa na ka poe Haole Waiona ma ka Maine Hotel maluna mai o ka uwapo Hooliliamanu Ke kumu o ka ahaaina, i mea e loaa ai ka puu dala no ke Pai ana i ke Kumukanawai o ka Hui $1,00 alaila, komo e paina ohelo, a me kekahi mau mea ono e ae no i hoomakaukau ia.
I KA POALUA iho nei, ua lawe ia ae imua e ka Aha Hoomalu kekahi keiki nona ka inoa o Keoni Poi ; ua hoopii ia ae oia no ka loaa ana mai o kekahi mau dala ia ia ma ka palapala hoopunipuni i manao ia na Napua Hoonaulu i kakau. Ua hoopai ia oia he kanalima dala a me na koina. Ua waiho aku kona mau loio o Jones me kamikana i ka hoopii imua o ka Aha Kiekie.
E HAI ANA ka nupepa a Wini ka Poa ono iho nei, i ka lohe ana o Lede Farena kalina i hiki mai ai ia nei mamua aku nei, aia he palapala i kekahi mea ma Vanekouva, e pili ana a mai kane kane mai paha ; aole e haawi ua mea la ia ia ka palapala, a halawai kino me ua Lede nei. Ua hoike aku na luna aupuni malaila no ia mea ; a e holo luahine mai ana oia e kii mai i ua palapala la. O ua Lede hanohano nei, he kanawalu makahiki i keia Manawa.
HE MAKANA NANI MAIKAI.-Ua lono mai makou, i mea e hoike mai ai na luina o ka moku kaua Amerika Jamestown, e ku nei i ke awa, i ko lakou mau hoomaikai ana no na haiolelo paanaau a Walter Montgomery, i haawi ai imua ō lakou me ka hoolealea, ua hui ae i kou e haawi mai i Medala Gula, i hanaia no ma Honolulu nei. O ke kii o ka moku Jamestown mawaena konu, a ua hoopuniia ae e na hoku daimana. Ma kekahi aoao na huaolelo o ka haawi ana aku o ua poe luina la, He makana nani maikai.
WAWAII: HALE.-Ua lono mai makou, i keia mau po i hala ae nei, ua komo kolohe ia ka hale noho o ke Komisina Amerika Piece, e kekahi mea kolohe, a ua lawe ia aku kana wati gula a me kekahi mau dala pu.
I ka Poakahi ake nei, ua loaa kekahi keiki, e hana aua ma ka hale hana wati o Flitner, i ka haku hale, e puka mai ana mai ka hale kuai mai me ka pahu peni gula O ua keiki nei, he mea pulumi, a ua loaa ia ia he ki e hemo ai ka puka i ka wa a ka haku hana e pani ai a hele. Ua lawe ia ua keiki nei imua o ka Aha Hoomalu, a ua hoopai ia ekolu mahina ma ka hoopaahao, a me iwakalua kumalima dala.
ME KE KAUMAHA no ko makou hoopuka ana aku, no ka make hikiwawe ana o kekahi alii moku oluna o ka manuwa Austeturia Donau. O Count Von. Benst kona inoa, he alii no na koa Marine o ka moku, a he keiki hoi na ka Lunakanawai Kiekie o Auseturia, a hiki wale i ka make ana aku la, he 23 ka nui o kona mau makahiki. Ma ka hora 9 onehinei, ua lawe ia mai kona kino kupapau mai ka moku mai, a manele ia aku la i ka ilina Katolika Roma ma Kulaokahua.
HE AHAAINA HULA.-Ma ka po Poalima o keia pule iho nei, na haawi ae ke Kuhina Kalaiaina, ma kona home ma Makaaho, i kekahi ahaaina hula. Ua poloai ia’ku ua’lii o ka moku manuwa Amerika Jamestown a me ko ka moku manuwa Auseturia Donau ; a me kekahi poe hanohano no hoi o kula nei. Ua oluolu maikai ka luana ana, a hiki wale i na hora aumoe.
KULU KE-OE.-Aole o ke “kulu o ke o-e i Aiea ka makou e olelo nei, aka, o kahi kuna Waiola i kukulu ia iho nei e Emmes ma, o kona kulu o ke o-e ka makou e olelo nei. No ka mea, i ka hora 4 o ka auina la o ka Poalua o keia pule iho nei, ua haalele iho i ke awa nei no Maliko ; a ua hiki hou mai ia nei i kakahika Poalima, he elua la me ka hapa ka holo ana a me ka hoi ana mai. O kana holo mua ana keia, a ua hoike mai no hoi i kona ano holo i oi aku paha mamua o na kuna i lawe ia mai i Hawaii nei. No Kimo Pelekane ma ua wahi kuna nei, i lilo mai ma ke kuai ana ia.
NA HANA LEALEA HOOHOIHOI-I na malama i aui hope ae nei, ua nele nui ke kaona nei i na hana lealea e hoohoihoi maikai ai i na manao kanaka. I na pule i hala iho nei, ua haawi ae o Walter Montgomery i kana mau haiolelo paanaau, a ua hoohoihoi ia na manao o ka lehulehu. Maluna mai nei hoi o ka Wonga Wonga mai Nu Holani mai, ua hiki mai he haole hana keaka nika; a ma na olelo hoolaha, ua ike ia ae he wahine kekahi ma ka inoa o Miss Cleveland, e noho ana maanei e haiolelo paanaau ai no kekahi mau pule. I ka po nei, ka hoomaka ana o kana mau hana haiolelo paanaau, a ua maikakai no. Ua kena iho la paha ka makewai ma na hoolohe ana i na hana lealea.
KA POE MANIHIKI. Ua lonolono mai makou ua hiki ae imua o ka Papa Ola kekahi palapala hoopii mai ka poe Manihiki mai. O na mea nae ma ka palapala hoopii, aole ia i kulike me na hoohalahala a ka mea i hoopii aku. O ke kumu nui o ka palapala hoopii e like me ka manao o ka mea nana i hooulu ia palapala, o ka hoao ana e koi aku e hookuu aku ia lakou e hoi aku i ko lakou aina hanau, a o ke kumu hoi oia, penei no: Ia lakou i awe ia mai ai, ua holo pu mai mawaena o lakou kekahi keiki alii, aole nae oia ka luna, aole no hoi oia i hele mai e noho wale, aka, e hana no. I ko lakou hiki ana mai ia nei, ua make kekahi poe o lakou me na mai i loaa no ke ano e paha o ka noho’na a me ka ai ana aku, a pela aku. No keia kumu hope, no ko lakou make, nolaila, i koi ai ke keiki alii, e hookuu ia aku oia e hoi me kona mau kanaka ponoi, o loaa mai anei ia ia he hoanewa mai ke alii nui o ko lakou aina. Ua hauoli no makou i ka ike aua i ka ike aua i ka manao aloha kanaka o keia pua alii o Manihiki.
KA LA HOLO O KA MOKUMAHU.-I na wa o “ka mokuahi o ke kaona,” e holoholona, ua lilo nui ka Poakahi a o kona la e holo ai, ia auina la lulumi mau ia e kanaka i kona uwapo e kuana. Aka, i keia mau la, ua huli nui ka lulumi ana ma na la e haalele mai ai na mokuahi i Kapalakiko. I ka auina la o ka Poaha iho nei, mawaena o ka hora 3 a me ka bora 5, ua lulumi aku he lehulehu wale o ke kulanakauhale nei i ka uwapo o Idaho no ka makaikai ana aku i kona haalele ana mai. Ke kumu i lulumi nui ia aku ai @ peha ilaila no ka mahuahua o na maka kamaaina e haalele mai ana, a no ka makemake nui paha kahi e ike i ka oluolu o ua moku la ma kona holo ana aku, no ka mea, ua oi ae mamua o elua haneri ohua i kau aku maluna ona ; a o ka hapa nui hoi o na ohua no luna mai o ka mokumahu Wonga Wonga. O ka uwapo iho, ua piha pono i na kanaka, e holo ana na kaa lio na kaa ukana o kela ano keia ano ; a ua aneane epaiakuli ka pepeiao, no ka nui o na owe, kamumu, nakekeke, walaau, a me kela keia ano leo kani. Ke nana aku i ke alanui pii iluna o ka Idaho, ua kahe a wai ka poe e pii ana, a e iho mai ana. O ka poe kuai alani, kuai ia gula a me kekahi mau mea e ae, ua laki no lakou ua pau ka lakou mau mea kuai i ka lilo. Ke nana iho mai luna o ka moku, oia no oe o ka moanawai i piha i na poo e hoonaue ia ana io a ia nei, me na aahu o na wai hooluu ano like ole. Pela ka nee ana io ai nei, kani mai la ka hokio hope-haule mai la ke alanui pii ilalo-neeu iki aku la ka moku iwaho kaalo ae la ma na manuwa me ka haawi ana i na aloha i ko kula nei poe, a hoihoi ia aku no hoi e uka nei ;-O luna o ka Idaho, ua piha pono ina ohua, me he punana nalo meli la ; a o ka maka mua loa no paha keia o kona holo ana me ka nui o ka ohua e like me ia. I ke kani ana o ka pu hope, lana aku la ua Idaho nei, e hoonioni ia e na ale o ko kakou Pakipika me kana ukana moamoa o na uhane ole.
Ua komo ka manaoio i kekahi poe o Livapula, ua piholo ka mokuahi, Kulanakauhale o Bosetona, e holoholo nei ma ka moana Atelanika : a ua manao ia no hoi o ke kumu o kona piholo ana i hookui mo ka moku hau nee mai.
ELEMAKULE KAMA OLE UA MAKE :-Ua make ike ole ia o Keoahu, he elemakule kana ole, o kona wahi i noho ai a make, he ana ma ka pali o Kualoa, kona hale ia noho ai iloko, o keia mau makahiki i hala ae nei he wahi ana pali kupono ole ke noho, aka, ua hoomananawanui keia elemakule i kela ana pohaku i ka ua, a me ke anu, a me ka pololi i ka ai ole. A ma ka la Sabati iho nei, aole ona ike ia, a ma keia kakahiaka Poakahi la 25 o Aperila nei, akahi no a ikeia aku kona kino e waiho ana na make loa. I pono paha i ka ilio ole, ina paha he ilio i na paha ua pau i ka amu ia. A o kana keiki he kuli no aole he lohe i ka olelo, a nana no nae i kii aku a kanu iho i ka lepo. Ina ua malama pono ia ia Iesu Karisto, ua pomaikai ia ma kela ao.
G. KULALAAU.
AHAAINA MA WAIKIKI KAI.-Ma ka la 7 e o Mei hora 8, e wehe ia ana he ahaaina nui ma Waikiki-kai, e na hoahanau oia Apana, me ka manao e hoolawa pono i ka waihona opu o na malihini e hiki ae ana i ua ahaaina la.
Nolaila, ke noi haahaa aku nei makou ia oukou e naue mai a pau, na mea hanohano, a me na mea malalo iho, e hele mai oukou e ai, i na mea i hoomakaukau ia no ia hana ma ke ano hoohaahaa, oia hoi, ua ike ia keia pilikia, aole no hoi keia pilikia i ike ia ma Waikiki-kai nei no na oihana pili kino aka, no na oihana pili uhane no, oia hoi ka Hale hoomanao o ko kakou Haku. Nolaila, ina oukou e oluolu e hele mai, alaila, e wehe mua oukou i ko oukou naau a loaa ka waihona aloha kaulike alaila, e nao a wehe ae i ko oukou Pakeke a loaa kahi moni, alaila, e hui like kakou iloko o ua la la, me ke alu like ana i na mea a pau e pili ana ia oihana a e hana kakou e like me ka ke anonanona hana ana
NA KO WAIKIKI POE.
NU HOU O NA AINA E.
Eia iho malalo nei kekahi mau hunahuna mea hou mai na aina e mai, ma na nupepa @ lo@a mai ma ka mokuahi Idaho.
Ua hoopuka ae ke Kiaaina Stafford Northcote o na aina o ka Hui Hudesona Bay e hoolilo ia aku ana ia me ka panalaau o Canada.
Ma ka la 26 o Maraki, ua ku aku ka moku kaua Beritania Zealous @ ke awa o Kapalakiko mai ka pae aina Gallapagosa mai, a be elua mahina I hala ae mai kona haalele mua ona aku ia Panama. Ua holo aku oia i Vanekouva, a e ku mai ana i Honolulu nei i keia mau la iho.
E hoopuka ana ka nupepa Post o Ladana, ke huomakaukau nei ke a@puni Beritania no kekahi huakai kaua, e hoopau ai i ka haunaele pinepine ma ka Muliwai Ulaula he mau apana aina e pili ana me ka Panalaauo Canada a ma ka akau aku hoi o Amerika. Ua manao ia, e hoouna i hookahi @ausani koa, a maloko o ua huakai nei kekahi papu i hanaia me na pale kila.
Ua kamailio nui ka nupepa Times o Ladana no na mea e pili ana i ka hookolokolo ia ana o Prince Pierre Bonaparte e ka Aha Kiekie @a Tours, a ua hoopuka ae ua nupepa la i kona mau manao o na Prince la, he kanaka oia aole e kupono ke paulele ia me na mea make, aka, e kiai mau ia nae oia me he kanaka hehena la.
Ma ka Ahaoleo Beritania i ka po o ka la 24 o Maraki, ua hoopaapaa ia ka Bila e pili ana i ka malama ana i ke ola a me ka waiwai ma Irelani. Mahope iho o ka hoole ia ana o ka hoololi e hookahuli ae ana i ka manawa o ka hoopaahao ia ana, no ka lawe pu ana i na mea make mai ka alua makahiki a i ka hookehi, ua noonoo ka Hale no ka lalani e haawi ana i ka mana i na Lunakanawai e kahea a e ninaninau i na hoike ke ike ole ia ke mea pale. Mahope iho o ka hoopaapaa hahana ana ua apono ia ka loli ana.
E hai ana kekahi nupepa, un hoea hou aku ka mai ino, ke Kolera ma ke kulanakauhale o Peteroboro I Rusia.
E hoopuka ana ka nupepa Times o Ladan@ o na loaa o ke aupuni Beritania i ka makahiki i hala, he $40,000,000, ka oi aku mamua o na lilo.
E hoopuka ia ana kekahi lono, e manao ana ka ke Keiki Alii Authur e holo mai i Kaleponi l na la hope o Aperila nei, a malaila e hoi ai i Ladans.
Ua hooholo ka Aha Hookolokoko Kaapuni ma Wasinetona, e hoouku ana i ka poe nona na Alahao ma Wasinetona me Alexandria, no ke kipaku @na ikekahi wahine negero mai luna aku o na kaa ahi, he mau mahina i hala ae nei. Ua hoopai ia me ka hoouka ia, he $15,000.
O Miss. L. Barklow, he kaikamahine no Brooklyn i Nu Ioka, a he mea imi kanawai ma ke kula kanawai o St. Louis ; ua ninaninau ia mai nei oia imua o ka Lunakanawai o ka Aha Kaap@@i, me, kea ano pohihihi loa ; a ua hookuu ia oia e hiki ia ia ke ku imua o na aha kanawai. Ua loaa mai ia ia he mau hoomaikai kiekie mai ku Lunakanawai mai. E hoomaka koke ana oia e loio.
E hoopuka ana kekahi palapala o Wasinetona i ka nupepa Tribune, ua hiki ke paulele ia e haule ana ke kuikahi o Sana Domingo ; a he kakaikahi loa ka poe i manaoio e puka ana me ka molaelae.
I ke ahiahi o ka la I o Aperila, ua hele aku kekahi huakai hoomaikai i ka Paresideua Grant, no ka henohano o kona hoouna ana aku i ka Ahaolelo i kana olelo e hoike aku ana i ka hooko ia ana o kapauku Hoololi Umikumamalima, e pili ana ika hookuu ana aku i ka poe negero e koho balota. Ua pane mai la ua Peresidena nei imua o ka poe i hele aku, penei :
He hiki ia’u ke hoopuka aku imua o ka poe o keia wanawa, aohe mea e ae i hanaia mahope iho o ka pau ana o ke kaua i haawi mai ia’u i ka hauoli nui e like me ka hooholo ia ana o ka Hoololi Umikumamalima o ke Kumukanawai e ka ekolu hapaha o na Mokuaina o ke Uniona. Ua komo mai iloko o’u ke ake nui, mai ko’u wa mai i kono ia mai ai e komo mai iloko o keia hale, e ike e malama ia mai ana keia mea. Ua ane kulike loa keia me ka manao nui ia ai e hana i ko kakou mau olelo Hoopuka ana o ke Kuokoa. (Holo pui ia).
Ua hooholo ae ka ahahui kue i ka hookauwa kuapaa o Amerika, e hui ae lakou i ka lakou halawai hope loa ma Nu Ioka, a e malama ia he Iobile ma ka la 9 o Aperila. I ke ahiahi oia la e hoopau loa ia na hana o ua ahahui la, oiai, ua ko pono na mea a pau loa a ia ahahui i manao ai ; ua hoopau ia ka hookauwa kuapaa, a ua haawi ia ka pomaikai koho balota i na negero.
E bai ana kekahi palapala mai ka puali mai o Dariena, ua maikai ke ola o na luna a me na kanaka i hoouna ia aku ilaila e ana ai i ka puali, koe wale no ka luna no ka poino i kona wawae oopa, a oia ke kumu i hookuemi mai ai kona hele pu ana aku me ka huakai. Ua oki ia aku ke alanui he ekolu mile i uka o ka aina, a ua halawai aku me kekahi moliwai e kahe ana i ka moana Pakipika. Ua makau na Inikini i ka ike mua ana mai, a mahope ua ane oluolu mai lakou, a ua kokua mai e like me ka mea hiki i ka poe e ana ana. Ua manaolana lakou, e loaa ana kahi ala kupono kokoke e hoomoe ai i ke alawai.
E hoopuka ana kekahi palapala mai Panama mai, e hooholo ana ka Republika o Coomabia i ke kuikahi o ka hoomoe ana i ke alawai o Dariena.
Ua hoole mai ka oihana kaua i ke keiki negero a Ben Butler i waiho aku ai no ka hookohu ia mai e ao ia ma ke Kula Oihana Koa. Ke kumu oia no ka hiki ole aku i na makahiki kupono.
Ua kuai ia ka waihona buke kaulana a John A. Rice o Chicago ; he 2,700 ka nui o na buke ; a ua kuai ia no na dala i aneane aku e hiki i ke $40,000.
Ua holo like na manao o ke Komite Oihana Leta, e hoike mai i kekahi bila e uku makana ana i ka laina mokumahu mawaena o Kapalakiko me Kina, he $1,000,000 ik amakahiki ; elua nae holo ana i ka mahina.
Ua hoomakaukau ia kekahi papa kuhikuhi ma ke Keena Oihana Waiwai o Amerika e hoike ana, ina, e waiho ia he $250,000,000 ma ka Puu Dala Poho i ka makahiki, alaila, he 23 1 2 makahiki pau ka aie lahui ; ina hoi, he $100,000,000, malalo mai o 10 makahiki pau.
E hai ana kekahi lono mai Ladana mai, ua paa pono mai ne ka laina telegarapa mawaena o ka Panalaau o Inia me Beritania.
Ua loaa mai kekahi lono mai ke kaona nui mai o Venezuila ma Amerika Hema, ke hana la ka huliamahi haunaele ma ia Repubalika. Ua hui pu aku o Bolivia me ka poe kipi, ka poe ia lakou ke ala mai Caracase Laguayana.
OLELO HOOLAHA.
Poe Jure no ka aha Kaapuni o
Hawaii, no ke Kau o Mei, 1870, ma Hilo, Hawaii
Holopinai, Kaelemakule,
J. M. Pohano, Makaena,
Namakaimaui, D. B. Wahina,
J. K Akina, G W. Akao Hapai,
Makua, Palapala,
H. P. Nalimu, Wahine,
Ua, Keliikahi,
Lo, Kaihenui,
Kaneapua, J. B. Makia,
Kawaehae 2d, Akono Akau,
Keliiana, J. Ili,
Kanekane. D. Kamai.
L. McCULLY.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Apr. 7, 1870. 2-3t
OLELO HOOLAHA.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE.
Ma ka Waiwai o V. K. KAAHUMANU
no Honolulu, i make aku nei.
E IKE IA AUANEI NAMULI O KE NOI ana mai o ka Hon. Jonh O. Dominis, ka luna hooponopono waiwai o ka mea i oleloia, (ia Victoria Kamamalu, Kaahumanu,) aole he mau waiwai lewa e ae iloko o kon@ lima, e hiki ai ke ukuia na aie o ka mea i make, nolaila, he mea pono ke kuai ia aku kekahi waiwai paa i oleloia iloko o ka palapala noi, no ka hook@a ana i ua mau aie nei:
Nolaila, mamuli o ke kauoha a ka Hon. A. S. HARTWELL, ke Kokua Lunakanawai Mua o ka Aha Kiekie, ke hoikeia aku nei, o na mea a pau, ke pili, e hoike ia lakou imua ona ma kona Keeua Oihana, iloko o ka Hale Hookolokolo ma ke kulanakauhale o Honolulu, ika Poalima, oia ka la 18 o Mai, X. H. 1870, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, e hoike i ke kumu e hiki ole ai ke kauohaia ka luna hooponopono waiwai e kuai aku i na waiwai paa, e like me ke noi o na luna hooponopono wawai la, e kaa ai na aie.
Nalaila, ke kauohaia aku nei, e hoolahaia ke kope o kaia Olelo Kauoha, elua pule, iloko o na nupepa elua, ka “Hawaiian Gazettte” a me “Ke Au Okua,” e hoopukaia nei ma ke kulanakauhale o Honolulu.
Ma ka kauoha o ka Aha Kiekie.
W. R. SEAL,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Apr. 25, 1870. 2-3t
OLELO HOOLAHA.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE.
Ma ka Waiwai o Moku k.,
no Koolau, i make.
EIKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA mea kuleana maloko o ka waiwai o Moku k., no Koolau, i make aku nei, o ka poo i aieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohano H. A. WIDEMANN, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, 1 ka Poaha, oia kala 19 o Mei, ehiki mai ana, i ka hora 10 o ke kakahiaka. Ia manawa e hooponoponoia ka moo waiwai a Mahoe, ka luna hoopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai ikauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona, i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopaula ka olhana a ua mea hooponopono waiwai la.
A ke kauoha ia nei no hoi, e hoolaha i ke kope o keia kauoha, i ekolu pule mamua ae o ka hoolohe ia ana o keia hana, ma “Ke Au Oko@,” he nupepa i pa ia ma Honolulu, i olelo ia.
H. A. WIDEMANN,
Kokua Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
IKEIA: W. L. SEAL
Hope Kokauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Aper. 13, 1870. 2-8t
HALE KUAI MEA AI!
KUAI EMI! KUAI HOLO!!
MA KA HALE O UILAMA.
HALE KUAI ALA HOLO O UILAMA, (RYAN.)
Ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu me Pauoa. 47-1y
W M. RAIANA.
HE HALEKUAI ALAHOLO,
no ma mea ai i anoi ia, makekihi o ke Alanui Nuuanu a me Pauoa. 24-1y-V.
OLELO HOOLAHA.
NO MOLOKAI.
E HOLO MAU ANA KE KUNA
“PAUAHI,”
mawaena o Honolulu nei, a me Kaunakakai me Pu koo. No ka uku ukana a me ke kino, e ninau i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia, ia.
H. PENIKALAKA, 81-tf agena.
NALOWALE!
Ua lele aku mai ko’u wahi aku mai AIKUPIKA, kekahi
MANU LOLOA JAPANA,
MA KA Poalua o keia pule, ua okiia kona mau eheu, ina ua loaa ia manu i kekahi mea, e hoihoi mai ia’u ma Haleakala, a e uku ia aku oia e a’u.
C. R. BIHOPA. Honolulu, Aperial 19, 1870. 1-tf
AINA KUAI!
Ua makemake ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e kuai aku i ka Apana Aina o
KALAEPAA,
ma Kalihi-Uka, i ka mea e haawi mai ana ia ia i na dala, aole e emi malalo o $350. Ka nui o ua aina nei, he 10.58 Eka. He aina Kalo, me ke Kula kekahi. No na mea a pau e pili ana i ke kuai ana, e ninau ia
KEO.
Kalihi-kai, Aperila 12, 1870. 52-4t
OLELO HOOLAHA
-A-
KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.
KE KAUOHA IA AKU NEI NA MEA A PAU, i aie mai i ka waiwai o JOHN WIENBZRG, make aku nei ; e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo, a o ka poe a pau e paa ana i kekahi waiwai a ka mea i make ; e hoike koke mai. O ke poe ana i aie aku ai, e hoike mai iloko o na maiama eono ; a i ole ia, e hoole loa ia aku.
G. WILLIAMS,
Luna Hooponopono Waiwai.
Honolulu, Aperila 6, 1870. 51-5t
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, kenana mai i keia, o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke waiho mua aku nei i keia mau laina malalo iho nei.
- Ina e komo hewa hou ana kekahi kanaka, a mau kanaka paha, ma na aina mauna ona elua, o Waiawa a me Waipio, a hana i ka hewa, he pepehi Puau maka nahelehele, Mo@, Kao, Hipa, Bipi, a me na laau hua o kela a me keia ano, o na laau i ki a i hoouluia ma na wahi a pau o ke Konohiki.
- E hoopiiia oia, a o lakou paha, no ke komo hewa, a hana i ka hewa i @leloia maluna, ka mua. Alaila, ka hoopii poho, he 40 dala no ka mea hookahi, a me na koina o ka Aha Apana, pela pakahi ia ano a pau, a me na uku koina.
J. IL.
Waiawa, Ewa, Mar. 8, 180. 48-6t
OLELO HOOLAHA
No ka mea ua hookohuia ka mea nona ka inoa malolo nei i luna hooponopono waiwai no T. Pohano, o Hilo Hawaii, i make aku nei. Nolaila, o ka poe a pau i aie mai ia ia, e hookaa koke mai, a o ka poe hoi ana i aie aku ai, e hoike koke mai iloko o na malama elua, mai keia la aku
J. M. POHANO
Luna Hooponopono Waiwai.
Hilo, Hawaii, Aperilia 1, 1870, 52-4t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, ua kohoia ka mea nona ka inoa malalo nei, i luna hooponopono no ka waiwai i hooponopono ole ia o Poholowai, no Wailuku, Maui, i make. Nolaila, ke kahea aku nei au i na mea a paui aie i ua waiwai nei, e hookaa koke mai, a o ka poe mea kuleana iloko o kela waiwai, e hoike mai ia’u iloko o na mahina eono mai keia la aku, o pale mau ia lakou. J.D. HAVEKOST.
Makawao, Mar.25, 1870. 52-1m
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI A O F. S. Lyman kekahi o na Lunakanawai Kaapuni o Hawaii, e J. Hanai, no ka hooiaio ana i ka palapala kauoha o kealohi (k.,) no Ppaikou, Hilo, Hawaii, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 81 o Mei, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, kahi e Hana ai.
F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
Hilo, Hawaii, Ap. 4, 1870. 52-4t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NOI IA MAI AU O F. S. Lyman, kekahi o na Lunakanawai Kaapuni o Hawaii, i Makaula, no ka hooiaio i na palapala kauoha o Opuni k, no Paukea, Hilo, Hawaii, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 31 o Mei, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka laa me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoolei hoikeia, aia ma ka Hale Hookoloikolo ma Hilo, Hawaii, kahi e hana ai.
F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
Hilo, Hawaii, Ap. 4, 1870. 52-4t
OLELO HOOLAHA
E ike auanei na kanaka a pau loa, o maua na mea nona na inoa malalo nei, ke hookohu aku nei mauaia
ANTON JOAQUISN,
i mea nana e malama i ka maua mau oihana a me na waiwai ma K@@I ALUA, Kona Hema, Hawaii.
LUIS VEARA.
J. CORIA.
Honolulu, Apr, 27, 1870. 2-2t
OLELO HOOLAHA
E KUAI KUDALA IA ANA NA LIO hele hewa he 12, maloko o ka Pa Aupuni ma Waiawa, Ewa, he hiki aku i ka Poaha, oia ka la 5 Mei, 1870. hora awakea oia la , ke ano o na Lio a me na hoailona hao kuni malalo iho.
1 lio kane keokeo lepo nalo ano kuapuka, hao akau @ malalo h maluna.
1 lio kane ulaula, lae keokeo ku apuka, me ekolu wawae keokeo, hao ano e akau, hema AB.
1 Lio wahine ulaula, kiko keokeo ka lae, me ekolu wawae keokeo, hao akau P.
1 Lio kane puakea lae keokeo, me 4 wawae keokeo, hao akau ano e
1 Lio kane puakea, hao akau 8 malalo 8 maluna.
1 Lio kane hulu iole, lae keokeo, me elua wawae keokeo, aole hao.
1 Lio kane hulupala, lae keokeo, aole hao.
1 Lio kane lokia, lae keokeo, me eha wawae keokeo, aale hao.
1 Lio Wahine lokia, lae keokeo, me eha wawae keokeo, hao akau A.
1 Lio wahine ahinahina, me elua wawae keokeo, hao akau k.
1 Lio wahine ahinahina, kuapuka, hao akaa H-I malalo IA maluna.
1 Lio wahine ahinahina, lepo nalo, hao powehiwehi akau.
J KAHAUOLONO
Luna Pa Aupuni.
Waiawa, Ewa, Ap, 26, 1870. 2-1t
NA LUNA O KEIA PEPA
EIA IHO NA INOA O KA POE MA KELA wahi keia wahi i hookohuia i poe Luna o @Ka AU OKOA. Me lakou nei e hooponopono ai na makamaka lawe nupepa no ka uku o ka pepa, a me ko na Olelo Hoolaha.
HAWAII-J. H. Coney, Hilo.
D. H. Hitchcock, Hilo.
W. T. Martin, Kau.
J. G. Hoapili, Kona Hema.
Rev. G. W. Pilipo, Kona Akau.
G. K. Lindsay, Kohala.
J. Naiapaakai “
G. W. D. Helemanu, Hamakua.
MAUI-Kalaeloa, Lahaina
P. H. Treadway,
E. Saffrey, Honuaula.
C. K. Kakani, Kaupo.
John Rae, Hana.
W. P. Kahale, Wailuku.
S. Alexander, Waihee
J. P. Green, Makawao
MOLOKAI-Mr. Meyers, E. H. Rogers.
Oahu-Mcee Manu, Ewa.
Kalino, Waianae
KAUAI-D. K. Fyfe, Lihue.
S. Kamahalo, “
H. J. Wana “
G. W. Lilikalani, Koloa.
G. B. Rowell, Waimea.
NA LAAU LAPAAU
MA NA MOKU KU HOPE MAI NEI, UA loaa mai ia
E. STREHZ & CO.,
MA MONIKAHAAE,
KIHI O ALANUI HOTELE ME PAPU.
NA LAAU LAPAAU,
NA KOPA ALA,
NA AILA LAUOHOIALA,
SASAPARELA,I
NA HUA ALE,
A ME NA ANO LAAU LAPAAAU A PAU.
e kuai ia aku no na mea i hai ia ae la ma na
KUMUKUAI HAAHAA LOA!
ma ke KUAI NUI, A KUAI LIILII PAHA 28-tf
S. B. DOLE,
LOIO! LOIO!
UA MAKAUKAU OIA I KA HANA ANA I na Palapala Kuai, me ka hoolilo aku a hoolilo mai, o kela ano keia @no. A me na hihia no hoi imua o na Aha Hookolokolo.
Keena Hana-Kihi Komohana o Alanui Kalepa me papu, i ke Keena maluna 27-ly6
MAKEMAKE IA!
UA MAKEMAKE IA E KA MEA NONA KA
inoa malalo, i mau Kanaka Kepa,
HE 100 A 150 PAHA,
i mau Paa Hana Hawaii, no na
AINA HANA LEPO MANU,
E haawiia ana ka uku he $10 no ka malama hookahi, a he $40 uku mua ; a he hookahi makahiki ka loihi o ke kepa ana. O ka poe makemake e Kepa, e hele mai ma ke Keena o ka Luna Kiai Awa o Honolulu, a ia
48-3mc C. A. WILLIAMS.
OLELO HOOLAHA
Kalua w.,
KUE ia HALOA K.
NO KA MEA, ma ka la 24 o Dekemaba, N. H. 1869, ma Lahaina, Mokupuni o Maui, ko Hawaii Pae Aina, ua waiho aku o Kalua (@) i kona palapala nonoi imua o ka Aha Kaapuni o ka Ap@na
Elua, H. P. A., a ua noi oia iloko o kela palapala no ke oki mare mawaena o Laua a me kana kane, o Haloa, no ka haalele mau ana me ke kumu ole, a hala na makahiki ekolu, a me ka lohe ole o kela wahine i kahi noho ai o kana kane a hiki i keia la. Nolaila, ke hoolahaia aku nei i kela Halo@ (k.,) o kela palapala nonoi, e hooloheia ma ka la mua o ke kau ana o ka Aha Kaapuni e hiki mai ana ma ka malama o Iune, M. H. 1870. Aia ma Lahaina, kahi e hana ai.
A. S. HARTWELL
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
THOMAS SHEIL
Kakauolelo.
o ka Aha Kaapuni o ka Apana Elua.
OLELO HOOLAHA.
Owau o NEKI, ka wahine mare a Kahananui, o Honolulu, no ko Kahananui haalele ana mai lu’u, a ke noho nei me ka wahine e, aole hoi he malama ia’u e like me ke kanawai no ka mare. Nolaila, ke hoolaha aku nei au, me ka hai aku ma ke akea ; ke lawe nei au i ka hana a pau o kuu mau aina. A ma keia hope aku, e hoolohe na mea a pau ia Kaumailiula, o Ewa. Ua hoolilo au ia ia i hope no’u a ua ae pu aku hoi m@u@ me kuu hope, no kuu aina e pili l@ma Ohua i Waikele, ia Makia, I Paniolo nana e hopu i na holoholon@ komo hewa maluna o Ohua i oleloia maluna. A e pono i na mei a pau ke hoolohe i keia olelo, o pilikia auanei ko k@@oa ma@@ holoholona. SUSAN NEKI.
Honolulu, Iau. 26, 1870 42.6m
OLELO HOOLAHA.
AHA KIEKIE.
MA KE Keena Hookolokolo ma Lahaina, Maui, Dec. 24, 1869, Hon. A. S. Hartwell, Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
I ka heluhelu ana, a me ka waiho maopopo ia ana mai o ka paiapala hoopii a Kuamoo Kipp, no ke nei ana, e hookaawaleia ko laua mareana me kana kane mare, me James Kipp, no kona haalele kumu ole ana ia ia no na makahiki ekolu i hala ae nei.
Ke kauohaia aku nei a ka Lunakonawai i ol@loia, e hooloheia no keia palapala hoopii maka la mua o ke Kau Hookolokolo o I@ne, o ka Aha Kaap@ni ma Lahaina, imana o ka Luuakanawai e noho ana i ka Aha, nolaila, e hoopukaia no keia Olelo Hoolana no na malama ekolu e hiki mai ana, maloko oka “Hawaiian Gazette.”
THOMAS SHIBLA
24-3m Kakanolelo
OLELO HOOLAHA,
NO KA MEA, ua kohoia na mea nona na inoa malalo nei, i mau luna hooko kauoha no ka waiwai o B. L. Loveredge, no Kailu@, Kula, Maui, i make aku nei. Nolaiia, ke kahea aku nei maua i na mea a pau i aie mai i ua waiwai nei, a hookaa koke mai, a o ka poe mea kaleana i ua waiwai nei, e hoike mai i ko lakou kuleana ia J. D. Havekost, iloko o na malama eono mai keia la aku, o pala mau ia lako@.
E. C. HOBRON,
j. Boardman,
Na Luna Hooko Kauoka
Makawao, Mar. 23, 1870. 52.1m
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, ua kohoia ka mea nona ka inoa malalo nei, i luna hooponopono no ka waiwai e Paela, no Haiku, Maui, i make aku nei. Nolaila, ka kahea aku nei au, o na mea a pau i aie i ua waiwai @e@, a hookaa koke mai iau, a o ka poe mea kula@na iloko o keia waiwa, e hoike koku mai ia u ilo@o o ua mahina eono mai keia la aku, o pale mauie lakoa.
J. D. HAVERKOST.
Makawao, Mar. 24, 1870. 52t1m
OLELO HOOLAHA.
No ka mea, ma hoomohola ka @@@@ nona ka inoa malalo, e ka Ma@ Mahaloia And. J. Lawrence, ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua, i luna hooponopono no ka waiwai o Aki k@ no Wailuku, Mokupuni o Maui, i make aku nei. Nolaila, ke kauoha aku nei au i ka poe a pau l@@@ @@ @@ e hookaa koke mai i ko lakou aie, a ke kanoha ak@ nei au i ka poe a pau ana i ale aku ai, e kii koke mai, me ka hoike pu mai i na bila aie oiaio, ina @ole @ @@naia pela a hala na malama eono, mai k@i@ ia aku, e lilo no na mea a pau i mea ole. A e loaa no au ia oukou ma kuu Hale Kuai, ma Wailuku, Maui.
WM. H. HALSTEAD.
Wailuku, Maui, Aperila 8, 1970.